Արչիբալդ Գեյկի

Արչիբալդ Գեյկի; անգլ.՝ Sir Archibald Geikie
Ծնվել է	դեկտեմբերի 28, 1835[…]
Ծննդավայր	Էդինբուրգ, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մահացել է	նոյեմբերի 10, 1924[…] (88 տարեկան)
Մահվան վայր	Հեյզլմիր, Waverley, Սըրրի, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
Գերեզման	St. Bartholomew's Churchyard, Haslemere
Քաղաքացիություն	Միացյալ Թագավորություն
Կրթություն	Էդինբուրգի համալսարան և Թագավորական բարձրագույն դպրոց
Կոչում	պրոֆեսոր
Մասնագիտություն	քարտեզագիր, համալսարանի դասախոս, կենսագիր, հրաբխագետ, երկրաբան, գրող և պատմաբան
Աշխատատու	Էդինբուրգի համալսարան, British Geological Survey? և British Geological Survey?
Ծնողներ	հայր՝ Ջեյմս Ստյուարդ Գեյկի
Զբաղեցրած պաշտոններ	Լոնդոնի երկրաբանական միության նախագահ, Լոնդոնի երկրաբանական միության նախագահ, Թագավորական միության նախագահ և Regius Professor of Geology?
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ Թագավորական մեդալ Հայդենի հիշատակի մրցանակ երկրաբանության բնագավառում Էդինբուրգի թագավորական միության անդամ Makdougall Brisbane Prize? ; Լիվինգսթոնի մեդալ և Ստրասբուրգի համալսարանի պատվավոր դոկտոր
Անդամություն	Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, Լեոպոլդինա, Գյոթինգենի Գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Լինչեի ազգային ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Էդինբուրգի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Թուրինի գիտությունների ակադեմիա
	Archibald Geikie Վիքիպահեստում

Արչիբալդ Գեյկի (անգլ.՝ Archibald Geikie, դեկտեմբերի 28, 1835(1835-12-28)^[1]^[2]^[3]^[…], Էդինբուրգ, Շոտլանդիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն^[4]^[5] - նոյեմբերի 10, 1924(1924-11-10)^[1]^[2]^[3]^[…], Հեյզլմիր, Waverley, Սըրրի, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն^[4]^[5]), շոտլանդացի երկրաբան։ 1865 թվականին եղել է Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամ, 1908-1913 թվականներին Լոնդոնի թագավորական ընկերության նախագահ, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի օտարերկրյա պատվավոր անդամ^[12]։

Կենսագրություն

Արչիբալդ Գեյկին ծնվել է 1835 թվականի դեկտեմբերի 28-ին, Էդինբուրգ քաղաքում։ Երաժշտագետ Ջեյմս Ստյուարդ Գեյկինի և Իզաբելլա Թոմի առաջնեկն է եղել։ Նրա եղբայրը՝ Ջեյմս Գեյկին, նույնպես երկրաբան է եղել։ Նա կրթությունը ստացել է Էդինբուրգի ավագ դպրոցում, այնուհետև ուսումը շարունակել է քաղաքի համալսարանում։

Անձնական կյանք

1871 թվականին Արչիբալդ Գեյկին ամուսնացել է Ալիս Գաբրիել Անն Մարի Պինատելի հետ, ով եղել է Լիոնի Եվգենի Պիգնատելի դուստրը։ Նրանք ունեցել են որդի՝ Ռոդերիկը, որին սպանել են պատանի տարիքում, և երեք դուստր՝ Լյուսին, Էլսին և Գաբրիելը։

Կարիերա

1855 թվականին նշանակվել է Բրիտանական երկրաբանական ծառայության օգնական։ Տիրապետելով ինչպես մուրճին, այնպես էլ գրչին, նա ստեղծել է իր աշխատանքների ցուցակը՝ «Քարի կտորի պատմությունը» կամ «Երկրաբանի նոթատետրի ժողովածուն» (1858 թվական)։ Նրա ունակությունները գրավել են իր ղեկավարի՝ Ռոդերիկ Մուրչիսոնի ուշադրությանը, որի հետ նա ընկերություն է արել ողջ կյանքի ընթացքում, և այնուհետև դարձել է նրա կենսագիրը^[13]։

