Կանանց աշխատանք

Կանանց աշխատանքը այն ոլորտն է, որը համարվում է բացառապես կանանց ոլորտ և կապված է հատուկ կարծրատիպային աշխատանքների հետ, որոնք պատմության ընթացքում համարվել են բացառապես կանանց աշխատանք կամ տնային պարտականություններ։ Ամենից հաճախ այն լինում է չվճարվող աշխատանք, որը սովորաբար կատարվում է մայրերի և աղջիկների կողմից՝ տանը և երեխաներին հետևելու համար^[1]։

Կանանց աշխատանքը, ընդհանուր առմամբ, չի վճարվում կամ վճարվում է ավելի քիչ, քան «տղամարդկանց աշխատանքը» և չի գնահատվում այնքան բարձր, որքան «տղամարդկանց աշխատանքը»^[2]։ Կանանց աշխատանքի զգալի մասը հաշվի չի առնվում աշխատանքի պաշտոնական վիճակագրության մեջ, ինչը կանանց կողմից սովորաբար կատարվող աշխատանքի մեծ մասը գրեթե աննկատելի է դարձնում^[3]։ Օրինակ, 20-րդ դարի ընթացքում ընտանեկան ֆերմայում աշխատող կանայք, անկախ նրանից, թե որքան աշխատանք են նրանք կատարում, ԱՄՆ-ի մարդահամարի ժամանակ կհաշվարկվեն որպես գործազուրկներ, մինչդեռ տղամարդիկ նույնն են անում կամ նույնիսկ ավելի քիչ^[4]։ Նույն կեպ, ստեղծագործական շատ տեսակներ, ինչպիսիք են գոբելենը, ծածկոցը, կարելը և հյուսելը, որոնք կատարվում են կանանց կողմից, ավանդաբար թերագնահատվել են արվեստի հիմնական աշխարհի կողմից, դասակարգվել որպես կանացի աշխատանք, հետևաբար, մինչև վերջերս հազվադեպ են ներառվել, պատկերասրահներում կամ թանգարաններում^[5]։

Տեսակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան աշխատանքի մի քանի տեսակներ, որոնք համարվում են կանացի. դրանք ներառում են երեխաների խնամք, տնային գործեր և այնպիսի մասնագիտություններ, ինչպիսիք է՝ բուժքույրական խնամքը, որը վերջին տասնամյակների ընթացքում գերակշռում է կանանց կողմից։

Երեխաների խնամք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կանանց աշխատանք» տերմինը կարող է թվալ՝ երեխաների համար բնության կողմից սահմանված դեր, քանի որ միայն կանայք կարող են կենսաբանորեն կատարել դրանք՝ հղիություն, ծննդաբերություն և կրծքով կերակրում։ Այն կարող է վերաբերել նաև մասնագիտություններին, որոնք ներառում են այս գործառույթները՝ մանկաբարձուհի և բուժքույր։ «Կանանց աշխատանք»-ն է համարվում նաև երեխաներին մեծացնելը։ Երեխային վերաբերող խնամքը, ինչպիսինք են՝ տակդիրի փոխելը, երեխայի հիգիենան, լողանալը, կերակրելը, ամբողջովին կանանց աշխատանքն է։

Կանայք գերակշռող աշխատանքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանանցի աշխատանք է համարվում այն աշխատանքները, որոնք ներառում են երեխաների խնամք, ինչպիսիք են խնամակալը, ցերեկային խնամքի աշխատողը, տնային տնտեսության օգնականը, մասնագիտական պաշտոնները, ինչպիսիք են՝ ուսուցիչը (երեխաներին ուսուցանողը) և բուժքույրը։

Տնային աշխատանք և տնային արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կանանց աշխատանք» է համարում նաև տնային տնտեսության հետ կապված աշխատանքները, ինչպիսիք են ճաշ պատրաստելը, կարելը, արդուկելը և մաքրելը։ Այն կարող է վերաբերել նաև մասնագիտություններին, որոնք ներառում են այդ գործառույթները, ինչպիսիք են սպասուհին և խոհարարը։

Արդյունաբերական հեղափոխությունից առաջ հասարակությունը հիմնականում զբաղվում էր ագրարային աշխատանքով, և կանայք նույնքան ներգրավված էին ֆերմերային տնտեսություններում, որքան տղամարդիկ^[1]։

Ասացվածքի երկտողում ասվում է.^[6] «Տղամարդը կարող է աշխատել լուսաբացից մինչև արևածագ, բայց կնոջ աշխատանքը երբեք չի ավարտվում»։

