Ակսելի Գալլեն-Կալլելա
Ակսելի Գալլեն-Կալլելա ֆիններեն՝ Akseli Gallen-Kallela | |
|---|---|
 | |
| Ի ծնե | շվեդ.՝ Axel Waldemar Gallén[1] |
| Ծնվել է | ապրիլի 26, 1865[2][3][4][…] |
| Ծննդավայր | Պոռի, Ֆինլանդիա[5] |
| Վախճանվել է | մարտի 7, 1931[2][3][6][…] (65 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ստոկհոլմ, Շվեդիա |
| Քաղաքացիություն |  Ֆինլանդիա |
| Կրթություն | Ժյուլիանի ակադեմիա (1889), Gymnasiet Svenska normallyceum? (1881) և Հելսինկիի գեղարվեստի ակադեմիա (1884) |
| Մասնագիտություն | նկարիչ, նկարիչ-փորագրող, նկարազարդող, ճարտարապետ և դիզայներ |
| Ոճ | ռոմանտիզմ, սիմվոլիզմ[7][8] և Ռոմանտիկ ազգայնականություն |
| Ժանր | դիմապատկեր |
| Թեմաներ | գեղանկարչություն |
| Ուշագրավ աշխատանքներ | Նկարչի մայրը, Լեմմինկյայնենի մայրը և Սամպոյի պաշտպամությունը |
| Ուսուցիչ | Կառլ Յան, Ֆրեդրիկ Ալստեդտ, Ադոլֆ ֆոն Բեկեր, Ֆեռնան Կորմոն և Sigfrid Keinänen?[9] |
| Աշակերտներ | Alpo Sailo? և Vera Meyerson? |
| Պարգևներ | |
| Ամուսին | Mary Gallen-Kallela? |
| Զավակներ | Կրիստի Գալլեն-Կալլելա և Յորմա Գալլեն-Կալլելա |
 Akseli Gallen-Kallela Վիքիպահեստում | |
Ակսելի Գալեն-Կալելա (ապրիլի 26, 1865[2][3][4][…], Պոռի, Ֆինլանդիա[5] - մարտի 7, 1931[2][3][6][…], Ստոկհոլմ, Շվեդիա), շվեդախոս ֆինն նկարիչ, ով հատկապես հայտնի է իր՝ Կալեվալայի և ֆիննական էպոսի պատկերազարդումներով։ Նրա աշխատանքները շատ կարևոր են համարվել ֆիննական ազգային ինքնության հարցում։ 1907 թվականին Գալլեն անունը փոխել է Գալլեն-Կալլելայի։
Կենսագրություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գալեն-Կալելան (Ալեքս Ուոլդոմեր Գալլեն) ծնվել է Ֆինլանդիայի Պոռի քաղաքում ֆինն շվեդախոս ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ Պետրոս Գալելան ոստիկանապետ և փաստաբան էր[14]։ Երբ Ակսելին 11 տարեկան էր նրան ուղարկեցին սովորելու Հելսինկիի միջնակարգ դպրոցում, քանի որ հայրը դեմ էր իր՝ գեղանկարիչ դառնալու ցանկությանը։ 1879 թվականին հոր մահից հետո Գալեն-Կալելան սկսեց հաճախել նկարչական դասերի Ֆինլանդիայի արվեստի ընկերությունում և 1881-1884 թթ․ մասնավոր դասեր առավ Ադոլֆ վոն Բեքերի մոտ։ 1884 թվականին տեղափոխվեց Փարիզ սովորելու Ջուլիանի ակադեմիայում[15]։ Փարիզում նա մտերմանում է ֆինն գեղանկարիչ Ալբերտ Էդելֆիլդի, Նորվեգացի գեղանկարիչ Ադամ Դորնբերգերի և շվեդացի գրող Ավգուստ Սթրինթբերգի հետ։ 1980 թվականին Գալեն Կալելան ամուսնանում է Մարի Սլուրի հետ։ Նրանք ունենում են երեք երեխա՝ Իմփի Մարջատան, Կիրսթին և Ջորմա Գալեն-Կալենան։ Արևմտյան Կարելիայում իրենց մեղրամսի ընթացքում Գալեն-Կալելան սկսեց նյութեր հավաքել իր՝ Կալեվալաի նկարազարդման համար։ Այս ժամանակաշրջանին բնորոշ է Կալվելայի ռոմանտիկ նկարազարդումները, ինչպիսիք են Աինո Եռյակը, և մի քանի բնանկարներ։ 1984 թվականի Գալեն Կալելան տեղափոխվեց Բեռլին իր և