Ուսթեր

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Բնակավայր
Ուսթեր
շվեյց. գերմ.՝ Uster
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՇվեյցարիա Շվեյցարիա
Մակերես28,56 կմ², 28,49 կմ²
ԲԾՄ464 մետր
Պաշտոնական լեզուգերմաներեն
Բնակչություն▲36 791 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2022)[1]
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ044
Փոստային դասիչ8610, 8612 և 8613
Ավտոմոբիլային կոդZH
Պաշտոնական կայքuster.ch
Ուսթեր (Շվեյցարիա)##
Ուսթեր (Շվեյցարիա)

Ուսթեր (ալեմաներեն՝ «Uschter») քաղաք և Շվեյցարիայի Ցյուրիխ կանտոնի Ուսթեր շրջանի մայրաքաղաքը։

Ուսթեր քաղաքի նշանակությունը զգալիորեն աճել է Ցյուրիխի տրանսպորտային ցանցի S-Bahn ցանցի կառուցմամբ։ Ավելի քան 36000 բնակիչ ունեցող այն կանտոնի երրորդ քաղաքն է և Շվեյցարիայի քսան ամենամեծ քաղաքներից մեկը։ Վետցիկոնի հետ միասին կազմում է Ցյուրիխի Օբերլանդի երկու կենտրոններից մեկը։ Ուստերը գտնվում է Գրեյֆենսի կոչվող լճի կողքին։

Ուստերի պաշտոնական լեզուն գերմաներենն է, սակայն հիմնական խոսակցական լեզուն ալեմանական շվեյցարական գերմաներենի բարբառի տեղական տարբերակն է։

Ուստեր քաղաքը 2001 թվականին ստացել է Վակերի մրցանակը։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսթերի օրը 1830 թվականի նոյեմբերի 22-ին, հետևի ֆոնին գտնվում են ամրոցն ու եկեղեցին

Ռիեդիկոն գյուղն առաջին անգամ հիշատակվել է 741 թվականին, իսկ Ուսթերը առաջին անգամ հիշատակվել է 775 թվականին՝ որպես Ուսթրա վիլլա։. Տեղանունը բացատրվել է, որ արտացոլում է հին բարձր գերմաներեն *ustrâ կամ *uster-aha «voracious [գետ]» ըստ «Boesch»-ի (1978 թվական)[2]։ Առաջին անգամ հիշատակվել է 1099 թվականին, Սուրբ Անդրեաս եկեղեցու նվիրատվությունը տրվել է Rapperswil-ի տան կողմից որպես ընդարձակ գյուղական եկեղեցի[3]։ Բուրգ Ուսթերը (ամրոցը) առաջին անգամ հիշատակվել է 1267 թվականին, որպես Ֆրայհեր ֆոն Բոնշտետենի տիրապետության տակ[4]։ 1300 թվականի հունվարի 7-ին Էլիզաբեթ ֆոն Ռապերսվիլը վաճառեց Գրեյֆենսեի թագավորության գրավականը ասպետ Հերման II-ին, ինչպես նաև ֆոն Լանդենբերգը, ներառյալ Գրեյֆենսեի ամրոցը, քաղաքը, համանուն լիճը և ավելի մեծ թվով ագարակներ, ինչպես նաև հովվական իրավունքները (Կիրխրեխտ) Ուսթերում[5]։ 1438 թվականին եկեղեցական իրավունքները (Kirchrecht) վաճառվել են Ռութի աբբայությանը։ Եկեղեցին համարվում էր այսպես կոչված «Լաուբիշոֆ» կալվածքի մի մասը, որը հավանաբար գտնվել է մոտակա սարահարթում, որտեղ գտնվում է Ուսթեր ամրոցը[3]։

Հին Ցյուրիխի պատերազմի ժամանակ՝ 1444 թվականի մայիսին, Հին Շվեյցարիայի Համադաշնությունը պաշարեց մոտակա Գրեյֆենսի քաղաքը, պահվում էր մոտ 70 պաշտպանների կողմից, որոնց մեծ մասը Ամտ Գրեյֆենսի բնակիչներ էին, և մի քանի Հաբսբուրգի և Ցյուրիխի զինվորներ։ Քաղաքը գրավվեց չորս շաբաթ անց՝ մայիսի 27-ին, և ողջ մնացած 64 պաշտպանները, բացի երկուսից, հաջորդ օրը գլխատվեցին, այդ թվում՝ առաջնորդ Վիլդհանս ֆոն Բրայտենլանդենբերգը։ Նույնիսկ պատերազմի ժամանակ զանգվածային մահապատիժը համարվում էր դաժան և անարդար արարք։ Մայիսի 29-ին գրավվել են Գրեյֆենսի ամրոցը և քաղաքի պարիսպները։

Ի թիվս այլ հողերի և ապրանքների փոխանցման, 1448 թվականի ապրիլի 25-ին Բերինգեր ֆոն Լանդեմբերգ ֆոն Գրիֆենսեն իր որդիների Հուգ և Բերինգեր դեմ Յունգենների թույլտվությամբ հաստատեց, որ այն վայրում, որտեղ թաղված են իր բոլոր նախնիները, եկեղեցուն որպես պենպաստ պետք է փոխանցվի փողերի, ապրանքների և հողերի երկար ցուցակ[6]։ 1473 թվականին եկեղեցու ընկերները, հիմնվելով ավելի հին տարեգրքի (լատիներեն՝ libri anniversariorum) վրա, որն այժմ կորել է, ստեղծեցին նորը, որը Ցյուրիխի կանտոնի լավագույն պահպանվածներից է։ Ռուտի վանքի լուծարմամբ Ցյուրիխում ռեֆորմացիայի ժամանակ նրա իրավունքներն անցան Ցյուրիխ քաղաքի կառավարությանը 1525 թվականին։ 1824 թվականին օծվեց նոր բարեփոխված եկեղեցին[3]։

1830 թվականի նոյեմբերի 22-ին Ցյուրիխի կանտոնի մոտ 10000 տղամարդ հավաքվեցին Ուսթերի մոտ և պահանջեցին նոր սահմանադրություն։ Այս համագումարը, որը հայտնի է որպես «Ուսթերի օր», Շվեյցարիայի այլ ժողովների հետ միասին հանգեցրեց Վերականգնմանը և Շվեյցարիայի Դաշնային պետության ստեղծմանը։

Աշխարհագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Niederuster, որը գտնվում է Գրեյֆենսեում
Օդային տեսարան (1971 թվական)

Ուսթերն ունի 28,5 կմ2 (11,0 քառակուսի մղոն) տարածք։ Այս տարածքից 44,4%-ն օգտագործվում է գյուղատնտեսական նպատակներով, իսկ 27,1%-ը՝ անտառապատ։ Հողատարածքի մնացած մասի 26.2%-ը բնակեցված է (շենքեր կամ ճանապարհներ), իսկ մնացածը (2.3%) ոչ բերքատու (գետեր, սառցադաշտեր կամ լեռներ)[7]։ 1996 թվականին բնակարաններն ու շինությունները կազմում էին ընդհանուր տարածքի 18,4%-ը, իսկ տրանսպորտային ենթակառուցվածքները կազմում էին մնացածը (7,8%)[8]։ Ընդհանուր անարդյունավետ տարածքի ջրերը (առուները և լճերը) կազմում են տարածքի 0,4%-ը։ 2007թ.-ի դրությամբ ընդհանուր մունիցիպալ տարածքի 22.2%-ում իրակացավում էր որոշ տեսակի շինարարության[8]։

Ժողովրդագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսթերի համայնապատկեր Ուսթեր ամրոցի հետ
Ուսթերի Բարեփոխված եկեղեցին ինչպես երևում է ամրոցի աշտարակից

Ուսթերն ունի 35,337 բնակչություն (2020 թվականի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ)։ 2007 թվականի դրությամբ բնակչության 21,6%-ը կազմում էին օտարերկրյա քաղաքացիները։ 2008 թվականի դրությամբ բնակչության սեռային բաշխվածությունը կազմում էր 49,6% տղամարդ և 50,4% իգական սեռի ներկայացուցիչ։ Վերջին 10 տարիների ընթացքում բնակչությունն աճել է 14,2 տոկոսով։ Բնակչության մեծ մասը (2000 թվականի դրությամբ) խոսում է գերմաներեն (85,0%), ընդ որում իտալերենը երկրորդն է ամենատարածված (4,5%), իսկ ալբաներենը՝ երրորդը (1,7%)։

