Jump to content

Անտոն Ցայլինգեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անտոն Ցայլինգեր
գերմ.՝ Anton Zeilinger
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 20, 1945(1945-05-20)[1][2][3] (79 տարեկան)
ԾննդավայրRied im Innkreis, Վերին Ավստրիա, Ավստրիա[4]
Քաղաքացիություն Ավստրիա
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան (1971)[5]
Մասնագիտությունֆիզիկոս, քվանտային ֆիզիկոս, համալսարանի դասախոս և ոչ գեղարվեստական գրող
ԱշխատավայրՎիեննայի տեխնիկական համալսարան[6], Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ[6], Մյունխենի տեխնիկական համալսարան[6], Լեոպոլդի և Ֆրանցի անվան Ինսբրուքի համալսարան[6], Վիեննայի համալսարան[6] և Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիա[6]
Պարգևներ և
մրցանակներ
«Ավստրիայի Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» մեծ ոսկե մեդալ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի սպայական մեծ խաչ Ավստրիական պատվո նշան «Գիտության և արվեստի համար»

Վիեննա քաղաքին մատուցած ծառայությունների համար ոսկե նշան

 Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան

Isaac Newton Medal?

Ֆեյսալ արքայի միջազգային մրցանակ գիտության ասպարեզում

Վիլհելմ Էկսների մեդալ

[7]

Ֆիզիկայի Վոլֆի մրցանակ

[8]

Բեռլինի Հումբոլդտի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[9]

Lorenz Oken Medal?

Wolfgang Paul Lecture?

Գդանսկի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

Ամերիկայի ֆիզիկայի ակադեմիայի անդամ

Վիեննա քաղաքի գիտության մրցանակ

Ուրանիա շքանշան

Kardinal-Innitzer-Preis?

 ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ[10][11]

Ինսբրուքի համալսարանի պատվավոր դոկտոր

[12] Vernadsky medal

Clarivate Citation Laureate

[13]

Johannes Kepler Award?

Ամերիկյան գիտության զարգացմանն օժանդակող միության անդամ

[14] և

Վիեննայի պատվավոր քաղաքացի

[15]
ԱնդամությունԼեոպոլդինա, Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, BBAW?, Եվրոպական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Սերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Եվրոպական ակադեմիա[16], KaV Marco-Danubia Wien? և The Learned Society of Slovakia?[17]
Կայքoeaw.ac.at/m/zeilinger-anton
 Anton Zeilinger Վիքիպահեստում

Անտոն Ցայլինգեր (German: [[Միջազգային հնչյունական այբուբեն|[ˈanton ˈtsaɪlɪŋɐ]]]. մայիսի 20, 1945(1945-05-20)[1][2][3], Ried im Innkreis, Վերին Ավստրիա, Ավստրիա[4]) ավստրիացի քվանտային ֆիզիկոս և 2022 թվականի ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակակիր[18]։ Ցայլինգերը Վիեննայի համալսարանի ֆիզիկայի պատվավոր պրոֆեսոր է և Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիայի քվանտային օպտիկայի և քվանտային տեղեկատվության ինստիտուտի ավագ գիտնական[19]։ Նրա հետազոտությունների մեծ մասը վերաբերում է քվանտային խճճվածության հիմնարար ասպեկտներին և կիրառություններին։

2007-ին Ցայլինգերը «քվանտային ֆիզիկայի հիմքերում իր նորարական հայեցակարգային և փորձարարական ներդրման համար» ստացավ Լոնդոնի Ֆիզիկայի ինստիտուտի Իսահակ Նյուտոն շքանշանը[20][19]։ 2022 թվականի հոկտեմբերին Ալեն Ասպեկտի և Ջոն Կլաուզերի հետ համատեղ, նա ստացել է ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակ՝ խճճված ֆոտոնների հետ փորձերի, Բելի անհավասարությունների խախտման հաստատման և քվանտային տեղեկատվական գիտության նորարական աշխատանքի համար[21]։

Վաղ կյանք և կրթություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անտոն Զեյլինգերը ծնվել է 1945 թվականին Ավստրիայի Վերին Ավստրիայի Ռիդ իմ Ինկրայս քաղաքում։ 1963-1971 թվականներին նա ֆիզիկա է սովորել Վիեննայի համալսարանում[22]։ 1971 թվականին Նա Վիեննայի համալսարանում պաշտպանել է «Նեյտրոնների ապաբևեռացման չափումները Dy-single crystal-ի վրա» թեմայով դոկտորական թեզը։ Նա 1979 թվականին Վիեննայի տեխնոլոգիական համալսարանում որակավորվել է (հաբիլիտացիա) որպես համալսարանի դասախոս[23][24][25]։

