Կատվի միս
Կատվի միս, կատուներից պատրաստված միս, մարդկանց սպառման համար։ Մարդիկ կատվի միսը օգտագործել են որպես սնունդ դեռ նախապատմական ժամանակներից[1]։
Աշխարհի տարբեր մասերում կատվի մսի օգտագործման սոցիալական ընդունումը տարբեր է։ Որոշ շրջաններ կատվի միս էին ուտում միայն պատերազմի կամ սովի ժամանակ, իսկ մյուսները կարծում էին, որ կատվի միս ուտելը բերում է հաջողություն կամ առողջություն։ Դեռ վաղ ժամանակներից կան կատվի միս պատրաստելու բաղադրատոմսեր։ Թեև ոմանք կարծում են, որ կատուները ընտանի կենդանիներ են, շատ երկրներում դեռևս կա կատվի միս ուտելու ավանդույթ, և նրանց կարծիքով դա անօրինական չէ այնքան, քանի դեռ չեն գողանում ուրիշների կատուներին կամ ուտում պահպանվող ցեղատեսակները։ Հին չինական «Materia Medica» գրքում արձանագրվել է, որ կատվի միսը վատ համ ուներ և պիտանի չէր օգտագործման համար, ուստի այն հազվադեպ էին ուտում այդ ժամանակ[2]։
Տեղական իրավիճակ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ասիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չինաստան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Չինաստանում կատվի միսը լայնորեն չի օգտագործվում։ Սակայն Լինգնանի շրջանի Գուանդունում և Գուանսիում որոշ մարդիկ, հատկապես տարեցները, կարծում են, որ կատվի միսը լավ սնունդ է ձմռանը տաքանալու համար[3]։ Կատվի միսը ավանդական Լոնհուֆըն ուտեստի հիմնական բաղադրիչներից է, և տեղացիները կարծում են, որ այն սնուցում է օրգանիզմը։ Կատվի ազդրերի մսից ապուրի համար կոլոլակ են պատրաստում, աղիքներն ուտում են, գլուխն ու մնացածը դեն են նետում։ Ներկայումս միայն Շենժեն և Չժուհայ քաղաքներն են արգելել կատվի մսի օգտագործումը սկսած 2020 թվականից[4]։
Չինաստանում կատուների՝ որպես ընտանի կենդանիների տարածվածության հետ մեկտեղ, մեծանում է նրանց որպես սնունդ օգտագործելու ավանդական պրակտիկայի դեմ հակադրությունը։ 2006 թվականի հունիսին մոտ 40 ակտիվիստներ ներխուժեցին Շենժենում գտնվող «Ֆան Ծի Մաո Միթբոլ» ռեստորան՝ ստիպելով այն փակել[5]։
Ճապոնիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ճապոնիայում կատվի մսի օգտագործումը գրանցվել է մինչև Էդոյի շրջանի վերջը[6]։ Ռյուկյու կղզիներում կատվի միսն ավանդական կերակուր է, որն օգտագործվում է պլերիտի, բրոնխիտի, թոքերի հիվանդությունների և թութքի բուժման համար[7]։
Կորեական թերակղզի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կատվի մսի օգտագործումը պատմականորեն Կորեական թերակղզում նեվրալգիայի և արթրիտի դեմ ժողովրդական միջոց է եղել, և կատվի մսի արգանակը նույնպես սիրված է այնտեղի ժամանակակից սպառողների կողմից[8][9][10][11]։
Վիետնամ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիետնամում կատվի միս ուտելն անօրինական է, բայց մարդիկ դեռ ուտում են այն[12][13][14][15][16][17]։ Կատուների մսի տեղական շուկան մեծ պահանջարկ ունի, և Հանոյում կատուները սովորաբար մաքսանենգ ճանապարհով ներմուծվում են Չինաստանից և Լաոսից։ Վիճակագրության համաձայն, Վիետնամում ամեն տարի սպառվում է ավելի քան 4 միլիոն կատու[18][19]։ Կատուների միս վաճառող ռեստորանները սովորաբար անվանում են «tiểu hổ», ինչը նշանակում է «փոքր վագր»[20][21]։ Հյուսիսային Վիետնամի բնակիչների կարծիքով՝ կատվի լեղին աֆրոդիզիակ հատկություն ունի[20][21]։ Այնուամենայնիվ, 2018-ին Հանոյի քաղաքային պաշտոնյաները քաղաքացիներին հորդորեցին դադարեցնել շան և կատվի միս ուտելը՝ պատճառաբանելով անհանգստությունը կենդանիների դաժան սպանդի և այդ պրակտիկայի միջոցով տարածվող հիվանդությունների, այդ թվում՝ կատաղության և լեպտոսպիրոզի վերաբերյալ։ Կարծես մտահոգություն կա, որ կատուներ և շներ ուտելը կարող է վնասել քաղաքի՝ որպես «քաղաքակիրթ և ժամանակակից մայրաքաղաքի» իմիջը, քանի որ սպառվող «թափառող կատուների և շների» մեծ մասը իրականում քաղաքում կորած ընտանի կենդանիներ են[22]։