Ուսթերի ազգությունները 12-31-2010 12-31-2015
{{{2}}} Շվեյցարիա 78,67 % 77,38 %
{{{2}}} Գերմանիա 4,53 % 5,02 %
{{{2}}} Իտալիա 4,06 % 3,92 %
{{{2}}} Պորտուգալիա 1,55 % 1,76 %
{{{2}}} Կոսովո 0,76 % 1,56 %
{{{2}}} Հյուսիսային Մակեդոնիա 0,95 % 0,91 %
{{{2}}} Թուրքիա 0,94 % 0,87 %
{{{2}}} Իսպանիա 0,64 % 0,85 %
 Ավստրիա 0,76 % 0,73 %
 Սերբիա 1,42 % 0,70 %

2007 թվականի ընտրություններում ամենահայտնի կուսակցությունը SVP-ն էր, որը հավաքեց ձայների 31,3%-ը։ Հաջորդ երեք ամենահայտնի կուսակցություններն էին SPS-ը (20,6%), CSP-ն (13,3%) և Կանաչների կուսակցությունը (12,2%)։

Բնակչության տարիքային բաշխվածությունը (2000 թվականի դրությամբ) երեխաներն ու դեռահասները (0-19 տարեկան) կազմում են բնակչության 22,2%-ը, իսկ մեծահասակները (20-64 տարեկան) կազմում են 65%-ը և տարեցները (64 տարեկանից բարձր) կազմում են 12,8%։ Ուսթերում բնակչության մոտ 73,9%-ը (25-64 տարեկան) ավարտել է կամ ոչ պարտադիր միջնակարգ կրթություն, կամ լրացուցիչ բարձրագույն կրթություն (կամ համալսարան կամ Fachhochschule): Ուստերում կա 12605 տնտեսություն[8]։

Ուսթերի գործազրկության մակարդակը կազմում է 3,28%։ 2005 թվականի դրությամբ տնտեսական առաջնային հատվածում աշխատում էր 392 մարդ և այս ոլորտում ներգրավված շուրջ 92 ձեռնարկություն։ Երկրորդային հատվածում զբաղված է 3204 մարդ, այս ոլորտում կա 238 տնտեսվարող սուբյեկտ։ Երրորդական ոլորտում զբաղված է 9475 մարդ, այս ոլորտում՝ 1091 բիզնես[7]։ 2007թ. դրությամբ աշխատող բնակչության 51.5%-ը աշխատում էր լրիվ դրույքով, իսկ 48.5%-ը՝ կես դրույքով[8]։

2008 թվականի տվյալներով Ուսթերում կար 9366 կաթոլիկ և 11890 բողոքական։ 2000 թվականի մարդահամարի ժամանակ կրոնը բաժանվել է մի քանի փոքր կատեգորիաների։ Մարդահամարի տվյալներով՝ 45%-ը եղել են բողոքականների տեսակ, որոնցից 41,8%-ը պատկանում է Շվեյցարիայի բարեփոխված եկեղեցուն, իսկ 3,3%-ը՝ այլ բողոքական եկեղեցիներին։ Բնակչության 31,7%-ը կաթոլիկ էր։ Մնացած բնակչության 5,4%-ը եղել է մուսուլման, 7,2%-ը պատկանել է այլ կրոնի (նշված չէ), 3,4%-ը կրոն չի ընդունել, իսկ 11,7%-ը՝ աթեիստ կամ ագնոստիկ[8]։

Եղանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսթերում տարեկան միջինում անձրևում է 135,4 օր, ինչը կազմում է 1164 մմ (45,8 դյույմ)։ Ամենախոնավ ամիսը հունիսն է, որի ընթացքում Ուսթերը ստանում է միջինը 137 մմ (5,4 դյույմ) տեղումներ։ Այս ամսվա ընթացքում տեղումներ են գրանցվում միջինում 13,1 օրում։ Տարվա ամենաչոր ամիսը հոկտեմբերն է՝ 13,1 օրվա ընթացքում տեղումների միջինը ծավալը կազմում է 69 մմ (2,7 դյույմ)[9]։

Վակերի մրցանակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շվեյցարիայի Ուսթեր երկաթուղային կայարանում կլոր տունը

Ուսթերը ստացել է Վակերի մրցանակը Շվեյցարիայի ժառանգության միության կողմից 2001 թվականին՝ Ցյուրիխի շրջակայքում գտնվող անանուն շվեյցարական ագլոմերացիայի շրջանակներում քաղաքի ինքնությունը պահպանելու ջանքերի համար։ Ընկերությունը նշել է, որ զարգացած հողերը հստակորեն առանձնացված են հարևան գյուղատնտեսական հողերից։ Նրանք բարձր են գնահատել քաղաքի ջանքերը հին ու նոր շենքերը ինտեգրելու և ներդաշնակ ճարտարապետական ոճերով կառուցելու ուղղությամբ[10]։

Կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճապոնական դպրոցը Ցյուրիխում

Ուսթերի հիմնական դպրոցը սպասարկում է տարրական դասարանների երեխաներին[11], մինչդեռ Ուսթերի միջնակարգ դպրոցի տնօրինությունը սպասարկում է սպասարկում է միջնակարգ դպրոցի աշակերտներին[12]։ Ուսթերի կրթական կենտրոնը ներառում է երեք հաստատություններ՝ Ուսթեր արհեստագործական ուսումնարան (արհեստագործական դպրոց) Ուսթերի Կանտոնի դպրոց (գիմնազիա) և Ուսթերի բարձրագույն տեխնիկական դպրոց[13]։

Ցյուրիխի ճապոնական դպրոցը, Շվեյցարիայի միակ տարրական և կրտսեր ավագ ճապոնական միջազգային ամենօրյա դպրոցը, գտնվում է Ուստեր քաղաքում[14]։

Ուստեր քաղաքի և տարածաշրջանային գրադարանը և քաղաքային արխիվը և Կլաուի գրադարանը գտնվում են քաղաքի սահմաններում[15][16]։ «Nänikon» գրադարանը գտնվում է Նանիկոնում, նաև քաղաքի սահմաններում[17]։

Նշանավոր մարդիկ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստենիա Միշել, 2014 թվական
  • Յակոբ Հոյսեր-Ստաուբ (1862–1941) շվեյցարացի արդյունաբերող և բարերար
  • Ֆրից Նուսբաում (1924–2013) շվեյցարացի մարզիկ, 1948 թվականի ամառային օլիմպիական խաղերում մասնակցել է տղամարդկանց տասնամարտում։
  • Հեդի Լանգ (1931–2004) շվեյցարացի քաղաքական գործիչ, կանտոնային գործադիրի պաշտոնում ընտրված առաջին կինը
  • Ռոջեր Սաբլոնյե (1941–2010), պատմաբան և գրող, Ցյուրիխի համալսարանի ֆակուլտետ
  • Էրիխ Նիգ (ծն. 1952) շվեյցարացի բջջային կենսաբան
  • Ռոլանդ Վիսնեկկեր (ծնված 1967 թվականին) հոլանդացի / շվեյցարացի դերասան ֆիլմերում և թատերական ներկայացումներում
  • Ջուզեպպե Մացարելի (ծնված 1972 թվականին) նախկին շվեյցարացի ֆուտբոլիստ, ավելի քան 300 մեկ խաղում և 13 ազգային հավաքականի համար
  • Ֆիլիպ Մոնտանդոն (ծնված 1982 թվականին) թոշակի անցած ֆուտբոլիստ՝ 300-ից ավելի խաղ
  • Ստենիա Միշել (ծնված 1987 թվականին) շվեյցարացի ֆուտբոլիստ, ով խաղում է «Բազելում» որպես դարպասապահ
  • Սանդրո Զելլեր (ծնված 1991 թվականին) շվեյցարացի ավտոարշավորդ։

Տրանսպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուսթերի քաղաքապետարանը սպասարկվում է երկու երկաթուղային կայարաններով, որոնցից երկուսն էլ սպասարկվում են Ցյուրիխի S-Bahn-ի գնացքներով։ Ուսթերի երկաթուղային կայարանը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում և սպասարկվում է S9, S14, S15 և S5 գծերով։ Նենիկոն-Գրեյֆենսի երկաթուղային կայարանը գտնվում է հարակից Գրեյֆենսեի քաղաքապետարանի հետ սահմանին և սպասարկվում է միայն S9 և S14 գծերով։ Ուսթերը Ցյուրիխի Կենտրոնական կայարանից 14 րոպե հեռավորության վրա (S5) է, երբ ճանապարհորդում եք ամենաարագ գնացքներով[18]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Ուսթեր քաղաքի համայնապատկերը՝ լուսանկարված Ուսթեր ամրոցից
    Ուսթեր քաղաքի համայնապատկերը՝ լուսանկարված Ուսթեր ամրոցից
  • Բարեփոխված եկեղեցի (պաշտոնական) և Ուսթերի ամրոց
    Բարեփոխված եկեղեցի (պաշտոնական) և Ուսթերի ամրոց
  • Ազատ եկեղեցի
    Ազատ եկեղեցի
  • Ուստեր ամրոց
    Ուստեր ամրոց
  • Նոսսիկոն և Ռիեդիկոն (աջից)
    Նոսսիկոն և Ռիեդիկոն (աջից)
  • Ուիլն ու Նիդերուսթերը, Գրեյֆենսին, Պֆաննենսթելը և Ֆորչը հետին պլանում
    Ուիլն ու Նիդերուսթերը, Գրեյֆենսին, Պֆաննենսթելը և Ֆորչը հետին պլանում
  • Կայարան
    Կայարան
  • Քաղաքային այգի
    Քաղաքային այգի
  • Ավտոբուսի կայարան երկաթուղային կայարանից այն կողմ
    Ավտոբուսի կայարան երկաթուղային կայարանից այն կողմ
  • Շատրվան շրջանաձև ճանապարհ ռեստորանի հետ
    Շատրվան շրջանաձև ճանապարհ ռեստորանի հետ
  • Վարչական շենքի մոտ շրջանցիկ
    Վարչական շենքի մոտ շրջանցիկ
  • Քաղաք Ուսթերը Վերևից

