Գայուս Սալյուստիուս Կրիսպոս

Գայուս Սալյուստիուս Կրիսպոս
Ծնվել է	մ. թ. ա. 86
Ծննդավայր	Ամիտերնում, Լ'Աքվիլա, Լ'Աքվիլա, Աբրուցցո, Իտալիա
Մահացել է	մ. թ. ա. 34
Մահվան վայր	Հռոմ, Իտալիա
Քաղաքացիություն	Հին Հռոմ
Մասնագիտություն	պատմաբան, քաղաքական գործիչ, գրող և զինծառայող
Զբաղեցրած պաշտոններ	Ժողովրդական տրիբուն
Sallust Վիքիպահեստում

Գայուս Սալյուստիուս Կրիսպոս (լատ.՝ Gaius Sallustius Crispus, մ. թ. ա. 86, Ամիտերնում, Լ'Աքվիլա, Լ'Աքվիլա, Աբրուցցո, Իտալիա - մ. թ. ա. 34, Հռոմ, Իտալիա), հին հռոմեական պատմիչ։ Նրանից ամբողջությամբ մեզ են հասել ծավալով ոչ մեծ երկու աշխատություն՝ «Կատիլինայի դավադրության մասին» («Catilina», «De coniuratione Catilinae», «Bellum Catilinarium») և «Յուգուրտինյան պատերազմի մասին» («Jugurtha», «Bellum Jugurthinum») երկերը։

Սալյուստիոսի «Պատմություն» («Historiarum libri quinque») գլխավոր պատմական աշխատությունից, որտեղ նա նկարագրում է մ.թ.ա. 78-66 թթ. պատմական անցքերը պահպանվել են միայն որոշ պատառիկներ (մասնավորապես, դրանում զետեղված նամակներից մի քանիսը, այդ թվում Միհրդատ Եվպատորի նամակը Պարթև արքա Արշակին, որը բավականին արժեքավոր աղբյուր է մ.թ.ա. 68-66 թթ. Լուկուլլոսի և Պոմպեոսի դեպի Հայաստան կատարած արշավանքների որոշ մանրամասներն ուսումնասիրելու համար)։

Մասնակցել է 49-ից 45 թվակաների քաղաքացիական պատերազմներին՝ Հուլիոս Կեսարի կողմում, այնուհետև պրոկոնսուլ էր Նոր Աֆրիկա հռոմեական պրովինցիայում։ Կեսարի մահից (44) հետո նվիրվել է գրական գործունեության։ Սալլուստիոսի աշխատություններից պահպանվել են Կեսարին գրած նամակներ (մոտ 50 թվականին և 46 թվականին), որոնցում առաջարկել է պետության բարեփոխման նախագիծ, և երկու ոչ մեծ աշխատություն՝ «Կատիլինայի դավադրության մասին» (մոտ 43 կամ 41 թվականին) և «Յուգուրթական պատերազմը» (մոտ 41 կամ 39-ից 36 թվականին)։

Սալլուստիոսի մի այլ գործից՝ «Պատմություններ»-ից (5 գիրք, ընդգրկել է մ․ թ․ ա․ 78-ից 66 թվականների իրադարձությունները, գրել է 36-ից 35 թվականներին) պահպանվել են պատառիկներ։ Ուսումնասիրողները ենթադրում են, որ անորոշ պատառիկների մի մասը վերաբերում են Տիգրան Բ Մեծի օրոք տեղի ունեցած հայ-հռոմեական պատերազմի իրադարձությունների նկարագրությանը։ Սակայն որոշ պատառիկներ պարզորոշ տեղեկություններ են հաղորդում հայ-հռոմեական պատերազմի և Հայաստանի վերաբերյալ։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 10, էջ 118)։