Ակիլե Լաուրոյի գրավում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ակիլե Լաուրոյի գրավում
Տեսակboat hijacking?
Երկիր Եգիպտոս
ՏեղադրանքMS Achille Lauro?
Տարեթիվհոկտեմբերի 7, 1985
Զոհվածներ1 մարդ
 Achille Lauro hijacking Վիքիպահեստում

«Ակիլե Լաուրոյի» գրավում, Պաղեստինյան ազատագրության ճակատի ահաբեկչական գործողություն, որն իրականացվել է 1985 թվականի հոկտեմբերին։ Չորս գրոհայիններ ծովում գրավել են իտալական «Ակիլե Լաուրո» զբոսանավը։ Պատանդներից մեկը սպանվել է ահաբեկիչների կողմից։

Իրադարձությունների ընթացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պաղեստինի ազատագրման ճակատը (Մերձվոլգյան դաշնային շրջան) ՝ Աբու Աբասի գլխավորությամբ, Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության արմատական կազմակերպություններից մեկն էր։ Մինչև 1985 թվականը Մերձվոլգյան դաշնային շրջան-ն կազմակերպեց մի քանի հարձակումներ Իսրայելի վրա Լիբանանի հետ սահմանով։

Նավի գրավում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1985 թվականի հոկտեմբերի 7-ին Մերվոլգյան դաշնային շրջանի չորս զինված ահաբեկիչներ՝ Յուսուֆ Մաջիդ Ալ-Մուլքիի գլխավորությամբ, Ալեքսանդրիայից Պորտ Սաիդ ճանապարհին գրավեցին իտալական «Ակիլե Լաուրո» նավարկության նավը՝ 349 ուղևորով[1][2]։ Զինյալները Ջենովայում նախապես կեղծ անձնագրերով նավ են նստել[3]։ Ակցիայի կազմակերպիչը Աբու Աբասն էր[4]։ Ժամը 13:07-ին Կալաշնիկովի ինքնաձիգներով զինված գրոհայինները մտել են ճաշարան, որտեղ ճաշել են ուղևորները, կրակ բացել գլուխների վրա, այնուհետև հայտարարել նավը գրավելու մասին[5]։

Մերձվոլգյան դաշնային շրջանի հայտարարության համաձայն՝ ի սկզբանե նախատեսվում էր հարձակում իրականացնել իսրայելական Աշդոդ քաղաքում, որտեղ նավը պետք է անցներ ավելի ուշ։ Այս ակցիան, իբր, պատասխան էր 1985 թվականի հոկտեմբերի 1-ին Թունիսում Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության կենտրոնակայանի իսրայելական ռմբակոծությանը[6][7]։ Սակայն 2013 թվականին այն հերքվել է Աբու Աբբասի այրու կողմից Ռիմ Ալ-Նիմերի կողմից. նա հայտարարել է, որ ակցիան պատրաստվել է 11 ամիս, և Մերձվոլգյան դաշնային շրջանի զինյալները երկու անգամ ճանապարհորդել են նավի վրա, ստուգելով երթուղին։ Աշդոդի վրա հարձակման փոխարեն նավի գրավումը տեղի է ունեցել հենց ահաբեկիչների խոսքերով, քանի որ անձնակազմի անդամը նրանց հայտնաբերել է այն պահին, երբ նրանք ստուգել են զենքը։ Ալ Նիմրի կարծիքով՝ երիտասարդները պարզապես չեն ցանկացել մահանալ, քանի որ Աշդոդի վրա հարձակումը նրանց վերադարձի ոչ մի հնարավորություն չի տվել[8]։

SOS ազդանշանը նավի ռադիոտեղորոշիչը փոխանցել է ժամը 15:00-ին: Իտալական և ամերիկյան ռազմաօդային ուժերը, ծովային ուժերը և տարածաշրջանում հակաահաբեկչական ստորաբաժանումները բերվել են մարտական պատրաստության։ Իտալական ավիացիան սկսել է նավի որոնումը, «Վիտորիո Վենետո» ֆլագմանային հածանավով «Ակիլե Լաուրո»-ի գրոհին նախապատրաստվել է 4 ուղղաթիռ՝ 9-րդ պարաշյուտա-գրոհային գնդի 60 դեսանտայիններով։ Միաժամանակ Իտալիայի կառավարությունը փորձել է ահաբեկիչների հետ բանակցությունների ուղի հաստատել Եգիպտոսի նախագահ Հոսնի Մուբարաքի և Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում-ի նախագահ Յասիր Արաֆաթի միջոցով[1]։

