Արախիշ (համայնք, Քաշաթաղի շրջան)

Արախիշ համայնք;
Երկիր	Արցախի Հանրապետություն
Կարգավիճակ	Համայնք
Մտնում է	Քաշաթաղի շրջան
Ներառում է	Արախիշ գյուղ, ; Աղբրաձոր գյուղ, ; Գահանիստ գյուղ, ; Հայթաղ գյուղ, ; Մովսեսաշեն գյուղ, ; Վազգենաշեն գյուղ, ; Քարաբակ գյուղ,
Վարչկենտրոն	Արախիշ գյուղ
Հիմնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն (2015)	73
Տարածք	12607,5 հա
Ժամային գոտի	+4

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Արախիշ (այլ կիրառումներ)

Չշփոթել Արախիշ (գյուղ, Քաշաթաղի շրջան) հոդվածի հետ։

Արախիշ, համայնք Արցախի Հանրապետության Քաշաթաղի շրջանում^[2]^[3]։ Ներկայում համայնքի ամբողջ տարածքը գտնվում է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո^[4]^[5]^[6]^[7] և Արցախի Հանրապետության կողմից համարվում է օկուպացված^[1]։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համայնքը տեղաբաշխված է Արցախի Հանրապետության արևելակենտրոնական մասում։ Ունի բարձրլեռնային տեղանք։ Համայնքի տարածքն 12607,5 հա է, որից 5729,4 հա-ն անտառային հողեր են։ Համայնքի սահմաններով է հոսում Շալվա գետի վտակը^[2]։

Բերձոր շրջկենտրոնից հեռու է 53 կմ, իսկ մայրաքաղաք Ստեփանակերտից` 103 կմ^[2]։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պատմամշակութային հուշարձաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արախիշ համայնքի տարածքում առկա էին բազմաթիվ պատմամշակութային հուշարձաններ^[2]։

Արախիշում են գտնվում 1246 թվականին կառուցված «Զորախաչ» կոչվող եկեղեցին, 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող Արախիշի եկեղեցին, 9-ից 17-րդ դարերով թվագրվող երկու առանձին գերեզմանոցները, 16-ից 17-րդ դարերով թվագրվող խաչքարը, 9-ից 11-րդ դարերով թվագրվող խաչքարը, 17-րդ դարով թվագրվող երկու տապանաքարերը, 1295 թվականով թվագրվող տապանաքարը, 15-ից 16-րդ դարերով թվագրվող ժայռախաչը^[2]։

Վազգենաշեն գյուղում են գտնվում 15-ից 16-րդ դարերով թվագրվող խաչքարերով գերեզմանոցը, 15-ից 16-րդ դարերով թվագրվող 13 խաչքարերը, 15-ից 16-րդ դարերով թվագրվող եկեղեցին, 15-ից 16-րդ դարերով թվագրվող «Վազգենաշեն» անունով ժայռախաչը, 17-ից 18-րդ դարերով թվագրվող «Կոտրած» անունով կամուրջը^[2]։

Աղբրաձոր գյուղում են գտնվում 11-ից 12-րդ դարերով թվագրվող «Մայրեջրի վանք» կոչվող եկեղեցին, 11-ից 12-րդ դարերով թվագրվող «Մայրեջրիվանք» կոչվող գերեզմանոցը, 1641 թվականով թվագրվող տապանաքարը, 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող տապանաքարը, 16-ից 17-րդ դարերով թվագրվող տապանաքարը, 12-ից 13-րդ դարերով թվագրվող 4 խաչքարերը, 1075 թվականով թվագրվող խաչքարը, 11-ից 12-րդ դարերով թվագրվող 3 խաչքարերը, 15-րդ դարով թվագրվող խաչքարը, 1068 և 1069 թվականներով թվագրվող խաչքարերը, 1244 թվականով թվագրվող խաչքարը, 13-րդ դարով թվագրվող խաչքարը, 11-րդ դարով թվագրվող խաչքարի պատվանդանը, 11-ից 13-րդ դարով թվագրվող պարիսպը, մ․թ․ա․ 2-ից 1-ին հազարամյակներով թվագրվող դամբարանաբլուրը^[2]։

