Մասնակից:Sveta Hovhannisyan/Ավազարկղ
Խարույկը To build a Fire | |
|---|---|
| Հեղինակ | Ջեկ Լոնդոն |
| Ժանր | Արկած, պատմվածք |
| Լեզու | Հայերեն |
| Հրատարակման տարեթիվ | 1902, 1908 |
"Խարույկը" ամերիկացի հեղինակ Ջեկ Լոնդոնի պատմվածքն է։Այս պատմվածքի 2 տարբերակ կա.մեկը հրատարակվել է 1902 թվականին,իսկ մյուսը՝1908֊ին։ 1908-ին գրվածը դարձել է անթոլոգիական դասական, մինչդեռ 1902-ինը պակաս հայտնի է:
1908-ի տարբերակը անանուն տղամարդ հերոսի մասին է, որը ռիսկի է դիմում գնալ Յուկոնի երկրամասի ստորջրյա խորքային անտառ:Նրան ուղեկցում է հարազատ շունը: Նա ուղևորվում է իր ընկերներին այցելելու ՝ անտեսելով Ծծմբային գետակի[1] մի ծեր տղամարդու նախազգուշացումները ծայրաստիճան ցրտին միայնակ արշավելու վտանգների մասին: Գլխավոր հերոսը թերագնահատում է ծանր պայմանները և դանդաղորեն սառչում է մինչև մահ:
1902-ի տարբերակում, չնայած կառուցվածքն ու պատմվածքը նման են, եղանակն այնքան էլ ցուրտ և սարսափելի չէ. Ոչ մի շուն չի ուղեկցում գլխավոր հերոսին, կրակը չի մարում, և տղամարդը (անունով Թոմ Վենսան) տառապում է միայն սաստիկ ցրտահարությունից և գոյատևում է մինչև դառնալը ավելի մելանխոլիկ, բայց ավելի իմաստուն անձնավորություն:
«Խարույկ» -ը հաճախակի մեջբերված նատուրալիստական շարժման օրինակն է, որը ներկայացնում է մարդու բախումն ընդդեմ բնության: Այն նաև արտացոլում է Լոնդոնի անձնական փորձը Յուկոնի տարածքում:
1908 տարբերակի սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անանուն մարդը ՝ չեչակո (Յուկոնի նորեկ) [2] , սկսում է քայլել Յուկոն գետին սահմանակից անտառներով , որտեղ ջերմաստիճանը իջել է −75 ° F (−59 ° C)։ Անտեսելով նման պայմաններում միայնակ ճանապարհորդելու մասին նախազգուշացումները, նրան ուղեկցում է միայն մի մեծ խեղճ շուն: Կենդանու բնազդները նախազգուշացնում են ուժեղ ցրտի վտանգների մասին, բայց շունը դժկամորեն հետևում է մարդուն: Երբ նրանք անցնում են սառած գետի կողքով, տղամարդը զգուշանում է խուսափել ձյան տակ թաքնված բարակ սառույցի բեկորներից: Նրա նպատակն է երեկոյան ժամը վեցին հասնել մի խումբ հետախուզողների (որոնք կոչվում են «տղաներ») իրենց ճամբարում:
Կեսօրի կեսին մարդը կանգ է առնում և կրակ է վառում, որպեսզի կարողանա տաքանալ և ուտել իր ճաշը: Ճանապարհորդությունը վերսկսելուց անմիջապես հետո նա պատահաբար ճեղքում է սառույցը և ոտքերը սուզվում են ջրի մեջ՝ ստիպելով նրան կանգ առնել և մեկ այլ կրակ վառել, որպեսզի կարողանա չորանալ: Այս հրդեհի համար ծառի տակ տեղ ընտրելով ՝ նա շուրջը ճյուղեր է հավաքում կրակի համար. այս գործողության կրկնումը, ի վերջո, հանգեցնում են այն բանին, որ մեծ քանակությամբ ձյուն է ընկնում ճյուղերից և մարում կրակը: Տղամարդը սկսում է կորցնել իր վերջույթների զգայությունը և շտապում է մեկ այլ կրակ վառել ՝ այժմ սկսելով հասկանալ ծայրահեղ ցրտին կյանքին սպառնացող նախազգուշացումները: Նա կրակը վառում է ՝ օգտագործելով իր բոլոր լուցկիները և այդ ընթացքում իրեն այրելով ձեռքի թմրության պատճառով: Մինչ փորձում էր կրակից մի մամուռ հանել, նա ակամայից խառնում է այրվող ճյուղերը և մարում դրանք։