Հասկացությունները ներառում են գենդերային դերը, վարձու աշխատանքը և զբաղվածությունը, կանանց աշխատուժը և կանանց իրավունքները (տես գենդերային դերերը և ֆեմինիզմը)։ Վիրավորական տերմինը կարող է նվաստացուցիչ լինել, քանի որ պատմական գովազդները նպաստել են կանանց որպես միայն տնային սպասուհիների խեղաթյուրմանը։

Շատ կանայք աշխատում են «երկօրյա հերթափոխով», ինչը ենթադրում է լրիվ դրույքով աշխատանքը համատեղել լրիվ դրույքով տնային պարտականությունների հետ, ինչը դեռ տարածված է ժամանակակից աշխատատեղերում։ Տնային տնտեսությունում կանանց կատարած աշխատանքը հաճախ անտեսվում և թերագնահատվում է։

Ազդեցությունը տղամարդկանց և կանանց հարաբերությունների վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միկրոէներգիա տերմինը վերաբերում է տանը ավելի մեծ հզորություն ունենալուն. ինչը նշանակում է, որ տղամարդկանց համար ավելի հեշտ է խուսափել տնային աշխատանքից և խնամքի աշխատանքից։ Միկրո ուժը կարող է նաև գործիք լինել, որն օգտագործում են տղամարդիկ՝ կանխելու կանանց մուտքը աշխատուժ։ Երբ կանայք պահվում են մասնավոր ոլորտում, տղամարդիկ մնում են ֆինանսապես միակ մատակարարը, ինչը առաջընթաց է ապահովում ամերիկյան հասարակության մեջ։

Ի տարբերություն կանանց աշխատանքի, «տղամարդկանց աշխատանքը» ենթադրում է ֆիզիկական ուժի օգտագործում կամ աշխատանք դրսում, որը նաև համարվում է մակրո ուժ, որը սահմանվում է որպես հանրային դաշտի իշխանություն, մեխանիկական, էլեկտրական կամ էլեկտրոնային գիտելիքներ և հմտություններ, զբաղվածություն («հաց շահող», «բեկոն տուն բերելը»), մեծ մասը փողի հետ հարաբերություններ, ավելի բարձր մտածողություն՝ առաջադրանքները կատարելու համար։ «Տղամարդկանց աշխատանքը» ավելի բարձր վարձատրվում է և համարվում է ավելի մեծ արժեք^[2]։ Որոշ մարդկանց մոտ տղամարդկանց աշխատանքը համարվում է «կանանց աշխատանքի» հակառակը և, հետևաբար, չի ներառում գործունեությունը տանը կամ երեխաների հետ, թեև «տղամարդկանց աշխատանքը» ավանդաբար երկու աշխատանքներն էլ պետք է ներառվի (օրինակ՝ սարքերի վերանորոգումը և երեխաներին խրատելը)։

Կանանց աշխատանքի ազդեցությունը կանանց և աղջիկների վրա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանայք, կարող են «անտեսանելի դառնալ» այն իրավիճակներում, երբ նրանց աշխատանքը օժանդակող դեր է «տղամարդկանց աշխատանքին»^[1]։ Կանայք բանակի համար կատարում են աշխատանքեր որոնք չեն դիտվում հասարակության կողմից, օրինակ՝ բանակի խոհարարները^[1]։

Այն վայրերում, որտեղ ջուրը պետք է հավաքվի և տեղափոխվի ձեռքով և հետ բերվի տնային տնտեսություն, կանայք՝ այս գործի մեծ տոկոսն են կատարում^[7]։ Օրինակ՝ ենթասահարական Աֆրիկայում կանայք կազմում են ջրի հավաքման և տեղափոխման համար պատասխանատու մարդկանց թվի 62%-ը^[7]։ Տղամարդիկ կազմում են ջրի հավաքման և տեղափոխման աշխատանքների 23%-ը, իսկ տղաները կատարում են տնային աշխատանքների 6%-ը^[7]։ Ջրի հավաքման և տեղափոխման գենդերային բաշխումն ավելի մեծ ազդեցություն է ունենում կանանց և աղջիկների վրա՝ նպաստելով «Ժամանակի աղքատությանը»^[7]։ Սա նրանց համար ավելի դժվար է դարձնում ժամանակ գտնելը մասնակցելու այնպիսի միջոցառումներին, ինչպիսիք են «դպրոցը, վճարովի աշխատանք կամ ժամանցը»^[7]։

