Մանկական թանգարան
Մանկական թանգարան, երեխաների և դեռահասների՝ թանգարանային կրթությանը միտված գիտա-լուսավորչական ուղղվածությամբ հասարակական հաստատության տեսակ։ Մանկական թանգարանների մեծ մասը նվիրված է կոնկրետ թեմաների և առաջարկում է տարբեր էքսկուրսիաներ՝ ըստ տարիքային խմբերի։ Իրենց աշխատանքում թանգարաններն ուղղորդված են ուսուցման հստակ մոդելների, օրինակ՝ ուսուցման մոդելը՝ գործունեության գործընթացում և պրակտիկ վարժություններ։
Ավանդական թանգարաններում բացվում են նաև հատուկ մանկական սենյակներ, որոնք իրենց բնույթով նման են մանակական թանգարաններին[1]։
Մանկական թանգարանների միջազգային պրոֆեսիոնալ ասոցիացիայում, որը հիմնվել ՝ 1962 թվականին, 2007 թվականի տվյալներով՝ ընդգրկված են 341 մասնակիցներ՝ 23 երկրներից[2]։
Նկարագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մանկական թանգարանն իր աշխատանքում հետևում է զգայական ընկալման, պրակտիկ թեստավորման և փորձարարության մեթոդին, որը հայտնի է «Սոկրատեսի մեթոդ» անվանմամբ։ Թանգարանի նպատակը զգայական գրագիտության ձևավորումը, գիտության և արվեստի նկատմամբ հետքրքրության արթնացումը, հույզերի (նկար, պար, դեկլամացիա (արտասնաություն), դրամատիզացիա, կարծիքների փոխանակում) ակտիվ արտահայտման հնարավորության տրամադրումն է.
Առանձնացնում են մանկական թանգարանի[3] երկու մոդել.
- Ամերիկյան, հիմնվում է ինտերակտիվ թանգարանի կոնցեպցիայի վրա, որտեղ երեխաները յուրացնում են առարկայական միջինը և սոցիալական իրականությունը՝ դրա հետ անմիջական շփման ճանապարհով։ Կոնցեպցիայի համար որպես ներշնչանք ծառայեցին Ժան Պիաժեի՝ 1950-1960-ական թվականների խոստովանությունները, որոնց համաձայն՝ առարկայի միջոցով արվող մանիպուլյացիան երեխայի ինտելեկտի ձևավորման հիմքն է։ Թանգարանային ցուցադրության արժեքավորության հիմնական չափանիշն այդպիսի թանգարանում՝ երեխաների՝ աշխարհի մասին ունեցած պատկերացումների ընդարձակումը, նրա հետ շփման հնարավորությունները և սոցիալական իրականության մեջ ներգրավումն է։
- Եվրոպական, բացի ինտերակտիվությունից, մշակութային կոնտեքստի մեջ կոնկրետ պատմական իրականության մեջ խորասուզվելու գաղափարն է ներառում։ Այդ իսկ պատճառով այստեղ մեծ նշանակություն է տրվում հավաքածուների ոչ միայն կրթական, այլև թանգարանային արժեքին։
ԱՄՆ-ում մանկական թանգարանն անվանում են մշակութային նոր ֆենոմեն՝ հիմնվելով այն փաստի վրա, որ երկրի ժամանակակից մանկական թանգարանների 75 %-ը բացվել է վերջին 20 տարիներին[4]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Աշխարհի առաջին մանկական թանգարանը 1899 թվականին[3] ստեղծվել է Նյու-Յորքի Բրուքլին (ԱՄՆ) արվարձանում և անվանվում է «Բրուքլինի մանկական թանգարան»։ 1899 թվականի դեկտեմբերի 16-ին այն բացեց արվեստի ստեղծագործությունների հավաքորդ Ուիլյամ Հենրի Հուդիերը։ Շուտով՝ 1913 թվականին, Բոստոնում[5] բացվեց երկրորդ մանկական թանգարանը, իսկ ևս 4 տարի անց՝ Դեթրոյթում։ Ամերիկյան պատանեկան թանգարանների ասոցիացիայի տվյալների համաձայն՝ 1990-ական թվականների կեսերին աշխարհում հաշվվում էր շուրջ 400 մանկական թանգարան, որոնց մեծ մասը (շուրջ 300) գտնվել է ԱՄՆ-ում[3]։
Եվրոպական մայրցամաքում մանկական թանգարաններն սկսեցին բացվել 1970-ական թվականներին, և 1990-ականների կեսերին թիվը գերազանցեց 30-ը։ Գերմանիայում[3] մանկական թանգարանների ստեղծման գործընթացը շատ ավելի ինտենսիվ էր
Մանկական թանգարանների օրինակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համեմատաբար հայտնի մանկական թանգարաններն են[3].