Հնդկաստան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հնդկաստանի որոշ հատվածներ նույնպես կատվի միս ուտելու սովորություն ունեն։ Կատվի միսը Նարիկուրվարի հարսանեկան ուտեստներից է։ Նարիկուրվար ցեղը երբեմն նշում է արու երեխայի ծնունդը՝ կատվի արգանակ եփելով[23]։
Ավստրալիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավստրալիայի Էլիս Սփրինգս շրջանի տեղի աբորիգենները վայրի կատվի միս խորովելու ավանդույթ ունեն, և նրանք նույնիսկ հորինել են շոգեխաշած կատվի մսի բաղադրատոմս։ Ավելի ուշ շրջանի որոշ ոչ բնիկ մարդիկ նույնպես սկսեցին կատվի միս ուտել[24]։Կամերունի որոշ տեղական մշակույթներում կատվի միս ուտելը մարդկանց հաջողություն է բերում[25]։
Եվրոպա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անգլիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Անգլիայում 18-րդ դարում կատվի միս ուտելու մասին կային գրառումներ[26]։
Ֆրանսիա և Իսպանիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]17-րդ դարում և Առաջին ու Երկրորդ համաշխարհային պատերազմների ժամանակ Իսպանիայի և Ֆրանսիայի որոշ մասերում սովորաբար կատվի միս էին ուտում[27]։
Իտալիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կատվի միս ուտելու ֆենոմենը գոյություն ուներ նաև հյուսիսային Իտալիայում[20][21],և այն կարծրատիպը, որ այն ուտում են երկրի հյուսիսում գտնվող Վիչենցա ժողովուրդը, դեռևս պահպանվում է[27]։
Ամերիկա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պերու
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պերուում կատվի միսը սովորական ուտեստ չէ, սակայն Չինչա Ալթայում և Ուորիում կատվի միսը ավանդական ուտեստի՝ ֆրիկասեի բաղադրիչներից մեկն է[28]։
Առողջական խնդիրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գիտնականները նշել են, որ վայրի կատուներ ուտելը կարող է մարդկանց ենթարկել որոշ մանրէների և տոքսինների առաջացման (օրինակ՝ կատաղության վիրուսի), որոնք վնասակար են առողջության համար[24]։ Վիետնամում կատաղության դեպքեր են գրանցվել հիվանդ կատուների սպանդի և սպառման հետևանքով[29]։
Մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ամերիկյան գիտաֆանտաստիկ «Գրիֆինների ընտանիքը» սերիալում սալորի սոուսում թաթախված կատվի միսը Մորմակ մոլորակի ուտեստներից է[30]։
2010 թվականի «Եղիայի գիրքը» ֆիլմի բացման տեսարանում գլխավոր հերոսը որսում է անմազ կատուներ անտառում ուտելու համար[31]։
Սպառման արգելք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավանդական արգելք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Իսլամն ավանդաբար արգելում է կատվի միս օգտագործել[32]։
Օրենքի արգելք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2010 թվականի հունվարի 26-ին Չինաստանը մշակել է «Կենդանիների նկատմամբ դաժանության դեմ պայքարի մասին օրենքի» առաջին նախագիծը, որն արգելում է մարդկանց ուտել կատվի միս, իսկ օրինախախտները կարող են կալանքի տակ մնալ մինչև 15 օր[33]։ Սակայն այս նախագիծը դեռևս չի մտել օրենսդրական փուլ։
2013 թվականի հոկտեմբերին Պերուի իշխանությունները կարգադրեցին կասեցնել կատվի մսի տեղական ամենամյա փառատոնը (Festival Gastronomico del Gato)՝ նշելով, որ արգելքը հիմնված է մարդասիրության և սննդի անվտանգության երկակի նկատառումների վրա։ Այնուամենայնիվ, տեղի բնակչությունը քննադատել է այս կանոնը. ոմանք կարծում են, որ կատվի միսն ավելի սննդարար է, քան նապաստակի կամ բադի միսը, և աշխարհի շատ մասերում մարդիկ այն երկար ժամանակ ուտում են առանց որևէ վնասի[34]։
2014 թվականին Շվեյցարիայի Կենդանիների բարեկեցության կազմակերպությունը միջնորդեց Շվեյցարիայի խորհրդարանին ընդունել օրենք, որն արգելում է կատվի և շան մսի օգտագործումը։ Կազմակերպության հիմնադիր Թոմեքն ասել է, որ խնդրագիրը ի պաշտպանություն է հավաքել 16000 ստորագրություն[35]։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կատվի միս կատեգորիայում։ |
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ David Taylor; Daphne Negus; Dave King; Jane Burton (1989). The Ultimate Cat Book (անգլերեն). Simon and Schuster. էջ 9. ISBN 978-0-671-68649-9.
- ↑ 《本草纲目》：然狸肉入食，猫肉不佳，亦不入食品，故用之者稀
- ↑ «Trying to get cat off the menu in China». Toronto Star. 2009 թ․ հուլիսի 26. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.
- ↑ sina_mobile (2020 թ․ ապրիլի 16). «深圳珠海相继禁食猫狗肉 律师：动物保护上了一个新台阶». finance.sina.cn. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 16-ին.
- ↑ «Animal rights protest shuts restaurant». Reuters. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2006 թ․ հոկտեմբերի 22-ին.
- ↑ Hanley, Susan (1997). Everyday Things in Premodern Japan (անգլերեն). էջ 66.
- ↑ 渡口初美 (1979). 沖縄の食養生料理 (ճապոներեն). 国際料理学院. էջ 12.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ «Boiled Alive Cat Meat Soup, South Korea». SAY NO TO DOG MEAT.NET. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Ban South Korean dog and cat meat trade». Our Compass. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Important Update On South Korean Dog And Cat Meat Trade». Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 19-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link) - ↑ «9 Countries That Eat Cats and Dogs (Slideshow)». The Daily Meal. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «9 Countries That Eat Cats and Dogs». The Daily Meal. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Cat Meat». Vietnam Coracle. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «The Truth About Cats & Dogs In Vietnam - The Dropout Diaries». The Dropout Diaries. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «Where cat sits happily on the menu». Stuff. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ The Christian Science Monitor. «Why do Vietnamese keep cats on a leash? (Hint: What's for dinner?)». The Christian Science Monitor. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին.
- ↑ «每年要吃掉400万只猫！？这个国家的人是疯了么？». [腾讯新闻]. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «越南恐怖「貓餐廳」 一天吃掉30隻貓». 苹果日报. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ 20,0 20,1 20,2 Jerry Hopkins (2004 թ․ մայիսի 15). Extreme Cuisine: The Weird and Wonderful Foods That People Eat. Tuttle Publishing. էջեր 25–. ISBN 978-1-4629-0472-3.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 Jerry Hopkins (2014 թ․ դեկտեմբերի 23). Strange Foods. Tuttle Publishing. էջեր 8–. ISBN 978-1-4629-1676-4. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
- ↑ «Vietnamese capital Hanoi asks people not to eat dog meat». BBC News. 2018 թ․ սեպտեմբերի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 16-ին.
- ↑ «For biryani in Chennai, cats are being boiled alive, sold for Rs 100 per kg». HuffingtonPost. 2016 թ․ նոյեմբերի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ 24,0 24,1 Mercer, Phil (2007 թ․ սեպտեմբերի 2). «Australians cook up wild cat stew». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ Ngwa-Niba, Francis (2003 թ․ մարտի 17). «The cat eaters of Cameroon». BBC News. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ «The Cat Eaters». forteantimes.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ հոկտեմբերի 12-ին.
- ↑ 27,0 27,1 Ken Albala (2003). Food in Early Modern Europe. Greenwood Publishing Group. էջեր 66–. ISBN 978-0-313-31962-4.
- ↑ «'Cat-eaters' take note - feline feast at Peru festival». planetark.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2004 թ․ սեպտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 16-ին.
- ↑ «Furious Rabies after an Atypical Exposure». plos. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 26-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link) - ↑ «ALF - Fun Facts and Information». Funtrivia.com. 1986 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
- ↑ «The Book of Eli (2010) - IMDb». Imdb.com. 2010 թ․ հունվարի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
- ↑ Կաղապար:Hadith-usc
- ↑ «China to jail people for up to 15 days who eat dog». Chinadaily. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ ապրիլի 13-ին. Վերցված է 2010 թ․ հունվարի 26-ին.
- ↑ Golgowksi, Nina (2013 թ․ հոկտեմբերի 15). «Judge bans Peruvian town's annual cat-eating festival». Daily News (New York). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.
- ↑ 王忠会. «瑞士动物保护组织要求国会立法 禁食猫肉与狗肉». 中国新闻网. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 8-ին.