Մուրչիսոնի հետ նրա ամենավաղ աշխատանքները կատարվել են Շոտլանդական լեռնաշխարհի թերթաքարերի բարդ շրջաններում։ 1862 թվականին, նրանց համատեղ ջանքերով, հրատարակվել է Շոտլանդիայի փոքր երկրաբանական քարտեզը։ Իսկ 1892 թվականին Գեյկը թողարկել է ավելի մեծ քարտեզ։ 1863 թվականին նա հրատարակել է «Շոտլանդիայի սառցադաշտային դրեյֆի երևույթների մասին» հոդվածը Գլազգոյի «Երկրաբանական ընկերության գործարքներ» բաժնում, որում առաջին անգամ հստակորեն պատկերել է այդ երկրում սառույցի ազդեցության հետևանքները^[13]։

1865 թվականին լույս է տեսել Գեյկիի «Շոտլանդիայի լանդշաֆտը» (իսկ երրորդ հրատարակությունը 1901 թվականին), որը երկրի տեղագրության պատմությունը մանրամասնելու առաջին փորձն էր։ Նույն թվականին նա ընտրվել է Թագավորական ընկերության անդամ^[14]։ Գեյկիի գիրքը, որը հիմնված էր երկրի վերաբերյալ նրա անձնական հսկայական գիտելիքների վրա, օգտակար ներդրում էր Էդինբուրգի դպրոցի ուսուցման մեջ, որից հետո էլ դարձել է այդ դպրոցի ղեկավարը^[13]։

1871-1882 թվականներին Էդինբուրգ քաղաքի համալսարանում աշխատել է երկրաբանության դասախոս^[15]։ 1882 թվականին նշանակվել է Լոնդոնի Երկրաբանական թանգարանի տնօրեն և Մեծ Բրիտանիայի երկրաբանական ծառայության գլխավոր տնօրեն։

Մահ

Արչիբալդ Գեյկին մահացել է 1924 թվականի նոյեմբերի 10-ին, Սյուրեյում գտնվող Հասլեմերե քաղաքում և թաղվել է գյուղի գերեզմանատանը^[16]։

Մրցանակներ

1881 թվական Մուրչիսոնի մեդալ
1896 թվական Լոնդոնի Թագավորական մեդալ
1890-1894 թվականներին Թագավորական ընկերության արտաքին գործերի քարտուղար
1903 - 1908 թվականներին Թագավորական ընկերության արտաքին գործերի նախագահ
1891 և 1892 թվականներին Լոնդոնի Երկրաբանական ընկերության նախագահ
1892 թվականին Բրիտանական ասոցիացիայի նախագահ^[13]
2007 թվականին իր անունով անվանվել է Գեյկի կիրճի ազգային պարկը, Ֆիցրոյ գետ
1991 թվականի հունիսին Գլազգոյի համալսարանից ստացել է իրավունքի պատվավոր դոկտորի կոչում
1891 թվականին ստացել է ասպետություն
1907 թվականին լոգանքի ամենապատվավոր շքանշանի ասպետ հրամանատար
1914 թվականին վաստակի շքանշան
1905 թվականին նա ստացել է Լիվինգսթոնի մեդալ