Այլ հնար չունենալով կրակ վառելու՝ մարդը մտածում է սպանել շանը և օգտագործել նրա մարմնի ջերմությունը փրկվելու համար, բայց ձեռքերն այնքան փայտացած են, որ նա չի կարող ո՛չ խեղդել կենդանուն, ո՛չ դանակը քաշել կոկորդը կտրելու համար: Վերջապես, նա փորձում է վերականգնել իր շրջանառությունը ՝ վազելով դեպի ճամբար, բայց սայթաքում է և բազմիցս ընկնում ձյան մեջ: Տղամարդը զգում է, որ ցուրտը աստիճանաբար սառեցնում է նրան, և նա, ի վերջո, քնում է և մահանում հիպոթերմիայից: Նա պատկերացնում է իրեն կանգնած «տղաների» հետ, երբ նրանք գտնեն իր մարմինը: Մութն ընկնելուց հետո շունը թողնում է մարմինը և հեռանում՝ ճամբարում սնունդ և ապաստան գտնելու համար:
Կերպարների հարաբերությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Խարույկ»֊ի 1902 թվականի տարբերակում պատմության սկզբում երևում են գլխավոր հերոսն ու Ծծմբային գետակը: Ծծմբային գետակիի ծերունին նախազգուշացնում է գլխավոր հերոսին այդպիսի ցուրտ ջերմաստիճանում միայնակ ճանապարհորդելու վտանգի մասին, բայց լինելով անտեղյակ ՝ գլխավոր հերոսը ծաղրում է ծերունու խորհուրդը: Գլխավոր հերոսը անդրադառնում է ծերունու խորհրդին իր վախճանի վերաբերյալ և գիտակցում է, որ Ծծմբային գետակի ծերունին ճիշտ էր իր նախազգուշացման մեջ:
Մարդու և շան հարաբերություններին հետևում են ամբողջ պատմության ընթացքում: Տղամարդը խիստ հսկողություն է իրականացնում շան նկատմամբ, ինչը Լոնդոնը հստակ նշում է: Շունը գրեթե նման է տղամարդու ստրուկին [1] : Ներկայացվում է, որ շունը տղամարդու առջևից գնում է և կատարում պատվերներ: Այս երկուսի միջև չկա ֆիզիկական մտերմություն կամ կարեկցանք: Տղամարդը շանը չի շոյում կամ նրան սիրալիր չի վերաբերվում: Իրականում, տղամարդը ստիպում է շանը գնալ իրենից առաջ, երբ կասկածում է, որ սառույցը կկոտրվի: Սա օգնում է կառուցել այն գաղափարը, որ տղամարդը կարծում է, որ բնությունը հակված է իրեն օգնելու [3]: Տղամարդու փոխհարաբերություններն այս հարաբերությունների մեջ այն են, թե ինչպես է ընթերցողը հայտնաբերում տղամարդու անհատականությունն ու բնավորությունը: Ներառելով շանը ՝ հեղինակը տղամարդուն դարձնում է պակաս դուրեկան: Նա դաժանորեն է վարվում շան նկատմամբ ՝ ստիպելով շանը քայլել ծայրահեղ ջերմաստիճանում, իսկ վերջում նա փորձում է սպանել շանը ՝ իր իսկ շահի համար: Լոնդոնը շանը նույնիսկ նկարագրում է որպես իր «աշխատող ստրուկ»[4]:
