Jump to content

Ֆիզիկական մեծությունների ցանկ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Չափագիտության մեջ տարբերում են ֆիզիկական մեծության չափայնություն և ֆիզիկական մեծության չափման միավոր հասկացությունները։ Չափայնությունը որոշվում է օգտագործվող ֆիզիկական միավորների համակարգով, որն իրենից ներկայացնում է ֆիզիկական մեծությունների համախումբ։ Նրանք կապված են իրար հետ և մի քանիսը նրանցից ընտրված են որպես հիմնական միավոր։ ֆիզիկական մեծության միավորը այն ֆիզիկական մեխությունն է, որը՝ ըստ համաձայնության, որոշված է ընդունել հավասար մեկի[1]։ Ֆիզիկական մեծությունների միավորների համակարգ կոչվում է հիմնական և ածանցյալ միավորների համախումբը, որը հիմնված է որոշակի համակարգի վրա[2]։ Բերված աղյուսակում ներկայացվում է ֆիզիկական մեծությունները և իրենց միավորները։ Այդ միավորներն ընդունված են Միավորների միջազգային համակարգում, որը հիմնված է Մեծությունների միջազգային համակարգի վրա[3][4]։

Հիմնական մեծությունները Չափայնությունը Նշանը Նկարագրությունը Միավորը ՄՀ Ծանոթագրություն
Երկարություն
L
l Օբյեկտի ձգվածությունը մի ուղղությամբ։ մետր (մ)
Զանգված
M
m Իներտության քանակական բնութագիրը։ կիլոգրամ(կգ) էքստենսիվ մեծություն
Ժամանակ
T
t Երևույթի տևողությունը։ վայրկյան (վ)
Հոսանքի ուժ
I
I Միավոր ժամանակում անցած լիցքի քանակը։ ամպեր (Ա)
Ջերմաստիճան
Θ
T Օբյեկտի մասնիկների միջին կինետիկ էներգիան։. կելվին(Կ) Ինտենսիվ մեծություն
Նյութի քանակ
N
n Միատեսակ կառուցվածքային միավորների քանակ, որից կազմված է նյութը։ մոլ (մոլ) Էքստենսիվ մեծություն
Լույսի ուժը
J
Iv Լուսային էներգիայի քանակ, որը ճառագայթվում է տրված ուղղությամբ, միավոր ժամանակում։ կանդելա (կդ) Լուսային էքստենսիվ մեծություն։
Ածանցյալ մեծություններ Նշանը Նկարագրությունը ՄՀ միավորը Ծանոթագրություն
Մակերես S Օբյեկտի ձգվածությունը երկչափ համակարգում։ մ2
Ծավալ V Օբյեկտր ձգվածությունը եռաչափ համակարգում։ մ3 էքստենսիվ մեծություն
Արագություն v Մարմնի կոորդինատի փոփոխությունը միավոր ժամանակում։ մ/վ վեկտոր
Արագացում a Արագության փոփոխության արագությունը։ մ/վ² վեկտոր
Իմպուլս p Մարմնի արագության և զանգվածի արտադրյալը։ կգ·մ/վ պահպանվող մեծություն
Ուժ F Մարմնի արագացման արտաքին պատճառը։ կգ·մ/վ2 (նյուտոն, Ն) վեկտոր
Մեխանիկական աշխատանք A Ուժի և տեղափոխության սկալյար արտադրյալը։ կգ·մ22 (ջոուլ, Ջ) սկալյար
Էներգիա E Մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը։ կգ·մ22 (ջոուլ, Ջ) էքստենսիվ, պահպանվող մեծություն, սկալյար
Հզորություն N Աշխատանք կատարելու արագությունը։ կգ·մ23 (վատտ,Վտ)
Ճնշում p Միավոր մակերեսի վրա ազդող ուժը։ կգ/(մ·վ2) (պասկալ, Պա) ինտենսիվ մեծություն
Խտություն ρ Միավոր ծավալով զանգվածը։ կգ/մ3 ինտենսիվ մեծություն
Մակերևույթային խտություն ρA Միավոր մակերեսվ ծավալը։ կգ/մ2
Գծային խտություն ρl Միավոր երկարությամբ զանգվածը։ կգ/մ
Ջերմաքանակ Q Մի մարմնից մյուսին ոչ մեխանիկական եղանակով էներգիայի փոխանցում։ կգ·մ22 (ջոուլ, Ջ) սկալյար
Էլեկտրական լիցք q Մարմինների էլեկտրամագնիսական փոխազդեցության մեջ մտնելու ունակությունը։ Ա·վ (կուլոն, Կլ) էքստենսիվ, պահպանվող մեծություն
Լարում U Միավոր լիցքի վրա կատարված աշխատանք։ մ 2·կգ/(վ3·Ա) (վոլտ, Վ) սկալյար
Էլեկտրական դիմադրություն R Օբյեկտի էլեկտրական հոսանքին խոչընդոտելու ունակությունը։ մ 2·կգ/(վ3·Ա2) (օմ, Օմ) սկալյար
Մագնիսական հոսք Φ Մագնիսական ինդուկցիան միավոր մակերեսում։ կգ·մ 2/(վ2·Ա) (վեբեր, Վբ)
Հաճախություն ν Միավոր ժամանակում իրադարցության կատարման թիվը։ վ −1 (հերց, Հց)
Անկյուն α Ուղղության փոփոխության չափը։ ռադիան (ռադ)
Անկյունային արագություն ω Անկյան փոփխության արագությունը։ վ −1 (ռադիան վայրկյան)
Անկյունային արագացում ε Անկյունային արագության փոփոխության արագությունը։ վ −2 (ռադիան վայրկյան քառակուսի)
Իներցիայի մոմենտ I Պտտվող մարմնի իներտության չափը։ կգ·մ2 թենզոր մեծություն
Իմպուլսի մոմենտ L Մարմնի պտտման չափը։ կգ·մ2 պահպանվող մեծություն
Ուժի մոմենտ M Ուժի բազուկի և ուժի արտադրյալը։ կգ·մ22 վեկտոր
Մարմնային անկյուն Ω Տարածության մասը, որ զբաղեցնում են մի կետից դուրս եկող միավորված ճառագայթները։ ստեռադիան (սռ)

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Единицы физических величин имеют наименования и обозначения, присвоенные им по соглашению.
  2. Чертов А. Г. Единицы физических величин. — М.: Высшая школа, 1977. — С. 7-16. — 287 с.
  3. The International System of Units (SI) and the corresponding system of quantities(անգլ.) — Брошюра СИ, раздел 1.2 на сайте Международного бюро мер и весов.
  4. Международный словарь по метрологии: основные и общие понятия и соответствующие термины / Пер. с англ. и фр.. — 2-е изд., испр. — СПб.: НПО «Профессионал», 2010. — С. 20. — 82 с. — ISBN 978-5-91259-057-3