Նագեթներ
 | |
|---|---|
 | |
| Ենթատեսակ | Հավամսով կերակուր |
| Առաջացման երկիր |  ԱՄՆ |
 Chicken nuggets Վիքիպահեստում | |
Նագեթներ (անգլ.՝ chicken nuggets), ամերիկյան խոհանոցի ճաշատեսակ է՝ պատրաստված յուղի մեջ տապակած հավի կրծքամսի խրթխրթան ֆիլեից։ 1950-ականներին հայտնագործված այս ճաշատեսակը դարձել են արագ սննդի հանրաճանաչ ապրանք։ Դրանք վաճառվում են նաև սառեցված՝ տնային օգտագործման համար[1]։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Nugget» բառը (անգլ.՝ (եզակի՝ nugget), (հոգնակի՝ nuggets)) հայտնվել է 1850-ական թվականներին ամերիկյան «ոսկե տենդի» ժամանակ և նշանակում է ոսկու հատիկ։
Հարյուր տարի անց՝ 1950 թվականին, մի գիտնական՝ Ամերիկայի Կոռնելի համալսարանի սննդի տեխնոլոգիայի ամբիոնի պրոֆեսոր, ստեղծել է հավի ֆիլեի պատրաստման բաղադրատոմս՝ համեղ և շատ խրթխրթան։ Նագեթների վերաբերյալ ակադեմիական աշխատանք է ներկայացվել Ռոբերտ Բեյքերի կողմից, բայց բաղադրատոմսն ինքնին արտոնագրված չէր[2]։ Խմորով պատված և տապակած հավի այս տարբերակը Բեյքերը և նրա գործընկերները անվանել են «Chicken Crispie» (խրթխրթան հավ)։ Այդ նույն տարիներին պրոֆեսորը մշակել է նագեթների պատրաստման եղանակներ այնպես, որ դրանք հնարավոր լինի սառեցնել և հալեցնել՝ պահպանելով հավի ամբողջականությունը և պատրաստի արտադրանքի հատկությունները։ Նա նաև հորինել է հավը պաքսիմատով պատելու մեքենա[3]։ Բեյքերի նորարարությունները լուծեցին մսի արդյունաբերության մեջ առկա խնդիրները և թույլ տվեցին, որ հավի կտորներն ունենան ցանկացած ձև։
Նախ միսը լցնում են քացախի, աղի, հացահատիկի և կաթի փոշու մեջ, որպեսզի այն պնդանա։ Այնուհետև հավի կտորները պատվում են ձվից և հացահատիկից պատրաստված խմորով, որը կարելի է տապակել կամ սառեցնել[4]։
1979 թվականին «Tyson Foods»-ը մշակել է նագեթների բաղադրատոմս «McDonalds» արագ սննդի ցանցի համար։ 1980 թվականին նագեթները ներկայացվել են հասարակության լայն շրջանակներին և արագորեն դարձել են ԱՄՆ-ում ամենահայտնի ուտեստներից մեկը։
Ներկայումս նագեթներ արտադրվում են սննդի բազմաթիվ ցանցերի և կիսաֆաբրիկատներ արտադրող ընկերությունների կողմից ամբողջ աշխարհում։ Արտաքինից խրթխրթան, իսկ ներսից փափուկ․ նրանք վաղուց արդեն ժողովրդականություն են վայելում ոչ միայն իրենց հայրենիքում, այլև Եվրոպայի և Ասիայի տարբեր երկրներում։
Տեղեկություն մթերքի մասին[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագեթներն ընդհանուր առմամբ համարվում են յուղոտ և անառողջ սնունդ[5][6]։ Հրապարակվել է հետազոտություն,որը վերլուծել է ամերիկյան արագ սննդի երկու ցանցերի հավի նագեթների բաղադրությունը։ Պարզվել է, որ մթերքի գրեթե կեսը կմախքային մկաններ են,իսկ մեծ մասը կազմել են ճարպերը։ Այլ նագեթներ ներառում էին նաև էպիթելային, ոսկրային, նյարդային և շարակցական հյուսվածքներ։ Հեղինակները եզրակացրել են, որ «հավի նագեթները շատ յուղոտ են և ունեն սխալ անվանում»[7]։
Արտադրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հավի կտորների վերամշակումը սկսվում է ոսկորներից։ Հավի միսը կտրատում են և ձևավորում են ճիշտ չափ։ Դա արվում է կամ ձեռքով, օգտագործելով մի շարք դանակներ, կամ մանրացման միջոցով (ոսկրազերծման մեթոդ, երբ հավի մսի ավելի փափուկ մասերը մղվում են ցանցի միջով, թողնելով ավելի կոշտ մասերը, ինչի հետևանքով ստացվում է մսի ֆարշ։ Կտորները տեղադրվում են հատուկ ապարատի մեջ,որը պտտվում է, որպեսզի բոլոր կտորները հավասարապես պատվեն ցանկալի համեմունքներով և հացով։ Ի վերջո, նագգետները փաթեթավորվում են, սառեցվում և պահվում են առաքման համար[8][9]։ Թեև կոնկրետ բաղադրիչները և արտադրության մեթոդները կարող են տարբեր լինել՝ կախված արտադրողից, վերը նկարագրված մեթոդները կիրառվում են ոլորտի մեծ մասի արտադրողների համար։
Նագեթների պատրաստման եղանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նագեթների սկզբնական բաղադրատոմում հավի կրծքամիսը մանրացված էր, փոքր կտորներով, թխված էր ալյուրի, ձվի և հացի փշրանքների մեջ (հավելյալ խտության և խրթխրթանության համար) և տապակվում էր յուղի մեջ։ Պաքսիմատի միջոցող մսի հյութն ու համը մնում է ներսում, իսկ վերևում մնում է նեգետի «ոսկին»՝ խրթխրթան, համեղ շերտը։ Ֆիլեին ավելացվել են նաև հատուկ բաղադրիչներ, որպեսզի այն կպչուն լինի՝ ապահովելով 100% կպչունություն մսի և հացի միջև։
Այսօր ամենահայտնի նագեթի բաղադրատոմսը պատրաստվում է ամբողջական հավի ֆիլեից։ Այն լվանում և չորացնում են։ Դրանից հետո ավելացնում ենք աղն ու պղպեղը և թաթախում ենք ալյուրի մեջ, ապա ձվի և պաքսիմատի մեջ։ Դրանից հետո կտորները փռում ենք, որ չորանան և տապակում մեծ քանակությամբ յուղի մեջ։
Նագեթները մատուցվում են մայոնեզով և կետչուպով։ Նույն բաղադրատոմսով պատրաստվում են ֆրանսիական նագեթները, սակայն հացի փշրանքները խառնում են պարմեզանի հետ, իսկ նագեթները տապակում են կարագի մեջ։ Այս նագեթները մատուցվում են կարագից, խոտաբույսերից, պղպեղից և աղից պատրաստված սոուսով (կարելի է ավելացնել սխտոր)։ Բուսական նագեթները պատրաստվում են կարտոֆիլից, կաղամբից կամ այլ բանջարեղենից, սնկից, սիսեռից (և այլ հատիկաընդեղենից) և պանրից։
Ժամանակակից մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճաշատեսակը գրավել է հանրաճանաչ ռեստորաններին[10]։ Նագեթսների մասին խոսվել է նաև գեղարվեստական ֆիլմերում, ներառյալ մի ֆիլմ դպրոցականների մասին, ովքեր կերել են հավի կտորներ՝ վարակված վիրուսով, որը վերջիններիս վերածել է զոմբիների։
Թոմաս Ուելբորնը համաշխարհային ռեկորդ է սահմանել երեք րոպեում ամենից շատ հավի հատիկներ ուտելու համար (746 գրամ կամ մոտավորապես 42 հավի նագեթ)[1]։
2017 թվականի ամենաշատ վերաթվիթումը կատարվել է Քարթեր Ուիլկերսոնի կողմից, ով հարցրել է Վենդիին, թե ինչ պետք է անի, որպեսզի իրեն մեկ տարի անվճար նագեթներ առաջարկեն։ Թվիթը ստացել է ավելի քան 3,5 միլիոն ռեթվիթ[11][12]։
Ամենամեծ հավի հատիկը կշռել է 51,1 ֆունտ (23,2 կգ), ուներ 3,25 ֆուտ (0,99 մ) երկարություն, 2 ֆուտ (0,61 մ) լայնություն և ստեղծվել էր ընկերության կողմից,որը գտնվել է Նյու Ջերսի նահանգի Սեկուկուս քաղաքում։ Տեղի է ունեցել 2013 թվականի հոկտեմբերի 29-ին[13]։
Այլընտրանքային տարբերակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Արագ սննդի որոշ ռեստորաններ թողարկել են բուսակերների համար նախատեսված այլընտրանքներ։ «McDonald's»-ը մատուցում է «Garden McNuggets»–ներ՝ պատրաստված լոբիից, իսկ շվեդական «Max Hamburgers» արագ սննդի ցանցն առաջարկում է ֆալաֆելի նագեթներ պարունակող ուտեստ[14][15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «What's Really In That Chicken Nugget? - The National Chicken Council». The National Chicken Council (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ մայիսի 20-ին.
