Կարեն Գևորգյան (պարուսույց)

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գևորգյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կարեն Գևորգյան (այլ կիրառումներ)

Կարեն Գևորգյան
Ծնվել է	հոկտեմբերի 17, 1965(1965-10-17) (58 տարեկան)
Ծննդավայր	Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Կրթություն	Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան
Մասնագիտություն	Պարուսույց-մանկավարժ, Պարաստեղծ բալետմայստեր
Ծնողներ	Բորիս Գևորգյան Ռիմա Աբաջյան
Պարգևներ և մրցանակներ	Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչների ցանկ

Կարեն Բորիսի Գևորգյան (հոկտեմբերի 17, 1965(1965-10-17), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), պարաստեղծ-բալետմայստեր։ Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ, պրոֆեսոր։Հայաստանի ազգային պարարվեստի միության նախագահ, Հայաստանի վաստակավոր կոլեկտիվ՝ «Բերդ» պարային անսամբլի գեղարվետսական ղեկավար և գլխավոր բալետմայստեր, Խաչատուր Աբովյանի անվան Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Պարարվեստի մանկավարժության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ։

Կենսագրություն (Կրթություն, աշխատանք, մշակութային գործունեություն)

Ծնվել է 1965 թվականին Երևանում։ Կարեն Գևորգյանի առաջին ուսուցիչը եղել է հայրը՝ ՀՀ ժողովրդական արտիստ, պարուսույց-բեմադրիչ Բորիս Գևորգյանը։ Հինգ տարեկանից հաճախել է Բորիս Գևորգյանի ղեկավարությամբ գործող «Բերդ» պարային անսամբլի պարարվեստի ստուդիան, իսկ հետագայում՝ 70-ական թվականներին, որպես մենակատար պարող հանդես եկել Բ. Գևորգյանի ղեկավարությամբ գործող Երևանի 26 կոմիսարների շրջանի պիոներ պալատի «Սևան» մանկապատանեկան պարային համույթում (ներկայումս՝ Արաբկիրի հայորդաց տուն)։

1980-1992 թվականներին Կ. Գևորգյանը որպես մենակատար հանդես է եկել Հայաստանի վաստակավոր կոլեկտիվ «Բերդ» պարային անսամբլում, իսկ 1986-1988 թվականներին ՀՀ ժողովրդական արտիստ Ազատ Ղարիբյանի ղեկավարած «Կռունկ» պարային անսամբլում։

1983-1989 թվականներին ուսանել է Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Կուլտուրայի ֆակուլտետի Պարարվեստի բաժնում։ 1984-1986 թվականներին ծառայել է Խորհրդային բանակում։ 1989 թվականից դասախոսական աշխատանքի է անցել նույն ֆակուլտետի Պարարվեստի մանկավարժության ամբիոնում որպես «Հայկական ժողովրդական պար» և «Բալետմայստերի վարպետություն» առարկաների դասախոս։

1990 թվականին Կ. Գևորգյանը ստանձնել է «Բերդ» պարային անսամբլի գլխավոր բալետմայստերի, իսկ 2018 թվականին՝ գեղարվեստական ղեկավարի պարտականությունները։ Հավատարիմ մնալով հայկական պարարվեստի ակունքներին՝ նա կյանքի է կոչել հսկայածավալ ստեղծագործական մտահղացումներ՝ անսամբլի պարացանկը հարստացնելով հայկական ժողովրդական պարերի ավելի քան հինգ տասնյակի հասնող նոր պարաբեմադրություններով («Հայկազուններ», «Աղջիկներն Արցախից», «Արևորդիներ», «Խաղողաքաղ», «Քոչարի», «Խաչքար», «Ոստան հայոց», «Ուրարտու», «Հայ արիներ», «Վասպուրականի ազգագրական պարերի շարան», «Շուշիկի», «Համշենի պոպուրի» և այլն) ։