Կարիերա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1970-ականներին Զեյլինգերն աշխատել է Վիեննայի ատոմինստիտուտում, որպես գիտաշխատող, իսկ ավելի ուշ՝ որպես կրտսեր գիտաշխատող Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի նեյտրոնային դիֆրակցիոն լաբորատորիայում։ 1979 թվականին ընդունվել է նույն Ատոմինստիտուտում որպես դոցենտ։ Նույն տարում նա որակավորվել է որպես Վիեննայի տեխնոլոգիական համալսարանի պրոֆեսոր[22][26]։

1981 թվականին Զեյլինգերը վերադարձավ MIT և մինչև 1983 թվականը աշխատեց որպես ֆիզիկայի ֆակուլտետի դոցենտ։ 1980-1990 թվականներին նա աշխատել է որպես պրոֆեսոր Վիեննայի տեխնոլոգիական, Մյունխենի տեխնիկական, Ինսբրուկի և Վիեննայի համալսարաններում[27]։

Նա նաև 2004-ից 2013 թվականներին եղել է Վիեննայի Քվանտային օպտիկայի և քվանտային տեղեկատվության ինստիտուտի գիտական ​​ղեկավարը[22]։ 2013 թվականին Զեյլինգերը դարձավ Վիեննայի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսոր[22]։ 2013-2022 թվականներին նա Ավստրիայի գիտությունների ակադեմիայի նախագահն էր[28]։

2006 թվականից Զեյլինգերը Ավստրիայի Գիտության և տեխնոլոգիաների ինստիտուտի հոգաբարձուների խորհրդի փոխնախագահն է՝ հավակնոտ ծրագիր, որը նախաձեռնվել է Զեյլինգերի առաջարկով։ 2009 թվականին նա հիմնադրել է Traunkirchen միջազգային ակադեմիան[29], որն աջակցում է գիտության և տեխնոլոգիայի բնագավառում շնորհալի ուսանողներին[30]։

հետազոտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քվանտային տելեպորտացիա

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնական հոդված՝ Քվանտային տելեպորտացիա

Նրա մենահայտնի ձեռքբերումը անկախ կուբիթի քվանտային տելեպորտացիայի առաջին իրականացումն է[31]։ Հետագայում նա ընդլայնեց այն՝ ստեղծելով աղբյուր տելեպորտացված քյուբիթների ազատ տարածման համար[32], ինչպես նաև 144 կիլոմետր հեռավորության վրա՝ երկու Կանարյան կղզիների միջև, քվանտային տելեպորտացիա իրականացրեց[33]։ Քվանտային տելեպորտացիան էական հասկացություն է շատ քվանտային տեղեկատվական արձանագրություններում։ Բացի քվանտային տեղեկատվության փոխանցման իր դերից, այն նաև համարվում է քվանտային համակարգիչների ներսում դարպասներ կառուցելու կարևոր հնարավոր մեխանիզմ:.[34]

Աշխատանքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զեյլինգերը գրել է ավելի քան 550 գիտական ​​հոդված, որոնցից 500-ը գրախոսված են, իսկ 16-ը բարձր մեջբերումներով հոդվածներ են[35]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  2. ↑ 2,0 2,1 Discogs — 2000.
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #124557414 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ https://ubdata.univie.ac.at/AC03294891
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 https://www.oeaw.ac.at/fileadmin/Institute/IQOQI-Vienna/IMG/team/zeilinger-group/CV_Anton_Zeilinger.pdf
  7. ↑ https://www.wilhelmexner.org/en/medalists/
  8. ↑ https://wolffund.org.il/anton-zeilinger/
  9. ↑ https://www.hu-berlin.de/de/ueberblick/menschen/ehrungen/ehrendoktor
  10. ↑ The Nobel Prize in Physics 2022
  11. ↑ Announcement of the 2022 Nobel Prize in Physics
  12. ↑ https://www.sn.at/panorama/wissen/zeilinger-wird-ehrendoktor-an-der-uni-innsbruck-130962499
  13. ↑ https://clarivate.com/citation-laureates
  14. ↑ https://www.aaas.org/news/aaas-members-elected-fellows-1
  15. ↑ https://wien.orf.at/stories/3246825/
  16. ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Zeilinger_Anton
  17. ↑ Prof. Dr. Anton Zeilinger (словацк.)
  18. ↑ «The Nobel Prize in Physics 2022». NobelPrize.org (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «Anton Zeilinger». www.nasonline.org. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  20. ↑ «Anton Zeilinger scoops first Isaac Newton medal». Physics World (բրիտանական անգլերեն). 2007 թ․ հոկտեմբերի 3. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  21. ↑ Ahlander, Johan; Burger, Ludwig; Pollard, Niklas (2022 թ․ հոկտեմբերի 4). «Nobel physics prize goes to sleuths of 'spooky' quantum science». Reuters (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 «Anton Zeilinger». Encyclopedia Britannica.
  23. ↑ «Curriculum Vitae Anton Zeilinger» (PDF). Austrian Academy of Sciences. 2022 թ․ սեպտեմբերի 30. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022 թ․ օգոստոսի 30-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  24. ↑ «Neutron depolarization measurements on a Dy-single crystal» (PDF). Austrian Academy of Sciences. 1972. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  25. ↑ For a history of Zeilinger's career in the Austrian context of the rise of quantum foundationd and quantum information, see Del Santo, F. and Schwarzhans, E., 2022. “Philosophysics” at the University of Vienna: The (Pre-) History of Foundations of Quantum Physics in the Viennese Cultural Context. Physics in Perspective, 24(2-3), pp.125-153. {cite|url=https://arxiv.org/abs/2011.11969}
  26. ↑ Del Santo, F. and Schwarzhans, E., 2022. “Philosophysics” at the University of Vienna: The (Pre-) History of Foundations of Quantum Physics in the Viennese Cultural Context. Physics in Perspective, 24(2-3), pp.125-153. {cite|url=https://arxiv.org/abs/2011.11969}
  27. ↑ Del Santo, F. and Schwarzhans, E., 2022. “Philosophysics” at the University of Vienna: The (Pre-) History of Foundations of Quantum Physics in the Viennese Cultural Context. Physics in Perspective, 24(2-3), pp.125-153. {cite|url=https://arxiv.org/abs/2011.11969}
  28. ↑ «Anton Zeilinger – new President of the Austrian Academy of Sciences». Vienna Center for Quantum Science and Technology. 2013 թ․ մարտի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  29. ↑ «International Academy Traunkirchen». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2021 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  30. ↑ Minkel, JR (2007 թ․ օգոստոսի 1). «The Gedanken Experimenter». Scientific American. 297 (2): 94–96. Bibcode:2007SciAm.297b..94M. doi:10.1038/scientificamerican0807-94. PMID 17894178.
  31. ↑ D. Bouwmeester, J. W. Pan, K. Mattle, M. Eibl, H. Weinfurter & A. Zeilinger, Experimental Quantum Teleportation, Nature 390, 575–579 (1997). Abstract Արխիվացված 29 Հոկտեմբեր 2009 Wayback Machine. Selected for the Nature "Looking Back" category of classic papers from Nature's archive; one of ISI's "Highly Cited Papers".
  32. ↑ J.-W. Pan, S. Gasparoni, M. Aspelmeyer, T. Jennewein & A. Zeilinger, Experimental Realization of Freely Propagating Teleported Qubits, Nature 421, 721–725 (2003). AbstractԱրխիվացված 15 Նոյեմբեր 2013 Wayback Machine.Selected by the International Institute of Physics as one of the top ten Physics Highlights in 2003.
  33. ↑ X.-S. Ma, T. Herbst, T. Scheidl, D. Wang, S. Kropatschek, W. Naylor, B. Wittmann, A. Mech, J. Kofler, E. Anisimova, V. Makarov, T. Jennewein, R. Ursin & A. Zeilinger, Quantum teleportation over 143 kilometres using active feed-forward, Nature 489, 269–273 (2012). Abstract Արխիվացված 4 Հոկտեմբեր 2022 Wayback Machine. Ranked as a "highly cited paper" by Thomson Reuters' Web of Science, placing it in the 1% of the academic field of physics based on a highly cited threshold for the field and publication year.
  34. ↑ Shelton, Jim (2018 թ․ սեպտեմբերի 5). «Yale researchers 'teleport' a quantum gate». YaleNews (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 4-ին.
  35. ↑ «Curriculum Vitae Anton Zeilinger» (PDF). Austrian Academy of Sciences. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոն Ցայլինգեր» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Անտոն_Ցայլինգեր&oldid=9546396» էջից