Վերջնագիր և պատանդի սպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերի 8-ին նավը ժամանել է սիրիական Տարտուս նավահանգիստ։ Ահաբեկիչները Իսրայելից պահանջել են ազատ արձակել 50 պաղեստինցի արաբների, իսրայելական բանտերում գտնվող Force-17 Կազմակերպության (Յասիր Արաֆաթի անձնական թիկնազոր) անդամներին, ինչպես նաև լիբանանցի ահաբեկիչ Սամիր Կունթարին[2][9]։ Զավթիչները սպառնացել են պատանդներին ազատելու փորձի դեպքում պայթեցնել նավը։ Սակայն Իսրայելն անտեսել է ահաբեկիչների պահանջները, իսկ Սիրիան հրաժարվել Է ընդունել Տարտուսի «Աքիլլ Լաուրոն»[6][10]։

Այն բանից հետո, երբ Սիրիան հրաժարվեց ընդունել նավը, ահաբեկիչների կողմից սպանվեց մեկ պատանդ՝ 69-ամյա ամերիկացի հրեա Լեոն Կլինգհոֆերը, որը հաշմանդամ էր, որը գամված էր սայլակին։ Ալ-Մուլկին կրակել է նրա գլխին և կրծքավանդակին[11]։ Քլինգհոֆերի մարմինը դուրս է նետվել նրա կնոջ՝ Մերիլինի աչքի առաջ[12]։ Ահաբեկիչները խոստացել են յուրաքանչյուր երեք րոպեն մեկ սպանել պատանդին, սակայն հետո հրաժարվել են դրանից և ուղղություն վերցրել դեպի Եգիպտոս։ Որոշ տվյալներով՝ նավը Եգիպտոս ուղարկելու որոշումը կայացրել է Յասեր Արաֆաթը[1]։ Աբու Աբասը ռադիոյով կապվել է առևանգողների հետ և հրահանգել նրանց[13]։

Ահաբեկիչներին հանձնելը և նրանց հետապնդելը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոկտեմբերի 9-ին, ժամը 15:30-ին նավը հասել Է Պորտ Սաիդ և լարված բանակցություններից հետո ահաբեկիչները հանձնվել են Եգիպտոսի իշխանություններին։ Իտալիայի կառավարությունը երաշխավորում էր ահաբեկիչներին ազատություն, եթե ուղևորները չտուժեն, և պնդում էր, որ ահաբեկիչներին հանձնելու պահին չի իմացել Կլինգհոֆերի սպանության մասին, չնայած ամերիկացիները նրանց տեղեկացրել են ուղևորի սպանության մասին հետախուզական տեղեկատվություն ստանալու մասին[1]։ ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը միաձայն դատապարտել է «Ակիլե Լաուրոյի» գրավումը[14]։

Եգիպտոսի նախագահ Հոսնի Մուբարաքը հոկտեմբերի 10-ին, ժամը 12։ 00-ին կայացած մամուլի ասուլիսում նույնպես պնդել է, որ տեղյակ չէ սպանության մասին և ասել է, որ ահաբեկիչները Թունիս են մեկնել Եգիպտական Բոինգ 737 ինքնաթիռով։ Իրականում այդ պահին, ըստ ամերիկյան հատուկ ծառայությունների, նրանք գտնվել են Կահիրեից 30 կմ հեռավորության վրա գտնվող Ալ Մազա ռազմաբազայում, իսկ թռիչքը տեղի է ունեցել միայն նույն օրվա ժամը 21:15-ին: Ինքնաթիռում եղել է 4 առևանգող ահաբեկիչ, Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում-ի 2 ներկայացուցիչ (այդ թվում՝ Աբու Աբասը) և 8 եգիպտացի։ Ժամը 22:00-ին ամերիկյան 4 F-14 կործանիչների կողմից օդանավը որսվել Է USS Saratoga ավիակրի վրայից և վայրէջք կատարել Սիցիլիայի Սիգոնելլա ռազմածովային բազայի օդանավակայանում[1][14][15]։

