Մեթիլդոպա

Մեթիլդոպա
Քիմիական բանաձև	C₁₀H₁₃NO₄
Մոլային զանգված	3,5E−25 կիլոգրամ գ/մոլ
Դասակարգում
CAS համար	555-30-6
PubChem	38853
EINECS համար	209-089-2
SMILES	CC(CC1=CC(=C(C=C1)O)O)(C(=O)O)N
ЕС	209-089-2
ChEBI	35562
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Մեթիլդոպա, առևտրային անունը Ալդոմետ, զարկերակային գերճնշման համար կիրառվող դեղ^[2]։ Այն հղիության դեպքում առկա բարձր զարկերակային ճնշման ժամանակ նախընտրելի դեղ է^[2]։ Զարկերակային գերճնշման այլ տեսակների համար, այդ թվում և շատ բարձ ճնշման դեպքում նախընտրելի են այլ դեղեր^[2]։ Մեթիլդոպան կիրառվում է բերանացի կամ ներերակային եղանակով^[2]։ Ազդեցությունը դրսևորվում է 5 ժամվա ընթացքում և տևում է մեկ օր^[2]։ Տարածված կողմնակի ազդեցություններից է քնկոտությունը^[2]։ Ավելի ծանր կողմնակի ազդեցություն են՝ արյան կարմիր բջիջների քայքայումը, լյարդային խնդիրները և ալերգիկ ռեակցիաները^[2]։ Մեթիլդոպան պատկանում է ալֆա-2 ադրեներգիկ ընկալիչների համակորդների խմբին^[2]։ Այն խթանում է գլխուղեղը և իջեցնում է սիմպաթիկ նյարդային համակարգի ակտիվությունը^[2]։

Մեթիլդոպան հայտնաբերվել է 1960 թվականին^[3]։ Այն ներառված է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության անփոխարինելի դեղերի ցանկում՝ որպես մեծ արդյունավետություն և անվտանգություն ունեցող դեղ^[4]։ Զարգացող երկրներում արժեքը կազմում է ամսական 4,31-9,48 ԱՄՆ դոլար^[5]։ ԱՄՆ-ում արժեքը կազմում է ամսական 25 ԱՄՆ դոլար-ից քիչ^[6]։

Բժշկական կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթիլդոպան կիրառվում է հետևյալ դեպքերում՝

Զարկերակային գերճնշում
Հղիների գերճնշում և պրեէկլամպսիա

Կողմնակի ազդեցություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթիլդոպան առաջացնում է բազմաթիվ կողմնակի ազդեցություններ, որոնք տարբերվում են իրենց ծանրության աստիճանով։ Դրանք կարող են ունենալ մեղմ դրսևորում, եթե դեղաչափը ավելի քիչ է 1 գ/օր-ից^[7]։ Կողմնակի ազդեցություններն են՝

Հոգեբանական
- Ընկճախտ, նույնիսկ ինքնասպանության մասին մտքեր, գիշերային մղձավանջներ
- Անտարբերություն, կամքի բացակայություն
- Սոցիալական անհանգստություն
- Դժվարություններ արթնանալիս
- Ուշադրության, կենտրոնացման խանգարում
- Ցանկությունների, շարժառիթների կորուստ
- Հոգնածություն, ախտաբանական քուն
- Քնկոտություն
- Անհանգստություն
- Ճանաչողության և հիշողության խանգարում
- Դեռեալիզացիա և դեպերսոնալիզացիա, ինչպես նաև մեղմ պսիխոզ
- Սեռական գործառույթի խանգարում՝ լիբիդոյի ընկճում
Ֆիզիոլոգիական
- Գլխապտույտ
- Միոզ՝ բբի նեղացում
- Քսերոստոմիա՝ բերանի չորության
- Ստամոքս-աղիքային խանգարումներ՝ փորլուծություն կամ փորկապություն
- Գլխացավ կամ միգրեն
- Մկանացավ, հոդացավ, պարեսթեզիաներ` տարազգայություններ
- Անհանգիստ ոտքերի համախտանիշ
- Պարկինսոնյան ախտանիշներ՝ մկանային դող, ռիգիդություն, թերշարժումներ կամ հավասարակշռության խանգարում
- Ակաթիզիա՝ անհանգստության զգացում, ատաքսիա, դիսկինեզիա՝ շարժումների խանգարումներ, ուշացած դիսկինեզիա կամ դիստոնիա
- Բելի պարալիզ՝ դիմային պարալիզ
- Սեռական գործառույթի խանգարում՝ էրեկտիլ դիսֆունկցիա կամ անօրգազմիա
- Հիպերպրոլակտինեմիա՝ պրոլակտինի քանակի մեծացում, գինեկոմաստիա՝ տղամարդկանց մոտ, կրծքագեղձերի մեծացում կամ դաշտանային ցիկլի խանգարում կամ դաշտանի բացակայություն
- Բրադիկարդիա՝ սրտի զարկերի նվազում
- Թերճնշում՝ սա կարող է բուժման նպատակը լինել
- Օրթոստատիկ թերճնշում կամ այլ կերպ կոչվում է դիրքային թերճնշում
- Հեպատիտ, լյարդային թունահարություն, լյարդի վնասում և գործառույթի խանգարում
- Պանկրեատիտ՝ ենթաստամոքսային գեղձի բորբոքում
- Տաք աուտոիմուն հեմոլիտիկ սակավարյունություն՝ Էրիթրոցիտների պակասորդ
- Ոսկրածուծի թունահարություն կամ ճնշում, որը բերում է թրոմբոցիտոպենիայի՝ թրոմբոցիտների պակասորդ, կամ լեյկոպենիայի՝ արյան սպիտակ բջիջների պակասորդ
- Գերզգայունություն՝ համակարգային կարմիր գայլախտ, սրտամկանաբորբ կամ սրտակրանքաբորբ
- Որքինանման դրսևորում՝ մաշկի վնասումներ և ցանավորում
- Գունատություն

