Ֆունտ ստեռլինգի թղթադրամներ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆունտ ստեռլինգի թղթադրամներ
Ենթակատեգորիաթղթադրամ Խմբագրել Wikidata
ԱրժույթՖունտ ստերլինգ Խմբագրել Wikidata
ԹողարկողԱնգլիայի բանկ Խմբագրել Wikidata

Ֆունտ ստեռլինգի թղթադրամներ (խորհրդանիշը՝ £; ISO 4217 արժույթի կոդը՝ GBP) Միացյալ Թագավորության, Ջերսիի, Գերնսիի, Մեն կղզու, Բրիտանական Անտարկտիդայի տարածքի, Հարավային Ջորջիայի և Հարավային Սենդվիչ կղզիների և Տրիստան դա Կունյայի պաշտոնական արժույթն է։

«Անգլիայի բանկը» Անգլիայում և Ուելսում ունի թղթադրամների թողարկման օրինական մենաշնորհ, սակայն պատմական պատճառներով վեց բանկ՝ երեքը Շոտլանդիայում և երեքը Հյուսիսային Իռլանդիայում, թողարկում են նաև իրենց թղթադրամները, որոնք շրջանառվում են համակարգում և կարող են օգտագործվել ցանկացած վայրում կանխիկ գործարքների համար։ Միացյալ Թագավորությունում, սակայն օրենքը պահանջում է, որ թողարկող բանկերը ունենան «Անգլիայի բանկի» թղթադրամների (կամ ոսկու) գումար, որը համարժեք է թողարկված թղթադրամների ընդհանուր արժեքին[1]։

«Crown»-ի կախվածության և այլ ոլորտների կողմից թողարկված ֆունտ ստեռլինգի տարբերակները կարգավորվում են նրանց տեղական կառավարությունների և ոչ «Անգլիայի բանկի» կողմից։ Բրիտանական երեք անդրծովյան տարածքներ (Ջիբրալթար, Սուրբ Հեղինեն և Ֆոլկլենդյան կղզիներ) ունեն նաև արժույթներ, որոնք կոչվում են ֆունտ, որոնք համարժեք են ֆունտ ստեռլինգին։

«Անգլիայի Բանկի» ներկայումս շրջանառվող թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ընթացիկ շրջանառության մեջ գտնվող ֆունտ ստեռլինգի թղթադրամները բաղկացած են Անգլիայի բանկի G սերիա թղթադրամներից՝ 5, 10, 20 և 50 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ։ Այս թղթադրամների դիմերեսին պատկերված է Եղիսաբեթ II-ի դիմանկարը, որն ի սկզբանե ներկայացվել է 1990 թվականին։ Ժամանակի ընթացքում Էլիզաբեթ II-ի պատկերով թղթադրամները աստիճանաբար կհանվեն և կփոխարինվեն Չարլզ III-ի դիմանկարով թղթադրամներով։ Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի թղթադրամները կարող են մերժվել որպես վճարում Անգլիայում դրանց անծանոթ առևտրականների կողմից, և, հավանաբար, դժվար կամ անհնար է լինելու փոխանակել Բրիտանիայից դուրս։

Արժեք Չափեր
(միլիմետր)		 Հիմնական գույն Հակադարձ գործիչ Թողարկման ամսաթիվը
G սերիայի պոլիմերային թղթադրամներ
5 £ 125 × 65 Փիրուզագույն/Կապույտ 1941 թվականի Ուինսթոն Չերչիլի դիմանկարը Յուսուֆ Քարշ կողմից, Էլիզաբեթ աշտարակը և Բլենհայմի պալատի լաբիրինթոսը՝ «Ես ոչինչ չունեմ առաջարկելու, բացի արյունից, աշխատանքից, արցունքներից և քրտինքով»։ Չերչիլի Արյուն, տքնաջան, արցունք և քրտինքը 1940 թվականի ելույթից և Նոբելյան մրցանակ մեդալից։ 13 Սեպտեմբեր 2016[2]
£10 132 × 69 Նարնջագույն Հեղինակի դիմանկարը Ջեյն Օսթին (մոտ 1810 թվական) Ջեյմս Էնդրյուսի կողմից՝ հիմնված նրա քրոջ՝ Կասանդրա Օսթեն դիմանկարի վրա, մեջբերումը «Ես հայտարարում եմ, ի վերջո, չկա այնպիսի հաճույք, ինչպիսին ընթերցանությունն է»։ Հպարտություն եւ նախապաշարմունքներ-ից, Էլիզաբեթ Բենեթի նկարազարդումը և Գոդմերշեմի այգի տեսարանը Քենթում[3][4] 14 Սեպտեմբեր 2017[5]
£20 139 × 73 Մանուշակագույն Նկարչի ինքնադիմանկարը (մոտ 1799 թվական), Թերների «The Fighting Temeraire» տարբերակը, «Լույսը գույն է» մեջբերումը Թերների 1818 թվականի դասախոսությունից և Թերների ստորագրության պատճենը, ինչպես արվել է նրա կամքը։ 20 Փետրվար 2020[6]
£50 146 × 77 Կարմիր 1951 թվականին մաթեմատիկոսի և հաշվողական գիտության ռահվիրա Ալան Թյուրինգի լուսանկարչական դիմանկարը Թյուրինգի ապացույցից բանաձևերով և Բոմբեի տեխնիկական գծագրերով, մեջբերումը «Սա միայն գալիքի կանխատեսումն է և միայն ստվերը այն ամենի, ինչ լինելու է» 1949 թվականին «The Times»-ին տված հարցազրույցից՝ Pilot ACE-ի ֆոնի վրա։ 23 Հունիս 2021[7]

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գավառական անգլիական թղթադրամի օրինակ՝ 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ, որը թողարկվել է 1814 թվականին Gloucester Old Bank-ի կողմից։

Մինչև 19-րդ դարի կեսերը Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի մասնավոր բանկերն ազատ էին թողարկել իրենց թղթադրամները։ Անգլիայում[8][9][10], Ուելսում[11], Շոտլանդիայում[12] և Իռլանդիայում[13] գավառական և քաղաքային բանկային ընկերությունների կողմից թողարկված թղթային արժույթը ազատորեն շրջանառվում էր որպես վճարման միջոց։

Քանի որ ոսկու պակասը ազդեց փողի մատակարարման վրա, բանկերի թղթադրամների թողարկման լիազորությունները աստիճանաբար սահմանափակվեցին խորհրդարանի տարբեր ակտերով[14], մինչև 1844 թվականը «Բանկային կանոնադրության ակտը» Անգլիայի կենտրոնական բանկին թղթադրամներ թողարկելու բացառիկ լիազորություններ տվեց։ Համաձայն օրենքի՝ ոչ մի նոր բանկ չի կարող սկսել թղթադրամներ թողարկել. իսկ թղթադրամ թողարկող բանկերը աստիճանաբար անհետացան միաձուլումների և փակման միջոցով։ Վերջին մասնավոր բանկը, որ թողարկել է անգլիական թղթադրամները 1921 թվականին, Սոմերսեթ բանկն է[14]։:

Այնուամենայնիվ, 1844-ի Բանկային կանոնադրության ակտի մենաշնորհային որոշ դրույթներ կիրառվում էին միայն Անգլիայի և Ուելսի նկատմամբ[15]։ Բանկային թղթադրամների օրենքը Շոտլանդիայում ընդունվեց հաջորդ տարում՝ 1845 թվականին, և մինչ օրս երեք մանրածախ բանկերը պահպանում են Շոտլանդիայում իրենց սեփական ստեռլինգ թղթադրամներ թողարկելու իրավունքը, և չորսը՝ Հյուսիսային Իռլանդիայում[16][17]։ 1844 թվականին (1845 թվականին Շոտլանդիայում) չմարված թղթադրամների արժեքից ավելի թողարկված թղթադրամները պետք է ապահովված լինեին Անգլիայի Բանկի թղթադրամների համարժեք արժեքով[18]։

Իռլանդիայի բաժանումից հետո Իռլանդիայի ազատ պետությունը 1928 թվականին ստեղծեց իռլանդական ֆունտը։ Նոր արժույթը կապված էր ստեռլինգի հետ մինչև 1979 թվականը։ Իռլանդական ֆունտի համար թղթադրամների թողարկումն ընկավ Իռլանդիայի Հանրապետության արժութային հանձնաժողովի իրավասության ներքո, որը ձեռնամուխ եղավ մասնավոր թղթադրամները 1928 թվականին մեկ Համախմբված թղթադրամների թողարկումով փոխարինելուն[19]։ 1928 թվականին Վեսթմինսթերյան Խորհրդարանի ակտը, որը նվազեցրեց Հյուսիսային Իռլանդիայում շրջանառվող իռլանդական թղթադրամների հավատարմագրային սահմանաչափը, որպեսզի հաշվի առնվի տվյալ տարածքի կրճատված չափը։

Եղիսաբեթ II-ը բրիտանացի առաջին միապետը չէր, ով իր դեմքը դրեց բրիտանական թղթադրամների վրա։ Ջորջ II-ը, Ջորջ III-ը և Ջորջ IV-ը հայտնվել են «Royal Bank of Scotland-»ի վաղ թղթադրամների վրա, իսկ Ջորջ V-ը՝ 10 և 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներում, որոնք թողարկվել են բրիտանական գանձապետարանի կողմից 1914-ից 1928 թվականներին։ Այնուամենայնիվ, մինչև C շարքի թղթադրամների թողարկումը՝ 1960 թվականը, Անգլիայի բանկի թղթադրամները հիմնականում չէին պատկերում միապետին։ Այսօր Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամներում պատկերված չէ միապետը։

Միապետը պատկերված է Թագի կախվածության կողմից թողարկված թղթադրամների վրա և որոշ թղթադրամների վրա, որոնք թողարկվել են անդրծովյան տարածքների կողմից։

Հիմնական իրադարձությունները և խորհրդարանի ակտերը, որոնք ազդել են Մեծ Բրիտանիայում և Իռլանդիայում թղթադրամների պատմության ընթացքի վրա
Տարի Իրադարձություն Չափս Ազդեցություն
1694 Անգլիայի բանկի ակտ 1694 թվական Անգլիա և Ուելս Անգլիայի բանկի միավորում[14]
1695 Շոտլանդիայի բանկի կառավարչի և ընկերության ստեղծման մասին ակտ Շոտլանդիա Շոտլանդիայի բանկի ստեղծումը, հիմնականում որպես առևտրային բանկ
1696 Շոտլանդիայի բանկի թողարկած առաջին թղթադրամները Շոտլանդիա Թողարկված առաջին ստեռլինգի թղթադրամները[20]
1707 Միության ակտեր 1707 թվական Անգլիա և Ուելս, Շոտլանդիա Անգլիայի և Շոտլանդիայի խորհրդարանները միավորվել են Մեծ Բրիտանիայի խորհրդարանին
1708-1709 Անգլիայի բանկի ակտ 1708, Անգլիայի բանկի ակտ 1709 Անգլիա և Ուելս Արգելվում է ավելի քան վեց հոգուց բաղկացած ընկերություններին կամ գործընկերությանը բանկ հիմնել և թղթադրամներ թողարկել՝ թույլ չտալով փոքր բանկերին տպել իրենց փողերը[14]
1727 Շոտլանդիայի թագավորական բանկի կանոնադրությունը Շոտլանդիա Կոտրեց Շոտլանդիայի Բանկի մենաշնորհը, նախաձեռնեց բանկային պատերազմը, երբ թագավորական բանկը փորձեց դուրս մղել Շոտլանդիայի բանկին՝ կուտակելով, այնուհետև վճարման թղթադրամները ներկայացնելով։
1765 Բանկային թղթադրամների (Շոտլանդիա) ակտ 1765 Շոտլանդիա Շոտլանդիայի բանկերի կողմից թղթադրամների հետաձգված փոխարկումը մետաղադրամի և 1 ֆունտից ցածր արժեքներով թղթադրամների թողարկումն արգելված է[21]։
1801[22] Միացյալ թագավորության ակտ 1800 Մեծ Բրիտանիա և Իռլանդիա Բրիտանական և Իռլանդիայի խորհրդարանները միավորվել են Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի խորհրդարանին։
1826 Երկրի բանկերի ակտ 1826 Անգլիա և Ուելս Ավելի քան վեց գործընկեր ունեցող բաժնետիրական բանկերին, որոնք Լոնդոնից առնվազն 65 մղոն հեռավորության վրա էին, թույլատրվում էին տպել իրենց սեփական փողերը։ Անգլիայի բանկը թույլ տվեց մասնաճյուղեր բացել անգլիական խոշոր գավառական քաղաքներում՝ հնարավորություն տալով ավելի լայն տարածել իր թղթադրամները[14]:։
1826 1826 Բանկերների (Շոտլանդիա) ակտ Մեծ Բրիտանիա Անգլիայում 5 ֆունտ ստեռլինգից ցածր թղթադրամների շրջանառության արգելք։ Շոտլանդիայում այս օրենքը կիրառելու փորձերը ձախողվում են Վալտեր Սկոտտի բողոքից հետո, և շոտլանդական £1 թղթադրամը պահպանվում է[16]։
1833 Բանկային նոտաների մասին ակտ 1833 Անգլիա և Ուելս Անգլիայի Գեյվ Բանկը Անգլիայում և Ուելսում 5 ֆունտ ստեռլինգից բարձր բոլոր գումարների համար պաշտոնական կարգավիճակ է տալիս որպես օրինական մրցույթ, որպեսզի երաշխավորի հանրության վստահությունը թղթադրամների նկատմամբ նույնիսկ ոսկու պակասի դեպքում[14]։
1844 Բանկային կանոնադրության ակտ 1844 Մեծ Բրիտանիա Խլել է ցանկացած նոր բանկերի թողարկման իրավունքը. առկա թղթադրամ թողարկող բանկերին արգելվել է ընդլայնել իրենց թողարկումը։ Սկսվեց Անգլիայի բանկին թղթադրամների թողարկման մենաշնորհ տալու գործընթացը Անգլիայում և Ուելսում.[14]
1845 Բանկային կանոնադրության ակտ 1845 Շոտլանդիա Կարգավորել է նոտաների թողարկումը Շոտլանդիայում։ Շոտլանդական թղթադրամների մեծ մասը պետք է ապահովված լինեին Անգլիայի բանկի թղթադրամներով[16]
1908 Բանկի փակում Ուելս Ուելսում վերջին մասնավոր թղթադրամ թողարկողը՝ Հյուսիսային և Հարավային Ուելսի բանկը, կորցնում է թղթադրամների թողարկման իր իրավունքները՝ համաձայն 1844 թվականի օրենքի, այն բանից հետո, երբ այն ձեռք է բերվել «Midland Bank»-ի կողմից։
1914 Արժույթի և բանկային նոտաների մասին ակտ 1914 Մեծ Բրիտանիա «HM Treasury»-ին լիազորություններ է տրվել Մեծ Բրիտանիայում թողարկել 1 ֆունտ ստեռլինգ և 10/– արժեքներով թղթադրամներ (ավարտվել է 1928 թվականին)
1921 Բանկի փակում Անգլիա Անգլիայում վերջին մասնավոր թղթադրամ թողարկողը՝ «Fox, Fowler and Company» Սոմերսեթից, կորցնում է թղթադրամների թողարկման իր իրավունքները՝ համաձայն 1844 թվականի օրենքի, այն բանից հետո, երբ այն ձեռք է բերվել «Lloyds Bankի» կողմից.[14]։
1928 Հաստատվել է իռլանդական ֆունտ Իռլանդիա Իռլանդիայի բաժանումից հետո իռլանդական ֆունտը հաստատվել է որպես առանձին արժույթ (սթերլինգի հետ հավասարաչափ մինչև 1979 թվականը), Հյուսիսային Իռլանդիան մնում է ստեռլինգի սահմաններում
1954 Արժույթի և բանկային թղթադրամների մասին ակտ 1954 Մեծ Բրիտանիա Ընդլայնեց 1833 թվականի Բանկային թղթադրամների մասին օրենքը՝ Անգլիայի Բանկի 5 ֆունտ ստեռլինգից ցածր արժեքով թղթադրամները դարձնելու օրինական վճարում. Օրենքը տարածվում էր նաև Շոտլանդիայի վրա՝ առաջին անգամ անգլականը դարձնելով 10/– և 1 ֆունտ ստեռլինգ օրինական վճարում։ Անգլիայի բանկը 1969 և 1988 թվականներին հանեց ցածր արժույթով թղթադրամները՝ հանելով օրինական վճարումը Շոտլանդիայից։
2008 Բանկային օրենք 2009 Մեծ Բրիտանիա Որպես2007-2012թվականների ֆինանսական ճգնաժամի հետևանք՝ այս ակտը փոփոխեց Շոտլանդիայում և Հյուսիսային Իռլանդիայում մասնավոր թղթադրամների թողարկումը կարգավորող կանոնները և առևտրային թողարկող բանկերից պահանջում էր պահպանել օժանդակ ակտիվներ՝ դրանց թղթադրամների արժեքը բանկի առևտրային ձախողման դեպքում։

