Քուքթաուն
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Քուքթաուն | ||
| անգլ.՝ Cooktown | ||
 | ||
| Երկիր |  Ավստրալիա | |
| Հիմնադրված է | 1873 թ. | |
| ԲԾՄ | 11 մետր | |
| Բնակչություն | ▲2746 մարդ (օգոստոսի 10, 2021)[1] | |
| Փոստային դասիչ | 4895 | |
| ||
Քուքթաուն[2] (անգլ.՝ Cooktown, բառացի՝ «Կուկի քաղաք»), փոքր քաղաք Ավստրալիայի Քվինսլենդ նահանգի հյուսիսային մասում, Քուք շրջանի կենտրոնը (անգլ.՝ Cook Shire): Քաղաքի բնակչությունը 2001 թվականին գնահատվում էր մոտավորապես 1573 մարդ, իսկ ամբողջ Քուք շրջանի բնակչությունը կազմում էր 3812 (2008 թվական)[3]։ Քուքթաունը Ավստրալիայի արևելյան ափի վերջին խոշոր բնակավայրն է։ Մոտակա խոշոր քաղաքը Քերնսն է (գտնվում է 180 կիլոմետր դեպի հարավ)։
Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քուքթաունը գտնվում է Քեյփ Յորք թերակղզու արևելյան ափին, Կորալ ծովի ափին, Էնդիվոր գետի գետաբերանի մոտ (անգլ.՝ Endeavour River): 30 կիլոմետր դեպի հարավ՝ Քուքթաունից 25 կիլոմետր հեռավորության վրա Կորալային ծովից սկսվում է Մեծ արգելախութը։
Քուքթաունից 25 կիլոմետր հեռավորության վրա Կորալային ծովից սկսվում է Մեծ արգելախութը։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կուկի ժամանումը
1770 թվականի հունիսի 23-ին Քուքթաուն նավահանգիստը դարձավ երկու շատ տարբեր մշակույթների հանդիպման կետը։ Այս օրը Գուգու Յիմիտիր ցեղի ավստրալացի աբորիգենները (անգլ.՝ Guugu Yimithirr) կարող էին հետևել առագաստանավին, որն զգուշ մոտենում էր իրենց ափին։ Դա Ջեյմս Կուկի հրամանատարությամբ Endeavour առագաստանավն էր, որն իր առաջին շրջագայությունն էր անում աշխարհով մեկ։ Ավելի վաղ՝ հունիսի 11-ին, նավը բախվել է խութին և լրջորեն վնասել կորպուսը։ Թիմին հաջողվել է ժամանակավորապես փակել անցքը, որից հետո որոշվել է հարմար տեղ փնտրել վերանորոգման համար[4]։
Բրիտանացիները յոթ շաբաթ անցկացրեցին այժմյան Քուքթաունում։ Նրանք զբաղված էին նավը վերանորոգելով, սննդի ու ջրի պաշարները համալրելով, հիվանդներին խնամելով։ Այս հարկադիր կանգառի ժամանակ գիտնականներ Դենիել Սոլենդերը և Ջոզեֆ Բենքսը, ովքեր ուղեկցում էին Կուկին արշավի ժամանակ, հավաքեցին և նկարագրեցին նոր բույսերի տեսակներ, իսկ նկարիչ Սիդնի Պարկինսոնը նկարազարդեց դրանք։ Նա դարձավ առաջին անգլիացի նկարիչը, ով կարողացավ պատկերել տեղի աբորիգեններին։
Մի քանի շաբաթվա ընթացքում Կուկի բուսաբան Ջոզեֆ Բենքսը հանդիպեց և զրուցեց տեղի բնակիչների հետ։ Նա գրանցեց տեղական բարբառի մոտ 50 բառ՝ ներառյալ մի հետաքրքիր կենդանու անունը, որը աբորիգենները կոչում էին գանգուրու (անգլ.՝ gangurru), որը գրվել է որպես կենգուրու (անգլ.՝ kangaru): Կենգուրուներին եվրոպացիներն առաջին անգամ տեսել են այնտեղ բնակեցվելուց մի քանի օր անց հարևան Գրասի Հիլ բլրի վրա (անգլ.՝ Grassy Hill ):
Կուկը տեղական գետին տվել է Endeavour անունը՝ ի պատիվ իր նավի։ Նա ամբողջ թերակղզին անվանել է Քեյփ Յորք՝ ի պատիվ Յորքի դուքսի։ Դրանից հետո նա Ավստրալիայի ամբողջ արևելյան ափը հայտարարեց Անգլիայի սեփականությունը։
Քինգի արշավը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Երկրորդ պաշտոնապես գրանցված արշավը տեղի է ունեցել գրեթե 50 տարի անց։ 1819-1820 թվականներին այստեղ է ժամանում բուսաբան Ալլան Կանինգհեմը, ով ուղեկցում էր կապիտան Ֆիլիպ Փարկեր Քինգին (անգլ.՝ Phillip Parker King ): Կանինգհեմը հավաքեց տեղի բուսական աշխարհի բազմաթիվ նմուշներ Բրիտանական թանգարանի և Լոնդոնի Քյու այգիների համար։