Ամերիկյան և իտալական կառավարությունների միջև հակասությունները (ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը պահանջում էր ամերիկյան քաղաքացու մարդասպանին արտահանձնել ԱՄՆ, իտալացիները կարծում էին, որ իրենք իրավունք ունեն դատել ահաբեկիչներին) գրեթե հանգեցրին մի կողմից իտալական ռազմաօդային ուժերի զինվորների և կարաբիներների միջև, իսկ մյուս կողմից՝ դելտա ջոկատի ամերիկյան կոմանդոսների միջև։

Հոկտեմբերի 12-ին Աբու Աբասը, որի անձնական մասնակցությունն այդ ժամանակ պաշտոնապես ապացուցված չէր նավի գրավմանը, ազատ է արձակվել իտալական իշխանությունների կողմից և փախել Հարավսլավիա[12][14]։ Նավի վրա հարձակմանը մասնակցած ահաբեկիչները Ջենովայի դատարանի կողմից դատապարտվել են երկարատև ազատազրկման, ընդհանուր առմամբ մեղադրանքներ, այդ թվում՝ հեռակա կարգով, ներկայացվել են 11 անձանց, որոնք ներգրավված են եղել այդ հանցագործության մեջ[16]։

Ահաբեկչության մասնակիցներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրոհին մասնակցած ահաբեկիչներից չորսը նույնականացվել են Իտալիայի իրավապահ մարմինների կողմից[17]։

  • Յուսուֆ Մաջիդ Ալ-Մուլկի, 23 տարեկան, ծագումով Հորդանանից;
  • Ահմադ Մարուֆ ալ-Ասադին, 23 տարեկան, Դամասկոսից;
  • Իբրահիմ Ֆաթայեր Աբդելաթիֆ, 20 տարեկան, Բեյրութից;
  • Բասսամ Ալ-Ասքեր, 19 տարեկան, Տրիպոլիից։ Ավելի ուշ պարզվել է, որ նա 17 տարեկան է և, հետևաբար, իտալական օրենքներով անչափահաս է[18]։

Հարձակման հինգերորդ չկայացած մասնակիցը՝ Մուհամեդ Էսա Աբասը (Աբու Աբասի զարմիկը) ավելի վաղ ձերբակալվել էր Իտալիայի ոստիկանության կողմից կեղծ անձնագիր օգտագործելու համար[19]։

Աբու Աբասը 1986 թվականին, որպես ահաբեկչության կազմակերպիչ, հեռակա դատապարտվել է հինգ ցմահ ազատազրկման։ 1996 թվականին Աբբասը ներողություն է խնդրել Կլինգհոֆերի մահվան համար՝ ասելով, որ դա սխալ է։ Մինչև 2003 թվականի ապրիլը նա թաքնվում էր արդարադատությունից Իրաքում, որտեղ նրան ձերբակալեցին ամերիկյան հատուկ ջոկատայիններ[12][20] և հետագայում մահացավ անազատության մեջ 2004 թվականի մարտի 9-ին։

Յուսուֆ Մաջիդ ալ-Մուլքին (Լեոն Կլինգհոֆերի մարդասպանը) դատապարտվել է 30 տարվա ազատազրկման։ 1996 թվականին փախել է բանտից, սակայն հայտնաբերվել և կրկին ձերբակալվել է Իսպանիայում։ Նա պայմանական վաղաժամկետ ազատվել է օրինակելի վարքի համար 2009 թվականի ապրիլի 29-ին՝ ծառայելով 24 տարի[20]։ Իբրահիմ Ֆաթայեր Աբդելաթիֆը դատապարտվել է 25 տարի 2 ամիս ազատազրկման։ 2008 թվականի հուլիսի 7-ին 20 տարի պատիժը կրելուց հետո վաղաժամկետ ազատ է արձակվել[21]։

Ալ-Ազհարը դատապարտվել է 17 տարվա ազատազրկման[22]։ Ասադին 15 տարի և 2 ամիս ազատազրկման է դատապարտվել[23]։ 1991 թվականին նրանք պայմանական վաղաժամկետ ազատ են արձակվել, որից հետո անմիջապես դիմել են փախուստի[24]։

