Մարտակերտի շրջան (ԼՂԻՄ)

Մարտակերտի շրջան; Мардакертский район
Երկիր	ԽՍՀՄ
Կարգավիճակ	շրջան
Մտնում է	ԼՂԻՄ
Ներառում է	Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզ
Վարչկենտրոն	Մարտակերտ
Հիմնադրված է	օգոստոսի 8, 1930 թ.
Ժամային գոտի	UTC+4, ամռանը UTC+5

Մարտակերտի շրջան, վարչական միավոր Ադրբեջանի ԽՍՀ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1930 թվականի օգոստոսի 8-ին վարչատարածքային բաժանման ժամանակ ձևավորվեց Ջրաբերդի շրջանը։ 1939 թվականի սեպտեմբերի 17-ին վերանվանվեց Մարտակերտի շրջան^[1]։

Վարչական շրջանի կենտրոնը եղել է Մարտակերտ ավանը։ Շրջանում եղել են 3 քաղաքատիպ ավաններ. Մատաղիս (կարգավիճակը 1943 թվականից), Մարտակերտ (1960 թվականից), Լենինավան (1966 թվականից)^[2]։ Այն Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի տարածաշրջանում տարածքով և բնակչությամբ ամենամեծն էր։ Բնակչությունը հիմնականում հայեր էին^[1]։

1991 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Ադրբեջանի ԽՍՀ Լեռնային Ղարաբաղի մարզային և Ադրբեջանի ԽՍՀ Շահումյանի շրջանային ժողովրդական պատգամավորների համատեղ նիստում, Ադրբեջանի ԽՍՀ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի (ԼՂԻՄ) սահմանների և Ադրբեջանի ԽՍՀ-ի հարակից Շահումյան շրջանի տարածքները հայտարարվեցին Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն։

Ղարաբաղյան հակամարտության ընթացքում ԼՂՀ-ն պահպանեց վերահսկողությունը ԼՂԻՄ-ի նախկին Մարտակերտի շրջանի մեծ մասի նկատմամբ, որը վերածվեց ԼՂՀ Մարտակերտի շրջանի։ ԼՂԻՄ-ի Մարտակերտի շրջանի նախկին տարածքների մի մասը գտնվում է Ադրբեջանի վերահսկողության տակ և ընդգրկվել է Թարթառի շրջանում։

Տարի	Հայեր	%	Ադրբեջանցիներ	%	Ռուսներ	%	Ընդամենը
1926	29 292	92,2	1 914	6,0	434	1,4	31 768
1939	36 453	89,3	2 833	6,9	1 244	3,0	40 812
1959	33 555	88,9	3 415	9,1	611	1,6	37 734
1970	38 220	86,9	5 168	11,7	348	0,8	44 004
1979^[3]	37 050	83,1	7 050	15,8	355	0.8	44 586