Ամենօրյա օգտագործում և ընդունում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շրջանառության մեջ գտնվող ստեռլինգ թղթադրամների լայն տեսականին նշանակում է, որ տարբեր ստեռլինգ թղթադրամների ընդունումը տարբեր է։ Դրանց ընդունումը կարող է կախված լինել առանձին մանրածախ վաճառողների փորձից և ըմբռնումից, և կարևոր է հասկանալ «օրինական հայտի» գաղափարը, որը հաճախ սխալ է հասկացվում։

Ամփոփելով, տարբեր թղթադրամներն օգտագործվում են հետևյալ կերպ։

Անգլիայի բանկի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սթերլինգի թղթադրամների մեծ մասը թողարկվում է Անգլիայի բանկի կողմից։ Սրանք օրինական վճարումներ են Անգլիայում և Ուելսում[23]։ Անգլիայի Բանկի թղթադրամներն ընդհանուր առմամբ ընդունվում են Անդրծովյան տարածքներում, որոնք համարժեք են ստեռլինգի հետ։ Ջիբրալթարում կան զույգ ավտոմատ դրամարկղային սարքերի օրինակներ, որոնք տեղադրված են միասին, որոնցից մեկը համալրված է Անգլիայի Բանկի թղթադրամներով, իսկ մյուսը՝ տեղականով։

Շոտլանդական թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սրանք Շոտլանդիայում ճանաչված արժույթներն են, թեև օրինական վճարամիջոց չեն։ Դրանք միշտ ընդունվում են Շոտլանդիայի առևտրականների կողմից և սովորաբար ընդունվում են Միացյալ Թագավորության այլ վայրերում։ Այնուամենայնիվ, Շոտլանդիայից դուրս ոմանք կարող են ծանոթ չլինել գրառումներին, և դրանք երբեմն մերժվում են[24][25]։ Հաստատությունները, ինչպիսիք են քլիրինգի բանկերը, շինարարական ընկերությունները և փոստային բաժանմունքը, հեշտությամբ կընդունեն շոտլանդական թղթադրամները։ Շոտլանդական թղթադրամ թողարկող բանկերի մասնաճյուղերը, որոնք տեղակայված են Անգլիայում, տրամադրում են Անգլիայի Բանկի թղթադրամները և իրավունք չունեն իրենց սեփական թղթադրամները տրամադրել այդ մասնաճյուղերից[26]։ Ժամանակակից շոտլանդական թղթադրամները արտահայտված են ստեռլինգով և ունեն նույն արժեքը, ինչ Անգլիայի Բանկի թղթադրամները. դրանք չպետք է շփոթել նախկին շոտլանդական ֆունտի հետ, առանձին արժույթ է, որը վերացվել է 1707 թվականին։

Հյուսիսային Իռլանդիայի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամներն ունեն նույն իրավական կարգավիճակը, ինչ շոտլանդական թղթադրամները, քանի որ դրանք ֆունտ ստեռլինգով թողարկված մուրհակներ են և կարող են օգտագործվել Միացյալ Թագավորության ցանկացած վայրում կանխիկ գործարքների համար։ Այնուամենայնիվ, դրանք հազվադեպ են հանդիպում Հյուսիսային Իռլանդիայի սահմաններից դուրս։ Անգլիայում և Ուելսում, թեև դրանք կարող են ընդունվել ցանկացած խանութի կողմից, դրանք հաճախ չեն ընդունվում առանց բացատրության[27]։ Ինչպես շոտլանդական նոտաները, քլիրինգային բանկերը և շինարարական ընկերությունները կընդունեն դրանք։ Հյուսիսային իռլանդական ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամները չպետք է շփոթել իռլանդական ֆունտ (կամ «պունտ») հետ։ Իռլանդիայի Հանրապետության նախկին արժույթը են և փոխարինվել է եվրոով 2002 թվականին։

Թագի կախվածության թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջերսիի և Գերնսիի Բեյլիվիկները և Մեն կղզին թագի սեփականությունն են, բայց գտնվում են Մեծ Բրիտանիայից դուրս, նրանք արժութային միության մեջ են Միացյալ Թագավորության հետ և թողարկում են ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամներ տեղական նմուշներով (Ջերսիի և Գերնսիի ֆունտները ազատորեն փոխանակելի են Մանշյան կղզիներում)։ Միացյալ Թագավորությունում դրանք ընդհատումներով ընդունվում են վաճառականների կողմից։ Այնուամենայնիվ, դրանք ընդունվում են բանկերի և փոստային բաժանմունքների կողմից, և սեփականատերը կարող է այդ թղթադրամները փոխանակել այլ ստեռլինգ թղթադրամների հետ։ Նրանք նաև թողարկում են իրենց սեփական մետաղադրամները։

Բրիտանական անդրծովյան տարածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կան տասնչորս բրիտանական անդրծովյան տարածքներ, որոնցից շատերը թողարկում են իրենց արժույթները, որոնք տարբերվում են ISO 4217-ի համաձայն. Ջիբրալթարը, Ֆոլքլենդյան կղզիները և Սուրբ Հեղինեն, Համբարձման կղզին և Տրիստան դա Կունյան ունեն իրենց սեփական ֆունտը, որը հավասար է ստեռլինգին։ Այս նշումները չեն կարող օգտագործվել Մեծ Բրիտանիայում կամ ծագման տարածքներից դուրս։ Ֆոլքլենդյան կղզու ֆունտը գործում է նաև Հարավային Ջորջիայում և Հարավային Սենդվիչ կղզիներում և Բրիտանական Անտարկտիդայի տարածքում։ Սուրբ Հեղինե ֆունտները, սակայն, չեն կարող օգտագործվել Տրիստան դա Կունյայի բաղկացուցիչ տարածքում, որտեղ ստեռլինգը միակ պաշտոնական արժույթն է։

Իրավական մրցույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իրավական տենդերը նեղ տեխնիկական հայեցակարգ է, որը վերաբերում է պարտքի մարմանը, և այն գործնական նշանակություն չունի շատ առօրյա գործարքների համար, ինչպիսիք են խանութներից ապրանքներ գնելը։ Բայց դա վերաբերում է, օրինակ, ռեստորանային օրինագծի մարմանը, որտեղ սնունդը կերվել է մինչև վճարման պահանջը, և, հետևաբար, գոյություն ունի պարտք։ Ըստ էության, ցանկացած երկու կողմ կարող է համաձայնել ցանկացած արժեքավոր ապրանքի, որպես փոխանակման միջոց՝ գնումներ կատարելիս (այդ իմաստով, բոլոր փողերը, ի վերջո, փոխանակման ընդլայնված ձև են)։ Եթե գոյություն ունի պարտք, որը օրինական ուժի մեջ է, և պարտապան կողմն առաջարկում է վճարել որոշ ապրանքով, որը օրինական վճարում չէ, ապա պարտատերը կարող է հրաժարվել այդպիսի վճարումից և հայտարարել, որ պարտապանը չի վճարում, եթե պարտապանը առաջարկում է վճարում օրինական վճարման եղանակով, ապա պարտատերը պարտավոր է ընդունել այն, հակառակ դեպքում պարտատերը խախտել է պայմանագիրը։ Այսպիսով, եթե Անգլիայում A կուսակցությունը B կողմին պարտք է 1000 ֆունտ և առաջարկում է վճարել հյուսիսիռլանդական թղթադրամներով, ապա B կուսակցությունը կարող է մերժել և դատի տալ A կողմին չվճարելու համար. եթե A կողմը տրամադրում է Անգլիայի բանկի թղթադրամներ, ապա B կողմը պետք է ճանաչի պարտքը որպես օրինական վճարված, նույնիսկ եթե B կողմը նախընտրում է վճարման այլ ձև։

Առևտրի համար ընդունելի լինելու համար թղթադրամները պարտադիր չէ, որ դասակարգվեն որպես օրինական վճարում. Միացյալ Թագավորությունում ամեն օր միլիոնավոր մանրածախ գործարքներ են իրականացվում՝ օգտագործելով դեբետային և կրեդիտ քարտեր, որոնցից ոչ մեկը օրինական վճարման միջոցով վճարում չէ։ Հավասարապես, առևտրականները կարող են առաջարկել վճարումներ ընդունել արտարժույթով, ինչպիսիք են եվրոն, իենը կամ ԱՄՆ դոլարը։ Ընդունելիությունը որպես վճարման միջոց, ըստ էության, պայմանավորվածության հարց է ներգրավված կողմերի միջև[23][28]։ Այն դեպքում, երբ գործարքը ենթակա է ԱԱՀ-ի, գործարքը հարկային նպատակներով պետք է փոխարկվի ստեռլինգի[29]։

Շրջանառության մեջ գտնվող միլիոնավոր ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամները օրինական վճարում չեն, բայց դա չի նշանակում, որ դրանք անօրինական են կամ ավելի փոքր արժեք ունեն, նրանց կարգավիճակը «օրինական արժույթի» է (այսինքն, որ դրանց թողարկումը հաստատվում է բրիտանական խորհրդարանի կողմից) և դրանք ապահովված են Անգլիայի Բանկի արժեթղթերով[30]։

Անգլիայի բանկի թղթադրամները միակ թղթադրամներն են, որոնք օրինական վճարման միջոց են Անգլիայում և Ուելսում։ Շոտլանդական և Հյուսիսային Իռլանդիայի թղթադրամները ոչ մի տեղ օրինական վճարամիջոց չեն, իսկ Ջերսիի, Գերնսիի և Մանքսի թղթադրամները միայն օրինական վճարման միջոց են իրենց համապատասխան իրավասություններում։ Թեև այս թղթադրամները Միացյալ Թագավորությունում օրինական վճարման միջոց չեն, դա չի նշանակում, որ դրանք անօրինական են անգլիական օրենսդրության համաձայն, և պարտատերերն ու առևտրականները կարող են ընդունել դրանք, եթե այդպես ցանկանան։ Մյուս կողմից, առևտրականները կարող են չընդունել թղթադրամները որպես վճար, քանի որ Միացյալ Թագավորությունում պայմանագրային օրենքը թույլ է տալիս կողմերին գործարքի չանցկացնել վճարման կետում, եթե նրանք որոշեն չընդունել[24]։

Շոտլանդիայում և Հյուսիսային Իռլանդիայում ոչ մի թղթադրամ, նույնիսկ տեղական բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամները օրինական վճարում չեն[16]։ Նրանք նման իրավական դիրք ունեն չեկերի կամ դեբետային քարտերի նկատմամբ, քանի որ դրանց ընդունելիությունը որպես վճարման միջոց, ըստ էության, պայմանավորված է ներգրավված կողմերի միջև, թեև Շոտլանդիայի օրենսդրությունը պահանջում է ընդունել պարտքի մարման ցանկացած ողջամիտ առաջարկ։