Պատկերասրահ

Չարլզ Դուլիտլ Ուոլկոտը, Վոն Ուեսլի Փաուելը և Արչիբալդ Գեյկին երկրաբանական էքսկուրսիա կատարելիս, Արևմտյան Վիրջինիա նահանգում, 1897 թվական
Խմբային լուսանկար՝ արված երկրաբանական դաշտային էքսկուրսիայի ընթացքում, Արևմտյան Վիրջինիա, 1897 թվականի մայիս: Արչիբալդ Գեյկին վերին շարքում է, ձախից երկրորդը, բաց գույնի բաճկոնով:
Արչիբալդ Գեյկի գերեզմանաքարը Սուրբ Բարդուղիմեոսի եկեղեցու բակում, Հասլեմերե, Սուրեյ, Մեծ Բրիտանիա: Տապանաքարին գրված է. «Դառնալ Աստծո ընկերներ»։
Գեյկիի գերեզմանաքարի հուշահամալիր՝ ի հիշատակ իր դուստրերի։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
↑ ^5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 ^5,11 ^5,12 ^5,13 ^5,14 ^5,15 ^5,16 ^5,17 Waterston C. D., Shearer A. M. Former Fellows of The Royal Society of Edinburgh 1783 – 2002, Part 1 — Royal Society of Edinburgh, 2006. — P. 348.
↑ Find A Grave — 1996.
↑ https://www.geolsoc.org.uk/About/awards-grants-and-bursaries/society-awards/murchison-medal
↑ https://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal
↑ https://web.archive.org/web/20150913084110/http://rsgs.org/inspiring-people/medals-awards/livingstone-medal/
↑ https://journals.openedition.org/framespa/515?lang=en#tocto2n11
↑ https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k32169328/f71
↑ Geikie; Sir; Archibald (1835—1924)(չաշխատող հղում)(անգլ.)
↑ ^13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Geikie, Sir Archibald» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 11 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 552–553.
↑ «Library and Archive Catalogue». Royal Society. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 31-ին.
↑ «Гейки, Арчибальд». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
↑ Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002 (PDF). The Royal Society of Edinburgh. 2006 թ․ հուլիս. ISBN 0-902-198-84-X. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.

Արտաքին հղումներ

The Story of a Boulder: Or Gleanings from a Note-book of a Field Geologist (1858)
Physical Geography (1877)
Textbook of Geology – First edition (1882) – Second edition (1885) – Third edition (1893)
Geological Sketches at Home and Abroad (1882)
An Elementary Geography of the British Isles (1888)
Memoir of Sir Andrew Crombie Ramsay (1895)
The Ancient Volcanoes of Britain, 2 volumes (1897)
Types of Scenery and Their Influence on Literature (1898)
The Founders of Geology – First edition (1897) – Second edition (1905)
Elementary Lessons in Physical Geography (1903)
Scottish Reminiscences (1904)
Landscape in History and Other Essays (1905)
Annals of the Royal Society Club (1917)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Արչիբալդ Գեյկի» հոդվածին։

[_c7c787076d88f600-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_93148245b8d3d273-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_8fc526997967ede8-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Գերմանիայի ազգային գրադարանի կատալոգ (գերմ.)

[_7a561e3094107e88-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)

[_829316b6eee0355d-5] 5,00 ^5,01 ^5,02 ^5,03 ^5,04 ^5,05 ^5,06 ^5,07 ^5,08 ^5,09 ^5,10 ^5,11 ^5,12 ^5,13 ^5,14 ^5,15 ^5,16 ^5,17 Waterston C. D., Shearer A. M. Former Fellows of The Royal Society of Edinburgh 1783 – 2002, Part 1 — Royal Society of Edinburgh, 2006. — P. 348.

[_6dc4ac48c82a0312-6] Find A Grave — 1996.

[_da1cd0ecf03bc52b-7] ttps://www.geolsoc.org.uk/About/awards-grants-and-bursaries/society-awards/murchison-medal

[_47091ffc3bfbe06b-8] ttps://www.geolsoc.org.uk/About/Awards-Grants-and-Bursaries/Society-Awards/Wollaston-Medal

[_3bfc46003f79b1e3-9] ttps://web.archive.org/web/20150913084110/http://rsgs.org/inspiring-people/medals-awards/livingstone-medal/

[_8248b2fa6f8dfa73-10] ttps://journals.openedition.org/framespa/515?lang=en#tocto2n11

[_6922e4e017e857fb-11] ttps://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k32169328/f71

[12] Geikie; Sir; Archibald (1835—1924)(չաշխատող հղում)(անգլ.)

[EB1911-13] 13,0 ^13,1 ^13,2 ^13,3 Chisholm, Hugh, ed. (1911). «Geikie, Sir Archibald» . Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 11 (11th ed.). Cambridge University Press. էջեր 552–553.

[14] «Library and Archive Catalogue». Royal Society. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 31-ին.

[Викитека_ЭСБЕ-15] «Гейки, Арчибальд». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

[16] Biographical Index of Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh 1783–2002 (PDF). The Royal Society of Edinburgh. 2006 թ․ հուլիս. ISBN 0-902-198-84-X. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ հունվարի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]