Ալես Ադամովիչ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ալես Ադամովիչ
բելառուս․՝ Алесь Адамовіч
Ծննդյան անունբելառուս․՝ Аляксандар Міхайлавіч Адамовіч
Ծնվել էսեպտեմբերի 3, 1927(1927-09-03)[1][2][3][…]
ԾննդավայրKanyukhi, Hrozaŭski Sieĺsaviet, Q4148667?, Մինսկի օկրուգ, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էհունվարի 26, 1994(1994-01-26)[4] (66 տարեկան)
Վախճանի վայրՄոսկվա, Ռուսաստան[5]
ԳերեզմանHluša
Մասնագիտությունգրող, գրականագետ, սցենարիստ, գրական քննադատ և գրականության պատմաբան
Լեզուբելառուսերեն և ռուսերեն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Բելառուսական ԽՍՀ
ԿրթությունԲելառուսի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետ (1950) և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1966)
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր (1962)
Ժանրերարձակ և հրապարակախոսություն
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն, ԽՍՀՄ ժուռնալիստների միություն և ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միություն
ԿուսակցությունBPF Party?
ԱշխատավայրԲելառուսի պետական համալսարան, Յանկա Կուպալայի անվան գրականության ինստիտուտ և Մոսկվայի պետական համալսարան
Պարգևներ
ԱզգականներUladzimir Tychyna? և Mikhail Tychina?
Ալես Ադամովիչ Վիքիդարանում
 Ales Adamovich Վիքիպահեստում

Ալեքսանդր (Ալես) Միխայլովիչ Ադամովիչ (բելառուս․՝ Аляксандр (Алесь) Міхайлавіч Адамовіч, ռուս.՝ Александр Михайлович Адамович, սեպտեմբերի 3, 1927(1927-09-03)[1][2][3][…], Kanyukhi, Hrozaŭski Sieĺsaviet, Q4148667?, Մինսկի օկրուգ, Բելառուսական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հունվարի 26, 1994(1994-01-26)[4], Մոսկվա, Ռուսաստան[5]), բելառուս գրող, սցենարիստ, քննադատ, գրականագետ, փիլիսոփայական գիտությունների դոկտոր (1962), պրոֆեսոր (1971), Բելառուսի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ (1980)։ Գրել է ռուսերեն և բելառուսերեն։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1927 թվականի սեպտեմբերի 3-ին բժշկի ընտանիքում։ Մայրը Մեծ հայրենական պատերազմի ժամանակ, փրկելով որդուն Գերմանիա տանելուց, դպրոցական վկայականում նրա ծննդյան թվականը փոխել էր ավելի ուշի։ Պատանի Ալեքսանդրը 1942-1943 թվականներին, լինելով դեռևս դպրոցական, օկուպացիայի ժամանակ եղել է պարտիզանական ջոկատի անդամ։ Այդ ընթացքում ֆաշիստներն անընդհատ կրակի էին տալիս բելառուսական հարյուրավոր գյուղեր և ոչնչացնում էին բնակիչներին։ Ավելի ուշ Ադամովիչը գրեց իր ամենանշանավոր գործը՝ «Խատինյան զրույցը» և «Արի ու տես» ֆիլմի սցենարը, որը հիմնված էր նրա կյանքի իրական պատմության վրա պատերազմում որպես լրատար և պարտիզան եղած ժամանակ։

