Ֆրից Քլայն

Ֆրից Քլայն; գերմ.՝ Fritz Klein
Ծնվել է	նոյեմբերի 24, 1888
Ծննդավայր	Codlea, Բրաշով, Ռումինիա
Մահացել է	դեկտեմբերի 13, 1945 (57 տարեկան)
Մահվան վայր	Համելն, Ստորին Սաքսոնիա, Գերմանիա
Մահվան պատճառ	կախաղան հանելը
Քաղաքացիություն	Ռումինիա և Ավստրո-Հունգարիա
Մասնագիտություն	ռազմական բժիշկ, բժիշկ և համակենտրոնացման ճամբարի պահակ
Գիտական աստիճան	բժշկության դոկտոր
Ռազմական ծառայություն	ՍՍ և Romanian Armed Forces?
Կուսակցություն	Նացիոնալ-սոցիալիստական գերմանական բանվորական կուսակցություն

Ֆրից Քլայն (գերմ.՝ Fritz Klein, նոյեմբերի 24, 1888(1888-11-24), Codlea, Բրաշով, Ռումինիա - դեկտեմբերի 13, 1945(1945-12-13), Համելն, Ստորին Սաքսոնիա, Գերմանիա), ռումինական բանակի բժիշկ, որը մտել է ՍՍ-ի շարքերը և դարձել համակենտրոնացման ճամբարի բժիշկ։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ըստ ազգային պատկանելիության Ֆրից Քլայնը այսպես կոչված ֆոլկսդոյչե է։ Կրթություն ստացել է Հունգարիայի մայրաքաղաք Բուդապեշտում։ 1939 թվականից 1943 թվականներին որպես բժիշկ ծառայել է Ռումինիայի բանակում։

Քանի որ ֆոլկսդոյչե համարված մարդիկ չէին կարող մտնել վերմախտի շարքերը այլ երկրի քաղաքացիություն ունենալու պատճառով, Ֆրիցը, ըստ նրա անձնական գործերի, 1943 թվականի մայիսի 26-ին «նախապես» տեղափոխվում է ՍՍ-ի զորքեր։ «Նախնական ծառայողական հարաբերությունների» նպատակով Ֆրիցին՝ որպես ռազմական բժիշկ ուղարկում են Աուշվից-Բիրկենաու համակենտրոնացման ճամբար։ Այստեղ նա աշխատում է կանանց ճամբարում, «գնչուների» ճամբարում և այսպես կոչված «ընտանեկան» ճամբարում՝ հրեաների համար նախատեսված, որտեղ ընտրություն էր անում վերջիններիս շարքից գազային խցիկներ, այնուհետ նաև դիակիզարան ուղարկելու համար։

1945 թվականի հունվարի վերջին, երբ սկսվեց Աուշվից մահվան ճամբարի տարհանումը, Ֆրից Քլայնը «մահվան երթի» հետ տեղափոխվում է Բերգեն-Բելզեն համակենտրոնացման ճամբար։

1945 թվականի փետրվարի 10-ից մինչև մարտի կեսերն աշխատել է Նոյենհամմե ճամբարում։ Նա այն քչերից էր, ով փախուստի չդիմեց ճամբարից, այլ պարետ Յոզեֆ Կրամերի հետ սպասեց Բրիտանիայի բանակի գալստյանը, որպեսզի հանձնեն ճամբարը նրանց։ ճամբարում մնացած հսկիչներին ու պարետին ստիպեցին, որ թաղեն այսուայնտեղ տարածված դիակները մեծ եղբայրական գերեզմանոցում։ Հենց այդ գործողության ժամանակ լուսանկարել են Քլայնին։

Բելզենի գործողությունների ժամանակ, որը տեղի ունեցավ 1945 թվականի սեպտեմբերի 17-ից նույն թվականի նոյեմբերի 17-ը Լյունեբուրգում, Բրիտանիայի դատարանը Ֆրից Քլայնին դատապարտեց մահվան։ 1945 թվականի դեկտեմբերի 13-ին կախաղան բարձրացվեց Համելնում՝ ձեռամբ դահիճ Ալբերտ Փիրփոինթի^[2]^[3]։

Աշխարհայացք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ Քլայնին հարցրին, թե ինչպես է վերաբերում բժշկական էթիկային, վերջինս պատասխանում է այսպես.

Հիպոկրատի երդումն ինձ ասում է, որ մարդու մարմնից կտրեմ-հեռացնեմ վտանգավոր ուռուցքը։ Հրեաները փտախտավոր ելուստ են մարդկության մարմնին։ Այդ պատճառով ես կտրել եմ նրանց^[4]։

Ֆրից Քլայնի լուսանկարը եղբայրական գերեզմանոցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քլայնը ձերբակալվել է համակենտրոնացման ճամբարի ազատագրման ժամանակ բրիտանական զորքի կողմից 1945 թվականի ապրիլի 15-ին։ Հաջորդող օրերին նրան ստիպեցին, որ այլ ՍՍ-ականների հետ հուղարկավորի հազարավոր դիակները եղբայրական գերեզմանոցում։ Բրիտանացիները հայտնաբերեցին ավելի քան տասը հազար դիակ և մոտ վաթսուն հազար ողջ մնացած անձանց։ 1945 թվականի ապրիլի 24-ին բրիտանացի սերժանտ Հ. Օուքսը՝ Army Film & Photographic Unit (A.F.P.U)-ից լուսանկարել է Քլայնին և այլ ՍՍ-ականներին, ովքեր կանգնած են դիակների կույտի վրա՝ եղբայրական գերեզմանոցում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #1034929151 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Associated Press (16 November 1945). 30 Germans guilty of camp murders. New York Times
↑ Associated Press (14 December 1945). 11 Belsen Gang Leaders Hanged for War Crimes(չաշխատող հղում), Christian Science Monitor; accessed 7 April 2018.
↑ Brueggemann, Rudy Mad Science And Criminal Medicine Արխիվացված 20 Փետրվար 2006 Wayback Machine

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ernst Klee: Das Personenlexikon zum Dritten Reich. Wer war was vor und nach 1945. 2. Auflage. S. Fischer, Frankfurt am Main 2003, ISBN 3-10-039309-0
Ernst Klee: Auschwitz, die NS-Medizin und ihre Opfer, 3. Auflage, Fischer TB, Frankfurt am Main 2004, ISBN 3-596-14906-1
Hermann Langbein: Menschen in Auschwitz. Frankfurt am Main, Berlin Wien, Ullstein-Verlag, 1980, ISBN 3-548-33014-2

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրից Քլայն» հոդվածին։

[_e4316b94e94206ff-1] Deutsche Nationalbibliothek Record #1034929151 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[ap1945-2] Associated Press (16 November 1945). 30 Germans guilty of camp murders. New York Times

[apobit1945-3] Associated Press (14 December 1945). 11 Belsen Gang Leaders Hanged for War Crimes(չաշխատող հղում), Christian Science Monitor; accessed 7 April 2018.

[4] Brueggemann, Rudy Mad Science And Criminal Medicine Արխիվացված 20 Փետրվար 2006 Wayback Machine

[1]

[2]

[3]

[4]