Ուոլես Թուրման

Ուոլես Թուրման;
Ծնվել է	օգոստոսի 16, 1902
Ծննդավայր	Սոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ
Մահացել է	դեկտեմբերի 26, 1934 (32 տարեկան) կամ դեկտեմբերի 21, 1934 (32 տարեկան)
Մահվան վայր	Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն	ԱՄՆ
Ազգություն	աֆրոամերիկացի
Կրթություն	Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան, Յուտայի համալսարան և West High School?
Մասնագիտություն	վիպասան, խմբագիր, դրամատուրգ, սյունակագիր, ակնարկագիր, գրող և լրագրող
Ամուսին	Louise Thompson Patterson?
	Wallace Thurman Վիքիպահեստում

Ուոլաս Հենրի Թուրման (օգոստոսի 16, 1902(1902-08-16)^[1]^[2], Սոլթ Լեյք Սիթի, ԱՄՆ - դեկտեմբերի 26, 1934(1934-12-26) կամ դեկտեմբերի 21, 1934(1934-12-21)^[3]^[4], Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ) ամերիկացի արձակագիր, ով ակտիվ էր Հարլեմյան Վերածննդի դարաշրջանում։ Նա նաև գրել է շարադրություններ, աշխատել որպես խմբագիր, ինչպես նաև հրատարակել է կարճատև թերթեր և գրական հանդեսներ։ Նա առավել հայտնի է իր «Սև հատապտուղը. Նեգրական կյանքի վեպը» ստեղծագործությամբ (1929), որը խտրականության մասին է՝ ըստ մաշկի գույնի, քանի որ ավելի բաց գույնի մաշկն ավելի բարձր է գնահատվում։

Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուոլաս Թուրմանը ծնվել է Սոլթ Լեյք Սիթիում՝ Բեուլայի և Օսկար Թուրմանի ընտանիքում։ Թուրմանը երբ մոտ մեկ ամսական էր, նրա հայրը լքել է ընտանիքը։ Ուոլեսը 30 տարեկան հասակում հանդիպել է հորը։ Այդ ժամանակ Ուոլեսը և մայրը ապրում էին Սոլթ Լեյք Սիթիում՝ իր մայրական տատիկի՝ Էմմա Ջեքսոնի հետ։ Ջեքսոնն առանց լիցենզիայի օղի էր վաճառում^[5]։

Թուրմանի վաղ կյանքն առանձնանում էր միայնությամբ, ընտանեկան անկայունությամբ և հիվանդություններով։ Վեց տարեկան հասակում նա հաճախել է դպրոց, որը գտնվում էր Այդահո նահանգի Բոիս քաղաքում, բայց նրա վատ առողջության պատճառով ի վերջո տեղի ունեցել դպրոցական երկամյա բացակայություն, որի ընթացքում նա վերադարձել է իր տատիկ Էմմայի մոտ՝ Սոլթ Լեյք Սիթի։ 1910-1914 թվականներին Թուրմանն ապրում էր Չիկագոյում։ Այնուհետև մոր հետ տեղափոխվել է Նեբրասկայի Օմահա, որտեղ էլ ավարտել է այդ գիմնազիան^[6]։ Այս ընթացքում նա տառապում էր համառ ինֆարկտներից։ 1918 թվականի ձմռանը Կալիֆոռնիայի Պասադենա քաղաքում բնակվելիս Թուրմանը համաշխարհային գրիպի համաճարակի ժամանակ գրիպ էր ընկել։ Նա ապաքինվել և վերադարձել է Սոլթ Լեյք Սիթի, որտեղ էլ ավարտել է ավագ դպրոցը։

Թուրմանն անհագ ընթերցող էր։ Նրան դուր էր գալիս Պլատոնի, Արիստոտելի, Շեքսպիրի, Հավլոք Էլիսի, Ֆլոբերի, Շառլ Բոդլերի և շատ այլ գործեր։ Իր առաջին վեպը նա գրել է 10 տարեկան հասակում։ 1919-1920 թվականներին հաճախել է Յուտայի համալսարան՝ որպես նախաբժշկական ուսանող։ 1922 թվականինին տեղափոխվել է Լոս Անջելեսի Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարան, բայց հեռացել՝ առանց գիտական կոչում ստանալու։