1944 թվականին նա վերսկսեց շարունակել կրթությունը։ Սովորել է Լենինոգորսկի լեռնամետալուրգական տեխնիկումում։ Պատերազմից հետո նա ընդունվեց Բելառուսի պետական համալսարան, որտեղ նա սովորում է բանասիրության բաժնում և 1950 թվականին ավարտում այն, իսկ 1953 թվականին՝ ասպիրանտուրան։ Այնուհետև Մոսկվայի պետական համալսարանում անցել է ռեժիսորների և սցենարիստների երկամյա բարձրագույն դասընթացներ, ավարտել է 1964 թվականին։ 1950 թվականից Մինսկում աշխատել է բանասիրության և գրաքննադատության ոլորտում, ավելի ուշ՝ կինոմատոգրաֆիայի։ Խորհրդային գրողների միության անդամ է եղել 1957 թվականից։ 1954—1962 թվականներին աշխատել է Յա. Կուպալայի անվան գրականության ինստիտուտում։ 1962 թվականին դարձել է բանասիրական գիտությունների դոկտոր։ 1962—1966 թվականներին Մոսկվայի Մ. Լոմոնոսովի անվան պետական համալսարանում դասավանդել է բելառուսական գրականություն, հեռացվել է աշխատանքից մի գրություն ստորագրելուց հրաժարվելու պատճառով Յու. Դանիելի և Ա. Սինյավսկու դատապարտմամբ։ 1967-1987 թվականներին կրկին աշխատել է Յա. Կուպալայի անվան գրականության ինստիտուտում (1976 թվականից՝ կառավարչական բաժնում)։ 1976 թվականին «Խատինյան զրույցի» համար գրականության ոլորտում պարգևատրվել է Յակուբ Կոլասի Բելառուսի պետական մրցանակով։ Ապրել և աշխատել է Մոսկվայում սկսած 1986 թվականից և եղել է քաղաքի բելառուս համայնքի ակտիվ անդամ։

Մահացել է երկրորդ անգամ եղած կաթվածից։ Թաղված է Մոգիլյովի մարզի Բաբրուսկի շրջանի Գլուշա քաղաքային ավանում[6][7]։

Ստեղծագործություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տպագրվել է որպես քննադատ (1953-ից), արձակագիր (1960-ից) և հրապարակախոս։ Ադամովիչի ստեղծագործությունները թարգմանվել են 21 լեզուներով։ Բազմիցս տպագրվել է «Գրական թերթում», «Մոսկովյան լուրեր» թերթում, «Գրական հարցեր», «Դրոշակ», «Նոր աշխարհ», «Ազգերի բարեկամություն» ամսագրերում։

Գեղարվեստական արձակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • «Պարտիզանները»՝ վեպ-երկխոսություն (ռուս.՝ «Партизаны», 1960–63 թվականներ, մաս 1-ին՝ «Պատերազմ տանիքների տակ», 1960, մաս 2-րդ՝ «Որդիները կռիվ են գնում», 1963), համանուն ֆիլմ
  • «Վերջին արձակուրդ» (1969), վիպակ խորհրդային գիտական մտավորականության կյանքից
  • «Ես կրակե գյուղից եմ» (1977, Յանկա Բրիլի և Վլադիմիր Կոլեսնիկի հետ համատեղ), վիպակ
  • «Խատինյան զրույց» (1971, ռուս.՝ "Хатынская повесть", հրատարակվել է 1972 թվականին, բնօրինակը՝ բելառուս․՝ "Хатынская аповесць", հրատարակվել է 1976 թվականին)[8]
  • «Պատժողները, կամ հյուսիսականների կենսագրություն» (1980), վիպակ
  • «Պաշարված գիրք» (1977-81, Դանիլ Գրանինի հետ համատեղ, գրվել է ռուսերեն, ապա թարգմանվել բելառուսերեն)
  • «Վերջին հովվերգություն» (1987), հակապատերազմական քնարադրամատիկ վիպակ-զգուշացում

Կինոսցենարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սերն իրեն սեր է անվանում, վիշտը՝ վիշտ, կռիվը՝ կռիվ, մահը նույնպես չի ձգտում կյանք կոչվել։ Փոխարենը ստորությունն ինչպես ասես, որ չի անվանում իրեն։ Եվ գրեթե երբեք՝ ստորություն։ Չկա ուրիշ մի բառ՝ հոմանիշների այդքան երկար պոչով։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  2. 2,0 2,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. 3,0 3,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  4. 4,0 4,1 4,2 Русская литература XX века. Прозаики, поэты, драматурги (ռուս.) / под ред. Н. Н. Скатов — 2005. — С. 18—20. — ISBN 5-94848-245-6
  5. 5,0 5,1 5,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118846043 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. Алесь Адамовіч // Беларускія пісьменнікі (1917—1990) : Даведнік / Склад. А. К. Гардзіцкі; нав. рэд. А. Л. Верабей. — Мн.: Мастацкая літаратура, 1994. — С. 8—9.
  7. Похоронен на кладбище, что на окраине села Дойничево Бобруйского района Могилёвской области (Белоруссия)
  8. Timothy Snyder, Literary acts of memory, Times Literary Supplement, 17 July 2013, p. 10.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]