Jump to content

Սամվել Գևորգյան (սպորտի վարպետ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սամվել Գևորգյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գևորգյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Սամվել Գևորգյան
ապրիլի 12, 1950(1950-04-12) - հուլիսի 3, 1992(1992-07-03) (42 տարեկան)
ԾննդավայրԵրևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահվան վայրՄարտակերտ, Մարտակերտի շրջան, Ադրբեջան
Պարգևներ
«Մարտական խաչ» 1-ին աստիճանի շքանշան

Սամվել Պետրոսի Գևորգյան (ապրիլի 12, 1950(1950-04-12), Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 3, 1992(1992-07-03), Մարտակերտ, Մարտակերտի շրջան, Ադրբեջան), հայ ազատամարտիկ-հրամանատար, Խորհրդային Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի, հետագայում Հայաստանի և Արցախի Հանրապետության սահմանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերի մասնակից, խճուղային հեծանվավազքի ՀԽՍՀ բազմակի չեմպիոն, ԽՍՀՄ առաջնության հաղթող, սպորտի վարպետ[1][2][3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սամվել Գևորգյանը ծնվել է 1950 թվականի հունվարի 21-ին Երևան քաղաքում[Ն 1]։ 1971 թվականին ավարտել է Ֆիզիկական կուլտուրայի հայկական պետական ինստիտուտը։ 1971-1972 թվականներին ծառայել է Խորհրդային Միության զինված ուժերում։ 1972-1989 թվականներին աշխատել է որպես մարզիչ-մանկավարժ[2]։

Մարզական հաջողություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դպրոցական տարիքից զբաղվել է խճուղային հեծանվավազքով` դառնալով պատանիների եւ մեծահասակների հանրապետական ու համամիութենական բազմաթիվ մրցաշարերի հաղթող։ 15 տարեկանում արժանացել էր սպորտի վարպետի կոչման։ Խորհրդային Հայաստանի խճուղային հեծանվավազքի առաջնության յոթակի չեմպիոն է։ Հանդես է եկել ԽՍՀՄ խճուղային հեծանվավազքի հավաքականում[1][2][3]։

Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սամվել Գևորգյանը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Արցախյան ազատամարտին։ 1989-1990 թվականներին կատարել է «Սասունցի Դավիթ» կամավորական ջոկատի շտաբի պետի պարտականությունները։ 1990 մայիսին դարձել է «Սասնա ծռեր» կամավորական ջոկատի հրամանատար[3]։

1990 թվականի հունվարին մասնակցել է Խորհրդային Հայաստանի Երասխ գյուղի ինքնապաշտպանական կռիվներին։ Այնուհետև մասնակցել է Հայաստանի Ոսկեպար, Կիրանց, Կոռնիձոր գյուղերի, Ճամբարակի, Վարդենիսի շրջանի բնակավայրերի, Արցախի Հանրապետության Իվանյան, Բերձոր (Բերձորի մարդասիրական միջանցքի բացում), Մարտակերտ բնակավայրերի ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին[3]։

Զոհվել է 1992 թվականի հուլիսի 3-ին Մարտակերտի պաշտպանական մարտերի ժամանակ[3]։

Երասխի ինքնապաշտպանական կռիվներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սամվել Գևորգյանը մասնակցել է 1990 թվականին Երասխ գյուղում և հարակից տարածքներում ընթացող մարտական գործողություններին։ Հունվարի 17-ից 19-ը Խորհրդային Հայաստանի Արարատի շրջանի Երասխ բնակավայրում և հարակից տարածքներում հայկական կամավորական ջոկատների և ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումների միջև տեղի են ունենում զինված ընդհարումներ։ Մարտական գործողությունները սկսվում են հունվարի 17-ին։ Հայկական ուժերը զբաղեցրել էին Արաքսի հովտի դիրքերը, իսկ ադրբեջանական ստորաբաժանումները՝ Երասխի մերձակա բնական բարձրադիր ամրություններում։ Չկարողանալով շոշափելի հաջողությունների հասնել՝ հայկական ինքնապաշտպանական ուժերի հրամանատարները հունվարի 17-ի գիշերը ռազմական խորհրդի նիստ են հրավիրում՝ որոշելու ռազմական գործողությունների հետագա պլանը։ Հունվարի 18-ին հայկական կամավորական ուժերն անցնում են վճռական հարձակման, ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումներին հեռացնում են իրենց զբաղեցրած գրեթե բոլոր բարձրադիր դիրքերից։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հունվարի 19-ին, որի ընթացքում հայկական ուժերը ոչնչացնում են ադրբեջանական բոլոր կրակակետերը և հակառակորդ կողմին հետ մղվել դեպի Նախիջևան[2]։

