Պանչևո

Պանչևո
Քաղաք
	Պանչևո
	սերբ.՝ Панчево
Դրոշ	Զինանշան
	Պանչևո քաղաքը
	Կոորդինատներ: 44°52′26″ հս․ լ. 20°39′7″ ավ. ե. / 44.87389° հս․. լ. 20.65194° ավ. ե.
Երկիր	Սերբիա
Մարզ	Վոյեվոդինա
Քաղաքապետ	Սաշա Պավլով
Մակերես	148,8 կմ²
ԲԾՄ	80 մ
Խոսվող լեզուներ	Սերբերեն
Բնակչություն	76,203 մարդ (2011)
Խտություն	512 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	013
Փոստային ինդեքս	26000
Փոստային ինդեքսներ	26000
Ավտոմոբիլային կոդ	PA
Պաշտոնական կայք	pancevo.rs
	Պանչևո Վիքիպահեստում

Պանչևո (սերբ.՝ Панчево, արտասանություն: [pâːnt͡ʃe̞v̞ɔ̝], սլովակ.՝ Pánčevo), քաղաք Սերբիայի Հանրապետության Վոյեվոդինայի ինքնավար մարզում:

Քաղաքի տարածքով հոսում են Արևելյան Եվրոպայի խոշորագույն Դանուբ և Տիմիշ ջրառատ գետերը: Պանչևոն գտնվում է Սերբիայի, Ռումինիայի և Հունգարիայի միջև «բաժանարար գիծ» հանդիսացող Բանատ պատմական շրջանում և համարվում է Սերբիայի Հարավային Բանատի շրջանի վարչական կենտրոնը:

Պանչևոն բնակչության թվով Վոյեվոդինայի ինքնավար մարզի չորրորդ ամենամեծ քաղաքն է: Ըստ 2011 թվականի նախնական տվյալների՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 76,203 մարդ: Նույն թվականի պաշտոնական մարդահամարի տվյալներով քաղաքի բնակչությունը հասնում էր 123 414-ի:

Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի տեղաբնիկները՝ սերբերը, քաղաքը անվանում են Պանչևո (սերբ.՝ Панчево), իսկ հունգարները՝ Պանցսովո: Թուրքերեն լեզվով քաղաքի անունը հնչում է որպես Պանչովա (թուրք.՝ Pançova): Գերմանացիները քաղաքը կոչում են Պանշյովա (գերմ.՝ Pantschowa):

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պանչևո քաղաքը տեղակայված է Սերբիայի հյուսիսային հատվածում՝ Բանատ պատմա-աշխարհագրական մարզում: Պանչևոն մտնում է Վոյեվոդինայի ինքնավար մարզի կազմի մեջ:

Կլիման մեղմ ցամաքային է: Տարվա ամենատաք եղանակը հուլիսն է, իսկ ամենացուրտը՝ հունվարը:

Սերբական այս քաղաքը գտնվում է ծովի մակարդակից 80 մետր բարձրության վրա և տարածքը հիմնականում հարթավայրա-դաշտավայրային է:

Կենդանական աշխարհում գերակշռում են սմբակավորները: Ունի հարուստ բուսական աշխարհ: Ներքին ջրերը հարուստ են տարբեր ձկնատեսակներով:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքի տարածքում հայտնաբերված և մ.թ.ա. 8-րդ դարի թվագրվող մամլիչը հավաստում է, որ ներկայիս Պանչևոյի տարածքում մարդը բնակություն է հաստատել դեռևս հնագույն ժամանակների^[1]:

Քաղաքի մասին առաջին հիշատակումները եղել են 1153 թվականին՝ «Իդրիսիա» գրքում, երբ Պանչևոն հիշատակվում է որպես առևտրական նավահանգիստ: Քաղաքը բնակեցված է եղել սերբերով, իսկ 9-րդ դարում կառավարվել Բուլղարիայի կայսրության կողմից: 11-րդ դարում այն բաժին է հասել Հունգարիայի թագավորությանը, իսկ 16-րդ դարում կազմել է Օսմանյան կայսրության մաս:

