Սամվել Գևորգյան (սպորտի վարպետ)
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սամվել Գևորգյան (այլ կիրառումներ)- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Գևորգյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
| Սամվել Գևորգյան | |
|---|---|
.jpg) | |
| ապրիլի 12, 1950 - հուլիսի 3, 1992 (42 տարեկան) | |
| Ծննդավայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Մահվան վայր | Մարտակերտ, Մարտակերտի շրջան, Ադրբեջան |
| Պարգևներ |  |
Սամվել Պետրոսի Գևորգյան (ապրիլի 12, 1950, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հուլիսի 3, 1992, Մարտակերտ, Մարտակերտի շրջան, Ադրբեջան), հայ ազատամարտիկ-հրամանատար, Խորհրդային Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի, հետագայում Հայաստանի և Արցախի Հանրապետությունների սահմանների ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերի մասնակից, խճուղային հեծանվավազքի ՀԽՍՀ բազմակի չեմպիոն, ԽՍՀՄ առաջնության հաղթող, սպորտի վարպետ[1][2][3]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանը ծնվել է 1950 թվականի հունվարի 21-ին Երևան քաղաքում[Ն 1]։ 1971 թվականին ավարտել է Ֆիզիկական կուլտուրայի հայկական պետական ինստիտուտը։ 1971-1972 թվականներին ծառայել է Խորհրդային Միության զինված ուժերում։ 1972-1989 թվականներին աշխատել է որպես մարզիչ-մանկավարժ[2]։
Մարզական հաջողություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դպրոցական տարիքից զբաղվել է խճուղային հեծանվավազքով` դառնալով պատանիների եւ մեծահասակների հանրապետական ու համամիութենական բազմաթիվ մրցաշարերի հաղթող։ 15 տարեկանում արժանացել էր սպորտի վարպետի կոչման։ Խորհրդային Հայաստանի խճուղային հեծանվավազքի առաջնության յոթակի չեմպիոն է։ Հանդես է եկել ԽՍՀՄ խճուղային հեծանվավազքի հավաքականում[1][2][3]։
Հայ-ադրբեջանական հակամարտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել Արցախյան ազատամարտին։ 1989-1990 թվականներին կատարել է «Սասունցի Դավիթ» կամավորական ջոկատի շտաբի պետի պարտականությունները։ 1990 մայիսին դարձել է «Սասնա ծռեր» կամավորական ջոկատի հրամանատար[3]։
1990 թվականի հունվարին մասնակցել է Խորհրդային Հայաստանի Երասխ գյուղի ինքնապաշտպանական կռիվներին։ Այնուհետև մասնակցել է Հայաստանի Հանրապետության Ոսկեպար, Կիրանց, Կոռնիձոր գյուղերի, Ճամբարակի, Վարդենիսի շրջանի բնակավայրերի, Արցախի Հանրապետության Իվանյան, Բերձոր (Բերձորի մարդասիրական միջանցքի բացում), Մարտակերտ բնակավայրերի ինքնապաշտպանական և ազատագրական մարտերին[3]։
Զոհվել է 1992 թվականի հուլիսի 3-ին Մարտակերտի պաշտպանական մարտերի ժամանակ[3]։
Երասխի ինքնապաշտպանական կռիվներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանը մասնակցել է 1990 թվականին Երասխ գյուղում և հարակից տարածքներում ընթացող մարտական գործողություններին։ Հունվարի 17-ից 19-ը Խորհրդային Հայաստանի Արարատի շրջանի Երասխ բնակավայրում և հարակից տարածքներում հայկական կամավորական ջոկատների և ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումների միջև տեղի են ունենում զինված ընդհարումներ։ Մարտական գործողությունները սկսվում են հունվարի 17-ին։ Հայկական ուժերը զբաղեցրել էին Արաքսի հովտի դիրքերը, իսկ ադրբեջանական ստորաբաժանումները՝ Երասխի մերձակա բնական բարձրադիր ամրություններում։ Չկարողանալով շոշափելի հաջողությունների հասնել՝ հայկական ինքնապաշտպանական ուժերի հրամանատարները հունվարի 17-ի գիշերը ռազմական խորհրդի նիստ են հրավիրում՝ որոշելու ռազմական գործողությունների հետագա պլանը։ Հունվարի 18-ին հայկական կամավորական ուժերն անցնում են վճռական հարձակման, ադրբեջանական զինված ստորաբաժանումներին հեռացնում են իրենց զբաղեցրած գրեթե բոլոր բարձրադիր դիրքերից։ Մարտական գործողությունները շարունակվել են նաև հունվարի 19-ին, որի ընթացքում հայկական ուժերը ոչնչացնում են ադրբեջանական բոլոր կրակակետերը և հակառակորդ կողմին հետ մղվել դեպի Նախիջևան[2]։