Մինչև 1984 թվականի դեկտեմբերի 31-ը Անգլիայի բանկը թողարկում էր 1 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամներ, և այդ թղթադրամները Շոտլանդիայում և Հյուսիսային Իռլանդիայում ունեին օրինական վճարման կարգավիճակ, քանի դեռ դրանք գոյություն էին։ 1954 թվականի արժույթի և բանկային թղթադրամների մասին օրենքը սահմանեց Անգլիայի Բանկի 5 ֆունտից պակաս արժողությամբ թղթադրամները որպես օրինական վճար Շոտլանդիայում[31]։ Քանի որ անգլերեն 1 ֆունտ թղթադրամը հանվել է շրջանառությունից 1988 թվականին, սա իրավական հետաքրքրություն է առաջացնում Շոտլանդիայի օրենսդրության մեջ, ըստ որի Շոտլանդիայում թղթային օրինական վճարման միջոց չկա։ «HM Treasury»-ն առաջարկել է ընդլայնել օրինական վճարման կարգավիճակը շոտլանդական թղթադրամների համար։

Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի թղթադրամ թողարկող բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամների մեծ մասը պետք է ապահովված լինի Անգլիայի Բանկի թղթադրամներով, որոնք պահվում են թողարկող բանկի մոտ։ Այս թղթադրամների թողարկումների ընդհանուր չափը գերազանցում է մեկ միլիարդ ֆունտ ստեռլինգը։ Որպեսզի թղթադրամ թողարկող բանկերը կարողանան ունենալ համարժեք արժեքներ Անգլիայի Բանկի թղթադրամներում, Անգլիայի բանկը թողարկում է հատուկ թղթադրամներ՝ մեկ միլիոն ֆունտ («Giants») և հարյուր միլիոն ֆունտ («Տիտաններ») անվանական արժեքներով ներքինի այլ բանկերի կողմից օգտագործելու համար[32]։

Թղթադրամներն այլևս չեն կարող մարվել ոսկով, և Անգլիայի բանկը կմարի միայն ստեռլինգ թղթադրամները ավելի շատ ստեռլինգ թղթադրամների կամ մետաղադրամների համար։ Ժամանակակից ստեռլինգը ֆիատ արժույթ է, որը ապահովված է միայն արժեթղթերով. ըստ էության Գանձապետարանի IOU-ներ, որոնք ներկայացնում են ապագա եկամուտը բնակչության հարկումից։ Որոշ տնտեսագետներ սա անվանում են «վստահության արժույթ», քանի որ ստեռլինգը հենվում է օգտագործողի հավատքի վրա, այլ ոչ թե որևէ ֆիզիկական տեսակի։

Թողարկող բանկեր և մարմիններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետևյալ աղյուսակը ներկայացնում է տարբեր բանկերը կամ մարմինները, որոնք իրավասու են տպել ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամներ՝ կազմակերպված ըստ տարածքի.

Միացյալ թագավորություն
Անգլիա և Ուելս Շոտլանդիա Հյուսիսային Իռլանդիա
  • Անգլիայի բանկ central bank
  • Շոտլանդիայի բանկ retail bank
  • Շոտլանդիայի թագավորական բանկretail bank
  • Քյալդելս բանկ retail bank
  • Իռլանդիայի բանկ retail bank
  • Դանսք բանկ retail bank
  • «Ulster Bank»retail bank

Հետագա մանրածախ բանկ, «First Trust Bank»,
թողարկել է սեփական թղթադրամները մինչև 2020 թվականի հունիսի 30-ը

Թագից կախվածություն
Մեն կղզի Բեյլիվիք Ջերսի Գերնսի
  • Մեն կղզու կառավարություն government
    (Մանքս ֆունտ)
  • Ջերսիի նահանգներ government
    (Ջերսի ֆունտ)
  • Գերնսի նահանգներ government
    (Գերնսի ֆունտ)
Բրիտանական անդրծովյան տարածքներ
Ջիբրալթար Սուրբ Հեղինե Ֆոլքլենդյան կղզիներ
  • Ջիբրալթարի կառավարություն government
    (Ջիբրալթայի ֆունտ)
  • Սուրբ Հեղինեի կառավարություն government
    (Սուրբ Հեղինեի ֆունտ)
  • Ֆոլքլենդյան կղզիների կառավարություն government
    (Ֆոլքլենդյան ֆունտ)
government = Կառավարության կամ գանձապետարանի կողմից թողարկված նոտաներ
central bank = թղթադրամներ, որոնք թողարկվել են կենտրոնական բանկի կողմից
retail bank = թղթադրամներ թողարկված մանրածախ բանկի կողմից

Անգլիայի բանկի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Debden Security Printingest Ltd տպագրական հաստատությունը, որը պատկանում է De La Rue-ին, որը տպում է Անգլիայի բանկի թղթադրամները[33]

1921 թվականին Անգլիայի բանկը ձեռք բերեց օրինական մենաշնորհ Անգլիայում և Ուելսում թղթադրամների թողարկման հարցում։ Գործընթաց, որը սկսվեց 1844 թվականի Բանկի կանոնադրության ակտով, երբ սահմանափակվեցին այլ բանկերի թղթադրամներ թողարկելու իրավունքները։

Բանկն իր առաջին թղթադրամները թողարկել է 1694 թվականին, չնայած մինչև 1745 թվականը դրանք գրվել են ոչ կանոնավոր գումարներով, այլ ոչ թե ֆունտի նախապես սահմանված բազմապատիկներով։ Դա հակված էր լինել պատերազմի ժամանակներ, որոնք գնաճային ճնշում գործադրեցին բրիտանական տնտեսության վրա, ինչը հանգեցրեց ավելի մեծ թղթադրամի խնդրին։ 1759 թվականին՝ Յոթնամյա պատերազմի ժամանակ, երբ Բանկի կողմից թողարկված ամենացածր արժեքով թղթադրամը 20 ֆունտ ստեռլինգ էր, առաջին անգամ թողարկվեց 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ։ 1793 թվականին, հեղափոխական Ֆրանսիայի հետ պատերազմի ժամանակ, Բանկը թողարկեց առաջին 5 ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամը։ Չորս տարի անց հայտնվեցին 1 և 2 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներ, թեև ոչ մշտական հիմունքներով։ Թղթադրամներն ամբողջությամբ տպագրվել են մեքենայով և վճարվել կրողին մինչև 1855 թվականը։

Առաջին համաշխարհային պատերազմի սկզբում կառավարությունը թողարկեց 1 ֆունտ և 10/– գանձապետական թղթադրամներ՝ փոխարինելու սուվերեն և կիսավերիշխան ոսկե մետաղադրամները։ Առաջին գունավոր թղթադրամները թողարկվել են 1928 թվականին, ինչպես նաև առաջին թղթադրամներն են, որոնք տպվել են երկու կողմերում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը շրջադարձ կատարեց պատերազմի տենդենցում, որը ստեղծեց ավելի շատ թղթադրամներ. կեղծիքների դեմ պայքարելու համար ավելի բարձր անվանական արժեքով թղթադրամները (մոտ 1000 ֆունտ ստեռլինգ) հանվեցին շրջանառությունից։

Շրջանառության մեջ ուելսյան թղթադրամներ չկան. Անգլիայի բանկի թղթադրամներն օգտագործվում են ողջ Ուելսում։ Վերջին ուելսյան թղթադրամները դուրս են բերվել 1908 թվականին՝ վերջին ուելսյան բանկի՝ Հյուսիսային և Հարավային Ուելսի բանկի փակվելուց հետո[34]։ 1969 թվականին ուելսցի բանկիրի կողմից փորձ է արվել վերակենդանացնել ուելսյան թղթադրամները, սակայն ձեռնարկումը կարճատև է եղել, և թղթադրամները չեն մտել ընդհանուր շրջանառության մեջ՝ այսօր գոյատևելով միայն որպես կոլեկցիոների հետաքրքրասիրություն[35]։

Անգլիայի Բանկի բոլոր թղթադրամները, որոնք թողարկվել են 1960 թվականիվց սկսած C շարքից, պատկերում են Էլիզաբեթ II-ին, ով այդ ժամանակ միապետ էր, հակառակ կողմում, ամբողջ տեսադաշտում դեպի ձախ նրա պատկերը նույնպես հայտնվում է որպես թաքնված ջրանիշ՝ դեմքով դեպի աջ։ Վերջին թողարկումներում առկա է հակապատճենահանող անվտանգության «EURion» համաստեղությունը։

2022 թվականի սեպտեմբերին՝ Եղիսաբեթ II-ի մահից հետո, ենթադրություններ առաջացան այն մասին, թե կոնկրետ երբ Անգլիայի բանկը կսկսի թղթադրամները փոխարինել Չարլզ III-ի դիմանկարով թղթադրամներով։ Սգո շրջանի ավարտից հետո Բանկը հայտարարեց, որ Թագավորի դիմանկարը, որը նախատեսված էր իր թղթադրամների վրա օգտագործելու համար, կթողարկվի մինչև 2022 թվականի վերջը[36]։ Թագավորի նոր դիմանկարով, ինչպես նաև նրա անձնական գաղտնագրով վերանայված նոտաների պատկերները հրապարակվել են Անգլիայի բանկի կողմից 2022 թվականի դեկտեմբերի 20-ին. դրանք նախատեսվում է շրջանառության մեջ մտնել մինչև 2024 թվականի կեսերը[37]։

Անգլիայի բանկը թղթադրամների նիշ ընտրելու համար ունի մի շարք չափանիշներ. սկզբում այն ուսումնասիրում է, թե ով է նախկինում ցուցադրել, որպեսզի թույլ տա արտացոլել հասարակության բազմազանությունը։ Այն չի ընդունում գեղարվեստական կերպարներ կամ կենդանի մարդկանց, բացառությամբ իշխող միապետի, փոխարենը նպատակաուղղված է մարդկանց, որոնցով և՛ լայնորեն հիանում են, և՛ համարվում են, որ նրանք կարևոր ներդրում են ունեցել բրիտանական հասարակության և մշակույթի մեջ։ Վերջնական չափանիշն այն է, որ անհատն ունի օգտագործման համար մատչելի հեշտությամբ ճանաչելի դիմանկար[38]։ Պարտադիր չէ, որ սա նկարչություն լինի, քանի որ մինչև 2024 թվականի մայիսը օգտագործվել է երկու քանդակ և երկու լուսանկար։

Պատմական գործիչներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիայի բանկի թղթադրամները D շարքից վեր
Պատկեր Արժեք Չափս (մմ) Դիմերեսի դիմանկար Դարձերեսի դիմանկար Թողարկված Վերցված Շրջանառության մեջ գտնվելու ժամանակը
Series D
[1] 10/- 121 × 62[39] Elizabeth II|Եղիսաբեթ II թագուհին
Garter թիկնոցով և գլխարկով
Հարրի Էքլսթոնի կողմից		 Սըր Ուոլթեր Ռալի[40]
Անհայտի կողմից		 Երբեք չի թողարկվել
50
[2] £1 135 × 67[41] Եղիսաբեթ II թագուհին
Garter թիկնոցով և George IV State Diamond Diadem-ում
Հարրի Էքլսթոնի կողմից 		Սըր Իսահակ Նյուտոն
սըր Գոդֆրի Քնելլերի կողմից 		9 Փետրվար 1978 11 Մարտ 1988 10 տարի, 1 ամիս և 2 օր
[3] £5 145 × 78[41] Վելինգթոնի դուքս
Թոմաս Լոուրենսի կողմից		 11 Նոյեմբեր 1971 29 Նոյեմբեր 1991 20 տարի, 2 շաբաթ և 4 օր
[4] £10 151 × 85[41] Եղիսաբեթ II թագուհին
Robe of State-ում և Diamond Diadem-ում
Հարրի Էքլսթոնի կողմից		 Ֆլորենս Նայթինգեյլ
Անհայտի կողմից		 20 Փետրվար 1975 20 Մայիս 1994 19 տարի և 3 ամիս
[5] £20 160 × 90[41] Ուիլյամ Շեքսպիր
Ուիլյամ Քենթի և Փիթեր Շիմեյքերսի կողմից 		9 Հուլիս 1970 19 Մարտ 1993 −31 տարի, 3 ամիս, 2 շաբաթ և 6 օր
[6] £50 169 × 95[41] Սըր Քրիստոֆեր Ռեն
սըր Գոդֆրի Քնելլերի կողմից		 20 Մարտ 1981 20 Սեպտեմբեր 1996 15 տարի և 6 ամիս
E Շարք
[7] £5 135 × 70[42] Եղիսաբեթ II թագուհին
Մեծ Բրիտանիա և Իռլանդիա
Դոն Ֆորդի կողմից		 Ջորջ Սթիվենսոն
by Չարլզ Թերներ		 7 Հուլիս 1990 21 Նոյեմբեր 2003 13 տարի, 5 ամիս, 1 շաբաթ և 6 օր
[8] £10 142 × 75[43] Չարլզ Դիքենս
Ջոն Ուոթկինսի կողմից 		29 Ապրիլ 1992 31 Հուլիս 2003 11 տարի, 3 ամիս և 2 օր
[9] £20 149 × 80[44] Մայքլ Ֆարադեյ
Հենրի Դիքսոնի կողմից		 5 Հուլիս 1991 28 Փետրվար 2001 9 տարի, 8 ամիս, 3 շաբաթ և 2 օր
[10] £50 156 × 85[45] Սըր Ջոն Հուբլոն
Ռոբերտ Գրավի կողմից 		20 Ապրիլ 1994 30 Ապրիլ 2014 20 տարի, 1 շաբաթ և 3 օր
E Շարք (տարբերակ)
[11] £5 135 × 70[42] Եղիսաբեթ II թագուհին
Girls of Great Britain and Ireland Tiara-ում
Դոն Ֆորդի կողմից		 Էլիզաբեթ Ֆրայ
by Չարլզ Ռոբերտ Լեսլիի կողմից 		21 Մայիս 2002 5 Մայիս 2017 14 տարի, 11 ամիս և 2 շաբաթ
[12] £10 142 × 75[43] Չարլզ Դարվին
Ջուլիա Մարգարեթ Քեմերոնի կողմից		 7 Նոյեմբեր 2000 1 Մարտ 2018 17 տարի, 3 ամիս, 3 շաբաթ և 1 օր
[13] £20 149 × 80[44] Սըր Էդվարդ Էլգար
Անհայտի կողմից		 22 Հունիս 1999 30 Հունիս 2010 11 տարի, 1 շաբաթ և 1 օր
F Շարք
[14] £20 149 × 80[44] Թագուհի Եղիզաբեթ II
Girls of Great Britain and Ireland Tiara-ում
Դոն Ֆորդի կողմից		 Ադամ Սմիթ
Ջեյմս Թասսիի կողմից		 13 Մարտ 2007 30 Սեպտեմբեր 2022 15 տարի, 6 ամիս, 2 շաբաթ և 3 օր
[15] £50 156 × 85[45] Մեթյու Բուլթոն & Ջեյմս Ուոթ
Ուիլյամ Ռիդլիի և սըր Թոմաս Լոուրենսի կողմից		 2 Նոյեմբեր 2011 30 Սեպտեմբեր 2022 10 տարի, 10 ամիս և 4 շաբաթ
G Շարք (Թագուհի Էլիզաբեթ II)
[16] £5 125 × 65[46] Եղիսաբեթ II թագուհին
Girls of Great Britain and Ireland Tiara-ում
by Don Ford		 Սըր Ուինսթոն Չերչիլ
Յուսուֆ Քարշի կողմից		 13 Սեպտեմբեր 2016 Օգտագործման մեջ
[17] £10 132 × 69[46] Ջեյն Օսթին
Ջեյմս Էնդրյուսի կողմից		 14 Սեպտեմբեր 2017 Օգտագործման մեջ
[18] £20 139 × 73[46] Թուրներ
Թուրների կողմից 		20 February 2020 Օգտագործման մեջ 4 տարի, 2 ամիս, 3 շաբաթ և 2 օր
[19] £50 146 × 77 Ալան Թյուրին]
Էլլիոտտի & Ֆրայի կողմից		 23 Հունիս 2021 Օգտագործման մեջ[47] 2 տարի, 10 ամիս, 3 շաբաթ և 1 օր
G Շարք (Թագավոր Չարլզ III)
[20] £5 125 × 65 Թագավոր Չարլզ III Սըր Ուինսթոն Չերչիլ
Յուսուֆ Քարշի կողմից		 5 June 2024[48]
[21] £10 132 × 69 Ջեյն Օսթին
Ջեյմս Էնդրյուսի կողմից
[22] £20 139 × 73 Թուրներ
Թուրների կողմից
[23] £50 146 × 77 Ալան Թյուրինգ
Էլլիտոննի և Ֆրայի կողմից
Բարձր արժեք
[24] £1,000,000 210 × 148 Ոչ ոք 1990 Չշրջանառված
[25] £100,000,000 297 × 210 2004

Դ Շարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1960-ականների կեսերին, C շարքի ներդրումից անմիջապես հետո, Անգլիայի բանկը առաջարկեց ներկայացնել թղթադրամների նոր շարք, որտեղ ներկայացված էին բրիտանական պատմության մարդիկ։ Բացի թղթադրամների արտաքին տեսքը բարելավելուց, նոր նմուշների բարդությունը նպատակ ուներ դժվարացնել կեղծարարությունը։ Դ շարքի նոր թղթադրամների նախագծման առաջադրանքը տրվել է Բանկի նոր ներքին դիզայներ Հարրի Էքլսթոնին, ով ոչ միայն ինքն է նախագծել թղթադրամները, այլև ստեղծել է թագուհու երեք անհատական դիմանկար։ Սկզբում նախատեսվում էր, որ այն ժամանակ շրջանառության մեջ գտնվող թղթադրամների անվանական արժեքները կթողարկվեն D շարքի ներքո։ Այդ նպատակով նախագծվել է D 10/– թղթադրամ, որում պատկերված է սըր Ուոլթեր Ռալեյը, որը տասնորդականացման դեպքում կդառնա 50 պենսանոց թղթադրամ և նախատեսված է լինելու թողարկվելիք նոր շարքի առաջինը։ Այնուամենայնիվ, գնաճը կրճատել էր թղթադրամի գնահատված ժամկետը մինչև շրջանառության մեջ գտնվող մոտավորապես հինգ ամիս[49]։ Արդյունքում, նոր թղթադրամը չներկայացվեց, և 10/-անոց թղթադրամը փոխարինվեց 50p մետաղադրամով՝ 1969 թվականին[40][50][51][52]։ Փոխարենը, 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամն առաջին D շարքի թղթադրամն էր, որը շրջանառության մեջ մտավ 1970 թվականին, իսկ դարձերեսին՝ Ուիլյամ Շեքսպիրն է։

1970-ականների անխափան գնաճը նույնպես զգալիորեն քայքայեց 1 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամի կյանքի տևողությունը, և D Շարքից 1 ֆունտ թղթադրամը, որում պատկերված էր Իսահակ Նյուտոնը, դադարեցվեց 1984 թվականին՝ նախորդ տարի փոխարինվելով մետաղադրամով և պաշտոնապես հանվեց շրջանառությունից՝ 1988 թվականին։ Այնուամենայնիվ, բոլոր թղթադրամները, անկախ նրանից, թե երբ են հանվել շրջանառությունից, կարող են ներկայացվել Անգլիայի Բանկում, որտեղ դրանք կփոխանակվեն ընթացիկ թղթադրամներով։ Այլ բանկերը նույնպես կարող են որոշել փոխանակել հին թղթադրամները, սակայն նրանք պարտավոր չեն դա անել։

E շարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Երբ 1990 թվականին ներկայացվեց E շարքը, Անգլիայի բանկի լուսանկարիչներից մեկի՝ Դոն Ֆորդի լուսանկարների հիման վրա պատվիրվեց թագուհու նոր դիմանկարը։ Այս դիմանկարում, որը նախատեսված է E շարքի բոլոր թղթադրամների համար, թագուհին պատկերված է Ելիզավետա II-ի գոհարները, թագուհի Ալեքսանդրայի կլաստեր ականջօղերը և թագուհի Վիկտորիայի ականջօղերը, ոսկե հոբելյանական վզնոց[53]։ Արտադրվել են E շարքից երկու տարբեր հավաքածուներ, որոնցից յուրաքանչյուրը պատմական տարբեր կերպարներով է. առաջին սերիայի E թղթադրամը եղել է 5 ֆունտանոց Ջորջ Սթիվենսոնի պատկերով, որին հաջորդում են £20 (Մայքլ Ֆարադեյ), £10 (Չարլզ Դիքենս) և £ 50 (Սըր Ջոն Հուբլոն)։ Երեք ցածր անվանական արժեքները փոխարինվեցին E Շարքից (Տրաբերակ) շարքով, որտեղ ներկայացված էին Էլիզաբեթ Ֆրայը, Չարլզ Դարվինը և սըր Էդվարդ Էլգարը, 50 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամն այս ընթացքում չի փոխարինվել։

F շարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

F շարքի թղթադրամները բաղկացած են 2007 թվականին ներկայացված 20 ֆունտ ստեռլինգանոցից և 2011 թվականին ներկայացված 50 ֆունտ ստեռլինգից։ 5 կամ 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներ այս շարքի համար նախատեսված չէին։ Դրա մեկնարկը հայտարարվել է 2006 թվականի հոկտեմբերի 29-ին Անգլիայի Բանկի կառավարչի կողմից։ Այս թղթադրամները հանվել են 2022 թվականի սեպտեմբերի 30-ին, որից հետո դրանք կարող են փոխանակվել միայն G շարքի թղթադրամների հետ[54]։

Այս նոր թղթադրամներից առաջինում՝ 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամում, պատկերված է շոտլանդացի տնտեսագետ Ադամ Սմիթը, առաջին շոտլանդացին, ով հայտնվել է անգլական թղթադրամի վրա։ (Առաջին ոչ անգլիացին, անգլո-իռլանդացի ֆելդմարշալ Արթուր Ուելսլին, Վելինգթոնի դուքսը, հայտնվեց D շարքում 5 ֆունտ ստեռլինգ 1971 թվականին)։ Հայտնի էր, որ Անգլիայի Բանկի 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամների նախկին թողարկումները տուժել են կեղծման ավելի բարձր հաճախականությամբ (2007 թվականին հայտնաբերված 290000 դեպքերից 276,000-ը), քան ցանկացած այլ անվանական արժեք[55]։ Գրությունը, որը ներառում է նաև անվտանգության ուժեղացված հատկանիշներ, շրջանառության մեջ է մտել 2007 թվականի մարտի 13-ին[55]։

F շարքի հաջորդ նոր թղթադրամը՝ 50 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամը, շրջանառության մեջ է մտել 2011 թվականի նոյեմբերի 2-ին։ Այն Անգլիայի բանկի առաջին թղթադրամն է, որտեղ պատկերված են երկու բրիտանացիներ՝ Ջեյմս Ուոթը (մեկ այլ շոտլանդացի) և Մեթյու Բուլթոնը[56]։

G շարք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականին Անգլիայի բանկը հայտարարեց թղթադրամների նոր հավաքածուի ներդրման մասին, որոնք պետք է դառնան G շարք։ Բանկը կարծիք է ստացել, թե արդյոք պլանավորված նոր թղթադրամները պետք է շարունակեն պատրաստվել թղթադրամից, թե՝ դրանք պետք է լինեն պոլիմերային[57]։ Որոշում կայացնելով անցնել պոլիմերային թղթադրամներին՝ G շարքի առաջին թղթադրամը՝ պոլիմերային 5 ֆունտ թղթադրամը, շրջանառության մեջ է մտել 2016 թվականի սեպտեմբերի 13-ին[58], 10 ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամը՝ 2017 թվականի սեպտեմբերի 14-ին[59]։ 20 թղթադրամ՝ 2020 թվականի փետրվարի 20-ին[60], և 50 ֆունտ ստեռլինգը՝ 2021 թվականի հունիսի 23-ին[61]։ Թղթադրամների պատրաստման համար օգտագործվող նյութը բիառանցքային ուղղվածությամբ պոլիպրոպիլեն է[62]։

2013 թվականի ապրիլին Անգլիայի բանկը հայտարարեց, որ իր հաջորդ պլանավորված նոր թողարկումը, որը նախատեսված է լինելու 2016 թվականին 5 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամ, կկատկերի Մեծ Բրիտանիայի նախկին վարչապետ Ուինսթոն Չերչիլին.[63]։ Չերչիլի ընտրությունը՝ որպես փոխարինող Էլիզաբեթ Ֆրայի, որոշ բանավեճեր բարձրացրեց բրիտանական թղթադրամների վրա կանանց ներկայացվածության վերաբերյալ, և քննադատները մտավախություն հայտնեցին, որ Անգլիայի Բանկի թղթադրամներում բացառապես արական կերպարներ կներկայացվեն, բացի Էլիզաբեթ II-ից, որը նշված է յուրաքանչյուր ստեռլինգ մետաղադրամի և Անգլիայի բանկի թղթադրամի վրա[64]։ 2013 թվականի հուլիսին հայտարարվեց, որ F շարքից 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամի դիզայնը կրելու է 19-րդ դարի հեղինակ Ջեյն Օսթինի դիմանկարը[65]։։ 2015 թվականին Բանկը հայտարարեց, որ իրենք ընդունում են հանրության առաջարկները, որպեսզի տեսողական արվեստի գործիչը հայտնվի 20 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամի վրա՝ փոխարինելու Ադամ Սմիթին, իսկ նոր թղթադրամը կներկայացվի 2020 թվականին[66]։2016 թվականի ապրիլին հայտարարվեց, որ Թուրները ընտրվել է նոր 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամի վրա հայտնվելու համար[67]։

2013 թվականի սեպտեմբերին Անգլիայի բանկը բացեց հանրային խորհրդակցությունների շրջան պոլիմերային կամ պլաստիկ թղթադրամների ներդրման վերաբերյալ, որոնք շրջանառության մեջ կդրվեին 2016 թվականից, եթե առաջարկները հանավության արժանանային[68][69][70]։ Պոլիմերային թղթադրամները «մոտ 15%-ով փոքր» կլինեն, քան փոխարինվող թղթադրամներ[71][72]։ Խորհրդակցությունից հետո, 2013 թվականի դեկտեմբերին, Բանկը հաստատեց, որ պլաստիկ կամ պոլիմերային թղթադրամները շրջանառության մեջ կդրվեն 2016 թվականին՝ սըր Ուինսթոն Չերչիլի պատկերով 5 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամի ներմուծմամբ[73] Ջեյն Օսթենի պոլիմերային 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը շրջանառության մեջ է մտել 2017 թվականի սեպտեմբերին[3][74]։ Միացյալ Թագավորությունում կանխիկացման մեքենաներից շատերը շահագործող «LINK» ընկերության ներկայացուցիչն ասաց, որ պետք է զգալի ներդրումներ կատարվեն, քանի որ մեքենաները պետք է փոխվեն՝ համապատասխանեցնելով 5 ֆունտ ստեռլինգանոց պոլիմերային թղթադրամներին, որոնք ավելի փոքր կլինեն, քան նախորդները[74]։ Ջեյն Օսթենի պոլիմերային 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը շրջանառության մեջ է մտել 2017 թվականի սեպտեմբերին 20 ֆունտ ստեռլինգը ցույց է տալիս Թուրների (ինքնադիմանկարից), «Light is colour» մեջբերումը Թերների 1818 թվականի դասախոսությունից և «Մարտական ​​Տեմերաիր»-ի տեսարանը[75]։

2018 թվականի մարտին գանձապետարանը սկսեց խորհրդակցություն՝ դիտարկելով 50 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամի, ինչպես նաև մեկ և երկու պենս մետաղադրամների հնարավոր դուրսբերման հարցը՝ հիմք ընդունելով, որ դրանք զգալիորեն ավելի քիչ են օգտագործվում, քան մյուս անվանական արժեքները՝ £-ի նկատմամբ լրացուցիչ հիմնավորումներով։ 50 նշում է, որ Միացյալ Թագավորությունում ընկալվում է փողերի լվացման, հարկերից խուսափելու և այլ ֆինանսական հանցագործությունների մեջ դրա օգտագործման մասին, չնայած արտասահմանում դրա պահանջարկին[76]։ F շարքի տարբերակը ներկայացվել է 2011 թվականին, մինչդեռ դրա նախորդը շրջանառության մեջ էր քսան տարի, ուստի 50 ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամը ամբողջությամբ հետ վերցնելու որոշ նկատառում կար՝ որպես հարկերից խուսափելու դեմ պայքարելու միջոց, և այն փաստը, որ կանխիկ գործարքները՝ օգտագործելով նման բարձր արժեք։ Թղթադրամները գնալով հազվադեպ են դառնում[77][78]։ Այնուամենայնիվ, 2018 թվականի հոկտեմբերին Անգլիայի բանկը հայտարարեց, որ մտադիր է ներդնել G շարք պոլիմերային 50 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ՝ կառավարության կողմից վերանայումից հետո[79]:։ Նոր 50 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը նախատեսվում է ներկայացնել այն բանից հետո, երբ թողարկվի G շարքի 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը Թուրների մասնակցությամբ.[80]: 2019 թվականի հուլիսին հայտարարվեց, որ նոր գրառման մեջ կներկայացվի համակարգչային պիոներ Ալան Թյուրինգը՝ 1951 թվականին «Elliott & Fry» լուսանկարչական ստուդիայի կողմից արված լուսանկարից, բանաձևերի աղյուսակ Թյուրինգի 1936 թվականի «Հաշվարկելի թվերի մասին» աշխատությունից՝ «Entscheidungsproblem»-ի կիրառմամբ[81]։

Բարձրարժեք թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անգլիայի Բանկի կողմից 1945 թվականից ի վեր 50 ֆունտից բարձր արժեքով թղթադրամներ չեն թողարկվել ընդհանուր շրջանառության համար, չնայած Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերը դեռ օգտագործում են 100 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամներ։ Այնուամենայնիվ, Անգլիայի բանկը արտադրում է ավելի բարձր արժեքով թղթադրամներ, որոնք օգտագործվում են շոտլանդական և հյուսիսիռլանդական թղթադրամների հավասարությունը պահպանելու համար։ Շոտլանդական և Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամները պետք է ֆունտի դիմաց ֆունտ ստեռլինգ լինեն Անգլիայի բանկի թղթադրամներով (բացի 1845 թվականին շրջանառության մեջ գտնվող արժույթը ներկայացնող փոքր գումարից), և այդ նպատակով օգտագործվում են 1 միլիոն ֆունտ և 100 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամներ։ Նրանց դիզայնը հիմնված է հին A շարքի նշումների վրա[82][83]։

Շոտլանդիա և Հյուսիսային Իռլանդիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչ Անգլիայի և Ուելսի նահանգային բանկերն ընդհանրապես կորցրել էին թղթային արժույթի թողարկման իրավունքը, մասնավոր թղթադրամների թողարկման պրակտիկան շարունակվել է Շոտլանդիայում և Հյուսիսային Իռլանդիայում։ Շոտլանդական բանկերի՝ թղթադրամներ թողարկելու իրավունքը հանրաճանաչորեն վերագրվում է հեղինակ սըր Ուոլթեր Սքոթին, ով 1826 թվականին արշավ է մղել շոտլանդական թղթադրամները «Malachi Malagrowther» կեղծանունով պահելու համար։ Սքոթը մտավախություն ուներ, որ 1826 թվականի Բանկերների (Շոտլանդիա) ակտով առաջարկված մասնավոր թղթադրամների սահմանափակումը կարող է տնտեսական բացասական հետևանքներ ունենալ, եթե ընդունվի Շոտլանդիայում, քանի որ ոսկին և արծաթը սակավ են, իսկ շոտլանդական առևտուրը հիմնված է փոքր թղթադրամների վրա՝ որպես շրջանառության մեջ գտնվող փողի հիմնական միջոց։ Նրա գործողությունը ի վերջո դադարեցրեց մասնավոր թղթադրամների վերացումը Շոտլանդիայում[84]։

Շոտլանդական և Հյուսիսային Իռլանդիայի թղթադրամներն անսովոր են, նախ այն պատճառով, որ դրանք թողարկվում են մանրածախ բանկերի, այլ ոչ թե կենտրոնական բանկերի կողմից, և երկրորդ, քանի որ դրանք տեխնիկապես օրինական վճարում չեն Մեծ Բրիտանիայում, նույնիսկ Շոտլանդիայում կամ Հյուսիսային Իռլանդիայում, քանի որ դրանք իրականում մուրհակ են[23][85]։

Վեց մանրածախ բանկեր ունեն «HM Treasury»-ի լիազորությունները՝ որպես արժույթ թողարկելու ստեռլինգ թղթադրամներ[86][87]։ Չնայած դրան, թղթադրամները կարող են մերժվել Անգլիայի և Ուելսի հասցեատերերի հայեցողությամբ, և դրանք հաճախ չեն ընդունվում Միացյալ Թագավորությունից դուրս գտնվող բանկերի և փոխանակման բյուրոների կողմից։ Սա հատկապես ճիշտ է Շոտլանդիայի թագավորական բանկի 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամի դեպքում, որը միակ 1 ֆունտանոց թղթադրամն է, որը շրջանառության մեջ է մնացել Մեծ Բրիտանիայում[88]։

2000 թվականին Եվրոպական կենտրոնական բանկը նշեց, որ եթե Միացյալ Թագավորությունը միանա եվրոյին, ապա շոտլանդական բանկերը (և, ընդարձակմամբ, Հյուսիսային Իռլանդիայի բանկերը) պետք է դադարեցնեն թղթադրամների թողարկումը[89]։ 2007–2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամի ժամանակ մասնավոր թղթադրամների ապագան Միացյալ Թագավորությունում անորոշ էր։

2007–2008 թվականների ֆինանսական ճգնաժամից հետո Միացյալ Թագավորության կառավարությունը մի շարք բանկեր փրկեց փլուզումից։ 2009 թվականի Բանկային ակտն ընդունվել է լիազորված բանկերի կողմից թողարկված թղթադրամների սեփականատերերի պաշտպանությունը բարելավելու նպատակով, որպեսզի թղթադրամները ունենան նույն մակարդակի երաշխավորված արժեքը, ինչ Անգլիայի Բանկի թղթադրամներինը[90][91]։ 2009 թվականի ակտի քննադատները մտահոգություն հայտնեցին, որ այն կսահմանափակի թղթադրամների թողարկումը Շոտլանդիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի առևտրային բանկերի կողմից՝ վերացնելով վերը մեջբերված ավելի վաղ ակտերի դրույթներից շատերը[92]։ Նախնական առաջարկների համաձայն՝ բանկերը ստիպված կլինեին ստեռլինգ միջոցներ տրամադրել Անգլիայի Բանկին՝ մասնավոր թղթադրամների թողարկումը ծածկելու համար մեկ շաբաթ, այլ ոչ թե շաբաթավերջին, դրանով իսկ կորցնելով չորս օրվա տոկոսադրույքը և թղթադրամների արտադրությունը ֆինանսապես ոչ կենսունակ դարձնելով։ Միացյալ Թագավորության գանձապետարանի, Անգլիայի բանկի և շոտլանդական բանկերի միջև բանակցություններից հետո պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել, որ ֆոնդերը տոկոսներ կվաստակեն՝ թույլ տալով նրանց շարունակել թողարկել իրենց սեփական թղթադրամները։

2014 թվականի Շոտլանդիայի անկախության հանրաքվեին նախորդած հանրային քննարկման ժամանակ քննարկվել է Շոտլանդիայի ապագա արժույթի հարցը։ Մինչ «SNP»-ն հանդես էր գալիս անկախ Շոտլանդիայի և մնացած Միացյալ Թագավորության միջև արժութային միության օգտին[93] HM Treasury-ն հայտարարություն տարածեց 2013 թվականի ապրիլին, որում ասվում էր, որ Անգլիայի բանկի հետ ներկայիս հարաբերությունները կարող են փոխվել անկախությունից հետո, ինչի արդյունքում շոտլանդական բանկերը. կարող է կորցնել Անգլիայի Բանկի հիմնադրամներով թղթադրամներ թողարկելու հնարավորությունը[94][95][96]։

Շոտլանդիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 1701 թվականը Շոտլանդիան թողարկեց իր սեփական ֆունտը՝ Scots ֆունտ, Շոտլանդիայում մանրածախ բանկային թղթադրամների թողարկումը ենթակա է Բանկի 1844 թվականի կանոնադրությանը։ Թղթադրամների (Շոտլանդիա) 1845 թվականի օրենքին, արժույթի և բանկային թղթադրամների մասին 1928 թվականին և 1971 թվականին և մաքսային ծառայությունը Լոնդոնի տեղեկագրում հրապարակում է «Շոտլանդիայի մի քանի թողարկող բանկերի կողմից թողարկվող օրենքով թույլատրված թղթադրամների գումարը, շրջանառության մեջ գտնվող թղթադրամների և Անգլիայի բանկի թղթադրամների և մետաղադրամների միջին գումարը»։

Շոտլանդիայի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Bank of Scotland»-ի բոլոր թղթադրամները կրում են սըր Ուոլթեր Սքոթի դիմանկարը ճակատային մասում՝ ի հիշատակ իր 1826 թվականի «Malachi Malagrowther» արշավի, որն ուղղված էր շոտլանդական բանկերին՝ պահպանելու իրենց սեփական թղթադրամներ թողարկելու իրավունքը[97]։ «Bank of Scotland-»ի 2007 թվականի թղթադրամների վերանախագծումը հայտնի է որպես Շոտլանդիայի կամուրջներ։ Այս գրառումները ներկայացվել են 2007 թվականի սեպտեմբերի 17-ին և ցույց են տալիս Շոտլանդիայի ամենահայտնի կամուրջները հակառակ կողմում։ «Շոտլանդիայի կամուրջներ» շարքը ներկայումս թարմացվում է նոր պոլիմերային թղթադրամների թողարկմամբ, որոնց դիզայնը հետևում է «կամուրջների» նույն հիմնական թեմային։ Նախորդ եռասունամյա շարքի թղթադրամները հանվում են շրջանառությունից և փոխարինվում 2007 թվականի շարքով (կամ թողարկված պոլիմերային շարքով), սակայն մնում են օրինական արժույթ։ Այն բանից հետո, երբ 2008 թվականի սեպտեմբերին «HBOS»-ը (Շոտլանդիայի բանկը) կվերցնի «Lloyds TSB»-ն, հաստատվեց, որ նոր բանկային ընկերությունը կշարունակի թղթադրամներ տպել «Bank of Scotland» անունով[98]։ Համաձայն Բանկային թղթադրամների՝ (Շոտլանդիա) 1845 թվականի օրենքի, բանկը կարող էր կորցնել թղթադրամների թողարկման իր իրավունքները, սակայն Շոտլանդիայում կենտրոնական գրասենյակը պահելով, թղթադրամների թողարկումը կշարունակվի[99]։

Շոտլանդիա բանկի թղթադրամներ
Պատկեր Դոնոմինացիա Դիմերեսը Դարձրես
Եռամյա շարք (1995)
[26] £5 Սըր Ուոլթեր Սքոթ Նավթի և էներգիայի վինետետ
[27] £10 Թորման և գարեջրման վինետետ
[28] £20 կրթության և հետազոտության վինետետ
[29] £50 արվեստի և մշակույթի վինետետ
[30] £100 հանգստիև զբոսաշրջության վինետետ
Շոտլանդիայի կամուրջներ շարքից
[31] £5 Սըր Ուոլթեր Սքոթ օ' Դուն կամուրջ
[32] £10 Գլենֆիննան Վիադուկտ
[33] £20 Չորրորդ կամուրջ
[34] £50 Ֆալկիրկի անիվը
[35] £100 Կեսոկ կամուրջը
Պոլիմերային շարք ( սկսած 2016 թվականից)
[36] £5 Սըր Ուոլթեր Սքոթ Օ Դուն կամուրջը
[37] £10 Գլենֆիննան Վիադուկտ
[38] £20 Չորրորդ կամուրջ
[39] £50 Ֆալկիրկի անիվը
[40] £100 Բժիշկ Ֆլորա Մյուրեյ

Շոտլանդիայի թագավորական բանկի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2017 թվականի օգոստոսի դրությամբ Շոտլանդիայի թագավորական բանկը թղթադրամների նոր շարքի ընդունման գործընթացում է։ Դրանք պատրաստվելու են պոլիմերից։ Երկուսը (5 և 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամները) արդեն թողարկվել են, իսկ նոր 20 ֆունտանոց թղթադրամը նախագծվում է։ 5 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը դիմերեսին ցույց է տալիս Նան Շեփերդին, որն ուղեկցվում է նրա 1977 թվականի «Կենդանի լեռը» գրքից մեջբերումով, իսկ ետնամասում՝ Քեյրնգորմերը։ Դարձերեսում պատկերված է երկու սկումբրիա՝ շոտլանդական գաելական բանաստեղծ Սորլի Մաքլինի «An Roghainn» (Ընտրությունը) բանաստեղծությունից մի հատված[100]։ 10 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամի դիմերեսին պատկերված է Մերի Սոմերվիլը՝ նրա «Ֆիզիկական գիտությունների կապը» աշխատանքից մեջբերումով, իսկ ֆոնին Բերնթիսլենդի լողափը։ Հետևի կողմում պատկերված են երկու ջրասամույր և մի հատված Նորման Մաքքեյգի «Moorings» բանաստեղծությունից[101]։ 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամի դիմերեսին, որը կներկայացվի 2020 թվականին, կցուցադրվի Քեթրին Քրենսթոնը[102]։