Կանայք տղամարդկանց աշխատանքում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանայք, ովքեր աշխատում են այն աշխատատեղերում, որոնք հիմնականում դիտվում են «տղամարդկանց աշխատանք» կարող են առնականացնել իրենց՝ այդ աշխատանքում կամ պաշտոնում արժանի համարվելու համար^[8]։ Օրինակ, պարզվել է, որ «Հիլարի Քլինթոնի ելույթը ավելի տղամարդկային էր դառնում, երբ նա ավելի բարձր էր բարձրանում քաղաքական սանդուղքով»^[8]։

Women in politics[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կանայք զգալի առաջընթաց են գրանցում քաղաքական դաշտում իրենց ներկայության առումով^[9]։ Հանրային պաշտոններում ընտրվող կանանց թիվն աճում է, և նրանք դառնում են ընտրելու իրավունք ունեցող բնակչության կարևոր մասը^[9]։ Դեռևս էական փոփոխություններ պետք է արվեն՝ կապված այն բանի հետ, որ կանայք քաղաքական հատվածում հավասար են ընկալվում, սակայն, քանի որ մեր ինստիտուտներում կան խորապես արմատավորված գենդերային կարծրատիպեր, որոնք քաղաքականությունը դիտարկում են որպես «տղամարդկային» աշխատանքի դաշնդտ^[9]։ 2008 թվականի նախագահական արշավը համարվում էր առանցքային պահ քաղաքականության մեջ կանանց մասնակցության համար^[10]։ Հիլարի Քլինթոնն առաջին կինն էր, ով առաջադրվեց նախագահի պաշտոնում, նա համարվում էր իսկական հավակնորդ, իսկ Սառա Փեյլինը առաջին Հանրապետական կին թեկնածուն էր փոխնախագահի պաշտոնում^[10]։ Այնուամենայնիվ, երկու կանայք էլ բախվեցին բազմաթիվ քննադատությունների իրենց քաղաքական կարողությունների վերաբերյալ գենդերային կարծրատիպերի պատճառով։ Քլինթոնին, օրինակ, հաճախ համարում էին, որ նա չափազանց սառն է «անհաճելի» նախագահ լինելու համար^[10]։ Գենդերային կողմնակալություններն ու կարծրատիպերը, որպես այդպիսին, իրականություն են քաղաքականությանը մասնակցող կանանց համար կամ համարվում են «տղամարդկանց աշխատանք»։ Աշխատանքի այս գենդերային իդեալները կարելի է դիտարկել որպես քաղաքականության մեջ կանանց թերներկայացվածության զգալի նպաստող գործոն^[10]։

Կանայք ԳՏՃՄ-ում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտություն, Տեխնոլոգիա, Ճարտարագիտություն և Մաթեմատիկաում (STEM) աշխատուժի միայն 28%-ը կանայք են^[11]։ Վաղ կրթության ընթացքում մոտավորապես հավասար թվով տղաներ և աղջիկներ են մասնակցում մաթեմատիկայի և բնագիտության դասընթացներին^[11]։ Այնուամենայնիվ, զգալիորեն նվազում է այն կանանց թիվը, ովքեր նախընտրում են ավագ դպրոցում շարունակել ուսումնասիրեն գիտությունը կամ մաթեմատիկան^[11]։ Դրան նպաստող գործոններից մեկը թաքնված կողմնակալությունն է, որ բնական գիտությունները և մաթեմատիկան սովորաբար դիտվում են «արական» սեռի ներկայացուցիչները, մինչդեռ արվեստն ու հումանիտար գիտությունները առավել հաճախ դիտվում են որպես«իգական»^[11]։ Այս կողմնակալությունը ոչ միայն ազդում է այն բանի վրա, թե ինչպես են մարդիկ վերաբերվում այս ոլորտներում կանանց, այլ նաև ստեղծում է ներքին կողմնակալություն, որը կանանց ավելի քիչ հավանական է դարձնում կարիերա ունենալ գիտության կամ մաթեմատիկայի ոլորտում^[11]։