Ոսկե տենդ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1872 թվականին Ուիլյամ Հանն (անգլ.՝ William Hann) ոսկի է հայտնաբերել Պալմեր գետի տարածքում (անգլ.՝ Palmer River ), այժմյան Քուքթաունի հարավ-արևմուտքում։ Այս հայտնագործությունը հայտնի դարձավ Ջեյմս Մալիգանին (անգլ.՝ James Mulligan ), որը 1873 թվականին ղեկավարել է կրկնակի արշավը։ Հաստատվեց ոսկու մեծ հանքավայրի առկայությունը, և արկածախնդիրները ամբողջ աշխարհից լցվեցին Էնդիվոր գետի հովիտ[5]։
Քվինսլենդի կառավարությունն ուղղակիորեն շահագրգռված էր իր նահանգում ոսկու հանքավայրերի զարգացմամբ։ Հանքագործներին սպասարկելու համար անհրաժեշտ էր սպասարկող նավահանգստային քաղաք։ Եվ առաջին այդպիսի նավահանգիստը Քուքթաունն էր, որը հիմնադրվել է 1873 թվականին։ Քիչ անց նույն նպատակով հիմնադրվեցին Քեյրնսը (1876 թվական) և Պորտ Դուգլասը (1877 թվական)։
Հանքավայրի զարգացումը հաջող էր։ 1873-1890 թվականներին հանվել է 15500 կգ ոսկի։ Ոսկու արդյունահանման աճին զուգահեռ, Քուքթաունը նույնպես զարգացավ։ Ենթադրվում է, որ 1880 թվականին գավառում ապրում էր մոտ 7000 մարդ, իսկ բուն քաղաքում՝ 4000 մարդ։ Քուքթաունն ուներ բազմաթիվ հյուրանոցներ և փաբեր այցելուների համար։ Գործում էին խանութներ, հացթուխներ, գարեջրի գործարան, աղյուսի և փայտամշակման գործարան, տպագրվում էր երկու թերթ[6]։
Այդ օրերին չինական համայնքը նշանակալի դեր էր խաղում քաղաքում։ Սկզբում չինացիները գալիս էին որպես հանքափորներ, բայց նրանցից շատերը առևտուր էին անում։ Ոմանք շրջանը մատակարարում էին բրինձ և այլ սննդամթերք, մյուսները խանութներ էին բացում[6]։
1875 թվականին հակամարտություն սկսվեց մի կողմից եվրոպացի վերաբնակիչների և հետախույզների, մյուս կողմից՝ տեղի աբորիգենների միջև։ Արդյունքում ոչնչացվեցին տեղի ցեղերը։ 1881 թվականին Էնդիվոր գետի վրա կամուրջ կառուցվեց։ Նոր կամուրջը հասանելի դարձրեց հսկայական արոտավայրեր Էնդիվոր և Մաքիվոր գետերի հովիտներում (անգլ.՝ McIvor River ): Անան գետի տարածքում 1884 թվական (անգլ.՝ Annan River ), Քուկթաունից հարավ, անագ է հայտնաբերվել։
Ոսկու տենդի ավարտից հետո քաղաքի բնակիչների թիվը սկսեց աստիճանաբար նվազել։ Խոշոր հրդեհները տեղի են ունեցել 1875 և 1919 թվականներին, որոնք ամբողջությամբ ավերել են Կուկթաունի գլխավոր փողոցի բոլոր շենքերը։ 1907 թվականին տեղի ունեցած սաստիկ արևադարձային ցիկլոնը նպաստեց քաղաքի հետագա ավերմանը։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1940 թվականին Քուքթաունում 19-րդ դարի վերջի ոսկու տենդի քիչ հետքեր կային։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին քաղաքի մոտ տեղակայված էր ռազմաբազա։ Այն տեղավորում էր 20000 ավստրալացի և ամերիկյան զորքեր, ովքեր մասնակցել են Խաղաղ օվկիանոսում և Նոր Գվինեայում մարտերին։ Քուքթաունի օդանավակայանը կարևոր դեր խաղաց Կորալյան ծովի ճակատամարտի ժամանակ, որը կանգնեցրեց ճապոնացիների առաջխաղացումը Ավստրալիայի տարածք[5]։
Պատերազմի տարիներին Քեյփ Յորք թերակղզու բնակչության զգալի մասը՝ ինչպես բնիկները, այնպես էլ «սպիտակները», տարհանվեցին դեպի հարավ։ Տեղափոխման ընթացքում շատ աբորիգեններ մահացան, իսկ փրկվածները երբեք չկարողացան վերադառնալ իրենց նախնիների հողերը։
Ներկա շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներկայումս շրջանի իշխանությունները փորձում են ցույց տալ, որ աբորիգենների և այս կոմսությունում ապրող «անգլո-սաքսոնների» հարաբերությունները զգալիորեն բարելավվել են։ Քաղաքի գլխավոր փողոցում կա աբորիգենների համայնքային կենտրոն (անգլ.՝ Aboriginal Community Centre), որը կոչվում է Գունգարդ (անգլ.՝ Gungarde), ի հիշատակ այստեղ ապրող Գուգու Յիմիտիր ցեղերի։ Քուքթաունը նաև աջակցության կենտրոն է վարչաշրջանում ապրող մի քանի աբորիգեն համայնքների համար, ներառյալ Հոփվեյլ ժողովուրդները (անգլ.՝ Hopevale ), որը ապրում է 47 կիլոմետր դեպի հյուսիս-արևմուտք և Wujal-Wudjal ժողովուրդները (անգլ.՝ Wujal Wujal ), ապրում է 72 կիլոմետր դեպի հարավ։
Բրիտանացի նավաստիների և տեղի աբորիգենների առաջին հանդիպման վայրում կառուցվել է «Պատմության պատը» (անգլ.՝ Milbi Wall ): Պատը պատմում է Կուկթաունի և Էնդիվոր գետի մասին տեղի ցեղերի տեսանկյունից[7]։ Այս հուշարձանը հաշտության նշան է այս շրջանի «սպիտակների» և բնիկ բնակիչների միջև։
Ենթակառուցվածք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տրանսպորտ
Քուք շրջանի բնակիչների համար տրանսպորտային միջոցները տրանսպորտային հիմնական միջոցն են։ Քերնսից Քուքթաուն կարող եք ճանապարհորդել Քենեդու մայրուղով (անգլ.՝ Kennedy ) և հետագայում թերակղզի-զարգացման ճանապարհի երկայնքով (անգլ.՝ Peninsula Developmental ): Ճանապարհը շրջում է արևմտյան կողմում գտնվող մեծ լեռնաշղթայի շուրջը, այդ իսկ պատճառով դուք ստիպված կլինեք ընդհանուր առմամբ անցնել մոտ 300 կիլոմետր։ Շարունակելով շարժվել Փինիսուլ-Դիվելոփմենթալ ճանապարհը դեպի հյուսիս-արևմուտք՝ դուք կհասնեք Վեյպա քաղաք, որը գտնվում է Քեյփ Յորք թերակղզու արևմտյան ափին։
Քաղաքի կենտրոնից 7 կիլոմետր հյուսիս-արևմուտք գտնվում է փոքր տեղական օդանավակայան՝ Քուքթաուն օդանավակայանը (անգլ.՝ Cooktown Airport ): Մոտակա միջազգային օդանավակայանը Քերնսի օդանավակայանն է։ Քուքթաուն օդանավակայանի հիմնական ուղղությունը դեպի Քերնս թռիչքներն են, որոնց թռիչքի տևողությունը 90 րոպե է։
Զբոսաշրջություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Տրանսպորտային ցանցի և զբոսաշրջային ենթակառուցվածքների զարգացման շնորհիվ Քուքթաունը սկսեց գումար վաստակել զբոսաշրջային բիզնեսից։ Քաղաքը մեկնարկային կետն է դեպի հյուսիսային և կենտրոնական Քեյփ Յորք թերակղզու անարատ ազգային պարկերը և հյուսիսային Մեծ արգելախութը։ Մինչ այժմ այս վայրը մեր մոլորակի ամենաքիչ բնակեցված և վատ ուսումնասիրված վայրերից մեկն է։
Քուկթաունի ֆլորան առանձնահատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում բուսաբանների համար։ Քաղաքը գտնվում է բուսականության մի քանի գոտիների, ներառյալ արևադարձային և սկլերոֆիլային անտառների հանգույցում (անգլ.՝ sclerophyll ), ավազաթմբեր և ծովածոցներ։ Քաղաքի բուսաբանական այգում հավաքված են հազվագյուտ բույսերի բազմաթիվ նմուշներ։
Տեսարժան վայրեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Մեծ արգելախութը կորալային խութերի և կղզիների լեռնաշղթա է Կորալյան ծովում։ Գտնվում է քաղաքից կես ժամից պակաս հեռավորության վրա։