- Հոլանդիա. Ամստերդամի Արևադարձային թանգարանի մանկական բաժինը և Հաագայի «Մուզեոնի»՝ երեխաների կրթական կենտրոնը,
- Ֆրանսիա. Փարիզի կանաչապատ թանգարանը և Լա-Վալետտ քաղաքի Իվենտորիումը,
- Ավստրիա. մանկական թանգարան Վիեննայի թանգարանային թաղամասում Վելխեն դղյակի «Մանկական աշխարհ» թանգարանը,
- Մեծ Բրիտանիա. Էդինբուրգի մանկական թանգարանը, Լոնդոնի «Բացահայտումների գործարան»-ը և Գալիֆաքսի (Նոր Շոտլանդիա) «Էվրիկա»-ն։ Եվրոպայում մեծ ճանաչում ունեն Խաղալիքի և խաղի թանգարանը (Ֆինլանդիա), Սլովենիայի ժամանակակից պատմության թանգարանում գործող «Կամորկ Գերման»-ի մանկական թանգարանը, աշխարհում միակ՝ խաղալիք զինվորիկի թանգարանն Իտալիայում[3]։
Ռուսաստանում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մանկական թանգարաններ բացվում են Ռուսաստանի ողջ տարածքում։ Ինքնուրույն մանկական թանգարանները՝ Նոյաբրսկի մանկական թանգարանը (Տյումենի մարզ, 1993 թվական), Մոսկվայի՝ «Լինում է, չի լինում» հեքիաթի տունը (1995 թվական), Նևթեգորսկի մանկական թանգարանը (Սամարայի շրջան, 1999 թվական), Սմոլենսկի պետական թանգարանի՝ «Հեքիաթների աշխարհում» մանկական թանգարանը (1992 թվական), Խաբարովսկի՝ Ն. Ի. Գրոդեկովի անվան գավառագիտական թանգարանի մանկական թանգարանային կենտրոնը (1996 թվական)[3]։
Մեր օրերում մանկական թանգարանները դառնում են ամենադինամիկ զարգացող և մեծ պահանջարկ ունեցող թանգարանային[3] խումբը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Музееведческая мысль в России XVIII-XX веков: Сборник документов и материалов / Э. Шулепова. — Litres, 2017. — 1030 с. — ISBN 9785457725966
- ↑ «ACM Home» (բրիտանական անգլերեն). www.childrensmuseums.org. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Галкина Т.В Музееведение: детский музей. — Учебно-методическое пособие для специализации «Историческое краеведение и музееведение» на исторических факультетах. — Томск: Издательство Томского государственного педагогического университета, 2004. — 32 с.
- ↑ Наталья Германовна Макарова-Таман, Елена Борисовна Медведева, Марина Юрьевна Юхневич Детские музей в России и за рубежом / Ярославский историко-архитектурный музей-заповедник, Российский институт культурологии. — Ин-т "Открытое общество", 2001. — С. 13. — 134 с.
- ↑ «Boston Children's Museum». www.bostonkids.org. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 21-ին.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Лушникова А.В. Детский музей: социокультурные основы организации и функционирования. — Челябинск, 2006.
- Юхневич М. Ю. Детский музей: прошлое и настоящее. — М., 2001.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Մանկական թանգարան կատեգորիայում։ |
- Website des Bundesverbands Deutscher Kinder- und Jugendmuseen
- Liste von Kinder- und Jugendmuseen
- Gabriele König: Kinder- und Jugendmuseen und Museen als Orte für alle Generationen. In: Kulturelle Bildung Online, 2013