Սկանդալի արձագանքները և հետևանքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Աբու Աբասի ազատ արձակումը լուրջ խնդիրներ է առաջացրել ԱՄՆ-ի և Իտալիայի միջև հարաբերություններում, քաղաքական սկանդալ է առաջացրել, որը հանգեցրել Է Իտալիայի պաշտպանության նախարար Ջովաննի Սպադոլինիի հրաժարականին, իսկ այնուհետև Իտալիայի ողջ կառավարության հրաժարականին[2][14]։

Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում terrist-ի ենթադրյալ կապը Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում-ի և նրա հիմնական Յասեր Ռաֆայետի հետ պատճառ դարձավ Ռիդա կոնֆիգուտովներին։ Այսպես, 1995 թվականին Նյու Յորքի քաղաքապետ Ռուդոլֆ Ջուլիանին գլխավորել Է «Նյու Յորքը հյուրընկալում է հյուրերին» կոմիտեն, որն անցկացրել է հանդիսավոր միջոցառումներ՝ նվիրված ՄԱԿ-ի հիսուներորդ տարեդարձին։ Նա հրաժարվեց այդ միջոցառումներին Պաղեստինի ազգային վարչակազմի պատվիրակության հրավերներ ուղարկել, քանի որ կարծում էր, որ նրա ղեկավարությունը ներգրավված է «Աքիլ Լաուրոյի» գրավման և Լեոն Կլինգհոֆերի մահվան մեջ։ Առանց հրավերի ներկայացած Յասեր Արաֆաթ Ջուլիանին հրամայել է «դուրս շպրտել» Լինքոլն կենտրոնից[25][26][27][28]։ Ի պատասխան քաղաքական գործիչների և հասարակության պահանջների՝ Ջուլիանին հայտարարել է. «Դուք չպետք է մոռանաք, որ այդ մարդը բռնապետ է, և որ նա մարդասպան է, և որ նա սպանել է ամերիկացիներին»[29]։

Զոհված Լեոն Քլինգհոֆերի դուստրերը «Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպության» դեմ 1,5 մլրդ դոլարի հայց են ներկայացրել։ 1985-ի դեկտեմբերին ՄԱԿ-ում Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում-ի պաշտոնական ներկայացուցիչ Ֆարուկ Քադդումին հրապարակավ մեղադրեց Մերիլին Քլինգհոֆերին, որ Լեոնը չի սպանվել ահաբեկիչների կողմից, և նա ինքն է հրել իր ամուսնուն, ապահովագրություն ստանալու համար։ Այդ ժամանակ, բացի սպանության վկաների հայտարարություններից, արդեն հայտնաբերվել էր Լեոն Կլինգհոֆերի մարմինը՝ երկու հրազենային վնասվածքներով[30]։ 1997 թվականին Օբյեկտ կողմնորոշված ծրագրավորում-ն քլինգհոֆեր ընտանիքի հետ լուծել է ֆինանսական պահանջները, համաձայնագրի գումարը չի հրապարակվում[31]։ Ստացված գումարով Քլինգհոֆերի դուստրերը «Հակադիֆամացիոն լիգայի» հետ համատեղ ստեղծել են «Լեոն և Մերիլին Քլինգհոֆերի հիշատակի հիմնադրամ»։ Հիմնադրամը զբաղվում է ահաբեկչության դեմ պայքարի օրենսդրության լոբբինգով[32]։

Արվեստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1990 թվականին «Ակիլե Լաուրոյի» գրավման հետ կապված իրադարձությունների հիման վրա նկարահանվել է «ահաբեկչություն ինքնաթիռում» հեռուստաֆիլմը (անգլ.՝ Voyage of Terror – The Achille Lauro Affair)
  • 1991 թվականին կոմպոզիտոր Ջոն Ադամսը գրել է «Կլինգհոֆերի մահը» օպերան (անգլ.՝ The Death of Klinghoffer).