- Daintree Rainforest (անգլ.՝ Daintree Rainforest անձրևային անտառ է, որը գտնվում է քաղաքից հարավ՝ Քվինսլենդի խոնավ արևադարձային գոտու մաս։ Անտառում ստեղծվել է ազգային պարկ (անգլ.՝ Daintree National Park), պահպանվել է որպես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։
- Leatherd Island ազգային պարկ (անգլ.՝ Lizard Island National Park), գտնվում է Lizard Island-ում (անգլ.՝ Lizard Island), որը Մեծ արգելախութի մի մասն է։ Կղզում կա հանգստյան տուն։
- Լեյքֆիլդ ազգային պարկ (անգլ.՝ Lakefield National Park), գտնվում է քաղաքից 140 կմ հյուսիս-արևմուտք։ Վայրի տարածքը հիանալի վայր է ձկնորսության և հանգստի համար։
- Քուքթաունի բուսաբանական այգի, գեղեցիկ ձևավորված այգիներ՝ տեղական ծագման բույսերի յուրահատուկ հավաքածուով։
Կլիմա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քուքթաունը՝ ըստ Կյոպենի դասակարգման, գտնվում է տաք արևադարձային կլիմայական գոտում[8]։ Արևադարձային մուսսոններով անձրևային սեզոնը տևում է դեկտեմբերից ապրիլ, իսկ համեմատաբար չոր սեզոնը՝ մայիսից նոյեմբեր։ Միջին հաշվով Քուքթաունում տարեկան մոտ 1800 մմ տեղումներ են լինում։
| Ցուցանիշ | Հունվար | Փետրվար | Մարտ | Ապրիլ | Մայիս | Հունիս | Հուլիս | Օգոստոս | Սեպտեմբեր | Հոկտեմբեր | Նոյեմբեր | Դեկտեմբեր | Տարի |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Միջին առավելագույնը, °C | 31,4 | 31,2 | 30,3 | 29,1 | 27,6 | 26,2 | 25,7 | 26,4 | 27,7 | 29,3 | 30,7 | 31,5 | 28,9 |
| Միջին նվազագույնը, °C | 24,3 | 24,1 | 23,9 | 23,1 | 21,7 | 19,9 | 19,2 | 19,7 | 21,2 | 22,7 | 23,9 | 24,3 | 22,3 |
| Տեղումների քանակը, մմ | 375,6 | 377,6 | 389,4 | 218,3 | 78,7 | 50,2 | 26,8 | 30,0 | 16,3 | 22,1 | 61,6 | 162,7 | 1813,6 |
| Աղբյուր։ http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_031016.shtml | |||||||||||||
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Քուքթաունի տեսարանը բլուրից -
Ջեյմս Կուկի թանգարան, Քուքթաուն -
Լողափ, Քուքթաուն
.jpg)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Cooktown // QuickStats — ABS.
- ↑ Արտասահմանյան երկրների աշխարհագրական անվանումների բառարան / խմբ․ Ա․ Մ․ Կոմիկով. — 3֊րդ հրատարակություն. — Մոսկվա: Նեդրա, 1986. — С. 180.
- ↑ «Australian Bureau of Statistics». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 20-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 3-ին.
- ↑ «Джеймс Кук Плавание на «Индеворе» в 1768—1771 годах». Արխիվացված օրիգինալից 2010 թ․ հունիսի 16-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 28-ին.
- ↑ 5,0 5,1 Pike, Glenville. 1979. Queen of the North: A Pictorial History of Cooktown and Cape York Peninsula. ISBN 0-9598960-5-8
- ↑ 6,0 6,1 «History, Gold Fever». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 3-ին.
- ↑ «Milbi Wall». Արխիվացված օրիգինալից 2005 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2009 թ․ ապրիլի 28-ին.
- ↑ Australian climate zones Error in Webarchive template: Empty url.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Cook Shire — Քուք կոմսության Խորհուրդ(անգլ.)
- Australian climate zones — Ավստրալիայի կլիմայական գոտիները(անգլ.)
- Cooktown Airport — Քուքթաունի օդանավակայան(անգլ.)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քուքթաուն» հոդվածին։ |
| ||||||||||