1991 թվականից մինչ օրս Կարեն Գևորգյանը բեմադրական և դասախոսական աշխատանքներին զուգահեռ իրականացնում է նաև պարահավաքչական աշխատանքներ։ Շուրջ 30 տարիների ընթացքում նա հավաքագրել, գրառել, վերծանել և ապա գործնական մշակման է ենթարկել մոտ 250 ազգագրական պարեր և պարանմուշներ։ 

1995 թվականից Կ. Գևորգյանը հանդիսանում է «Գևորգյան պարարվեստի կենտրոն»-ի գեղարվեստական ղեկավարն ու գլխավոր բալետմայստերը։

1995 թվականին Կ. Գևորգյանը իր անմիջական նախաձեռնությամբ հայ պարի ճանաչված վարպետների և երախտավորների հետ միասին հիմնադրել է Հայաստանի ազգային պարարվեստի միությունը։ Ընտրվելով նորաստեղծ կառույցի վարչության նախագահ, նա ցայժմ լուրջ աշխատանքներ է իրականացնում հայ պարարվեստում կուտակված մասնագիտական և կազմակերպական բազմաթիվ խնդիրների լուծման գործում։

1996 թվականից մինչև 2006 թվականը Կ. Գևորգյանի նախաձեռնությամբ լույս է տեսել Հայաստանի ազգային պարարվեստի միության «Պարատուն» պաշտոնաթերթը։ Նրա հեղինակմամբ Հայկական 2-րդ հեռուստաընկերությամբ մինչ օրս եթեր է հեռարձակվում «Պարատուն» հաղորդաշարը, որի գոյության շուրջ 25 տարիների ընթացքում ներկայացվել է պարարվեստին նվիրված ավելի քան 300 մասնագիտական հաղորդում։

 2000 թվականին Ֆրանսիայի Դիժոն քաղաքում կայացած ժողովրդական պարերի համաշխարհային մրցույթում Կարեն Գևորգյանի պարաբեմադրությունները «Բերդ» պարային անսամբլի ներկայացմամբ արժանացել են «Ոսկե մեդալ»-ի։ Նրա ղեկավարությամբ «Բերդ» պարային անսամբլը մասնակցել է Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Իտալիայում, Պորտուգալիայում, Բելգիայում, Թայվանում, Շվեյցարիայում, Իսպանիայում, Չինաստանում, ԱՄՆ-ում և այլ երկրներում կայացած հարյուրավոր միջազգային փառատոների և մրցույթների, Հայաստանի մշակույթի օրերի և պետական կառավարական միջոցառումների՝ արժանանալով բազմաթիվ մրցանակների և դիպլոմների։

Կ. Գևորգյանը հայկական ժողովրդական պարերի վարպետության դասեր է անցկացրել Ֆրանսիայում, Իսպանիայում, Շվեյցարիայում, Ռուսաստանում, Հունաստանում և այլ երկրներում։

2003 թվականին Կ. Գևորգյանը պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսություն «Պարարվեստը որպես անձի գեղագիտական դաստիարակության միջոց և նրա ուսուցման մեթոդները» թեմայով՝ ստանալով մանկավարժական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ 2004 թվականից մինչ օրս Կ. Գևորգյանը հանդիսանում է Խ. Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի Կուլտուրայի ֆակուլտետի Պարարվեստի մանկավարժության ամբիոնի վարիչ՝ միաժամանակ դասավանդելով «Հայկական ժողովրդական պար», «Բալետմայստերի վարպետություն», «Բալետմայստերական իմպրովիզացիա» և «Պարագիտություն» մասնագիտական առարկաները։

2005 թվականին Կ. Գևորգյանին շնորհվել է դոցենտի գիտական կոչում։ 2008 թվականին բարձր գնահատելով հայկական պարարվեստին մատուցած նրա ծառայությունները՝ ՀՀ նախագահի հրամանագրով Կարեն Գևորգյանն արժանանացել է «ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ» պատվավոր կոչմանը։ 2011 թվականին ՀՀ բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի կողմից Կարեն Գևորգյանին շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչումը։