Մինչ տղամարդը ճանապարհորդության ընթացքում շանը ընկալում է միայն որպես իր ստրուկ, շունը ընկալում է մարդուն որպես իր կարիքները ապահովող [անհրաժեշտ է մեջբերում] Շան կերպարը պատմության մեջ թույլ տվեց Լոնդոնին ցույց տալ բնության իմաստությունը մարդու ամբարտավանության վերաբերյալ, որն, ի վերջո, հանգեցնում է նրա կործանմանը [5] : Դա անելը թույլ տվեց Լոնդոնին ցույց տալ, որ կենդանիները գոյատևում են բնազդով: Մյուս կողմից, Լոնդոնը ցույց է տալիս, որ նույն բնազդների պակաս ունեցող տղամարդիկ, ինչպիսին պատմվածքի մարդն է, ձախողվում են և չեն գոյատևում[6]:
Թեմաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մարդն ընդդեմ բնության ՝ պատմության գլխավոր թեման է: Գլխավոր հերոսը որոշում է դիմակայել Յուկոնի երկրամասի դաժանորեն ցուրտ ջերմաստիճանին, չնայած նրան զգուշացրել էր տարեց տղամարդը: Կարճ պատմվածքում պատկերված է հերոսի կյանքի ու մահվան ճակատամարտը ՝ միաժամանակ ընդգծելով կրակի կարևորությունը։
Պատմության մեջ լուսաբանված թեմաներից մեկը տղամարդու դատողության զգացողությունն է, որը հակադրվում է շան բնազդներին: Ամբողջ պատմության ընթացքում Լոնդոնը ակնարկում էր, որ շունը գոյատևման ավելի շատ գիտելիքներ ունի, քան տղամարդը: Դատողությունն ընդդեմ բնազդի թեման ակնհայտ է, երբ տղամարդը վառում է առաջին կրակը: Մինչ շունը ցանկանում է մնալ կրակի մոտ, որպեսզի տաքանա, տղամարդը վճռական է շարունակելու շարժվել: Շունն ավելի զգույշ է, քան տղամարդը,քանի որ շունը դժկամությամբ հետևում է մարդուն սառած գետի այն կողմում:
Գլխավոր հերոսի հուսահատությունը ակնհայտ է պատմության մեծ մասում: Դա նկատելի է այն բանից հետո, երբ մարդն ընկնում է սառած գետը: Ինքն իրեն փրկելու համար նա խառնվում է կրակ վառելու համար, բայց չափազանց զբաղված է իր գոյատևման մտահոգությամբ ՝ նկատելու հսկայական ձյունը ծառի վրա, որ տակ նա կրակ վառեց: Առաջին հրդեհը մարելուց հետո նրա հուսահատությունն ավելի է ընդգծվում, քանի որ նա կարծես թե ամեն ինչի պատրաստ է իր գոյատևման համար, այդ թվում `փորձելով սպանել իր շանը ջերմության համար և միանգամից օգտագործել իր բոլոր լուցկիները` թերևս վերջին փորձը կրակ վառելու : Նրա գոյատևման հուսահատությունը և մահվան վախը նրան խուճապի են մատնում, ինչը հանգեցնում է նրա վերջնական մահվան, քանի որ նա պատմության վերջում սառչում է և մահանում[7]:
Համառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմության մեկ այլ ակնհայտ թեման համառությունն է: Չնայած տղամարդը մի քանի սխալ է թույլ տալիս և ոտքի և ձեռքերի մատների ցրտահարություն է ստանում, նա շարունակում է պայքարել գոյատևման համար: Նա անտեսեց բոլոր այն նշանները, որոնք ցույց չեն տալիս այն գյուղը, ուր ինքը գնում էր: Օրինակ ՝ Լոնդոնը նկարագրեց. «Նա մեկ րոպեից ավելի չէր մերկացնում մատները և զարմանում էր ՝ տեսնելով, որ դրանք թմրած են»[8]: 60 վայրկյանից քիչ անց նրա մատները թմրած էին, ինչը ցույց էր տալիս, որ նրա համար չափազանց վտանգավոր է դրսում գտնվելը, այնուամենայնիվ, նա առաջ է ընթանում ՝ չնայած դրա վտանգավոր լինելուն[9]:
