Գևորգ Բուդաղյան

Գևորգ Բուդաղյան
Հիմնական տվյալներ
Բնօրինակ անուն	Բուդաղյան Գեորգի Երվանդի
Ի ծնե անուն	Գևորգ Երվանդի Բուդաղյան
Ծնվել է	հոկտեմբերի 15, 1899; Բաքու, Ռուսական կայսրություն
Երկիր	ԽՍՀՄ
Մահացել է	հոկտեմբերի 15, 1978 (79 տարեկան); Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	Դիրիժոր; երաժշտական գործիչ
Կրթություն	Մոսկվայի Չայկովսկու անվան պետական կոնսերվատորիա
Պարգևներ	ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ և «Պատվո նշան» շքանշան

Գևորգ Երվանդի Բուդաղյան (հոկտեմբերի 15, 1899(1899-10-15), Բաքու, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 15, 1978(1978-10-15), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ)), հայ դիրիժոր, երաժշտական գործիչ, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1945)։

Երաժշտագետ Արմեն Բուդաղյանի հայրն է։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1929 թվականին ավարտել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի օպերային սիմֆոնիկ դիրիժորության դասարանը։ 1922-1929 թվականներին ղեկավարել է Մոսկվայի հայ մշակույթի տան երաժշտական խումբը։ 1929-1932 թվականներին եղել է Հայաստանի պետական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարը և գլխավոր դիրիժորը։ 1932-1958 թվականներին եղել է Երևանի օպերային թատրոնի դիրիժոր։ 1929-1978 թվականներին դասավանդել է Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիայում։ 1934-1936 թվականներին և 1949-1958 թվականներին եղել է կոնսերվատորիայի պրոռեկտորը^[1]։

Գևորգ Բուղայանի հուշատախտակը Երևանում

Ստեղծագործական ուղի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ղեկավարել է Ալեքսանդր Սպենդիարյանի «Ալմաստ», Հարո Ստեփանյանի «Քաջ Նազար», Կարո Զաքարյանի «Մարջան», Անուշավան Տեր-Ղևոնդյանի «Արևի ցոլքերում», Արմեն Տիգրանյանի «Դավիթ Բեկ» օպերաները, ինչպես նաև ռուս ու արևմտա-եվրոպական դասական երկացանկի գործեր։ Սպենդիարյանի երաժշտության հիման վրա գրված «Խանդութ» բալետի երաժշտական կոմպոզիցիայի հեղինակն է եղել (1945), ինչպես նաև՝ Սպենդիարյանի ստեղծագործությունների լիակատար (11 հատոր) հրատարակության խմբագիրը^[2]^[3]^[4]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Պատվո նշան» շքանշան (4.11.1939)
ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1945)

Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երևանի Աբովյան փողոցում կա Գևորգ Բուդաղյանի հիշատակը հավերժացնող հուշատախտակ։

Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երևանյան էտյուդներ։ Օրկեստրի համար, Ա. Սպենդիարյան, Դաշնամուրի վերածեց` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], երկրորդ հրատարակություն, Երևան, Պետհրատի երաժշտական սեկտոր, 1930։
Կանանց պար։ «Ալմաստ» օպերայից։ Ա. Սպենդիարյան, Դաշնամուրի համար մշակեց` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան , Պետհրատ, 1933։
Մի լար, բլբուլ։ Խոսք` Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյանի [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Առ սիրուհիս / Սպենդիարով Ա., խմբ.` Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Արևելյան օրորոցի երգ / Սպենդիարով Ա., խմբ.` Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Այ վարդ։ Խոսք` Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Ղարիբ բլբուլ։ [Սայաթ-Նովայի երգերից], խոսք` Սայաթ-Նովայի, Ա. Սպենդիարով, խմբագրություն ՝ Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1946։
Աղջիկների պարը։ Սպենդիարով Ա., խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Այնտեղ, այնտեղ, դեպ վեհ այն դաշտը։ Ա. Սպենդիարյան, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Առ Հայաստան։ Խոսք` Հովհ. Հովհաննիսյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան, թարգմանիչ` Բաղմոնտի [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1947։
Աշուղի երգը։ «Ալմաստ» օպերայից։ Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, Հայպետհրատ, 1948։
Այ վարդ։ Խոսք` Ա. Ծատուրյանի, Ա. Սպենդիարով, խմբ.` Գ. Բուդաղյան նոտա, Երևան, Հայպետհրատ, 1971։
Ղարիբ բլբուլ։ [Սայաթ-Նովայի երգերից]։ Ա. Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, «Հայաստան», 1971։
Առ սիրուհիս։ Ա. Սպենդիարով, խմբագիր` Գ. Բուդաղյան [Նոտա], Երևան, «Հայաստան», 1971։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005
↑ «Գևորգ Բուդաղյան (1899-1978)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-10-31-ին։ Վերցված է 2020-11-07
↑ Baghdasaryan Aram։ «AV Production - Գևորգ Բուդաղյան»։ avproduction.am։ Վերցված է 2018-10-04
↑ Арутюнян Б. Б. Будагян Геворк Ервандович // Театральная энциклопедия / под ред. С. С. Мокульского. — М.: Советская энциклопедия, 1961. — Т. 1.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Театральная энциклопедия. Том 1/Глав. ред. С. С. Мокульский - М.: Советская энциклопедия, 1961.- 1214 стб. с илл., 12 л. илл.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 582)։

[1] Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005

[2] «Գևորգ Բուդաղյան (1899-1978)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-10-31-ին։ Վերցված է 2020-11-07

[3] Baghdasaryan Aram։ «AV Production - Գևորգ Բուդաղյան»։ avproduction.am։ Վերցված է 2018-10-04

[4] Арутюнян Б. Б. Будагян Геворк Ервандович // Театральная энциклопедия / под ред. С. С. Мокульского. — М.: Советская энциклопедия, 1961. — Т. 1.

[1]

[2]

[3]

[4]