1996 թվականից ցայժմ նա իրականացրել է մի շարք մեծածավալ պարային բեմադրություններª նվիրված Հայաստանի անկախության տարեդարձերին, Հայաստանում Քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակին, Հայկական բանակի հիմնադրման օրվան, հանդիսանալով նաև «Մեկ ազգ, մեկ մշակույթ», «Համահայկական խաղեր», «Իմ Հայաստան», «Էրեբունի-Երևան», «Ֆրանկոֆոնիայի գագաթաժողովը ՀՀ-ում» և բազմաթիվ այլ պետական-կառավարական տոնակատարությունների և հանդիսությունների գլխավոր բալետմայստերը և գեղարվեստական ղեկավարը։

Մի շարք խորեոգրաֆիկ ներկայացումների («Գիքորը», «Երևանը մենք ենք», «Ոգու մարտակոչ», «Հովհ. Թումանյանի հեքիաթները» և այլն) և տասնյակ գիտական և մեթոդական հոդվածների և ուղեցույց-ձեռնարկների հեղինակ է։

2013 թվականին համակարգել, խմբագրել և հայերեն լույս է ընծայել Սրբուհի Լիսիցյանի «Հայ ժողովրդի հինավուրց պարերը և թատերական ներկայացումները» ռուսալեզու գրքի առաջին հատորը։

2014 թվականին Կ. Գևորգյանի հեղինակությամբ լույս է տեսել «Պարարվեստը հայ մամուլի էջերում» երկհատոր աշխատությունը, իսկ 2018 թվականին՝ «Պարարվեստ. փորձասրահից մինչև բեմ» գիրքը։ Տպագրության են նախապատրաստվում հեղինակի «Վասպուրականի շրջանի պարերը» և «Քոչարի» աշխատությունները, ինչպես նաև՝ Ս. Լիսիցյանի վերոհիշյալ գրքի երկրորդ հատորը։

2015-17 թվականներին Կարեն Գևորգյանը ղեկավարել է պարարվեստի մանկավարժությանը վերաբերող մի շարք մասնագիտական հոդվածներ և մեթոդական ձեռնարկներ։

Կարեն Գևորգյանի բեմադրությունները ներկայացվել են աշխարհի բազմաթիվ հեղինակավոր բեմերում (Կրեմլի համագումարների պալատ, Թայվանի «Սուն Յաթ Սեն» համերգասրահ, Դիժոնի օպերային թատրոն, Սանկտ Պետերբուրգի «Մյուզիք-հոլ» համերգասրահ, Պեկինի ազգային պարի թատրոն, Լոս Անջելեսի «Ջոն Վեյն» համերգասրահ), ինչպես նաև՝ Վիեննայի, Աթենքի, Նյու Յորքի և այլ քաղաքների ճանաչված համերգային դահլիճներում։

Ստեղծագործական-բեմադրական գործունեության ավելի քան 35 տարիների ընթացքում Կարեն Գևորգյանը, որպես հայ պարարվեստի ճշմարիտ ժառանգորդ, Հայաստանի մշակութային կյանքի զարգացման ճանապարհին արժանացել է պետական և կառավարական մի շարք պարգևների, պատվոգրերի, մեդալների և շքանշանների։