Բերձորի ազատագրական մարտեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանը մասնակցել է 1992 թվականի մայիսի 17-ից 18-ը Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության միջև ցամաքային ճանապարհի հաղորդակցության բացման մարտերին։ Ստեփանակերտի հարավարևմտյան մատույցներում ադրբեջանական զինված ուժերի առաջխաղացումը կասեցնելուց և Շուշիի ազատագրումից հետո Արցախի Հանրապետության ինքնապաշտպանական ուժերը և կամավորական ջոկատները ձեռնարկել են օպերատիվ-ռազմական և կենսական կարևորության Շուշի-Լաչին-Զաբուխ ճանապարհի բացման ռազմական գործողությունը։ Մայիսի 17-ին հայկական ուժերը վերահսկողության տակ են առել Բերդաձորի ենթաշրջանի Ծաղկաձոր, Կանաչ թալա, Մեծշեն, Հինշեն, Եղցահող գյուղերը։ Մայիսի 18-ին Արցախի ինքնապաշտպանական ուժերը կազմավորումները և կամավորական ջոկատները մտել են Բերձոր (Լաչին), ապա դուրս եկել Հայաստանի պետական սահման՝ Գորիսի ուղղությամբ բացելով Արցախը Հայաստանին կապող «Մարդասիրական միջանցքը[2]։
Նահատակություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1992 թվականի հունիս-հուլիս ամիսներին Մարտակերտի մատույցներում թեժ կռիվներ էին ընթանում։ Հուլիսի 3-ին Սամվել Գևորգյանը տեղեկանում է, որ «Նաիրի» ջոկատի զինծառայողները շրջափակման մեջ են ընկել։ Սամվել Գևորգյանը հեռակապով կապ է հաստատում «Նաիրի» ջոկատի հրամանատարի հետ և որոշում «Վիլիս» ավտոմեքենայով գնալ շրջափակման մեջ ընկած ազատամարտիկներին օգնության։ Նա ավտոմեքենայով շարժվում է դեպի ադրբեջանական տանկերի ուղղությամբ՝ նպատակ ունենալով շեղել վերջինների կրակը շրջապատված հայ զինծառայողների ուղղությունից։ Ադրբեջանական տանկերը կրակի ուղղությունը փոխում են դեպի իրենց կողմը շարժվող «Վիլիսը»։ Արձակված կրակից սպանվում է Սամվել Գևորգյանը։ Դրանից հետո շրջապատման մեջ հայտնված «Նաիրի» ջոկատի զինծառայողները ճեղքում են պաշարումն ու դուրս գալիս շրջափակումից[3]։ Նույն օրը ուշ երեկոյան Սամվել Գևորգյանի մարմնի դուրս բերման համար ադրբեջանցիների կողմից վերահսկվող տարածք է մտնում նրա զինակիցներից մեկը։
Հիշատակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սամվել Գևորգյանը հետմահու պարգևատրվել է Հայաստանի Հանրապետության Մարտական խաչ առաջին աստիճանի շքանշանով[1]։ Նրա անունով են անվանակոչել Երևան քաղաքի Դավիթաշեն վարչական շրջանում գտնվող թիվ 189 դպրոցը[1]։
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Համաձայն «Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994» հանրագիտարանի՝ Սամվել Գևորգյանը ծնվել է 1950 թվականի հունվարի 21ին, իսկ ըստ hayzinvor.am կայքի հրապարակումներից մեկի՝ 1950 թվականի ապրիլի 12-ին։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «Քաջի լեգենդը», hayzinvor.am, (արխիվացված 14․10․2021թ․)
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Ղարաբաղյան ազատագրական պատերազմ 1988-1994» հանրագիտարան, Երևան 2004 թվական, Հայկական Հանրագիտարան հրատարակչություն։
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Նա կրեց իր հերոսական կերպարը», hayzinvor.am, (արխիվացված 14․10․2021թ․)։