Թագավորական բանկի թղթադրամների նախորդ շարքը, որն ի սկզբանե թողարկվել է 1987 թվականին, շարունակում է շրջանառության մեջ մնալ, չնայած այն այժմ գտնվում է պոլիմերային թղթադրամներով փոխարինման փուլում։ Յուրաքանչյուր թղթադրամի ճակատային մասում պատկերված է Լորդ Իլայի (1682–1761) նկարը՝ բանկի առաջին կառավարիչը, որը հիմնված է Էդինբուրգցի նկարիչ Ալան Ռամզեյի կողմից 1744 թվականին նկարված դիմանկարի վրա[103] : Թղթադրամների ճակատային մասում պատկերված է նաև բանկի նախկին գլխամասային գրասենյակի փորագրությունը Սանկտ Պետերբուրգում։ Թղթադրամների երկու կողմերում ֆոնային գրաֆիկան ճառագայթային աստղային ձևավորում է, որը հիմնված է շտաբի հին շենքի բանկային սրահի զարդարուն առաստաղի վրա[104]։ Թղթադրամների հետևի մասում շոտլանդական ամրոցների պատկերներ են՝ յուրաքանչյուր արժույթի համար տարբեր ամրոց։

Երբեմն Շոտլանդիայի թագավորական բանկը թողարկում է հիշատակի թղթադրամներ։ Օրինակները ներառում են 1 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը, որը թողարկվել է 1997 թվականին Ալեքսանդր Գրեհեմ Բելի ծննդյան 150-ամյակի կապակցությամբ, 20 ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամը Եղիսաբեթ թագուհի մայրիկի ծննդյան 100-ամյակի համար՝ 2000 թվականին, 5 ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամը, որը հարգում է վետերան գոլֆիստ Ջեք Նիկլաուսին։ Վերջինը՝ բաց առաջնությունը Սենտ Էնդրյուսում 2005 թվականին, և 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամը, որը թողարկվել է ի հիշատակ Հ.Մ. Եղիսաբեթ II թագուհու ադամանդե հոբելյանի 2012 թվականին։

Շոտլանդիայի թագավորական բանկի թղթադրամներ
Պատկեր Դոնոմինացիա Դիմերես Դարձերես
Իլայ շարք 1987
[41] £1 Տեր Իլայ Էդինբուրգի ամրոց
[42] £5 Կուլզյան ամրոց
[43] £10 Գլամիս ամրոց
[44] £20 Բրոդիկ ամրոց
[45] £50 Ինվերնեսի ամրոց (ներկայացվել է 2005 թվականին)
[46] £100 Բալմորալ ամրոց
Բնության գործվածք շարք (2016 թվականից առաջ)
[47] £5 Նան Շեպհերդ սկումբրիա
[48] £10 Մերի Սոմերվիլ ջրասամույր
[49] £20 Քեթրին Քրենսթոն կարմիր սկյուռ
[50] £50 Ֆլորա Սթիվենսոն ծովային բազե

Clydesdale Bank-ի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Clydesdale Bank»-ը ներկայումս շրջանառության մեջ ունի երեք շարք թղթադրամներ։ Թղթադրամների ամենավերջին հավաքածուն՝ Պոլիմերային շարքը սկսեց շրջանառության մեջ մտնել 2015 թվականի մարտին, երբ «Clydesdale Bank»-ը դարձավ առաջին բանկը Մեծ Բրիտանիայում, որը թողարկեց պոլիմերային թղթադրամներ։ 5 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամները, որոնք թողարկվել են Չորրորդ կամուրջի կառուցման 125-ամյակի կապակցությամբ, պարունակում են անվտանգության մի քանի նոր առանձնահատկություններ, ներառյալ արտացոլող գրաֆիկան, որը տպագրված է թղթադրամի թափանցիկ «պատուհանի» վրա[105][106] : Պոլիմերային շարքի հետագա թղթադրամները ժամանակի ընթացքում կներկայացվեն՝ փոխարինելով նախորդ թղթադրամներին։

Պոլիմերային թղթադրամները շարունակում են թղթե թղթադրամների Համաշխարհային ժառանգության շարքի թեման, որը ներկայացվել է 2009 թվականին[107]։

Ավելի վաղ հայտնի շոտլանդական շարքի թղթադրամները պատկերում են նշանավոր շոտլանդացի պատմական մարդկանց՝ նրանց հետ կապված իրերի և վայրերի հետ միասին[108]։

«Clydesdale Bank»-ը նաև երբեմն թողարկում է հատուկ թողարկման թղթադրամներ, օրինակ՝ 10 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ, որը նշում է բանկի հովանավորությունը Շոտլանդիայի հավաքականին՝ 2006 թվականի Համագործակցության խաղերում։

«Clydesdale Bank»-ի թղթադրամներ
Պատկեր Դոնոմինացիա Դիմերես Դարձերես
Հայտնի շոտլանդական շարք
[51] £5 Ռոբերտ Բերնս Բըրնսի Դաշտային մուկ բանաստեղծությունից
[52] £10 Մերի Սլեսոր Նիգերիայի քարտեզ և աֆրիկյան միսիոներական տեսարաններ
[53] £20 Ռոբերտ Բրյուս Բրյուսը ձիով նստած Մոնիմուսկի մասունքի հետ՝ Սթերլինգ ամրոցի ֆոնի վրա
[54] £50 Ադամ Սմիթ Արդյունաբերական գործիքներ առագաստանավերի ֆոնի վրա
[55] £100 Լորդ Քելվին Գլազգոյի համալսարան
Համաշխարհային ժառանգության շարք (2009 թվական)
[56] £5 Սըր Ալեքսանդր Ֆլեմինգ Սուրբ Կիլդա
[57] £10 Ռոբերտ Բերնս Էդինբուրգ Հին և Նոր քաղաքներ
[58] £20 Ռոբերտ Բրյուս Նյու Լանարկ
[59] £50 Էլսի Ինգլիս Անտոնին պատ
[60] £100 Չարլզ Ռենի Մակինթոշ Նեոլիթյան Օրկնեյ
Համաշխարհային ժառանգության (պոլիմերային) շարք (սկսած 2015թվականից )
[61] £5 Սըր Ուիլյամ Արոլ Չորրորդ կամուրջ
[62] £10 Ռոբերտ Բըրնս Էդինբուրգի հին և նոր քաղաքներ
[63] £20 Ռոբերտ Բրյուս Սուրբ Կիլդա

Հյուսիսային Իռլանդիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային Իռլանդիայում երեք մանրածախ բանկեր օգտագործում են ֆունտ ստեռլինգ թղթադրամներ թողարկելու իրենց իրավունքը՝ «Bank of Ireland», «Danske Bank» (նախկին Հյուսիսային բանկ) և «Ulster Bank»[109]: 2020 թվականի դրությամբ «Northern Bank»-ը և «Ulster Bank»-ը միակ երկու բանկերն են, որոնք մինչ այժմ թողարկել են հատուկ հուշադրամներ։

Մինչև 2020 թվականի հունիսը «First Trust Bank»-ը (նախկինում դաշնակից իռլանդական բանկերը) թողարկում էր իրենց սեփական թղթադրամները, բայց այլևս դա չի անում։

Իռլանդիայի բանկի թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային Իռլանդիայի մյուս բանկերի նման, «Bank of Ireland»-ը պահպանում է թղթադրամների թողարկման իր իրավունքները մինչև Իռլանդիայի բաժանումը. մինչդեռ «Bank of Ireland»-ի գլխամասային գրասենյակը գտնվում է Դուբլինում, այն թողարկում է ստեռլինգ թղթադրամներ Միացյալ Թագավորության ներսում։ Իռլանդիայի բանկը, չնայած իր անվանը, կենտրոնական բանկ չէ և երբեք չի եղել. այն մանրածախ բանկ է։ Դրա ստեռլինգ թղթադրամները չպետք է շփոթել նախկին իռլանդական ֆունտի թղթադրամների հետ, որոնք օգտագործվում էին Իռլանդիայի Հանրապետությունում մինչև 2001 թվականին եվրոյի ընդունումը։

«Bank of Ireland»-ի կողմից թողարկված թղթադրամները ունեն միատեսակ դիզայն՝ 5 ֆունտ, 10 ֆունտ, 20 ֆունտ, 50 ֆունտ և 100 ֆունտ անվանական արժեքներով՝ յուրաքանչյուրը տարբերվում է ըստ գույնի։ Նշումները բոլորը ներկայացնում են նստած կնոջ՝ Հիբերնիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի կոմսությունների հերալդիկ վահանների նկարազարդումը[110]։ Մինչև 2008 թվականի ապրիլը Բանկի բոլոր թղթադրամներում պատկերված էր Բելֆաստի Քուինս համալսարանի նկարազարդումը։ 2008 թվականի ապրիլին թողարկված £5, £10 և £20 թղթադրամների նոր շարքը պատկերում է «Old Bushmills Distillery»-ը և այս նոր թղթադրամները աստիճանաբար կփոխարինեն նախորդ շարքին, քանի որ հին թղթադրամները հանվում են շրջանառությունից[111][112]։ 2019 թվականին Իռլանդիայի բանկը թողարկեց նոր պոլիմերային թղթադրամներ՝ նույն ձևով, ինչ իրենց թղթե թղթադրամները, բայց նույն չափի, ինչ Անգլիայի Բանկի համարժեքները։

«First Trust» բանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև 2020 թվականի հունիսը First Trust բանկը թողարկում էր 10 ֆունտ, 20 ֆունտ, 50 ֆունտ և 100 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամներ։ Թղթադրամները կրում են ընդհանուր հյուսիսային իռլանդացիների դիմանկարները ճակատում, հակառակ կողմում տարբեր նկարազարդումներ[113]։ Մինչև 1993 թվականը բանկը թողարկում էր թղթադրամներ իր նախկին առևտրային անվանմամբ՝ «Allied Irish Banks»:

Դոնոմինացիա Դիմերես Դարձերես
£10 Երիտասարդ տղամարդ «Ժիրոնա» նավը
£20 Ծեր կին Ծխնելույզը Lacada Point-ում,
£50 Ծեր տղամարդ 1588 թվականի հուշամեդալ և քերովբեներ
£100 Ծեր տղամարդու ու ծեր կին միասին Իսպանական Արմադա

2019 թվականի փետրվարին First Trust-ը հայտարարեց, որ դադարեցնում է սեփական թղթադրամների թողարկումը, իսկ վերջնական դուրսբերումը տեղի կունենա 2020 թվականի հունիսի 30-ին[114]։ Դեռևս շրջանառության մեջ գտնվող ցանկացած թղթադրամը մնացել է օրինական արժույթ մինչև 2022 թվականի հունիսի 30-ը, որից հետո դրանք կարող են փոխանակվել այլ ստեռլինգի թղթադրամներով բանկի մասնաճյուղերում[115]։

«Danske Bank»[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականին Հյուսիսային բանկը ընդունեց Կոպենհագենում գտնվող իր մայր ընկերության՝ «Danske Bank Group»-ի անվանումը և վերաբրենդավորեց իր մանրածախ բանկային գործունեությունը[116][117]։ 2013 թվականի հունիսին բանկը թողարկել է 10 ֆունտ և 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամների նոր շարք, որոնք կրում են նոր ֆիրմային անվանումը։ Միևնույն ժամանակ նա նաև հայտարարեց, որ դադարեցնում է 50 և 100 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամների արտադրությունը։ Հյուսիսային բանկի անվանումը կրող հին թղթադրամները որոշ ժամանակ կշարունակվեն շրջանառության մեջ, քանի որ դրանք աստիճանաբար հանվում են և մնում են վճարման ընդունելի ձևեր[118][119] : Չնայած նոր թղթադրամների վրա դանիական անվանմանը, «Danske Bank»-ի թողարկած թղթադրամները ստեռլինգ թղթադրամներ են և չպետք է շփոթել Դանիայի կենտրոնական բանկի՝ «Danmarks Nationalbank»-ի թողարկած դանիական կրոնի թղթադրամների հետ։

Danske Bank-ը 5 ֆունտ ստեռլինգով թղթադրամներ չի թողարկում, սակայն Հյուսիսային բանկի կողմից թողարկվել է 5 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամ՝ նշելու 2000 թվականը։ Դա պոլիմերային թղթադրամ էր՝ թղթի փոխարեն տպված սինթետիկ պոլիմերով։ Այն բանկի նախքան 2004 թվականի թղթադրամներից միակն է, որը դեռ շրջանառության մեջ է. մնացած բոլորը հետ են կանչվել 2004 թվականին Բելֆաստի կենտրոնակայանում 26,5 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ կողոպուտից հետո։

Դոնոմինացիա Դիմերեսը Դարձերես
£5 «Ալֆա» (α) մոտիվ, Արեգակնային համակարգ, Աստղեր, գլոբուս, էլեկտրոնային սխեմաներ և Տիեզերական մաքոք
£10 Ջ. Բ. Դանլոպ Բելֆաստի քաղաքապետարանի գմբեթը
£20 Հարի Ֆերգյուսոն
£50 Սըր Դեյվիդսոն
£100 Ջեյմս Մարտին

2019 թվականի դրությամբ Danske Bank-ը թողարկում է միայն £10 և £20 անվանական արժեքները։

Ulster բանկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Ulster Bank»-ի թղթադրամները բոլորը ներկայացնում են Հյուսիսային Իռլանդիայի երեք տեսարաններ՝ Մորն լեռները, Եղիսաբեթ թագուհու կամուրջը և Հսկաների ճանապարհը։ 2007 թվականի հունվարի 1-ից թողարկված նոտաներում պատկերված է Շոտլանդիայի թագավորական բանկի «Մարգարտյա անիվ» պատկերանշանը։

2006 թվականի նոյեմբերին «Ulster Bank»-ը թողարկեց իր առաջին հուշադրամը՝ մեկ միլիոն ֆունտ ստեռլինգանոց թղթադրամների թողարկում՝ ի հիշատակ հյուսիսիռլանդացի ֆուտբոլիստ Ջորջ Բեսթի մահվան առաջին տարելիցի։

