Շաբուրիձեներ
| Շաբուրիձեներ | |
|---|---|
| Տեսակ | Վիքիմեդիայի նախագծի բազմիմաստության փարատման էջ |
| Երկիր |  Վրաց թագավորություն |
| Տիրույթներ | Մցխեթ-Մթիանեթ |
| Ծագում | Սասանյան Պարսկաստան |
| Տիտղոսներ | Էրիսթավի («վրաց իշխան») |
| Ազգային պատկանելիություն | վրացիներ, պարսիկներ, աբխազներ |
| Դավանանք | վրաց ուղղափառ եկեղեցի, իսլամ |
Շաբուրիձեներ կամ Շաբուրիշվիլիներ (վրաց.՝ შაბურიშვილი), միջնադարյան վրացական ազնվականական տոհմ, որը ծագել է Պարսկաստանի Սասանյան արքայատոհմից։ Վերջինիս ներկայացուցիչները 13-15-րդ դարերում գահակալել են Արագվիի իշխանությունում։
Ըստ ընդունված վարկածի՝ Շաբուրիձեները սերվում են Գեորգի III-ի օրոք Վրաց թագավորությունում հաստատված մի իսլամադավան իշխանից (ամենայն հավանականությամբ միջնադարյան Հայաստանում կառավարած քրդական ծագում ունեցող Շադդադյանների տոհմից)։ Շաբուրիձեները, որպես ազնվականական տոհմ, առաջին անգամ հիշատակվել են միայն 14-րդ դարի վերջում՝ 1380 թվականին[1]։
Շաբուրիձեները կարողանում են օգտվել Վրաց թագավորության ներսում բռնկված ավատատիրական երկպառակտչություններից և զբաղեցնել Արագվի գետի հովիտը՝ Մցխեթ-Մթիանը (Դուշեթ կենտրոնով)։ Շուտով Դուշեթը դառնում է Շաբուրիձեների տոհմական կալվածքը, իսկ հարակից շրջանների միավորման հետևանքով վերջիններս ստեղծում են Արագվիի իշխանությունը (վասալական տերություն)։ Այս շրջանում Շաբուրիձեների տոհմի ներկայացուցիչներն ունեին բավականին ազդեցիկ դիրք, որն էլ պայմանավորված էր բուն Վրաստանում իշխող Բագրատիոնիների հետ վերջիններիս սերտ ազգակցական-բարեկամական կապերով։ Նշանավոր դեպք է վրաց արքա Վախթանգ III-ի ամուսնությունը Շաբուրիձեներից սերվող Հռիփսիմե անունով մի ազնվական տիկնոջ հետ (այս մասին հավաստում է «Քարթլիս ցխովրեբան»։ Շաբուրիձեների հետ խնամիական կապեր է հաստատել նույնիսկ Բյուզանդական կայսրության վերջին արքան՝ Կոստանդին XI Պալեոլոգոսը, ով գալով Վրաստան կնության է առել Շաբուրիձեների ընտանիքից մի անանուն կնոջ և վերջինիս տարել Կոստանդնուպոլիս։
Չնայած վերջիններիս ազդեցիկ հեղինակությանը՝ 15-րդ դարում Արագվիի իշխանությունում վերջիններիս ժառանգական իշխանությունը դադարում է։ Շաբուրիձեները հիմնականում ունեցել են էրիսթավիի և ազնաուրիի տիտղոսներ[2]։ 18-րդ դարում Շաբուրիձեների մեկ այլ ճյուղ հաստատվել է Ռուսական կայսրությունում՝ սկզբնավորելով Շաբուրովների տոհմին։