Գիտամանկավարժական աշխատանքների ցանկ

1. «Սկսնակ պարախմբերում հայկական պարային շարժումների ուսուցման մեթոդները», 80 էջ, Երևան, «Մանկավարժ», 2004թ. (Ուսումնական ձեռնարկ)։
2. «Ուսուցողական պարախմբերի կառուցվածքային դասակարգումը և տեսական նյութի բաշխումը», 90 էջ, Երևան, «Մանկավարժ», 2005թ. (Ուսումնական ձեռնարկ)։
3. «Ազգային պարարվեստի դերը երեխայի բարոյահոգեբանական կերտվածքի ձևավորման գործում» 80 էջ, Երևան «Մանկավարժ» 2006թ. (Ուսումնական ձեռնարկ)։
4. «Շարժողական համակարգի դերը պարարվեստում», 58 էջ, Երևան «Մանկավարժ» 2007թ. (Ուսումնական ձեռնարկ)։
5. «Պարը որպես հասարակական գիտակցության ձև», 90 էջ, Երևան «Մանկավարժ» 2008թ. (Ուսումնական ձեռնարկ)։
6. «Սկսնակ պարային կոլեկտիվներում ուսումնադաստիարակչական աշխատանքի հիմնական սկզբունքները» 119 էջ, Երևան 2011թ.։
7. Սրբուհի Լիսիցյան, «Հայ ժողովրդի հինավուրց պարերը և թատերական ներկայացումները» (ռուսերենից թարգմանություն), 633 Էջ, Երևան, 2013թ։
8. «Պարարվեստը հայ մամուլի էջերում» (1910-1982թ.թ.), I մաս։ 511 էջ, Երևան 2014թ.։
9. «Պարարվեստը հայ մամուլի էջերում» (1983-2014թ.թ.), II մաս։ 520 էջ, Երևան 2014թ.։
10. «Պարարվեստ. փորձասրահից մինչև բեմ», 319 էջ, Երևան, 2018թ.։
11. Տասնյակից ավելի գիտամշակութային հոդվածների հեղինակ։

Պետական-կառավարական և համահայկական մասսայական միջոցառումներում իրականացված պարային բեմադրություններ

• 1996թ. - Հայաստանի անկախության 5-րդ տարեդարձին նվիրված պետական տոնակատարության գլխավոր բալետմայստեր
• 1997թ. - «Էրեբունի-Երևան» համապետական տոնակատարության գլխավոր բալետմայստեր
• 1998թ. - «Էրեբունի-Երևան» համապետական տոնակատարության գլխավոր բալետմայստեր
• 1999թ. - Համահայկական 1-ին խաղերի պետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2001թ. - Հայաստանում Քրիստոնեության ընդունման 1700-ամյակին նվիրված համապետական տոնակատարության համաբեմադրիչ
• 2001թ. - Համահայկական 2-րդ խաղերի պետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2004թ. - «Մեկ ազգ` մեկ մշակույթ» համահայկական փառատոնի գլխավոր բալետմայստեր
• 2005թ. - Հայաստանի առաջին հանրապետության հռչակման օրվան նվիրված համազգային միասնության շուրջպարի գեղարվեստական ղեկավար
• 2005թ. - «Էրեբունի-Երևան» համապետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2006թ. - «Մեկ ազգ` մեկ մշակույթ» համահայկական փառատոնի պարարվեստի օրվա գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր բեմադրիչ
• 2006թ. - Հայկական բանակի հիմնադրման 15-ամյակի պետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2007թ. - Համահայկական 4-րդ խաղերի գլխավոր բալետմայստեր
• 2007թ. - ՀՀ անկախության 15-ամյակին նվիրված պետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2008թ. - «Մեկ ազգ` մեկ մշակույթ» համահայկական փառատոնի գլխավոր բալետմայստեր
• 2008թ. - «Էրեբունի-Երևան» 2790-ամյակին նվիրված համապետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2009թ. - «Էրեբունի-Երևան» 2791-ամյակին նվիրված համապետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2010թ. - Պարարվեստի բաժնի պարային անսամբլի մասնակցությունը ԱՊՀ երկրների 6-րդ միջազգային բաց երիտասարդական «Դելփյան խաղերին» /ոսկե մեդալ/: Պարային բեմադրությունը` Կարեն Գևորգյանի
• 2010թ. - «Մեկ ազգ` մեկ մշակույթ» Համահայկական մշակութային IV փառատոնի գեղարվեստական ղեկավար
• 2011թ. - Համահայկական 5-րդ խաղերի միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2012թ. - «Իմ Հայաստան» համահայկական փառատոնի «Պարարվեստի օրեր» -ի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր բալետմայստեր
• 2014թ. - «Իմ Հայաստան» համահայկական փառատոնի «Պարարվեստի օերր»-ի գեղարվեստական ղեկավար և գլխավոր բալտեմայստեր
• 2015թ. - Համահայկական VI խաղերի համապետական տոնակատարության գլխավոր բալետմայստեր
• 2015թ. - Ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին նվիրված Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում կայացած միջոցառման պարային մասի ղեկավար
• 2015թ. - Էրեբունի-Երևան 2796-ամյակին նվիրված համապետական միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր
• 2018թ. - Ֆրանկոֆոնիայի 17-րդ գագաթնաժողովի մշակութային եզրափակիչ համերգի գլխավոր բալետմայստեր
• 2018թ. - Սարդարապատի հերոսամարտի 100-ամյակին նվիրված Հանրապետության հրապարակում կայացած համապետական մշակութային միջոցառման գլխավոր բալետմայստեր։
• 2019թ. - Պարարվեստի համահայկական «Նաիրյան» մրցանակաբաշխության գեղարվեստական ղեկավար։

