Իվան Շմալգաուզեն (կենսաբան)
- Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Իվան Շմալգաուզեն (այլ կիրառումներ)
Իվան Իվանովիչ Շմալգաուզեն (ռուս.՝ Иван Иванович Шмальгаузен, ապրիլի 11 (23), 1884, Կիև, Ռուսական կայսրություն[1] - հոկտեմբերի 7, 1963[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[1]), խորհրդային կենսաբան, էվոլյուցիոն ուսմունքի տեսաբան։ ԽՍՀՍ ԳԱ (1935) և ուկրաինական ԽՍՀ ԳԱ (1922) ակադեմիկոս։ Ուկրաինական ԽՍՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1935)։
Ի․Ֆ․ Շմալգաուզենի որդին է։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ավարտել է Կիևի համալսարանը (1907), աշակերտել Ա․ Սևերցովին։ Եղել է Վորոնեժի (1918), Կիևի (1921) և Մոսկվայի (1939-1948) համալսարանների պրոֆեսոր։ 1930-1941 թվականներին Ուկրաինական ԽՍՀ ԳԱ կենդանաբանության և կենսաբանության, 1936— 1948 թվականներին՝ ԽՍՀՄ ԳԱ էվոլյուցիոն մորֆոլոգիայի համալսարանների տնօրեն։ Շմալգաուզենի գիտական աշխատանքները հիմնականում վերաբերում են կենդանիների համեմատական անատոմիայի ու սաղմնաբանության, էվոլյուցիոն մորֆոլոգիայի և այլքան, ինչպես նաև էվոլյուցիայի գործոնների ու օրինաչափությունների կենսակիբեռնետիկայի հարցերին։ Շմալգաուզենը ուսումնասիրել է օրգանիզմի ամբողջականությունը անհատական, պատմական զարգացման ընթացքում և տվել կայունացնող ընտրության տեսությունը, հետազոտել ինչպես էվոլյուցիոն պրոցեսի, այնպես էլ անհատական զարգացման մեխանիզմները, որպես ինքնակարգավորող համակարգեր։ Դրանով Շմալգաուզենը հարստացրել է Չ․ Դարվինի էվոլյուցիոն մատերիալիստական տեսությունը։ Պարգևատրվել է Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանով, ԽՍՀՄ ԳԱ Ի․ Մեչնիկովի անվան ոսկե և գերմանացի բնագետների «Լեոպոլդինա» ակադեմիայի Դարվինի անվանական մեդալով։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Шмальгаузен Иван Иванович // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Колчинский Э. И. Советские юбилеи Ч. Дарвина и лысенкоизм, Darwin’s Jubilee in the USSR and Lysenkoism (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2015. — Т. 7, вып. 2. — С. 10—52. — ISSN 2076-8176; 2500-1221
- ↑ 3,0 3,1 Гельтман Д. В. История неполучения заслуженной учёной степени: Документы о попытке присуждения Н.В. Тимофееву-Ресовскому учёной степени доктора биологических наук без защиты диссертации в 1957 г., The Story of Non-awarding of the Deserved Degree: Documents on the Attempt to Award a Doctor of Science Degree in Biology without Defense of a Thesis to N.V. Timofeyeff-Resovskii in 1957 (ռուս.) // Историко-биологические исследования — 2018. — Т. 10, вып. 3. — С. 89—108. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2018-11968
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 525)։ |
|
- Ապրիլի 23 ծնունդներ
- 1884 ծնունդներ
- Կիև քաղաքում ծնվածներ
- Հոկտեմբերի 7 մահեր
- 1963 մահեր
- Մոսկվա քաղաքում մահացածներ
- Նովոդևիչյան գերեզմանատանը թաղվածներ
- Մոսկվայի պետական համալսարանի դասախոսներ
- Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Լեոպոլդինայի անդամներ
- Աշխատանքային կարմիր դրոշի շքանշանի ասպետներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Խորհրդային կենսաբաններ
- Ռուս կենսաբաններ
- Կիևի համալսարանի շրջանավարտներ
- Կենսաբանական գիտությունների դոկտորներ
- ԽՍՀՄ ԳԱ իսկական անդամներ
- Խորհրդային կենդանաբաններ
- Ռուս կենդանաբաններ
- Խորհրդային գիտնականներ