Թիմար
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Թիմար (այլ կիրառումներ)
Թիմար (թուրքերեն՝ Timar), գյուղ Արևմտյան Հայաստանում, Վանի վիլայեթի Գավաշի գավառակում[1]։
Գավառ Արևմտյան Հայաստանի Վանի նահանգում, Մարմետ գետի (Կարասու) ստորին հոսանքի շրջանում։ Հյուսիսից և հյուսիս արևելքից սահմանակից էր Բերկրի, արևելքից Արճակ գավառ, հարավից՝ Վան-Տոսպ գավառներին։ Թիմարի վարչական տարածքը կազմում էին նաև Վանա լճի Լիմ և Կտուց կղզիները։ Տարածքը՝ հիմնականում հարթ, որոշ լեռնային շրջաններով։ Արևմուտքում, լճափի երկայնքով, ձգվում է կաղնու անտառներով ծածկված Էրերինի լեռնաշղթան՝ Ս. Սահակ (Խաչգլուխ կամ Էրերին, 2250 մ) լեռնագագաթով, իսկ հյուսիսում՝ Խանագահի լեռները։ Հնում Թիմարի հիմնական մասն ընդգրկել է Բոգունիքը, Ամյուկ բերդի շրջակայքը՝ Առբերանին։ Ավելի ուշ, Թիմարը կոչվել է Գնունիք կամ Ամկու երկիր։ 16-րդ դարում թուրքական տիրապետության տակ ընկնելուց հետո Գնունիքը և Ամյուկը դարձել են Վանի փաշայի թիմարը (հողատիրույթը), որտեղից առաջացել է գավառի Թիմար անվանումը։ 19-րդ դարի վերջին, 20-րդ դարի սկզբին՝ Վանի գավառի համանուն գավառակի գյուղախումբ՝ ավելի քան 60 բնակավայրով։ Կենտրոնը՝ Ջանիկ (ուներ աղահանք)։ Միշտ ունեցել է հոծ հայ բնակչություն։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի նախօրեին Թիմարի 20-25 հազար հայերը (բնակչության մոտ 70 տոկոսը), զբաղվում էին հիմնականում հողագործությամբ (ընտիր հացահատիկների մշակություն, այգեգործություն) և արհեստագործությամբ (հռչակված էին Ջիրաշենի և Մարմետի բրուտները), որոշ գյուղերում՝ նաև ձկնորսությամբ։ 1915 թվականին, Մեծ Եղեռնի ժամանակ, Թիմարի հայերի մեծ մասը հերոսական ինքնապաշտպանությամբ փրկվել է թուրքական կոտորածից և գաղթել Արևելյան Հայաստան։
Բնակչության մասին տվյալներ չեն պահպանվել։ Նրանք բռնությամբ տեղահանվել են 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Նրանց մեծ մասը զոհվել է աքսորի ճանապարհին։
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ «Վանի նահանգ». Վերցված է 2015 ապրիլի 14-ին.
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- «Հայաստանի և հարակից շրջանների տեղանունների բառարան» (5 հատորով), 1986-2001 թթ., Երևանի Համալսարանի հրատարակչություն
- Արեւմտահայաստանի եւ Արեւմտահայութեան Հարցերու Ուսումնասիրութեան Կեդրոն
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վանի, Բիթլիսի և Էրզրումի վիլայեթները, Ե. 1912: Սրվանձտյանց Գ., Երկ., հ. 1, Ե., 1978թ., Маевский В. П., Военно-статисти1еское вилайетов, Тифлис, 1904.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 188)։ 
|
| ||||||||||||||||||||||