2018 թվականի հունիսին «Ulster Bank»-ը հայտարարեց պոլիմերային թղթադրամների նմուշների նոր շարքի ներդրման մասին, որն առաջինն է Միացյալ Թագավորությունում, որն ունի ուղղահայաց ուղղվածություն։ Նոր շարքը մշակվել է «Ապրել բնության մեջ» թեմայով՝ ընդգծելով Հյուսիսային Իռլանդիայի բուսաբանական, կենդանաբանական և աշխարհագրական առանձնահատկությունները։ Առաջին հայտարարվածը հինգ ֆունտանոց թղթադրամն էր, որի վրա պատկերված են Ստրենգֆորդ Լաֆի, Brent սագի և ֆուչիայի պատկերները, որոնք նախագծվել են օգտագործելով «միգրացիա» թեման, իսկ տասը ֆունտ թղթադրամը, որը կրում է «աճի» թեման, առանձնահատկություններ։ 2019 թվականի օգոստոսին բացահայտվեց նոր քսան ֆունտանոց թղթադրամի դիզայնը՝ Հյուսիսային Իռլանդիայի՝ որպես «բնակելի վայրի» գաղափարով, և պատկերներով, ներառյալ Լաֆ Նեյը, եվրոպական օձաձուկը և Ալոճենի ծաղիկը[120]։

Որպես «Ulster Bank Limited-»ի բիզնեսի փոխանցում «National Westminster Bank PLC»-ին, որն ավարտվել է 2021 թվականի մայիսի 3-ին, 2020 թվականին թղթադրամների թողարկման իրավունքը փոխանցվել է «Ulster Bank Limited»-ից «National Westminster Bank PLC»-ին։

Մանշյան կղզիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մանշյան կղզիները վարչական նպատակներով խմբավորվում են Ջերսիի և Գերնսիի Բայլվիկների մեջ։ Կղզիները Միացյալ Թագավորության մաս չեն, բայց բրիտանական թագից կախվածության մեջ են և Միացյալ Թագավորության հետ արժութային միության մեջ են։ Ե՛վ Ջերսին, և՛ Գերնսին թողարկում են իրենց սեփական թղթադրամները։ Այս գրառումները ազատորեն շրջանառվում են երկու տարածքների միջև, ուստի Ջերսիի թղթադրամները սովորաբար օգտագործվում են Գերնսիում և հակառակը։ Մասնավոր թղթադրամներն այլևս շրջանառության մեջ չեն Մանշյան կղզիներում։ Այս նշումները օրինական վճարման միջոց են իրենց իրավասություններում, բայց օրինական վճար չեն Մեծ Բրիտանիայում։

Օլդերնիի կառավարությունը (Գերնսիի Բեյլիվիքի մի մասը) նույնպես լիցենզավորված է թողարկելու իր սեփական արժույթը՝ Ալդերնի ֆունտը, բայց միայն հատում է հատուկ հուշադրամներ և չի թողարկում թղթադրամներ[121]։

Ջերսիի նահանգներ թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայիս թղթադրամների շարքը շրջանառության մեջ է մտել 2010 թվականի ապրիլի 29-ին[122]։ Գրառումների դիմերեսը ներառում է Եղիսաբեթ 2-րդ թագուհու դիմանկարը՝ հիմնված Մարկ Լոուրենսի լուսանկարի վրա, Ջերսիի կարևոր տեսարժան վայրի տեսարանին զուգահեռ՝ անգլերեն տեքստով։ Յուրաքանչյուր գրության հակառակ կողմը ներառում է Ջերսիի բազմաթիվ պատմական առափնյա պաշտպանական աշտարակներից մեկի պատկերը, որը կառուցվել է 18-րդ դարի վերջին, ինչպես նաև մշակութային կամ լանդշաֆտային կարևորության հետագա պատկեր, տասներկու ծխական գագաթների պատկերներ և ֆրանսերեն ձևակերպված տեքստով։ Ջրանիշը Ջերսիի կովն է, և անվտանգության հետագա առանձնահատկությունները ներառում են Ջերսիի թափանցիկ քարտեզը, իսկ 10, 20 ֆունտ և 50 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ կարկատան հոլոգրամը, որը ցույց է տալիս Ջերսիի զինանշանի և Ջերսի կղզու տարբեր պատկերը։ Լա Կորբիերի փարոսի ֆոնի վրա 2012 թվականի հունիսի 1-ին 100 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամ է թողարկվել՝ ի հիշատակ Եղիսաբեթ II թագուհու ադամանդե հոբելյանի[123][124]։

Դոնոմինացիա Գույն Դիմերեսի դիզայն Դարձերեսի դիզայն
£1 Կանաչ Եղիսաբեթ II թագուհի, Ազատագրման քանդակ Սեն Հելիերում Աշտարակ
£5 Երկնագույն Եղիսաբեթ II թագուհի, Լե Ռատ Քոթեջ Les Augrès Manor
£10 Այրված Սիեննա Եղիսաբեթ II թագուհի;, Էրմիտաժ Սուրբ Հելիեր Սեյմուր աշտարակ, Ռենե Լալիկ քանդակ Սուրբ Մատթեոսի եկեղեցում, Ապակե եկեղեցում
£20 Մանուշակագույն Եղիսաբեթ II թագուհին; Նահանգների շենք Լա Ռոկո աշտարակ, Նահանգների պալատ
£50 Կարմիր Եղիսաբեթ II թագուհի, Մոն Օրգեյլ Աշտարակ
£100 Մանուշակագույն Եղիսաբեթ II թագուհի, քարտեզ Ջերսիի և Կոտենտին թերակղզու Ջերսիի թագավորական դրոշը

Նախորդ շարքը, որը աստիճանաբար դուրս է եկել շրջանառությունից 2010 թվականին, պատկերում էր թագուհի Եղիսաբեթ II-ին առջևում, իսկ Ջերսիի տարբեր տեսարժան վայրեր կամ Ջերսիի պատմության իրադարձությունները պատկերված էին հակառակ կողմում։

Գերնսի նահանգների թղթադրամներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գերնսի ֆունտը օրինական վճարում է Գերնսիում, բայց նաև ազատորեն շրջանառվում է Ջերսիում։ Այն ստեռլինգ ֆունտ է, սակայն թղթադրամների վրա «ստեռլինգ» բառը բաց է թողնված, ինչպես անգլական վրա։ Գերնսիի թղթադրամները կարող են փոխանակվել նաև բանկերում և փոխանակման բյուրոներում, չնայած հաղորդվել է, որ բրիտանական բանկերն այլևս չեն ընդունում 1 ֆունտ արժողությամբ Գերնսի թղթադրամները, քանի որ նրանք այլևս հնարավորություն չունեն 1 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ բրիտանական թղթադրամների հետ աշխատելու համար (որոնք թողարկվում են միայն Շոտլանդիայում)։

Բացի մետաղադրամներից, օգտագործվում են հետևյալ թղթադրամները.

  • £ 1 թղթադրամ, կանաչ, Դանիել դե Լիզլ Բրոք, Գերնսիի հարկադիր կատարող (1762–1842) և թագավորական դատարան, Սուրբ Պիտեր նավահանգիստ (1840) առջևում և շուկա, Սուրբ Պիտեր նավահանգիստ՝ հետևում
  • 5 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ, վարդագույն, Եղիսաբեթ II թագուհին և քաղաքի եկեղեցին, Սուրբ Պիտեր Պորտը առջևում և Ֆորտ Գրեյ և Հանոիս Փարոս (1862) հետևում
  • £ 10 թղթադրամ, կապույտ/նարնջագույն, Եղիսաբեթ II թագուհի և Էլիզաբեթ քոլեջ, Սենթ Պետեր Պորտ առջևում և Սաումարես այգի, «Les Niaux Watermill», «Le Trepied Dolmen» հետևի մասում։
  • 20 ֆունտ արժողությամբ թղթադրամ, վարդագույն, Եղիսաբեթ II թագուհու և Սենտ Ջեյմս համերգասրահը, Սենթ Փիթեր Պորտը առջևում և Վեյլ ամրոցը և Սուրբ Սամփսոնի եկեղեցին հետևում։
  • 50 ֆունտ ստեռլինգ արժողությամբ թղթադրամ, բաց շագանակագույն, թագուհի Եղիսաբեթ II-ը և թագավորական պալատը առջևում, իսկ Սուրբ Էնդրյուի եկեղեցին և «La Gran'mère»-ը հետևի մասում։

Մեն կղզի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մեն կղզու կառավարությունը թողարկում է իր սեփական թղթադրամները և մետաղադրամները, որոնք օրինական վճարում են Մեն կղզում։ Մանքս ֆունտ ստեռլինգի տեղական թողարկումն է, սակայն թղթադրամների վրա «ստեռլինգ» բառը չի հայտնվում։ Այս թղթադրամները կարող են փոխանակվել Միացյալ Թագավորության բանկերում և փոխարժեքի բյուրոներում։

Բոլոր մանքս թղթադրամների առջևի մասում պատկերված են Եղիսաբեթ II թագուհու պատկերները (թագը չի կրում. նա կղզում միայն Մանի տիրակալն էր) և Տրիսկելեսը։ Յուրաքանչյուր արժույթ իր հակառակ կողմում ներկայացնում է կղզու տարբեր տեսարան.

  • £ 1 – Թայնվալդ Հիլլ
  • £5 – Ռուշեն ամրոց
  • £10 – Պիլ ամրոց
  • £20 – Laxey Wheel
  • 50 ֆունտ - Դուգլաս Բեյ

Բրիտանական անդրծովյան տարածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բրիտանական երեք անդրծովյան տարածքներ օգտագործում են իրենց առանձին արժույթները՝ արտահայտված ֆունտով, որոնք համարժեք են ֆունտ ստեռլինգին։ Այս տարածքների կառավարությունները տպում են իրենց սեփական թղթադրամները, որոնք ընդհանուր առմամբ կարող են օգտագործվել միայն իրենց ծագման տարածքում։ Անգլիայի Բանկի թղթադրամները սովորաբար շրջանառվում են տեղական թղթադրամների թողարկումներին զուգահեռ և ընդունվում են որպես օրինական արժույթ։

Ջիբրալթար[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջիբրալթարում թղթադրամները թողարկվում են Ջիբրալթարի կառավարության կողմից։ Ֆունտը միակ օրինական վճարման միջոց է դարձել 1898 թվականին, և Ջիբրալթարը թողարկել է իր սեփական թղթադրամները 1934 թվականից[125]։ Գրառումների դիմերեսին բրիտանական միապետի պատկերն է և «ֆունտ ստեռլինգ» գրությունը, ինչը նշանակում է, որ Մեծ Բրիտանիայում ավելի շատ մանրածախ առևտրականներ կընդունեն դրանք։

Ֆոլքլենդյան կղզիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆոլքլենդյան կղզիների ֆունտը Ֆոլքլենդյան կղզիների արժույթն է։ Թղթադրամները թողարկվում են Ֆոլքլենդյան կղզիների կառավարության կողմից։ Բոլոր դրամների նկարազարդումները նույնն են՝ բրիտանական միապետի, վայրի բնության և տեղական տեսարանների վրա, անվանական արժեքները տարբերվում են դրամների չափով և գույնով։

Սուրբ Հեղինե, Համբարձում և Տրիստան դա Կունյա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սուրբ Հեղինեն, Համբարձումը և Տրիստան դա Կունյայի բաղկացուցիչ տարածքները՝ Սուրբ Հեղինեն և Համբարձում կղզին օգտագործում են Սուրբ Հեղինե ֆունտը։ Այս տարածքներում թղթադրամները թողարկվում են Սուրբ Հեղինեի կառավարության կողմից և կրում են բրիտանական միապետի պատկերը։

Կեղծարարություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կենտրոնական բանկերի տվյալներով՝ կեղծ թղթադրամների հարաբերակցությունը շվեյցարական ֆրանկի համար կազմում է մոտ 10-ը մեկ միլիոնի դիմաց, եվրոյի համար՝ 50, ԱՄՆ դոլարի համար՝ 100-ը, իսկ ստեռլինգը՝ 300-ը մեկ միլիոնի դիմաց[126]։

Համագործակցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ազգերի Համագործակցության անդամ պետությունները թողարկում են իրենց սեփական թղթադրամները, որոնք առանձին արժույթներ են։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «King Charles III banknotes unveiled». Bank of England (անգլերեն). 2022 թ․ դեկտեմբերի 20.
  2. ↑ Peachey, Kevin (2013 թ․ ապրիլի 26). «Sir Winston Churchill to feature on new banknote». BBC News. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 «The new £10 note is here». Bank of England. 2007 թ․ սեպտեմբերի 14. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 14-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  4. ↑ «The New £10 Note». Bank of England. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 14-ին.
  5. ↑ «£10 note». Bank of England. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 16-ին.
  6. ↑ «Polymer £20 note». Bank of England. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 20-ին.
  7. ↑ «The new £50 note». Bank of England. 2021 թ․ հունիսի 7.
  8. ↑ «One Guinea Banknote, Birmingham Bank». Birmingham Museums & Art Gallery. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  9. ↑ Malcolm Lobley FCIB (1998 թ․ նոյեմբեր). «the Swaledale and Wensleydale Banking Company». P-Wood.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ օգոստոսի 13-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  10. ↑ «British Provincial Banknotes». էջեր 1–6. [https //web.archive.org/web/20071119023653/http://homepage.ntlworld.com/trev.rh/Notes/prov.htm Արխիվացված] օրիգինալից 2007 թ․ նոյեմբերի 19-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին. {{cite web}}: Check |archive-url= value (օգնություն)
  11. ↑ «Welsh bank notes». Wales History. BBC Cymru/Wales. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  12. ↑ «Bank of Scotland (1695- )». Lloyds Banking Group. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 29-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  13. ↑ Kelly, John (2003). «The Irish Pound: From Origins to EMU» (PDF). Central Bank of Ireland Quarterly Bulletin (Spring 2003): 91. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 14,7 «A brief history of banknotes». Bank of England. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  15. ↑ «Bank Charter Act 1844, Section XI, "Restriction against Issue of Bank Notes"».
  16. ↑ «Bank Notes (Scotland) Act 1845». UK Statute Law Database.
  17. ↑ «Other British Notes». Bank of England. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 15-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  18. ↑ «Bank of Ireland Company History». Funding Universe. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  19. ↑ Saville, Richard (1996). Bank of Scotland: A History, 1695–1995. Edinburgh: Edinburgh University Press. էջեր 20–24. ISBN 0-7486-0757-9.
  20. ↑ «Banknote History: Early Scottish banknotes». cscb. Committee of Scottish Bankers. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 6-ին.
  21. ↑ The Act of Union was passed in August 1800, but came into force on the following 1 January.
  22. ↑ 23,0 23,1 23,2 Bank of England- Frequently Asked Questions. «Are Scottish & Northern Irish notes legal tender?». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  23. ↑ 24,0 24,1 «Law 'hinders' Scottish bank notes». BBC News. 2008 թ․ հունվարի 23. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  24. ↑ «7 in 10 Scots have money rejected in England». The Scotsman. 2014 թ․ հունվարի 31. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 1-ին.
  25. ↑ «Our Banknotes». RBS.com. 2018. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 4-ին.
  26. ↑ matthew McCreary (2007 թ․ հուլիսի 30). «Store U-turn on Ulster notes after Nolan raises a rumpus». Belfast Telegraph. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 16-ին.
  27. ↑ «Scottish money 'needs protection'». BBC News. 2007 թ․ դեկտեմբերի 27. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  28. ↑ «Transactions in foreign currencies and VAT». GOV.UK. HM Revenue and Customs. 2018 թ․ հունիսի 18. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 20-ին.
  29. ↑ Committee of Scottish Clearing Bankers. «Legal Tender». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ մայիսի 20-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 14-ին.
  30. ↑ Silicon Glen. «Scotland Guide – Currency and legal tender». Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 7-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  31. ↑ Hamish Macdonell (2005 թ․ սեպտեմբերի 22). «Activists fight 'threat' to Scottish banknotes». The Scotsman. Edinburgh. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
  32. ↑ Morris, Richard (2004 թ․ փետրվար). «Your Story: The Bank of England Printing Works». BBC. Վերցված է 2008 թ․ հունիսի 1-ին.
  33. ↑ Dr A.H. Stamp (2006 թ․ հունիսի 1). «The Man who printed his own Money» (JPEG). Country Quest Magazine. KatesPaperMoney.co.uk. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 8-ին.
  34. ↑ The Chief Treasury of Wales and the Black Sheep Company pjsymes.com.au. Retrieved on 7 March 2014
  35. ↑ Coughlan, Sean (2022 թ․ սեպտեմբերի 27). «King Charles: New royal cypher revealed». BBC News. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 27-ին.
  36. ↑ «King Charles III banknotes unveiled». Bank of England. 2022 թ․ դեկտեմբերի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  37. ↑ «Choosing banknote characters». Bank of England. 2018 թ․ մայիսի 14. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  38. ↑ Duggleby, Vincent (2011). English Paper Money. Pam West. էջ 218. ISBN 9780954345730.
  39. ↑ 40,0 40,1 Homren, Wayne (2010 թ․ մայիսի 30). «BANKNOTE DESIGNER HARRY ECCLESTON, 1923–2010». The E-Sylum. Numismatic Bibliomania Society. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 2-ին.
  40. ↑ 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 «Withdrawn Banknotes Reference Guide». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 20-ին.
  41. ↑ 42,0 42,1 «£5 note design features (Bank of England)». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  42. ↑ 43,0 43,1 «£10 note design features (Bank of England)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  43. ↑ 44,0 44,1 44,2 «£20 note design features (Bank of England)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  44. ↑ 45,0 45,1 «£50 note design features (Bank of England)». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունվարի 21-ին.
  45. ↑ 46,0 46,1 46,2 «Getting Your Business Ready». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 9-ին.
  46. ↑ «The new £50 note» (անգլերեն). Bank of England. 2021 թ․ մարտի 25. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 25-ին.
  47. ↑ «King Charles banknotes to enter circulation in June». BBC News. 2024 թ․ փետրվարի 21. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 21-ին.
  48. ↑ Symes, Peter (2004). «Portrait 14». The Portraits of Queen Elizabeth II. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 26-ին.
  49. ↑ «1969: New 50-pence coin sparks confusion». BBC On This Day. BBC News. 1969 թ․ հոկտեմբերի 14. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 26-ին.
  50. ↑ The seven sides of a UK 50p Coin
  51. ↑ Callaway, Jonathan. «Historical figures on Bank of England banknotes». Pam West British Notes. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 23-ին.
  52. ↑ Symes, Peter (2004). «Portrait 20». The Portraits of Queen Elizabeth II. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 6-ին.
  53. ↑ «New face of the Bank of England's £50 note is revealed». BBC News. 2019 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 15-ին.
  54. ↑ 55,0 55,1 «New Adam Smith £20 note launched». BBC. 2007 թ․ մարտի 13. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2007 թ․ մարտի 13-ին.
  55. ↑ «Steam giants on new £50 banknote». BBC News. 2009 թ․ մայիսի 30. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
  56. ↑ «Our new banknotes: the journey from design to launch». Bank of England. 2021 թ․ հոկտեմբերի 8. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  57. ↑ Milligan, Brian (2016 թ․ սեպտեմբերի 13). «New £5 note: Consumers face wait for plastic fiver». BBC News. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 31-ին.
  58. ↑ «New £5 note: Bank to keep note despite animal fat content». BBC News. 2017 թ․ փետրվարի 15. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 23-ին.
  59. ↑ Peachey, Kevin (2019 թ․ հոկտեմբերի 11). «£20 note: New design for Britain's most-forged banknote». BBC News. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 11-ին.
  60. ↑ «Think science and celebrate Alan Turing». Bank of England. 2019 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 15-ին.
  61. ↑ Jones, Claire (2013 թ․ սեպտեմբերի 10). «Bank of England considers switch to plastic banknotes». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  62. ↑ «Sir Winston Churchill: the historical figure on the next banknote». Bank of England. 2013 թ․ ապրիլի 26. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 26-ին.
  63. ↑ «Winston Churchill to be new face of five pound note». Channel4. 2012 թ․ ապրիլի 27. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 27-ին.
  64. ↑ «Jane Austen to be face of the Bank of England £10 note». BBC News. 2013 թ․ հուլիսի 24. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 24-ին.
  65. ↑ «The next £20 note». Bank of England. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 27-ին.
  66. ↑ «New £20 note design and personality unveiled by Bank of England». BBC News. 2016 թ․ ապրիլի 22. ||
  67. ↑ Understanding polymer notes Bank of England
  68. ↑ Plastic banknotes ready for 2016, says Bank of England BBC News
  69. ↑ Bank Of England Could Introduce Polymer Banknotes, Replacing Paper Huffington Post
  70. ↑ Bank of England switches to plastic pound notes with Churchill fiver Guardian
  71. ↑ Peachy, Kevin. «Sir Winston Churchill to feature on new banknote». BBC News. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 22-ին.
  72. ↑ Plastic banknotes: the implications for security, dealers and magicians Guardian
  73. ↑ 74,0 74,1 BBC. «Jane Austen to be face of the Bank of England £10 note». BBC News. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 22-ին.
  74. ↑ Morley, Katie (2016 թ․ ապրիլի 22). «JMW Turner unveiled as new face of £20 notes». The Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  75. ↑ Cowburn, Ashley (2018 թ․ մարտի 13). «Copper coins and £50 notes could be scrapped, Treasury documents reveal». The Independent. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 16-ին.
  76. ↑ Yorke, Harry (2016 թ․ հունիսի 2). «The £50 note may be taken out of circulation after Bank of England says there are 'no plans' to introduce new plastic notes». Daily Telegraph. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 12-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 28-ին.
  77. ↑ Stott, Michael (2016 թ․ դեկտեմբերի 15). «An unloved banknote: is the £50 in danger?». Financial Times. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 10-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 28-ին.
  78. ↑ «The £50 note is changing and here's why». BBC News. 2018 թ․ հոկտեմբերի 13. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  79. ↑ «Britain to introduce new, more secure 50-pound notes». Miami Herald. 2018 թ․ հոկտեմբերի 13. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
  80. ↑ «New face of the Bank of England's £50 note is revealed». BBC News. 2019 թ․ հուլիսի 15. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 15-ին.
  81. ↑ Bowlby, Chris (2013 թ․ հունվարի 26). «Britain's £1m and £100m banknotes». BBC News.
  82. ↑ «The Bank of England's Role in Regulating the Issue of Scottish and Northern Ireland Banknotes». Bank of England. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  83. ↑ «Letters of Malachi Malagrowther». The Walter Scott Digital Archive. Edinburgh University Library. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  84. ↑ «Scottish and Northern Ireland banknotes». Վերցված է 2023 թ․ հուլիսի 30-ին.
  85. ↑ «Banknote History». Scottish Clearing Banks. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  86. ↑ «Current Banknotes». Scottish Clearing Banks. Արխիվացված օրիգինալից 2007 թ․ հոկտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  87. ↑ «ECB opposes notes issue». BBC News. 2000 թ․ փետրվարի 25. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  88. ↑ «Banking Bill». Publications.parliament.uk. 2008 թ․ հոկտեմբերի 7. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 9-ին.
  89. ↑ «Scottish and Northern Ireland Banknotes – Overview». Bank of England. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  90. ↑ «Salmond voices bank notes fears». BBC News. 2008 թ․ փետրվարի 4. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
  91. ↑ «Scottish independence: Osborne says currency plans 'dive into uncharted waters'». BBC News. 2013 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  92. ↑ Gardham, Magnus (2013 թ․ ապրիլի 21). «Scottish banknotes at risk under Yes vote, warns Treasury». The Herald. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  93. ↑ Carrell, Severin (2013 թ․ ապրիլի 2). «Scottish banknotes: the Treasury's symbolic hostage in the independence debate». The Guardian. London. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  94. ↑ «More detail needed on key issue of currency». The Herald. 2013 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  95. ↑ «Malachi Malagrowther and the Scottish banknote». BBC. 2017 թ․ ապրիլի 22. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 25-ին.
  96. ↑ McIntosh, Lindsay; MacDonell, Hamish (2008 թ․ սեպտեմբերի 19). «Takeover 'may tip economy of Scotland into turmoil'». The Scotsman. Edinburgh. Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  97. ↑ MacLeod, Angus (2008 թ․ սեպտեմբերի 18). «Salmond rallies bank chiefs to rescue Scottish jobs». The Times. London. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  98. ↑ «New RBS bank notes to feature Nan Shepherd and Mary Somerville». The Scotsman. 2016 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 25-ին.
  99. ↑ «RBS to issue polymer £10 banknote in October». BBC. 2017 թ․ օգոստոսի 11. Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 11-ին.
  100. ↑ «New RBS bank notes to feature Nan Shepherd and Mary Somerville». The Scotsman. 2016 թ․ ապրիլի 25. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 25-ին.
  101. ↑ «Archibald Campbell [Mac Cailein Mòr], 3rd Duke of Argyll, 1682 – 1761. Statesman». National Galleries of Scotland – Scottish National Portrait Gallery. 2008. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  102. ↑ «Our Banknotes – The Ilay Series». The Royal Bank of Scotland Group. 2008. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 26-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  103. ↑ «Clydesdale Bank brings in plastic £5 notes». BBC News. 2015 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 23-ին.
  104. ↑ «Plastic £5 notes released by Clydesdale Bank in first for Scotland». STV. 2015 թ․ մարտի 23. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 23-ին.
  105. ↑ «Clydesdale launches Homecoming bank notes – Herald Scotland». The Herald. 2009 թ․ հունվարի 14. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 9-ին.
  106. ↑ «Current Banknotes : Clydesdale Bank». Committee of Scottish Bankers. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  107. ↑ «Current Banknotes». The Association of Commercial Banknote Issuers. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  108. ↑ «Bank Notes». Bank of Ireland Group.
  109. ↑ «Bank of Ireland to feature Old Bushmills Distillery on new Northern Ireland note issue». Bank of Ireland. 2008 թ․ փետրվարի 11. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
  110. ↑ «Bank raises glass to famous drink». BBC News. 2008 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2008 թ․ հոկտեմբերի 30-ին.
  111. ↑ «First Trust Bank banknotes security features». First Trust Bank. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 27-ին.
  112. ↑ O'Neill, Julian (2019 թ․ փետրվարի 13). «First Trust Bank to stop printing notes». BBC News. BBC. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 20-ին.
  113. ↑ «First Trust Bank to cease issuing its own banknotes». First Trust Bank. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 1-ին.
  114. ↑ «Northern Bank officially rebrands as 'Danske Bank'». BBC News. 2012 թ․ նոյեմբերի 15. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 4-ին.
  115. ↑ Poole, Amanda (2012 թ․ մայիսի 11). «Northern Bank to be rebranded by owners Danske Bank». Belfast Telegraph. Վերցված է 2013 թ․ մայիսի 4-ին.
  116. ↑ «Danske Bank puts new bank-notes into circulation». BBC News. 2013 թ․ հունիսի 24. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  117. ↑ «Danske Bank Launch New Bank Notes». Belfast City Centre Management. 2013 թ․ հունիսի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
  118. ↑ «Ulster Bank introduces new £20 note designs». RBS. 2019 թ․ օգոստոսի 21. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 27-ին.
  119. ↑ «States of Alderney Alderney Coins». Alderney Government. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  120. ↑ «New Jersey banknotes begin circulation». BBC. 2010 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
  121. ↑ «On Demand» (PDF). States of Jersey-Treasury and Resources. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 28-ին.
  122. ↑ Jersey to issue 100-pound commemorative note in 2012 BanknoteNews.com, Retrieved 15 August 2011.
  123. ↑ Government of Gibraltar (1934 թ․ հունիս). «Currency Notes Act» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 5-ին.
  124. ↑ (fr) Michel Beuret, "Les mystères de la fausse monnaie", Allez savoir !, no. 50, May 2011.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆունտ_ստեռլինգի_թղթադրամներ&oldid=9946976» էջից