Օսմանյան կայսրության տիրապետության ներքո քաղաքը միավորվել է թուրքական Տեմեսվեր նահանգի մեջ և եղել է խոշոր սերբաբնակ բնակավայրերից մեկը Օսմանյան կայսրության կազմում:

1716 թվականին քաղաքը անցել է Հաբսբուրգյան իշխանության տակ: Այն միավորվել է հաբսբուրգյան Բանատ գավառի մեջ: 1751 թվականին քաղաքի հյուսիսային մասը անցել է քաղաքացիական վարչակազմի ենթակայության տակ: Հաբսբուրգյան վարչակազմի տարիներին ավստրո-գերմանական կառավարությունը խրախուսեց քաղաքում գերմանացիների վերաբնակեցումը: Շուտով՝ Պանչևո քաղաքը բաժանվեց երկու հատվածների՝ սերբական և գերմանական: Ըստ 1767 թվականի տվյալների՝ Պանչևոյի ապրում էր 424 սերբ և 132 գերմանական ընտանիք:

Ըստ 1787 թվականի տվյալների՝ քաղաքի բնակիչներից 3,506-ը ուղղափառ քրիստոնյաներ էին իսկ մնացած 2005-ը՝ կաթոլիկ: 18-րդ դարի երկրորդ կեսին քաղաքի սերբական հատվածը կցվեց Օսմանյան կայսրությանը, իսկ գերմանականը՝ Ավստրիական կայսրությանը:

1918 թվականին Պանչևոն (ինչպես նաև Արևմտյան Բանատի մյուս քաղաքները) դարձան սերբերի, խորվաթների և սլովենացիների թագավորության մասը (այդ թագավորությունը հետագայում վերանվանվեց Հարավսլավիա): Ըստ 1921 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում էր 19 362 մարդ, որոնցից 9,422 սերբեր էին, 7,237-ը՝ գերմանացիներ, իսկ 887-ը՝ հունգարներ:

1941 թվականին Հարավսլավիան ենթերկվել է Նացիստական Գերմանիայի ռազմախուժմանը^[2]: Այս տարիներին քաղաքի գերեզմանատանը կատարվել է հանցագործություն, որի ընթացքում քաղաքում զոհված չորս գերմանացի զինվորների փոխարեն նացիստները սպանել են 35 տղամարդ և մեկ կին: Պանչևոն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում բազմիցս եղել է գերմանական և հունգարական վայրագությունների զոհ:

1941-1944 թվականներին Պանչևոյի տարածքը՝ Սերբիայի հետ մեկտեղ բռնազավթվել է առանցքի երկրների կողից: Հոլոքոսթի տարիներին Սերբիայի և Հունգարիայի Վոյեվոդինա շրջանի տարածքներում սպանվել են 6-7,000 հրեաներ^[3]:

1999 թվականին քաղաքը ռմբակոծվել է Հյուսիսատլանտյան դաշինքի զորքերի կողմից: Թիրախակետերը եղել են քաղաքի նավթազտարանը, ավիացիոն գործարանը և մի շարք քիմիական գործարաններ:

Բնակչություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վերջին տարիներին քաղաքի բնակչությունը կրտրուկ ավելացել է: Ըստ 2011 թվականին անցկացված մարդահամարի տվյալների՝ սերբական այս քաղաքի բնակչությունը կազմում է 123,414 մարդ:

Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը զբաղեցնում են սերբերը, ովքեր խոսում են սերբերենով: 2011 թվականի տվյալներով խոշոր էթնիկական մեծամասնություններ են նաև մակեդոնացիները (4,558), ռումինացիները (3,173), ռումինացիները (3,422) և սլովակները (1,411):

Հիմնական կրոնը քրիստոնեության ուղղափառ ճյուղն է: