Կտուց կղզի
 | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | լճի կղզի և անմարդաբնակ կղզի |
| Երկիր |  Թուրքիա |
| Վարչատարածքային միավոր | Tuşba? |
| Երկարություն | 0,73 կմ |
| Լայնություն | 0,4 կմ |
| Մակերես | 0,14 կմ² |
| Հուշարձաններ | Կտուց անապատ |
 | |
 | |
Կտուց (թուրքերեն՝ Çarpanak Adası), կղզի Վանա լճի արևելքում, ափից 1 կմ հեռավորությամբ։ Մտել է Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Առբերանի գավառի մեջ։ Կղզու անվանման պատճառը բնության երևույթն է. լճի տեղատվության ժամանակ Կտուցը դառնում է թերակղզի։
Կտուց անապատի ընդհանուր տեսքը Կտուցի թեմը կազմում էին Մարմետ, Ամենաշատ, Խավենց, Անանավանք, Եկմալ և Ճիրաշեն գյուղերը։ Նրան էին պատկանում մերձափնյա հացաբեր դաշտերը, որոնցում աշխատում էին միաբանության (100 անձ) մշակները։ Կտուցի անապատի հյուրանոցները կամ օթևանները, որոնք կոչվում էին «Դրսի տունք», կառուցված էին լճափին։ Ամայացել է 1915 թվականի Մեծ եղեռնի ժամանակ։ Կղզում կանգուն է Կտուց անապատի համալիրը, որը, ըստ ավանդության, հիմնադրել է Գրիգոր Լուսավորիչը։ Կղզում ներկայումս կանգուն է Կտուց անապատի համալիրի մի մասը, որը, ըստ ավանդության, հիմնադրել է Գրիգոր Լուսավորիչը։
15-րդ դարի անապատը վերանորոգվել է, սակայն 16-րդ դարի ավերվել և ամայացել է։ 17-րդ դարի սկզբում Լիմ անապատի միաբանության մի մասը տեղափոխվել է Կտուց կղզի։ Քանդված եկեղեցիներից վերակառուցվել է միայն սուրբ Կարապետը (1712 թվականին, ճարտարապետ՝ Բաղիշեցի Խոշխաթար)։ Համալիրի հիմնական շենքերը՝ սրբատաշ սպիտակ ֆելգիտից կառուցված եկեղեցին և նրան արևմուտքից կից գավիթը (18-րդ դար), լավ են պահպանվել, եկեղեցու մեկ զույգ գմբեթակիր մույթերով աղոթասրահը ավարտվում է երկու կողմերին ուղղանկյուն ավանդատներով, բեմի յոթանիստ աբսիդով։ Ութանիստ թմբուկով գմբեթը բարձրանում է մույթերի և աբսիդի անկյունների միջև ձգվող կամարների վրա։ Արտաքին հարդարանքը զուսպ է, ինտերիերը ծածկված է որմնանկարներով։ Գրեթե քառակուսի հատակագծով գավիթն ունի չորս մույթ, որոնց և պատերին կից որմնամույթերի միջև ընկած կամարներով շենքի ներքին տարածությունը բաժանվում է ինը հատվածի։ Գավթի արևմտյան դռան առջև, զույգ մույթերի վրա բարձրանում է զանգակատունը։
Հյուսիսային պատից դուռ է բացվում դեպի ուղղանկյուն բեմով սուրբ Հրեշաակապետաց կից մատուռը, որտեղ պահվել են անապատի ձեռագրերը։ Համալիրի հյուսիսարևմտյան միջանցքի շուրջը երկշար դասավորված, մեկ կամ հազվադեպ երկու սենյականոց, մութ և ցածր խցերը, արևելյանում՝ հյուրատունը, իսկ հարավում՝ վանահոր բնակարանը։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տես նաև
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 671)։ 
|