Լոս Անջելեսում նա ծանոթացել և ընկերացել է գրող Առնա Բոնտեմփսի հետ և դարձել թերթի թղթակից և սյունակագիր։ Նա ստեղծել է «Outlet» ամսագիրը։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1925 թվականին Թուրմանը տեղափոխվել է Հարլեմ։ Հաջորդ տասնամյակի ընթացքում նա աշխատել է որպես ուրվական գրող, հրատարակիչ և խմբագիր, ինչպես նաև գրել է վեպեր, պիեսներ և հոդվածներ^[5]։ 1926 թվականին նա դարձել է «The Messenger» սոցիալիստական ամսագրի խմբագիր, որն ուղղված էր սևամորթներին։ Այնտեղ նա առաջինն է հրապարակել Լենգսթոն Հյուզի մեծահասակների թեմաներով պատմությունները^[5]։ 1926 թվականի հոկտեմբերին Թուրմանը թողել է «The Messenger» ամսագիրը՝ դառնալով «Աշխարհի վաղը» ամսագրի խմբագիր, որը պատկանում էր սպիտակամորթներին։ Հաջորդ ամիս նա համագործակցել է «Fire» հրատարակչական գրականության հիմնադիրների հետ։ Մասնակիցների թվում էին Հյուզը, Զորա Նիլ Հերսթոնը, Ռիչարդ Բրյուս Նուգենտը, Աարոն Դուգլասը և Գվենդոլին Բ. Բենեթը։

Նա կարողացել է հրատարակել «Fire»-ի միայն մեկ համարը։ Նա մարտահրավեր է նետել այնպիսի գործիչների, ինչպիսիք են W. E. B. Du Bois- ը և աֆրոամերիկացիները, ովքեր աշխատում էին հանուն սոցիալական հավասարության և ռասայական ինտեգրման։ Թուրմանը քննադատել է նրանց այն համոզման համար, որ սևամորթների արվեստը պետք է քարոզչություն ծառայի այդ նպատակների համար։ Նա ասել է, որ «Նոր նեգր» շարժումը չափազանց շատ էներգիա է ծախսել` փորձելով սպիտակամորթ ամերիկացիներին ցույց տալ, որ սևամորթները պատկառելի են և ոչնչով չեն զիջում։

Թուրմանը և «Նիգերատի»-ի մյուսները (միտումնավոր հեգնական անուն, որն նա օգտագործում էր Հարլեմյան Վերածննդի դարաշրջանի աֆրոամերիկացի նկարիչների և մտավորականների համար) ցանկանում էին ցույց տալ աֆրոամերիկացիների իրական կյանքը՝ և՛ լավը, և՛ վատը։ Թուրմանը կարծում էր, որ սևամորթ նկարիչները պետք է ամբողջությամբ ընդունեն և նշեն աֆրոամերիկացիների կյանքի ծանր պայմանները։ Ինչպես գրել են Սինգհն ու Սքոթը.

Այսպիսով՝ Թուրմանի «Հարլեմյան վերածնունդը» ստեղծագործությունն արտահայտում է հստակ գաղափար քննադատական օբյեկտիվության հանդեպ։ Սևամորթ գրողը չպետք է ենթարկվի միջին խավի սևամորթների գեղագիտական նախասիրություններին, ոչ էլ պետք է գրի սպիտակամորթների հովանավորողների համար^[7]։

Այս ընթացքում, Հարլեմի Ուեսթ 136-րդ փողոցում գտնվող Թուրմանի բնակարանը դարձել է աֆրո-ամերիկյան գրական ավանգարդի և վիզուալ արվեստագետների հանդիպման կենտրոն^[8]։ Թուրմանն ու Հերսթոնը հեգնանքով սենյակն անվանել են «Նիգերատիի պալատ»^[9]։ Նա նկարել է պատերը կարմիր և սև գույներով, որոնք օգտագործում էր «Fire»-ի շապիկին։ Նուգենտը նկարել է որմնանկարներ պատերին, որոնցից մի քանիսը պարունակում էին հոմոերոտիկ բովանդակություն։

928 թվականին Թուրմանին խնդրել են խմբագրել «Հարլեմ» կոչվող ամսագիրը։ Մասնակիցների թվում էին Ալեն Լոքը, Ջորջ Շույլերը և Ալիս Դանբար-Նելսոնը։ Նա թողարկել է ընդամենը երկու համար։ Դրանից հետո Թուրմանը դարձել է Նյու Յորքի խոշոր հրատարակչական ընկերության ընթերցող, առաջին աֆրոամերիկացին, ով աշխատել է նման պաշտոնում։

Լանգսթոն Հյուզը նկարագրել է Թուրմանին որպես «... տարօրինակ փայլուն սև տղա, ով կարդացել էր ամեն ինչ և նրա քննադատական միտքը կարող էր ինչ-որ բան սխալ գտնել իր կարդացածի մեջ»^[5]։ Թուրմանի մաշկի մուգ գույնի մասին շատ են արտահայտվել մեկնաբանություններում՝ ներառելով բացասական արձագանքներ ինչպես սև, այնպես էլ սպիտակամորթ ամերիկացիների կողմից։ Նա իր գրություններում օգտագործում էր այդպիսի գունավորություն՝ հարձակվելով սևամորթների համայնքում ավելի թեթև մաշկ ունեցող ներկայացուցիչների վրա^[5]։