Հաճախ հանրությունը բացասական է արտահայտվում այն կանանց, ովքեր «տղամարդկանց աշխատանք» են կատարում^[11]։ Քանի դեռ կանայք ակնհայտ առաջընթաց չեն գրանցում իրենց աշխատանքում, նրանք հաճախ համարվում են ավելի քիչ կոմպետենտ, քան տղամարդիկ, ովքեր զբաղեցնում են այդ «տղամարդկային» դիրքերը^[11]։ Ընդհակառակը, եթե կինը Իրավասու և հաջողակ է այն աշխատանքում, որը համարվում է ավելի «արնական», ապա նա շատ ավելի քիչ հավանական է, որ համակրանք առաջացնի^[11]։ Այս ոլորտներում իրական հաջողության հասնելու համար անհրաժեշտ են ինչպես գրավչություն, այնպես էլ իրավասություն, ինչը ստեղծում է ևս մեկ խոչընդոտ՝ ԳՏՃՄ (STEM) տարածքներում կանանց համամասնորեն բաշխմանը տղամարդկանց նկատմամբ^[11]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Borck, Larissa (2019 թ․ սեպտեմբեր). «'A woman's work is never done': women's working history in Europe». Europeana (CC BY-SA) (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
↑ ^2,0 ^2,1 Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 123, 126.
↑ Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 125.
↑ Wilkerson, Jessica (2019 թ․ օգոստոսի 14). «A Lifetime Of Labor: Maybelle Carter At Work». «Unless a woman earned wages on somebody else's farm or in another woman's home, her employment would be listed by the census taker as "none". It didn't matter how much her labor propped up the family farm or that it sustained a family. Women were listed as dependents of men, and men were identified by their type of employment.»
↑ Gipson, Ferren (2022). Women's work: from feminine arts to feminist art. London: Frances Lincoln. ISBN 978-0-7112-6465-6.
↑ «A woman's work is never done». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-24-ին. Վերցված է 2024-06-28-ին.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 138.
↑ ^8,0 ^8,1 Och, Malliga (2019). «Manterrupting in the German Bundestag: Gendered Opposition to Female Members of Parliament?». Politics & Gender: 6.
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 Krook, Mona Lena (2017). «Violence Against Women in Politics». Journal of Democracy (անգլերեն). 28 (1): 74–88. doi:10.1353/jod.2017.0007. ISSN 1086-3214. S2CID 152103794.
↑ ^10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 Dolan, Kathleen (2014 թ․ օգոստոսի 1). When Does Gender Matter?: Women Candidates and Gender Stereotypes in American Elections (անգլերեն). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-996844-2.
↑ ^11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 ^11,6 ^11,7 ^11,8 «The STEM Gap: Women and Girls in Science, Technology, Engineering and Math». AAUW: Empowering Women Since 1881 (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 26-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Gender roles
With More Equity, More Sweat - Washington Post, March 22, 1998

[:02-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Borck, Larissa (2019 թ․ սեպտեմբեր). «'A woman's work is never done': women's working history in Europe». Europeana (CC BY-SA) (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.

[Seager_2018_123,_126-2] 2,0 ^2,1 Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 123, 126.

[3] Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 125.

[4] Wilkerson, Jessica (2019 թ․ օգոստոսի 14). «A Lifetime Of Labor: Maybelle Carter At Work». «Unless a woman earned wages on somebody else's farm or in another woman's home, her employment would be listed by the census taker as "none". It didn't matter how much her labor propped up the family farm or that it sustained a family. Women were listed as dependents of men, and men were identified by their type of employment.»

[5] Gipson, Ferren (2022). Women's work: from feminine arts to feminist art. London: Frances Lincoln. ISBN 978-0-7112-6465-6.

[6] «A woman's work is never done». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-02-24-ին. Վերցված է 2024-06-28-ին.

[:12-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 ^7,4 Seager, Joni (2018). The Women's Atlas. Oxford: Myriad Editions. էջեր 138.

[:2-8] 8,0 ^8,1 Och, Malliga (2019). «Manterrupting in the German Bundestag: Gendered Opposition to Female Members of Parliament?». Politics & Gender: 6.

[:3-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 Krook, Mona Lena (2017). «Violence Against Women in Politics». Journal of Democracy (անգլերեն). 28 (1): 74–88. doi:10.1353/jod.2017.0007. ISSN 1086-3214. S2CID 152103794.

[:4-10] 10,0 ^10,1 ^10,2 ^10,3 Dolan, Kathleen (2014 թ․ օգոստոսի 1). When Does Gender Matter?: Women Candidates and Gender Stereotypes in American Elections (անգլերեն). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-996844-2.

[:5-11] 11,0 ^11,1 ^11,2 ^11,3 ^11,4 ^11,5 ^11,6 ^11,7 ^11,8 «The STEM Gap: Women and Girls in Science, Technology, Engineering and Math». AAUW: Empowering Women Since 1881 (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 26-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]