Վաչե Նալբանդյան

Վաչե Նալբանդյան
Ծնվել է	փետրվարի 25, 1919; Նոր Բայազետ, Նոր Բայազետի գավառ, Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն
Մահացել է	փետրվարի 28, 1998 (79 տարեկան); Երևան, Հայաստան
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	գրականագետ
Հաստատություն(ներ)	ՀԿԿ, Մատենադարան, Երևանի պետական համալսարան և ՀՀ ԳԱԱ գրականության ինստիտուտ
Անդամակցություն	ՀԳՄ և ՀՀ ԳԱԱ
Ալմա մատեր	ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1941)
Կոչում	ակադեմիկոս
Գիտական աստիճան	բանասիրական գիտությունների դոկտոր (1969)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն
Պարգևներ	; և
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ

Վաչե (Վաչիկ) Սմբատի Նալբանդյան (փետրվարի 25, 1919(1919-02-25)^[1], Նոր Բայազետ, Նոր Բայազետի գավառ, Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն^[1] - փետրվարի 28, 1998(1998-02-28), Երևան, Հայաստան]), հայ խորհրդային գրականագետ։ Բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (1969), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1994, թղթակից անդամ՝ 1971)^[2]։ ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1990)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1966 թվականից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաչե Նալբանդյանը ծնվել է 1919 թվականի փետրվարի 25-ին Նոր Բայազետում։ 1936 թվականին ավարտել է տեղի միջնակարգ դպրոցը։ 1936-1967 թվականներին որպես դաստիարակ աշխատել է հայրենի քաղաքի մանկատանը։ 1941 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը գերազանցության դիպլոմով։ 1941-1946 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում, մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին, Հյուսիսային Կովկասում մղված մարտերին և արժանացել է մի շարք շքանշանների ու մեդալների։

Գործունեությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1948-1950 թվականներին եղել է ՀԿԿ Երևանի Կիրովյան շրջկոմի քարտուղար, 1950-1952 թվականներին՝ ՀԿԿ Երևանի քաղկոմի կուսակցական օրգանների բաժնի վարիչ։

1952-1953 թվականներին եղել է Երևանի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան Մատենադարանի տնօրեն, 1953-1956 թվականներին՝ ՀԿԿ Կենտկոմի կուսակցական օրգանների բաժնի վարիչ, 1956-1965 թվականներին՝ Երևանի համալսարանի պրոռեկտոր, 1965-1977 թվականներին՝ ՀԽՍՀ ԳԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի տնօրեն։ 1966 թվականից Հայաստանի գրողների միության անդամ։ 1978 թվականից ՀԽՍՀ ԳԱ Նախագահությանն առընթեր գրադարանային խորհրդի նախագահն է և հիմնակազմ գրադարանի տնօրենը^[3]^[4]։

Նալբանդյանի աշխատությունները հիմնականում վերաբերում են հայ հին և միջնադարյան գրականության պատմությանը՝ «Վարդանանց պատերազմը և Դերենիկ Դեմիրճյանի «Վարդանանքը» (1955), «Թբիլիսին հայ մատենագրության մեջ» (1958, հայկական, ռուսական, վրացական), «Եղիշե» (1959) և այլն։ Խորհրդահայ պատմավիպագրությանն է նվիրված նրա «Գրողը և պատմությունը» (1970) աշխատությունը։ Ռուսերեն հրատարակել է «Եղիշե» (1972) մենագրությունը, համահեղինակ է «Հայ գրականություն» (1976, ռուսական) բուհական դասագրքի^[5]։

Մասնակցել է «Հայ նոր գրականության պատմություն» ակադեմիական հրատարակության 4-րդ (1972) և 5-րդ (1979) հատորների խմբագրման աշխատանքներին։ Նալբանդյանը 1954-1963 թվականներին եղել է ՀԿԿ Կենտկոմի անդամ, 1956-1958 թվականներին՝ ՀԿԿ Կենտկոմի բյուրոյի անդամության թեկնածու։ ՀԽՍՀ 4-6 գումարումների Գերագույն խորհրդի դեպուտատ, 1959-1967 թվականներին՝ ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի Նախագահության նախագահի տեղակալ։ Նալբանդյանը վախճանվել է 1998 թվականի փետրվարի 28-ին Երևանում^[6]^[7]։ ԽՄԿԿ անդամ 1942 թվականից։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմի II աստիճանի շքանշան, մեդալներ
ՀԽՍՀ ԳԱ 1982 թվականի վաստակագիր

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վարդանանց պատերազմը և Դ. Դեմիրճյանի «Վարդանանքը», 1955, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 263 էջ։
Թբիլիսին հայ մատենագրության մեջ (սկզբից մինչև 18-րդ դարի վերջը), Երևան, 1958, 170 էջ։
Եղիշե, Երևան, 1959, 182 էջ։
Սայաթ-Նովա, Սովետական Գրող, 1987,192 էջ^[8]։
Գրիգոր Նարեկացի, 1990։
Գրողը և պատմությունը, Երևան, «Հայաստան», 1970, 552 էջ^[9]։

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաչե Նալբանդյան, Պատմաբանասիրական հանդես №1, 1998, էջ 278-279

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 152—153.
↑ «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի տնօրեններ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». greenstone.flib.sci.am. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
↑ Վաչե Նալբանդյանի մասին ԵՊՀ կայքում
↑ «Նալբանդյան Վաչե Սմբատի». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.
↑ «Վաչե Նալբանդյան (ծննդյան 90 -ամյակի առթիվ)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 25-ին.
↑ Նալբանդյան, Վաչե Սմբատի (1987). Սայաթ-Նովա։ (Մենագրություն). Սովետական Գրող.
↑ «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Վաչե Նալբանդյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վաչե Նալբանդյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 152)։

[_4422869747e6fd12-1] 1,00 ^1,01 ^1,02 ^1,03 ^1,04 ^1,05 ^1,06 ^1,07 ^1,08 ^1,09 ^1,10 ^1,11 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 152—153.

[2] «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.

[3] «ՀՀ ԳԱԱ Հիմնարար գիտական գրադարանի տնօրեններ». Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.

[4] «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». greenstone.flib.sci.am. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.

[5] Վաչե Նալբանդյանի մասին ԵՊՀ կայքում

[6] «Նալբանդյան Վաչե Սմբատի». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 25-ին.

[7] «Վաչե Նալբանդյան (ծննդյան 90 -ամյակի առթիվ)» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ փետրվարի 25-ին.

[8] Նալբանդյան, Վաչե Սմբատի (1987). Սայաթ-Նովա։ (Մենագրություն). Սովետական Գրող.

[9] «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Վաչե Նալբանդյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 21-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]