նորվեգացի նկարիչ Էդվարդ Մանչի համատեղ աշխատանքների ցուցահանդեսը վերահսկելու համար։ Այստեղ նա ծանոթանում է սիմվոլիստների հետ։ 1895 թվականի մարտին Գալելան մի նամակ է ստանում է, որում հայտնում են, որ իր դուստրը՝ Իմփի Մարջաթան մահացել է դիֆտերիայից։ Սա շրջադարձային է դառնում Կալելեային հետագա աշխատանքներին համար։ Մինչ դստեր մահը կալելայի աշխատանքները ռոմանտիկ էին, իսկ մահից հետո Գալեն Կալելան սկսեց նկարել ավելի ագրեսիվ աշխատանքներ, ինչպիսիք են «Սամպոի պաշտպանությունը», «Ջուկահայնենի վրեժը», «Կուլերվոի անեծքը» և «Լեմինկայնենի մայրը»։ Գերմանիայից վերադառնալով Գալեն Կալելան փորագրություն է ուսումնասիրում, այցելում է Լոնդոն խորացնելու իր գիտելիքները, իսկ 1898 Իտալիայում որմնանկարչություն է ուսումնասիրում։
Աշխատանքային գործունեություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1900 թվականին Փարիզի միջազգային ցուցահանդեսի (Exposition Universelle) համար Գալեն Կալելան նկարազարդեց ֆիննական տաղավարի պատերը։ Այս որմնանկարներում նրա քաղաքական հայացքներն ավելի ակնհայտ դարձան։ «Իժերի դաշտում իլմարինեն վարուցանքի» իժերից մեկը կրում է Ռոմանովի թագը, իսկ իժերի մաքրումը, վերացումը դաշտից հստակորեն ակնարկում է Ֆինլանդիայի անկախացման իր ցանկությունը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Biografiskt lexikon för Finland (շվեդերեն) — SLS.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Akseli Valdemar Gallen-Kallela (նիդերլ.)
- ↑ 4,0 4,1 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Register of the Artists' Association of Finland (фин.)
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Akseli Valdemar Gallen-Kallela — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
- ↑ Cassou J., Brunel P., Claudon F., Pillement G., Richard L. Encyclopédie du symbolisme — 1979. — ISBN 2-85056-129-0
- ↑ RKDartists (նիդերլ.)
- ↑ Kansallisbiografia (фин.) / M. Klinge — Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, Suomen Historiallinen Seura. — ISSN 1799-4349
- ↑ Matikkala A. Suomen Valkoisen Ruusun ja Suomen Leijonan ritarikunnat (фин.) — Helsinki: Edita, 2017. — P. 29. — ISBN 978-951-37-7005-1
- ↑ 1918 Vapaudenristien ja Vapaudenmitalien perustaminen (фин.)
- ↑ Castrén C. Korkeimpien suomalaisten kunniamerkkien haltijat 1918–1969 (фин.) — Tietosanakirja-osakeyhtiö, 1970. — P. 32.
- ↑ Bergroth T. C. Vapaudenristin ritarikunta: Isänmaan puolesta (фин.) — 2 — Helsinki: Werner Söderström Osakeyhtiö, 2014. — P. 47. — ISBN 978-951-0-40498-0
- ↑ Martin, T. & Pusa, E. 1985, p. 5.
- ↑ Martin, T. & Pusa, E. 1985, p. 6.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ակսելի Գալլեն-Կալլելա» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 656)։ 
|