Մրցանակներ, կոչումներ, շքանշաններ և պարգևներ

• 2003թ. ստացել է մանկավարժական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։
• 2004թ․ «Մեկ ազգ, մեկ մշակույթ» համահայկական փառատոնի կազմակերպման և անցկացման ակտիվ մասնակցության համար պարգևատրվել է ՀՀ վարչապետի շնորհակալագրով։
• 2005թ. ստացել է դոցենտի գիտական կոչում։
• 2007թ. գիտամանկավարժության բնագավառում ներդրած ավանդի և երկարամյա գործունեության համար խրախուսվել է ՀՀ վարչապետի շնորհակալագրով։
• 2008թ. արժանացել է ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործչի պատվավոր կոչման։
• 2009թ. ազգային պարարվեստում ներդրած ավանդի համար պարգևատրվել է ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալով։
• 2011թ. Համահայկական 5-րդ խաղերի նախապատրաստման և անցկացման գործում իրականացրած կազմակերպչական մեծածավալ աշխատանքների համար պարգևատրվել է ՀՀ նախագահի շնորհակալագրով։
• 2011թ. ՀՀ բարձրագույն որակավորման հանձնաժողովի կողմից նրան շնորհվել է պրոֆեսորի գիտական կոչում։
• 2012թ. կրթության, գիտության ոլորտում ունեցած ավանդի համար պարգևատրվել է ՀՊՄՀ-ի «Մանկավարժական համալսարանի 90-ամյակ» մեդալով։
• 2012թ. կրթության, գիտության ոլորտում ունեցած ավանդի համար պարգևատրվել է Կրթության և գիտության նախարարության պատվոգրով։
• 2013թ. «Իմ Հայաստան» համահայկական փառատոնի կազմակերպման և անցկացման գործում ներդրած ավանդի համար պարգևատրվել է ՀՀ սփյուռքի նախարարության «Կոմիտաս» հուշամեդալով։
• 2014թ․ «Բերդ» պարային անսամբլում ներդրած ավանդի համար արժանացել է ՀՀ Ազգային ժողովի պատվո մեդալի։
• 2016թ. ազգային պարարվեստում ներդրած ավանդի համար պարգևատրվել է Երևանի քաղաքապետարանի ոսկե մեդալով

Կարեն Գևորգյանի բեմադրած խորեոգրաֆիկ ներկայացումների ցանկ

1. «Գիքորը»՝ ըստ Հովհաննես Թումանյանի համանուն պատմվածքի (մեկ մաս՝ 1ժամ 10ր. տևողությամբ)

2. «Երևանը մենք ենք»՝ նվիրված Երևանի հիմնադրման 2790-ամյակին (մեկ մաս՝ 60ր. տևողությամբ)

3. «Ոգու մարտակոչ» նվիրված Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցին (մեկ մաս՝ 60ր. տևողությամբ)

4. «Հարսնացուն Հյուսիսից»՝ ըստ համանուն կինոֆիլմի (մեկ մաս՝ 50ր. տևողությամբ)

5. «Քաջ Նազար» ըստ Հովհաննես Թումանյանի համանուն պատմվածքի՝ նվիրված Հովհաննես Թումանյանի ծննդյան 150-ամյակին (մեկ մաս՝ 55ր. տևողությամբ)

6. «Խոշոր շահում» (համաբեմադրիչ)՝ ըստ համանուն կինոֆիլմի՝ նվիրված Մհեր Մկրտչյանի ծննդյան 90-ամյակին (մեկ մաս՝ 45ր. տևողությամբ)

7. «Ազգագրական պարերի շքահանդես»՝ (50 պար՝ 50ր. տևողությամբ)

Հայաստանի վաստակավոր կոլեկտիվ «Բերդ» պարային անսամբլում իրականացված բեմադրությունների ցանկ

1. Ժողովրդական պար «Բերդ»

2. Հայկական ծես «Հարսանիք»

3. Հայկական պատկերներ «Ուրարտու»

4. Կարեն Մարգարյան «Երկիր Հայրենի»

5. Վանա պար

6. Խորեոգրաֆիկ պատկեր «Մի կաթիլ մեղր»

7. Վասպուրականի ազգագրական պարերի շարան

8. Սասնա ազգագրական պարերի շարան

9. «Համշենի պոպուրի»

10. Ազգագրական պարերի շարան (Լոռի, Ալաշկերտ, Կարս, Էրզրում, Վան, Պարսկահայք գավառներից)

11. Արմեն Տիգրանյան «Ամպի տակից»

12. Շատախի պար

13. «Շուշի»

14. «Հնագույն պարերի շարան»

15. «Արենի»

16. «Արևորդիներ»

17. Ժողովրդական պար «Շալախո»

18. «Ոստան հայոց»

19. Տղաների խաղ-պար

20. «Հայկազուններ»

21. «Վանա ծափ պար»

22. «Քոչարի» (Սասուն, Վասպուրական, Ալաշկերտ, Արարատ, Ջավախք)

23. Արամ Խաչատրյան «Սուսերով պար»

24. «Հայ արիներ»

25. «Ախալքալաքի»

26. Ավետ Տերտերյան «Հեթանոսական»

27. Կատակ պար «Ջան գյուլում»

28. Կոմիտաս «Հով արեք»

29. Կոմիտաս «Մոկաց հարսներ»

30. Կոմիտաս «Հոյ նար»

31. Կոմիտաս «Քելե-քելե»

32. Կոմիտաս «Հոյ Նազան», «Շուշիկի»

33. Կոմիտաս Կատակ պար «Ես սիրեցի»

34. «Կժերով պար»

35. «Խաղողաքաղ»

36. Սայաթ Նովա «Քանի վուր ջան իմ»

37. Սայաթ Նովա «Շատ մարդ կoսե»

38. Սայաթ-Նովա «Ռափսոդիա» (Էշխեմեդ, Նազանի, Ես քո ղիմեթն չիմ գիդի, Չկա քիզի նման)

39. Արամ Խաչատրյան «Օրոր»

40. «Աղջիկներն Արցախից»

41. Ռոբերտ Ամիրխանյան «Հայի աչեր»

42. Կատակ պար «Սիրո հրավեր»

43. Արմեն Մանդակունյան «Խաչքար»

44. Աշոտ Սաթյան «Ու լուռ գնաց»

45. Հրաչյա Մուրադյան «Անուրջներ»

46. Բերբերյան «Սայաթ Նովային»

47. «Նինիզար»

48. Ալեքսանդր Ալեքսանդրյան «Արտուտիկ»

49. Խաչատուր Ավետիսյան «Տավիղ»

50. Խորեոգրաֆիկ պատկեր «Արարատ»

51. Ժողովրդական խաղ-պար «Կոխ»

52. Արամ Խաչատրյան «Սարյանի գույները»