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ https://www.uster.ch/dienstleistungen/19514 — Uster.
  2. ↑ The OHG adjective ustar is glossed as gulosus "voracious" in the Abrogans. The reference is to the Ustermer Aa, which is known to have caused frequent flooding in the medieval period; by contrast, the name Glatt given to the river downstream of Greifensee translates to "smooth". Bruno Boesch, "Uster" in: Name und Geschichte: Henning Kaufmann zum 80. Geburtstag, eds. F. Debus, K. Puchner (1978) (Kleine Schriften zur Namensforschung 1945–1981, Heidelberg 1981, 458ff). Boesch rejects older claims of Celtic or Latin origin of the name.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Bruno Schmid (2014 թ․ հունվարի 14). «Uster (Gemeinde)» (գերմաներեն). HDS. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  4. ↑ City of Uster website-History (de) accessed 5 January 2010
  5. ↑ «Graf Rudolf III. und Elisabeth von Rapperswil» (գերմաներեն). Argovia: Jahresschrift der Historischen Gesellschaft des Kantons Aargau 10/1879, in: retro.seals.ch. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 21-ին.
  6. ↑ «C II 12, Nr. 418 Messstiftung von Beringer von Landenberg-Greifensee dem Alten in der Kirche Uster, der Grablege seines Geschlechts (1448.04.25)» (գերմաներեն). Staatsarchiv des Kantons Zürich. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2015 թ․ սեպտեմբերի 13-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 Swiss Federal Statistical Office accessed 14-Aug-2009
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 Statistics Zurich (de) accessed 4 August 2009
  9. ↑ «Temperature and Precipitation Average Values-Table, 1961–1990» (գերմաներեն, ֆրանսերեն, and իտալերեն). Federal Office of Meteorology and Climatology – MeteoSwiss. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 8-ին., the weather station elevation is 440 meters above sea level.
  10. ↑ Wakker Prize Արխիվացված 2015-04-11 Wayback Machine (de) accessed 14 August 2009
  11. ↑ Home page. Primarschule Uster. Retrieved on 23 April 2015. "Poststrasse 13 8610 Uster"
  12. ↑ Home page Արխիվացված 2015-05-01 Wayback Machine. Sekundarschulverwaltung Uster. Retrieved on 23 April 2015. "Poststrasse 13 8610 Uster"
  13. ↑ Home page Արխիվացված 2015-04-29 Wayback Machine. Bildungszentrum Uster. Retrieved on 23 April 2015.
  14. ↑ Home page. Japanese School in Zurich. Retrieved on 2 January 2014. "住所：Florastrasse 18a　8610 Uster Switzerland"
  15. ↑ "Stadt- und Regionalbibliothek Uster" (Archive). Commune of Uster. Retrieved on 23 April 2015. "Bankstrasse 17, 8610 Uster"
  16. ↑ "Stadtarchiv und Kläui Bibliothek" (Archive). Commune of Uster. Retrieved on 23 April 2015. "Stadtarchiv: Bahnhofstr. 17, 8610 Uster Kläui Bibliothek (Leseraum): Zürichstrasse 11, 8610 Uster"
  17. ↑ "Bibliothek Nänikon Արխիվացված 2014-11-29 Wayback Machine" (Archive). Commune of Uster. Retrieved on 23 April 2015. "Stationsstrasse 49, 8606 Nänikon"
  18. ↑ «S-Bahn trains, buses and boats» (PDF). ZVV. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ուսթեր&oldid=9789421» էջից