Աղա Հասան Աբեդի

Աղա Հասան Աբեդի;
Ծնվել է	մայիսի 14, 1922
Ծննդավայր	Լաքհնաու, Միացյալ գավառներ, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն
Մահացել է	օգոստոսի 5, 1995 (73 տարեկան) կամ սեպտեմբերի 5, 1995 (73 տարեկան)
Մահվան վայր	Կարաչի, Պակիստան
Քաղաքացիություն	Պակիստան և Բրիտանական Հնդկաստան
Կրոն	շիա իսլամ
Կրթություն	University of Lucknow?
Մասնագիտություն	ֆինանսիստ և բանկիր
Աշխատավայր	HBL Pakistan?, United Bank? և Bank of Credit and Commerce International?

Աղա Հասան Աբեդի (ուրդու՝ آغا حسَن عابِدی‎‎) (մայիսի 14, 1922(1922-05-14), Լաքհնաու, Միացյալ գավառներ, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն - օգոստոսի 5, 1995(1995-08-05) կամ սեպտեմբերի 5, 1995(1995-09-05)^[1], Կարաչի, Պակիստան), պակիստանցի բանկիր և դատապարտված հանցագործ, որը հիմնադրել է Վարկային և առևտրային միջազգային բանկը և ականատես է եղել դրա փլուզմանը, երբ բացահայտվել է պատմության մեջ եղած ամենամեծ բակային խարդախության սկանդալը^[2]^[3]։ Նախքանը մահը նա Արաբական Միացյալ Էմիրությունների խարդախությունների դատարանի կողմից դատապարտվել է 8 տարի ազատազրկման^[2]։ Աբեդի նաև հիմնադրել է United Bank Limited-ը^[4]։ Աբեդի 1988 թվականին սրտի փոխպատվաստման վիրահատության է ենթարկվել և մահացել է Կարաչիում 1995 թվականի օգոստոսի 5-ին սրտի կաթվածից^[5]։

Վաղ կյանք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աղա Հասան Աբեդին ծնվել է Բրիտանական Հնդկաստանի Լաքհնաու քաղաքում՝ ուրդու խոսող մուհաջիր միջին դասի ընտանիքում։ Ընտանիքի անդամները Նավաբ Աուդայի համար ծառայել են որպես խորհրդականներ և պալատականներ^[3]։ Նա ստացել է անգլիական գրականության մագիստրոսի կոչում, իսկ Լաքնաուի համալսարանում ստացել է իրավաբանի կոչում^[6]։ Աբեդին 1947 թվականին Պակիստանի ստեղծումից հետո գաղթել է Պակիստան^[3]։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աբեդին իր կարիերան սկսել է 24 տարեկան հասակում՝ միանալով Habib Bank Limited-ին^[3]։

1959 թվականին Աբեդին հիմնադրել է United Bank Limited-ը (UBL)^[7]: Նա եղել է հիմնադիր-նախագահը։ Նրա ղեկավարության ներքո UBL-ը դարձել է Պակիստանի երկրորդ ամենամեծ բանկը։ Աբեդին ներկայացրել է առևտրին և արդյունաբերությանն ուղղվածանհատականացված ծառայությունների և բանկային աջակցության հայեցակարգը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով բանկի արտասահմանյան գործառություններին։ Լինելով առաջիններից մեկը, որ հասկացել է Պարսից ծոցում նավթային բումի ընձեռած հնարավորությունները, Աբեդին դարձել է Պակիստանի և Արաբական Միացյալ Էմիրությունների միջև մասնավոր հատվածում սերտ տնտեսական համագործակցության առաջամարտիկ։ ԱՄԷ-ի նախագահ Շեյխ Զայեդ բին Սուլթան ալ-Նահյանը իր հովանավորության ներքո է վերցրել UBL-ի գործունեությունը՝ ինչպես Պակիստանում, այնպես էլ արտասահմանում։

Վարկային և առևտրային միջազգային բանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականին Աբեդին հիմնադրել է Վարկային և առևտրային միջազգային բանկը՝ սկզբնական շրջանում միայն 2,5 միլիոն դոլար ֆինանսավորմամբ։ Մեկ տասնամյակի ընթացքում այն աշխարհի ամենաարագ զարգացող բանկն է դարձել^[2]։ Իր վերելքի շրջանում այն գործել է ավելի քան յոթանասուն երկրներում և ունեցել մոտ 1,3 միլիոն ավանդատու^[2]։