Թուրմանը գրել է «Հարլեմ» պիեսը, որը դեբյուտ է կատարել Բրոդվեյում 1929 թվականին։ Նույն թվականին լույս է տեսել նրա առաջին վեպը «Սև հատապտուղը. Նեգրական կյանքի վեպ» (1929)։ Վեպն այժմ ճանաչվում է որպես գեղարվեստականության շրջադարձային աշխատանք, քանի որ կենտրոնացել է ներհասարակական նախապաշարմունքի և գույնզգույնության վրա սև համայնքում, որտեղ պատմականորեն նախընտրում էին ավելի բաց մաշկը։

Երեք տարի անց Թուրմանը հրատարակեց «Գարնան նորածինները» (1932)՝ Հարլեմյան Վերածննդի թեմաների և անհատների ծաղրերգությունը։ Նա սպիտակամորթ Աբրահամ Լ. Ֆուրմանի հետ համահեղինակ է իր վերջին վեպին՝ «Ինտերը» (1932)։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թուրմանն ամուսնացել է Լուիզ Թոմփսոնի հետ 1928 թվականի օգոստոսի 22-ին։ Ամուսնությունը տևել է ընդամենը վեց ամիս։ Թոմփսոնն ասել է, որ Ուոլեսը համասեռամոլ է։ Նրանք միասին երեխաներ չեն ունեցել^[5]^[10]։

Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թուրմանը մահացել է 32 տարեկան հասակում տուբերկուլյոզից, որը, շատերի կարծիքով, ավելի էր սրվել ալկոհոլի դեմ նրա երկարատև պայքարի արդյունքում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 African American Authors, 1745-1945: A Bio-Bibliographical Critical Sourcebook / E. S. Nelson — Westport: Greenwood Press, 2000. — P. 389. — 525 p. — ISBN 0-313-30910-8
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 "Wallace Thurman", in Encyclopedia of the Harlem Renaissance, ed. by Aberjhani & Sandra West, pp. 328–330
↑ Singh & Scott. (2003), p. 3
↑ Singh & Scott (2003), pp. 19–20
↑ Aberjhani and West (2003), Encyclopedia, p. 242
↑ Rafia Zahar (ed.): Harlem Renaissance, Five Novels of the 1920s, Library of America, 2011. A biographical note on Thurman states (p.851) "... in November 1926 Thurman moved into an apartment at 267 West 136th Street (nicknamed "Niggerati Manor"), which he shared with the artist and writer Richard Bruce Nugent and which became a social center frequented by Hughes, Hurston, Dorothy West, and others."
↑ Rampersad (1986), vol. 1, p. 172. Quote: Louise Thompson said, "I never understood Wallace. He took nothing seriously. He laughed about everything. He would often threaten to commit suicide but you knew he would never do it. And he would never admit that he was a homosexual, but he was. Never, never, not to me at any rate."

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Scott, and Daniel M. (2003). The Collected Writings of Wallace Thurman: A Harlem Renaissance Reader. Rutgers University Press 0-8135-3301-5
Aberjhani and West, Sandra, eds. Encyclopedia of the Harlem Renaissance, "Wallace Thurman", (2003). Checkmark Press 0-8160-4540-2
Rampersad, Arnold (1986). The Life of Langston Hughes Volume 1: I, Too, Sing America. Oxford University Press 0-19-514642-5
Hughes, Langston. The Big Sea. New York: Hill and Wang, 1994. (pgs 233 through 238)
Huggins, Nathan Irvin. Harlem Renaissance. New York: Oxford University Press, 1971.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Detailed biography of Thurman
Wallace Thurman at glbtq Արխիվացված 2007-08-13 Wayback Machine
Wallace Thurman Collection. Yale Collection of American Literature, Beinecke Rare Book and Manuscript Library.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուոլես Թուրման» հոդվածին։

[_75e493fffbaa4190-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_b2b672646df0d3ba-2] 2,0 ^2,1 Encyclopædia Britannica

[_4aef137ce7b0a32a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[_39db061882f14d40-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 African American Authors, 1745-1945: A Bio-Bibliographical Critical Sourcebook / E. S. Nelson — Westport: Greenwood Press, 2000. — P. 389. — 525 p. — ISBN 0-313-30910-8

[AberWest-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 "Wallace Thurman", in Encyclopedia of the Harlem Renaissance, ed. by Aberjhani & Sandra West, pp. 328–330

[6] Singh & Scott. (2003), p. 3

[7] Singh & Scott (2003), pp. 19–20

[8] Aberjhani and West (2003), Encyclopedia, p. 242

[9] Rafia Zahar (ed.): Harlem Renaissance, Five Novels of the 1920s, Library of America, 2011. A biographical note on Thurman states (p.851) "... in November 1926 Thurman moved into an apartment at 267 West 136th Street (nicknamed "Niggerati Manor"), which he shared with the artist and writer Richard Bruce Nugent and which became a social center frequented by Hughes, Hurston, Dorothy West, and others."

[10] Rampersad (1986), vol. 1, p. 172. Quote: Louise Thompson said, "I never understood Wallace. He took nothing seriously. He laughed about everything. He would often threaten to commit suicide but you knew he would never do it. And he would never admit that he was a homosexual, but he was. Never, never, not to me at any rate."

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]