Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Չափագիտության մեջ տարբերում են ֆիզիկական մեծության չափայնություն և ֆիզիկական մեծության չափման միավոր հասկացությունները։ Չափայնությունը որոշվում է օգտագործվող ֆիզիկական միավորների համակարգով , որն իրենից ներկայացնում է ֆիզիկական մեծությունների համախումբ։ Նրանք կապված են իրար հետ և մի քանիսը նրանցից ընտրված են որպես հիմնական միավոր։ ֆիզիկական մեծության միավորը այն ֆիզիկական մեխությունն է, որը՝ ըստ համաձայնության, որոշված է ընդունել հավասար մեկի[ 1] ։ Ֆիզիկական մեծությունների միավորների համակարգ կոչվում է հիմնական և ածանցյալ միավորների համախումբը, որը հիմնված է որոշակի համակարգի վրա[ 2] ։ Բերված աղյուսակում ներկայացվում է ֆիզիկական մեծությունները և իրենց միավորները։ Այդ միավորներն ընդունված են Միավորների միջազգային համակարգում , որը հիմնված է Մեծությունների միջազգային համակարգի վրա[ 3] [ 4] ։
Հիմնական մեծությունները
Չափայնությունը
Նշանը
Նկարագրությունը
Միավորը ՄՀ
Ծանոթագրություն
Երկարություն
L
l
Օբյեկտի ձգվածությունը մի ուղղությամբ։
մետր (մ)
Զանգված
M
m
Իներտության քանակական բնութագիրը։
կիլոգրամ(կգ)
էքստենսիվ մեծություն
Ժամանակ
T
t
Երևույթի տևողությունը։
վայրկյան (վ)
Հոսանքի ուժ
I
I
Միավոր ժամանակում անցած լիցքի քանակը։
ամպեր (Ա)
Ջերմաստիճան
Θ
T
Օբյեկտի մասնիկների միջին կինետիկ էներգիան։.
կելվին(Կ)
Ինտենսիվ մեծություն
Նյութի քանակ
N
n
Միատեսակ կառուցվածքային միավորների քանակ, որից կազմված է նյութը։
մոլ (մոլ)
Էքստենսիվ մեծություն
Լույսի ուժը
J
Iv
Լուսային էներգիայի քանակ, որը ճառագայթվում է տրված ուղղությամբ, միավոր ժամանակում։
կանդելա (կդ)
Լուսային էքստենսիվ մեծություն։
Ածանցյալ մեծություններ
Նշանը
Նկարագրությունը
ՄՀ միավորը
Ծանոթագրություն
Մակերես
S
Օբյեկտի ձգվածությունը երկչափ համակարգում։
մ2
Ծավալ
V
Օբյեկտր ձգվածությունը եռաչափ համակարգում։
մ3
էքստենսիվ մեծություն
Արագություն
v
Մարմնի կոորդինատի փոփոխությունը միավոր ժամանակում։
մ/վ
վեկտոր
Արագացում
a
Արագության փոփոխության արագությունը։
մ/վ²
վեկտոր
Իմպուլս
p
Մարմնի արագության և զանգվածի արտադրյալը։
կգ·մ/վ
պահպանվող մեծություն
Ուժ
F
Մարմնի արագացման արտաքին պատճառը։
կգ·մ/վ2 (նյուտոն, Ն)
վեկտոր
Մեխանիկական աշխատանք
A
Ուժի և տեղափոխության սկալյար արտադրյալը։
կգ·մ2 /վ2 (ջոուլ, Ջ)
սկալյար
Էներգիա
E
Մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը։
կգ·մ2 /վ2 (ջոուլ, Ջ)
էքստենսիվ, պահպանվող մեծություն, սկալյար
Հզորություն
N
Աշխատանք կատարելու արագությունը։
կգ·մ2 /վ3 (վատտ,Վտ)
Ճնշում
p
Միավոր մակերեսի վրա ազդող ուժը։
կգ/(մ·վ2 ) (պասկալ, Պա)
ինտենսիվ մեծություն
Խտություն
ρ
Միավոր ծավալով զանգվածը։
կգ/մ3
ինտենսիվ մեծություն
Մակերևույթային խտություն
ρA
Միավոր մակերեսվ ծավալը։
կգ/մ2
Գծային խտություն
ρl
Միավոր երկարությամբ զանգվածը։
կգ/մ
Ջերմաքանակ
Q
Մի մարմնից մյուսին ոչ մեխանիկական եղանակով էներգիայի փոխանցում։
կգ·մ2 /վ2 (ջոուլ, Ջ)
սկալյար
Էլեկտրական լիցք
q
Մարմինների էլեկտրամագնիսական փոխազդեցության մեջ մտնելու ունակությունը։
Ա·վ (կուլոն, Կլ)
էքստենսիվ, պահպանվող մեծություն
Լարում
U
Միավոր լիցքի վրա կատարված աշխատանք։
մ 2 ·կգ/(վ3 ·Ա) (վոլտ, Վ)
սկալյար
Էլեկտրական դիմադրություն
R
Օբյեկտի էլեկտրական հոսանքին խոչընդոտելու ունակությունը։
մ 2 ·կգ/(վ3 ·Ա2 ) (օմ, Օմ)
սկալյար
Մագնիսական հոսք
Φ
Մագնիսական ինդուկցիան միավոր մակերեսում։
կգ·մ 2 /(վ2 ·Ա) (վեբեր, Վբ)
Հաճախություն
ν
Միավոր ժամանակում իրադարցության կատարման թիվը։
վ −1 (հերց, Հց)
Անկյուն
α
Ուղղության փոփոխության չափը։
ռադիան (ռադ)
Անկյունային արագություն
ω
Անկյան փոփխության արագությունը։
վ −1 (ռադիան վայրկյան)
Անկյունային արագացում
ε
Անկյունային արագության փոփոխության արագությունը։
վ −2 (ռադիան վայրկյան քառակուսի)
Իներցիայի մոմենտ
I
Պտտվող մարմնի իներտության չափը։
կգ·մ2
թենզոր մեծություն
Իմպուլսի մոմենտ
L
Մարմնի պտտման չափը։
կգ·մ2 /վ
պահպանվող մեծություն
Ուժի մոմենտ
M
Ուժի բազուկի և ուժի արտադրյալը։
կգ·մ2 /վ2
վեկտոր
Մարմնային անկյուն
Ω
Տարածության մասը, որ զբաղեցնում են մի կետից դուրս եկող միավորված ճառագայթները։
ստեռադիան (սռ)