1988 թվականին նա հեռացել է վատառողջության պատճառով^[2]։

1991 թվականի հուլիսին միջազգային կարգավորող մարմինները պարզել են, որ բանկը ներգրավված է կոլումբիական նարկոկարտելների, Աբու Նիդալ կազմակերպության և Կենտրոնական հետախուզական վարչության համար զանգվածային խարդախության և փողերի լվացման մեջ^[2]։ Արդյունքում նրա ակտիվները բռնագրավվել են^[2]։

Լյուքսեմբուրգում գրանցված ՎԱՄԿ-ը սկսել է իր գործունեությունը Լոնդոնում գտնվող երկու սենյականոց գլխամասային գրասենյակից։ Այն հասել է համաշխարհային բանկային գործունեության՝ մասնաճյուղեր բացելով 72 երկրներում. ունեցել է 16000 աշխատակից։ Աբեդին անձամբ պատասխանատու է մեծ թվով պակիստանցիների միջազգային բանկային ոլորտում ներգրավելու համար, և ՎԱՄԿ-ի գլխավոր գործադիր պաշտոնների գրեթե 80 տոկոսը գլխամասային գրասենյակում և տարբեր երկրների մասնաճյուղերում զբաղեցրել են պակիստանցիները։ «Այն հիմնադրվել է խարիզմատիկ Աղա Հասան Աբեդիի կողմից 1972 թվականին՝ մերձավորարևելյան ներդրողների աջակցությամբ և ղեկավարվում է հիմնականում հարավասիացիների կողմից»^[4]։ Աբեդին խզել է իր կապը ՎԱՄԿ-ի հետ 1990 թվականին սրտի կաթվածից հետո և անցել է թոշակի՝ բնակվելով Կարաչիում մինչև սրտի անբավարարության պատճառով իր մահը՝ 1995 թվականին Կարաչիի Աղա Խանի համալսարանական հիվանդանոցում։

Մարդասիրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աբեդին բարեգործական կազմակերպություններ է հիմնադրել Մեծ Բրիտանիայում, Հնդկաստանում, Բանգլադեշում, Զիմբաբվեում և Պակիստանում։

Ինֆաք հիմնադրամն ունի միայն մեկ գրասենյակ Պակիստանի Կարաչի քաղաքում^[3]։ Այն ունի ավելի քան 2,50 միլիարդ ռուփի կապիտալ և պահուստներ, որը 2009 թվականին համարժեք է եղել 30 միլիոն ԱՄՆ դոլարիի։ Հայտնի հաստատություններից հիմնական շահառուներն են Սինդի ուրոլոգիայի և փոխպատվաստման ինստիտուտը, Սրտանոթային հիվանդությունների ազգային ինստիտուտը, Լեդի Դաֆերինի հիվանդանոցը և Կարաչիի սըր Սայեդի անվան ճարտարագիտության և տեխնոլոգիայի համալսարանը և Ղուլամ Իշաք Խանի անվան ինժեներական գիտությունների և տեխնոլոգիաների ինստիտուտը Խայբեր Պախտունխվա նահանգի Տոպի քաղաքում^[8]։ Ղուլամ Իշաք Խանը հիմնադրամի առաջին նախագահն է եղել 1983-1995 թվականներին։

1980 թվականին Աբեդին նաև հիմնադրել է ՎԱՄԲ-ի Սոցիալական ծառայությունների զարգացման կենտրոնը՝ 100 միլիոն ռուփի դրամաշնորհով, որի նպատակն է խթանել կրթությունը համակարգչային գիտության ոլորտում^[3]։ Այն այժմ Պակիստանի առաջին բազմակամպուսային համալսարանն է՝ հայտնի որպես Համակարգչային և զարգացող գիտությունների ազգային համալսարան։ Այն ունի 5 կամպուսներ Իսլամաբադում, Փեշավերում, Կարաչում, Լահորում և Ֆեյսալաբադում։

Աբեդին շարունակել է ներդրում է կատարել՝ հիմնադրելու Ղուլամ Իշաք Խանի անվան ինժեներական գիտությունների և տեխնոլոգիայի ինստիտուտը^[3]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հասան Աբեդի ամուսնացած է եղել Ռաբիա Աբեդիի հետ։ Զույգն ունեցել է դուստր Մահա անունով^[9]։ Չնայած Աբեդին ծնվել է շիա մուսուլմանական ընտանիքում^[10], նա եղել է հայտնի մուսուլման միստիկ^[11]։ Վարկային և առևտրային միջազգային բանկի (ՎԱՄԲ) հանդիպումների ելույթների ժամանակ նա ժամեր շարունակ կիսվել է միստիկական իր համոզմունքներով։ Նա հավատացել է, որ ՎԱՄԲ-ը միայն բանկ չէ, այլ աստծո կողմից տրված կառույց, որը անմիջականորեն կապված է տիեզերքի հետ^[12]։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պակիստանի Խայբեր Պախտունխվա նահանգի Սվաբի քաղաքի Ղուլամ Իշա խանի անվան ինժեներական գիտությունների և տեխնոլոգիաների ինստիտուտի Աղա Հասան Աբեդի լսարանը կոչվում է նրա անունով։
Աղա Հասան Աբեդին հետմահու պարգևատրվել է Հիլալ-ի-Իմթազով՝ Պակիստանի քաղաքացիական մրցանակ, որը շնորհվել է 2015 թվականին Պակիստանի նախագահի կողմից ազգին մատուցած ծառայությունների համար^[13]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 «Agha Hasan Abedi; Banker Founded BCCI». Los Angeles Times. 1995 թ․ օգոստոսի 6.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 «The heir to Agha Hasan Abedi - Profit by Pakistan Today». 2018 թ․ նոյեմբերի 5.
↑ ^4,0 ^4,1 «The man behind the bust: a chance encounter that changed history». The Express Tribune newspaper. 2015 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
↑ «Posthumous honour for BCCI founder». The Express Tribune newspaper. 2015 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
↑ Thomas, Robert McG. Jr. (1995 թ․ օգոստոսի 6). «Agha Hasan Abedi, 74, Dies In the Shadow of a Vast Fraud». The New York Times – via NYTimes.com.
↑ «Agha Hasan Abedi passes away». Dawn Wire Service. 1995 թ․ օգոստոսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.
↑ «Too little, too late». www.thenews.com.pk.
↑ Thomas, Robert McG. Jr. (1995 թ․ օգոստոսի 6). «Agha Hasan Abedi, 74, Dies in the Shadow of a Vast Fraud». The New York Times.
↑ «The Go-Go Years». www.geocities.ws.
↑ Walsh, Conal (2003 թ․ հունվարի 19). «Spies hide as Bank faces BCCI charges». The Guardian.
↑ «The BCCI Affair – 3 The origin and early years of BCCI». Fas.org. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
↑ «Hilal-i-Imtiaz Award for the late Agha Hasan Abedi in 2015». Samaa TV. 2015 թ․ մարտի 22. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենսագրական

Աղա Հասան Աբեդի, Սալամ
Մահացել է Աղա Հասան Աբեդին,

Վարկային և առևտրային միջազգային բանկի վերաբերյալ

ՎԱՄԿ-ի գործը, Ամերիկացի գիտնականների ֆեդերացիա (www.fas.org)

Սոցիալական ծառայությունների զարգացման կենտրոն

ՍԾԶԿ, պաշտոնական կայք
Կորանգի ակադեմիա, պաշտոնական կայք

Այլ

Գիտության և տեխնոլոգիայի զարգացման հիմնադրամի (FAST) վերաբերյալ, Ազգային համալսարան
Genesis, GIK ինստիտուտ

[_a580890fbfea94a7-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[auto1-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 «Agha Hasan Abedi; Banker Founded BCCI». Los Angeles Times. 1995 թ․ օգոստոսի 6.

[auto-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 «The heir to Agha Hasan Abedi - Profit by Pakistan Today». 2018 թ․ նոյեմբերի 5.

[Tribune1-4] 4,0 ^4,1 «The man behind the bust: a chance encounter that changed history». The Express Tribune newspaper. 2015 թ․ ապրիլի 13. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.

[Tribune-5] «Posthumous honour for BCCI founder». The Express Tribune newspaper. 2015 թ․ փետրվարի 10. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.

[6] Thomas, Robert McG. Jr. (1995 թ․ օգոստոսի 6). «Agha Hasan Abedi, 74, Dies In the Shadow of a Vast Fraud». The New York Times – via NYTimes.com.

[archive-7] «Agha Hasan Abedi passes away». Dawn Wire Service. 1995 թ․ օգոստոսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.

[8] «Too little, too late». www.thenews.com.pk.

[:0-9] Thomas, Robert McG. Jr. (1995 թ․ օգոստոսի 6). «Agha Hasan Abedi, 74, Dies in the Shadow of a Vast Fraud». The New York Times.

[:1-10] «The Go-Go Years». www.geocities.ws.

[:2-11] Walsh, Conal (2003 թ․ հունվարի 19). «Spies hide as Bank faces BCCI charges». The Guardian.

[12] «The BCCI Affair – 3 The origin and early years of BCCI». Fas.org. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.

[13] «Hilal-i-Imtiaz Award for the late Agha Hasan Abedi in 2015». Samaa TV. 2015 թ․ մարտի 22. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 15-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]