Կարմրականջ կրիա
| Կարմրականջ կրիա | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Trachemys scripta
Schoepff, 1792)
|
||||||||||||||
| Հոմանիշներ | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
| Արեալ | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
Կարմրականջ կրիա (լատին․՝ Trachemys scripta), կրիաների տեսակ Emydidae ընտանիքին (քաղցրահամ ջրերում բնակվող ամերիկյան կրիաների ընտանիք)։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1553 թվականին կարմրականջ կրիաներն առաջին անգամ հիշատակվեցին գրականության մեջ՝ Սիես դե Լիոն Պեդրոյի (իսպ.՝ Pedro de Cieza de León) «Պերուի ժամանակագրություն» գրքում։
|
Անտիոքից Կարթագեն գալու ճանապարհին, կապիտան Խորխե Ռոլեդոն և այլք այնքան ձկներ տեսան, որ մենք կարողանում էինք փայտերով որսալ, ինչքան ցանկանում էինք։ Կային այլ կենդանիներ ևս՝ քաղցրահամ ջրերում ապրող կրիաներ. դրանք նույնպես լավ սնունդ էին համարվում[1]։ | 
|
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ենթատեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տեսակը բաժանվում է 15 ենթատեսակների, որոնցից առավել հայտնի են երեքը՝
- Trachemys scripta elegans (Wied-Neuwied, 1839) — Ֆլորիդյան կրիա
- Trachemys scripta scripta (Thunberg, 1792)
- Trachemys scripta troostii (Holbrook, 1836) — Կամբերլենդյան կրիա
-
Trachemys scripta elegans -
Trachemys scripta scripta -
Trachemys scripta troosti
Արտաքին տեսք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարմրականջ կաիաները միջին չափերով կենդանիներ են։ Կրիայի խեցու մեծությունը 18-30 սմ է՝ կախված է սեռից և ենթատեսակից։ Արուներն ակնհայտորեն փոքր են էգերից։
Երիտասարդների խեցին վառ կանաչ է. տարիքի հետ այն դառնում է ձիթապտղի գույն կամ դեղնագորշավուն։ Կենդանին իր անվանումն ստացել է աչքերի շուրջ ձգվող վառ կարմիր բծի պատճառով։ Այն կարող է լինել նարնջագույն, վառ դեղին Trachemys scripta troosti տեսակի մոտ (Կամբերլենդյան կրիա)։
Ձայնը և զգայարանները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կրիաների ձայնալարերը զարգացած չեն։ Կարողանում են ֆշշացնել, վտանգի դեպքում փնչացնել, ինչպես նաև կարճ ազդանշանի նմանվող ձայն։ Կարմրականջ կրիաներն ունեն լավ զարգացած տեսողություն և հոտառություն։ Ի տարբերություն տեսողության, լսողությունը թույլ է զարգացած։ Երբեմն կարմրականջ կրիաները շատ վատ են կողմնորոշվում ձայների ուղղությամբ։
Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարմրականջ կրիաները լայն տարածում ունեն ԱՄՆ-ի տարածքում։ Հանդիպում են Վիրջինիայում, Ֆլորիդայում և Կանզասում, Օկլահոմայում և Նյու Մեքսիկոյում, Մեքսիկայում, ողջ Կենտրոնական Ամերիկայում, Հյուսիսային Ամերիկայում (Կոլումբիայի հյուսիսում և Վենեսուելայում)։
Սեռի տարբերակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սեռի հստակ տարբերակումը հնարավոր է դառնում միայն սեռահասուն կրիաների մոտ, որոնք մեկ տարեկանից մեծ են։ Ընդ որում, ավելի լավ է սեռը հասկանալու համար կրային համեմատել այլ կրիաների հետ։ Որպես սեռը տարբերելու ընդհանուր հատկանիշ կարելի է դիտարկել այն, որ կարմրականջ կրիաների արուների պոչն ու ոտքերն ավելի երկար են, քան էգերինը։
2—3 տարեկան հասակում (մեկ տարեկանից հետո անազատության մեջ) կարմրականջ կրիաների արուների մոտ ի հայտ է գալիս սեռական բնազդը։
- 1 տարեկան։ 6 սմ
- 2 տարեկան։ էգ — 9 սմ, արու — 8 սմ
- 3 տարեկան։ էգ — 14 սմ, արու — 10 սմ
- 4 տարեկան։ էգ — 16 սմ, արու — 12 սմ
- 5 տարեկան։ էգ — 18 սմ, արու — 14 սմ
- 6 տարեկան։ էգ — 20 սմ, արու — 17 սմ
Կյանքի տևողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճիշտ խնամքի դեպքում կարմրականջ կրիաներն անազատության պայմաններում կարող են ապրել 40-50 տարի։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Педро Сьеса де Леон. (2008 թ․ հուլիսի 24). «Хроника Перу. Часть Первая». www.kuprienko.info (А. Скромницкий). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 9-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 12-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- , ISBN 978-5-98435-757-9։
- Степура А. В. Рептилии в аквариуме. — М.: ООО «Издательство АСТ», 2002. — 60 с. — ISBN 5-17-016226-X
- Красичкова А. Г. Красноухие черепахи.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարմրականջ կրիա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարմրականջ կրիա» հոդվածին։ |
| ||||||||||