Ճնշման բարձրացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթիլդոպայի հանկարծակի ընդհատումը բերում է զարկերակային ճնշման բարձրացման^[8]։

Ազդեցության մեխանիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթիլդոպան ունի ազդեցության երկու մեխանիզմ՝

Այն համարվում է ԴՈՊԱ դեկարբօքսիլազա ֆերմենտի (արոմատիկ Լ- ամինաթթվային դեկարբօքսիլազա) մրցակցային արգելակող, որը Լ-ԴՈՊԱ-ն փոխակերպում է դոֆամինի։ Դոֆամինը նորադրենալինի և ադրենալինի սինթեզի նախանյութ է։ Այս արգելակման հետևանքով ծայրամասային նյարդային համակարգում նվազում է դոֆամինէրգիկ և ադրենէրգիկ նյարդային միջնորդանյութերի տեղափոխումը։ Այս ազդեցությամբ իջնում է զարկերակային ճնշումը, և առաջանում են կենտրոնական նյարդային համակարգի արգելակման նշաններ՝ ընկճախտ, հոգնածություն, հաճույքի բացակայություն և պարկինսոնիզմ։ Այս մեխանիզմով նվազում է դոֆամինի քանակը և վերանում է իր արգելակող ազդեցությունը պրոլակտինի վրա, և առաջանում է հիպերպրոլակտինեմիա։
Այն վերածվում է ալֆա-մեթիլնորէպինեֆրինի դոֆամին բետա-հիդրոքսիլազա ֆերմենտի միջոցով։ Ալֆա-մեթիլնորէպինեֆրինը կենտրոնական նյարդային համակարգի նախասինապսային ալֆա-2 ադրենէրգիկ ընկալիչների համակորդ է։ Ուղեղի ցողունում այս ընկալիչների ակտիվացումը ընկճում է սիմպաթիկ նյարդային համակարգի ազդեցությունը և նվազեցնում է ճնշումը։ Այս մեխանիզմով է աշխատում նաև կլոնիդինը։

Ֆարմակոկինետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեթիլդոպան ներծծվում է ստամոքս-աղիքային ճանապարհով։ Նյութափոխանակվում է լյարդում և աղիներում, հեռացվում է մեզով։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ մեթիլդոպան նոր էր ներկայացվել, համարվում էր հիմնական հակագերճնշումային դեղորայքը, բայց այժմ հատկապես ծանր գերճնշման դեպքում կիրառվում են այլ դեղամիջոցներ, մասնավորապես՝ ալֆա-պաշարիչներ, բետա-պաշարիչներ և կալցիումական անցուղիների պաշարիչներ։ Ընդհանրապես այն իջեցնում է սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդությունների ռիսկը՝ սրտամկանի ինֆարկտ, կաթված, և նվազեցնում է մահացությունը^[9]։ Այժմ այն համարվում է հղիների գերճնշման համար առավել արդյունավետ և անվտանգ դեղորայք, այլ հակագերճնշումային դեղերի հետ համեմատ, քանի որ դրանք ազդում են պտղի վրա։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դոֆամին՝ Ինտրոպան, Ինովան, Ռևիվան, Ռիվիմին,Դոպաստատ, Դինատրա և այլն
Նորադրենալին՝ Լևոֆեդ և այլն
Էպինեֆրին՝ Ադրենալին, Էպիպեդ,Տվինջեկտ և այլն

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 methyldopa
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 «Methyldopa». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ Walker, S. R. (2012). Trends and Changes in Drug Research and Development (անգլերեն). Springer Science & Business Media. էջ 109. ISBN 9789400926592. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
↑ «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. 2015 թ․ ապրիլ. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ «Methyldopa». International Drug Price Indicator Guide. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
↑ Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 140. ISBN 9781284057560.
↑ British National Formulary 56. 2008 թ․ սեպտեմբեր. էջեր 95–96. ISBN 978-0-85369-778-7.
↑ Methyldopa (PIM 342) Արխիվացված 2008-03-13 Wayback Machine
↑ Mah GT, Tejani AM, Musini VM. Methyldopa for primary hypertension. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, Issue 4. Art. No.: CD003893. DOI: 10.1002/14651858.CD003893.pub3.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մեթիլդոպա» հոդվածին։

[_b8af14fadd657c7b-1] 1,0 ^1,1 methyldopa

[AHFS2016-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 «Methyldopa». The American Society of Health-System Pharmacists. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[Wal2012-3] Walker, S. R. (2012). Trends and Changes in Drug Research and Development (անգլերեն). Springer Science & Business Media. էջ 109. ISBN 9789400926592. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.

[WHO19th-4] «WHO Model List of Essential Medicines (19th List)» (PDF). World Health Organization. 2015 թ․ ապրիլ. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2016 թ․ դեկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[ERC2014-5] «Methyldopa». International Drug Price Indicator Guide. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.

[Ric2015-6] Hamilton, Richart (2015). Tarascon Pocket Pharmacopoeia 2015 Deluxe Lab-Coat Edition. Jones & Bartlett Learning. էջ 140. ISBN 9781284057560.

[7] British National Formulary 56. 2008 թ․ սեպտեմբեր. էջեր 95–96. ISBN 978-0-85369-778-7.

[8] Methyldopa (PIM 342) Արխիվացված 2008-03-13 Wayback Machine

[9] Mah GT, Tejani AM, Musini VM. Methyldopa for primary hypertension. Cochrane Database of Systematic Reviews 2009, Issue 4. Art. No.: CD003893. DOI: 10.1002/14651858.CD003893.pub3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]