- ↑ «(Cornell University) obituary, March 16, 2006». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ Rude, Emelyn (2016). Tastes like Chicken. Pegasus Books Ltd. էջեր 149–165. ISBN 978-1-68177-163-2.
- ↑ Mason, Zachary (2010 թ․ հոկտեմբերի 20). «Robert Baker Invented Chicken Nuggets, Turkey Burgers, and Cornell BBQ». The Cornell Daily Sun. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ նոյեմբերի 23-ին. Վերցված է 2011 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ Collins, R.D., Karen (2006 թ․ մարտի 24). «Chicken nuggets -- good idea gone bad?». Nutrition Notes. NBC News. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 11-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ Amidor, R.D. C.D.N, Toby. «Chick nuggets: Are they healthy?». Healthy Eats. Food Network. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 29-ին.
- ↑ deShazo, Richard D.; Bigler, Steven; Skipworth, Leigh Baldwin (2013 թ․ նոյեմբերի 1). «The autopsy of chicken nuggets reads "chicken little"». The American Journal of Medicine (ամերիկյան անգլերեն). 126 (11): 1018–1019. doi:10.1016/j.amjmed.2013.05.005. ISSN 1555-7162. PMID 24035124.
- ↑ Smith, Douglas P. (2014). «Poultry Processing and Products» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 10-ին.
- ↑ «Poultry processing». Encyclopedia Britannica (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 6-ին.
{{cite news}}: More than one of|accessdate=and|access-date=specified (օգնություն) - ↑ Carman, Tim (2017 թ․ սեպտեմբերի 22). «You can order a flight of chicken nuggets at the world's first nugget tasting room». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 7-ին.
{{cite news}}: More than one of|accessdate=and|access-date=specified (օգնություն) - ↑ «These Are the 10 Most Widely Shared Tweets of 2017». Time (անգլերեն). Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 7-ին.
- ↑ Judkis, Maura (2017 թ․ դեկտեմբերի 28). «2017 was the year of chicken nuggets». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 7-ին.
{{cite news}}: More than one of|accessdate=and|access-date=specified (օգնություն) - ↑ «Photos: World's largest chicken nugget on display in Secaucus». New Jersey On-Line. 2013 թ․ հոկտեմբերի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.
- ↑ «What's in Those Nuggets? Meat Substitute Stirs Debate». Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
- ↑ «Quorn Meat Free Chicken Nuggets». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 20-ին.
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- «Why Chicken Nugget Demand Is Flat». YouTube. CNBC. 2019 թ․ մարտի 20.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նագեթներ» հոդվածին։ |
|