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «L'affaire «Achille Lauro»» (իտալերեն). La Storia siamo noi. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «The Palestinian Liberation Front- Headed by Abu al-Abbas as a tool of the Iraqi regime for carrying out terrorist attacks against Israel» (անգլերեն). Israel Ministry of Foreign Affairs. 2002 թ․ սեպտեմբերի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.
  3. ↑ Bohn, 2004, էջ 83
  4. ↑ Bohn, 2004, էջ 90
  5. ↑ Bohn, 2004, էջ 1
  6. ↑ 6,0 6,1 Reich, 1996, էջ 9
  7. ↑ Bohn, 2004, էջ 14-15
  8. ↑ Robert Fisk. (2013 թ․ մայիսի 5). «How Achille Lauro hijackers were seduced by high life» (անգլերեն). The Independent. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  9. ↑ Bohn, 2004, էջ 10
  10. ↑ «В итальянской тюрьме умер террорист, участвовавший в захвате Achille Lauro» (ռուսերեն). NEWSru.com. 2009 թ․ հունիսի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  11. ↑ Bohn, 2004, էջ 11
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 «Абу Аббас: досье экстремиста» (ռուսերեն). Би-би-си. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  13. ↑ Bohn, 2004, էջ 12-13
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Reich, 1996, էջ 10
  15. ↑ Jack Nelson. U.S. Jets Intercept Plane With Ship Hijackers; All 4 Seized : Italy Holds Terrorists at Base in Sicily. — October 11, 1985. Архивировано из первоисточника 22 Դեկտեմբերի 2014.
  16. ↑ Bohn, 2004, էջ 86, 133
  17. ↑ Bohn, 2004, էջ 84
  18. ↑ Bohn, 2004, էջ 86
  19. ↑ Bohn, 2004, էջ 85
  20. ↑ 20,0 20,1 «Италия: главарь террористов, захвативших "Ахилле Лауро", вышел на свободу» (ռուսերեն). NEWSru.com. 2009 թ․ ապրիլի 30. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 13-ին.
  21. ↑ «Палестинского террориста депортируют из Италии по окончании срока заключения» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 8-ին.
  22. ↑ Bohn, 2004, էջ 96
  23. ↑ Bohn, 2004, էջ 93
  24. ↑ Bohn, 2004, էջ 134
  25. ↑ Нью-йоркский мэр хуже гаишника
  26. ↑ «Президент от «Большого Яблока»» (ռուսերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 8-ին.
  27. ↑ «ADL SUPPORTS GIULIANI'S POSITION ON ARAFAT». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ փետրվարի 9-ին. Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 22-ին.
  28. ↑ «Giuliani 'doesn't deserve to live'» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 14-ին. Վերցված է 2009 թ․ հուլիսի 8-ին.
  29. ↑ «Giuliani Criticizes Lazio Over Arafat Handshake» (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.
  30. ↑ «Around the World; P.L.O. Aide in a Charge Against Mrs. Klinghoffer». The New York Times (անգլերեն). 1985 թ․ դեկտեմբերի 5. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ մայիսի 24-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.(subscription required)
  31. ↑ «PLO Settles Suits in Achille Lauro Case» (անգլերեն). Los Angeles Times. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.
  32. ↑ Daphna Berman. (2008 թ․ մայիսի 9). «Klinghoffer daughters recall personal tragedy at commemoration of terror victims outside Israel» (անգլերեն). Haaretz. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 14-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • John Richard Thackrah. Dictionary of Terrorism. — 2. — London: Routledge, 2004. — P. 3-4. — 336 p. — ISBN 978-0415298216
  • Bernard Reich et al., eds. An Historical Encyclopedia of the Arab-Israeli Conflict. — Westport, CT: Greenwood Press, 1996. — P. 9-10. — 676 p.
  • Michael K. Bohn. The Achille Lauro Hijacking: Lessons in the Politics and Prejudice of Terrorism. — Potomac Books, Inc., 2004. — 235 p. — ISBN 9781574887792
  • Gooding G. V. (1987) Fighting Terrorism in the 1980s: The Interception of the Achille Lauro Hijackers, Yale, Journal of International Law, vol. 12, no. 1 (winter), pp. 158–179.
  • Cassese A. (1989) Terrorism, Politics and Law: The Achille Lauro Affair , Oxford: Policy Press.
  • Paust J. (1987) 'Extradition and United States Prosecution of the Achille Lauro Hostage Takers — Navigating the Hazards', Vanderbilt Journal of Transnational Law, vol. 20, no.2 (March), pp. 235–257.
  • Tracey E. Madden. (1988). «An Analysis of the United States' Response to the Achille Lauro Hijacking» (pdf) (անգլերեն). Boston College Third World Law Journal. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 25-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ակիլե_Լաուրոյի_գրավում&oldid=9372803» էջից