Բերձորի ազատագրական մարտեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սամվել Գևորգյանը մասնակցել է 1992 թվականի մայիսի 17-ից 18-ը Հայաստանի և Արցախի Հանրապետության միջև ցամաքային ճանապարհի հաղորդակցության բացման մարտերին։ Ստեփանակերտի հարավարևմտյան մատույցներում ադրբեջանական զինված ուժերի առաջխաղացումը կասեցնելուց և Շուշիի ազատագրումից հետո Արցախի Հանրապետության ինքնապաշտպանական ուժերը և կամավորական ջոկատները ձեռնարկել են օպերատիվ-ռազմական և կենսական կարևորության Շուշի-Լաչին-Զաբուխ ճանապարհի բացման ռազմական գործողությունը։ Մայիսի 17-ին հայկական ուժերը վերահսկողության տակ են առել Բերդաձորի ենթաշրջանի Ծաղկաձոր, Կանաչ թալա, Մեծշեն, Հինշեն, Եղցահող գյուղերը։ Մայիսի 18-ին Արցախի ինքնապաշտպանական ուժերը կազմավորումները և կամավորական ջոկատները մտել են Բերձոր (Լաչին), ապա դուրս եկել Հայաստանի պետական սահման՝ Գորիսի ուղղությամբ բացելով Արցախը Հայաստանին կապող «Մարդասիրական միջանցքը[2]։

Նահատակություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանի գերեզմանը Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրում

1992 թվականի հունիս-հուլիս ամիսներին Մարտակերտի մատույցներում թեժ կռիվներ էին ընթանում։ Հուլիսի 3-ին Սամվել Գևորգյանը տեղեկանում է, որ «Նաիրի» ջոկատի զինծառայողները շրջափակման մեջ են ընկել։ Սամվել Գևորգյանը հեռակապով կապ է հաստատում «Նաիրի» ջոկատի հրամանատարի հետ և որոշում «Վիլիս» ավտոմեքենայով գնալ շրջափակման մեջ ընկած ազատամարտիկներին օգնության։ Նա ավտոմեքենայով շարժվում է դեպի ադրբեջանական տանկերի ուղղությամբ՝ նպատակ ունենալով շեղել վերջինների կրակը շրջապատված հայ զինծառայողների ուղղությունից։ Ադրբեջանական տանկերը կրակի ուղղությունը փոխում են դեպի իրենց կողմը շարժվող «Վիլիսը»։ Արձակված կրակից սպանվում է Սամվել Գևորգյանը։ Դրանից հետո շրջապատման մեջ հայտնված «Նաիրի» ջոկատի զինծառայողները ճեղքում են պաշարումն ու դուրս գալիս շրջափակումից[3]։ Նույն օրը ուշ երեկոյան Սամվել Գևորգյանի մարմնի դուրս բերման համար ադրբեջանցիների կողմից վերահսկվող տարածք է մտնում նրա զինակիցներից մեկը։

Սամվել Գևորգյանը հետմահու պարգևատրվել է Հայաստանի Մարտական խաչ առաջին աստիճանի շքանշանով[1]։ Նրա անունով են անվանակոչել Երևան քաղաքի Դավիթաշեն վարչական շրջանում գտնվող թիվ 189 դպրոցը[1]։

  1. Համաձայն «Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994» հանրագիտարանի՝ Սամվել Գևորգյանը ծնվել է 1950 թվականի հունվարի 21ին, իսկ ըստ hayzinvor.am կայքի հրապարակումներից մեկի՝ 1950 թվականի ապրիլի 12-ին։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]