Վարչատարածքային բաժանում և համայնքային կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համաձայն Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման՝ Արախիշ համայնքն իր մեջ ներառում է Արախիշ, Աղբրաձոր, Գահանիստ, Հայթաղ, Մովսեսաշեն, Վազգենաշեն, Քարաբակ գյուղերը^[2]։

Համայնքում գործում էր գյուղապետարան, բուժկետ, դպրոց, առևտրային օբյեկտներ^[2]։

Համայնքն ապահովված էր էլեկտրաէներգիայով, հասանելի էին բջջային, ինտերնետ կապի միջոցներն ու ռադիոհեռուստատեսությամբ^[2]։

Գործում էր ինքնահոս ջրամատակարարման համակարգ, որը սնվում էր 1 ակունքից^[2]։

2015 թվականի դրությամբ համայնքային ճանապարհները բնահողային էին, խճից և չմշակված այլ նյութերից^[2]։

Համայնքը միացված էր հանրապետության տրանսպորտային կապին^[2]։

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արախիշ համայնքի բնակչությունը 2015 թվականի դրությամբ կազմել է 73 մարդ, որոնք կազմել են 25 տուն։ Նույն թվականի դրությամբ Արախիշ գյուղում բնակվել է 12 մարդ, որոնք կազմել են 5 տուն։ Աղբրաձոր գյուղում բնակվել է 6 մարդ, որոնք կազմել են 1 տուն։ Գահանիստ գյուղում բնակվել է 5 մարդ, որոնք կազմել են 4 տնտնեսություն։ Հայթաղ գյուղում բնակվել է 8 մարդ, որոնք կազմել են 3 տուն։ Մովսեսաշեն գյուղում բնակվել է 19 մարդ, որոնք կազմել են 5 տուն։ Վազգենաշեն գյուղում բնակվել է 23 մարդ, որոնք կազմել են 7 տուն։ 2014 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ Քարաբակ գյուղը դեռևս բնակեցված չէր^[2]։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արախիշ համայնքում գործում էր Մովսեսաշենի հիմնական դպրոցը, որտեղ 2015 թվականի դրությամբ սովորում էր 12 աշակերտ^[2]։

Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համայնքի բնակչությունը հիմնականում զբաղվել է գյուղատնտեսությամբ՝ հողագործությամբ և անասնապահությամբ։ Համայնքի տարածքի 6386,0 հա-ը գյուղատնտեսական նշանակության են^[2]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

[armenpress.am_օկուպացված_տարածքներ-1] 1,0 ^1,1 Արցախի տարածքները համարվում են օկուպացված Ադրբեջանի կողմից. ԱՀ ԱԺ հայտարարությունը, (արխիվացված 05․04․2021թ․)

[Հակոբ_Ղահրամանյան_Տեղեկատու_2015-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 ^2,14 ^2,15 Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, Ճարտարագետ, 2015 թ.։

[Արցախի_վարչատարածքային_բաժանման_մասին_օրենք-3] «Արցախի Հանրապետության բնակավայրերի ցանկը հանրապետության Ազգային ժողովի կայքում (Արցախի Հանրապետության օրենքը երկրի վարչատարածքային բաժանման մասին, 25 մարտի 2005 թ., ք.Ստեփանակերտ, ՀՕ-178, ստորագրված նախագահ Ա․Ղուկասյանի կողմից)։». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 14-ին.

[ԱՀ_ՏԿԶՆ_կորցրած_բնակավայրերի_ցանկ-4] Արցախի Հանրապետության այն բնակավայրերի ցանկը, որոնք գտնվում են Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո /հրապարակված Արցախի Հանրապետության Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության կողմից/, (արխիվացված 05․03․2021թ․)։

[armenpress.am_կորցրած_բնակավայրերի_ցանկ-5] «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»։

[artsakhpress.am_կորցրած_բնակավայրերի_ցանկ-6] «Հրապարակվել է Արցախի՝ Ադրբեջանի հսկողության տակ անցած համայնքների և բնակավայրերի ցանկը», (արխիվացված)։

[hetq.am_կորցրած_բնակավայրերի_ցանկ-7] «Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած՝ Արցախի համայնքների և բնակավայրերի ցանկը»։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]