Իմաստություն և փորձ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Իմաստությունն ու փորձը ևս մեկ թեմա է, որն առկա է ամբողջ պատմության ընթացքում: Լոնդոնը մեզ ամբողջ պատմության ընթացքում ցույց է տալիս, որ տղամարդը գիտելիքների պակաս ունի `Յուկոնում գոյատևելու համար[10]: Բնազդներից ելնելով ՝ շունը գիտեր, որ շատ ցուրտ է ձյան տակ ճանապարհորդելու համար: Լոնդոնը գրել է. «Շունը ցավում էր, որ հեռացավ և նայեց դեպի կրակը»[8]: Այս տողը մատնանշում է,որ շունը ուզում էր լինել կրակին մոտ։ Այնուամենայնիվ, անանուն հերոսը անտեսեց իր առաջ եղած բոլոր նշանները: Նա գիտեր, որ ցուրտ է, բայց չէր գիտակցում, թե ինչ վտանգ է սպառնում իր կյանքին[11] :
Հիմարությունն ու գոռոզությունը անձնավորված են պատմության հերոսի մեջ: Օրինակ ՝ նա անցնում է ծայրաստիճան ցուրտ տարածքով միայնակ ՝ չնայած որ առաջին անգամն էր: Նա ծիծաղում է Ծծմբային գետակի ծերունու վճռական խորհուրդը շան հետ ճանապարհորդելու մասին, քանի որ կարծում է, որ գիտի, թե ինչ է անում: Այս գոռոզությունը հանգեցնում է նրան, որ գլխավոր դերը ինքն իրեն դնում է վտանգավոր դրության մեջ, որը կանխարգելելի էր: Սկզբում նա կարծում է, որ դա ոչինչ է, և որ ամեն ինչ լավ կլինի:
Պատմության ավարտին նա մահանում է իր գոռոզության պատճառով: Այս պատմության միջոցով Լոնդոնը ցույց է տալիս, թե ինչպես է տղամարդու վախճանը պայմանավորված նրա մարդկայնությամբ և մտքի բացակայությամբ, երբ գնում է այս ճանապարհորդությունը: Նա նաև ցույց է տալիս, որ շունը գոյատևում է իր բնազդներին հետևելու պատճառով, ինչին տղամարդը ուշադրություն չի դարձնում[12][13]: Մեծամտության մեկ այլ օրինակ է տեղի ունենում, երբ գլխավոր հերոսը անտեսում է հավանականությունը, որ կարող են լինել իրավիճակներ, որոնք նա չի կարող հաղթահարել: Ծեր մարդը դա զգուշացնում է գլխավոր հերոսին և, կարծես, ավելի լավ է հասկանում բնական աշխարհը ՝ հարգելով այն փաստը, որ կան որոշ իրավիճակներ, որոնք մարդը չի կարողանա վերահսկել: Ծերունին միակը չէր ,ով տեսնում է հերոսի հիմարությունը, շունը նույնպես նկատում է տղամարդու տեղանքի ու դրա խոչընդոտների մասին գիտելիքների պակասը այն բանից հետո, երբ նա չի կարողանում կրակը վառը պահել:
Մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մահը պատմության մեջ մեկ այլ թեմա է, ավելի կոնկրետ `խաղաղություն, որը կարող է հայտնաբերվել մահվան մեջ: Լոնդոնը նախանշում է մարդու մահը պատմության սկզբում, ուստի զարմանալի չէ, որ տղամարդը մահանում է և ավելի մոտ է վերջին, նա հիշում է ցուրտն ու հին բնակչին, երբ ընդունում է իր ճակատագիրը: Այնուամենայնիվ, Լոնդոնը մահը պատկերում է բոլորովին այլ կերպ: Տղամարդը քուն է մտնում հանգիստ, խաղաղ ՝ զերծ տառապանքներից և ցավերից: Լոնդոնի կողմից հանգստացնող բառերի օգտագործումը խանգարում է ընթերցողին զգալ մեծ հակակրանք տղամարդու հանդեպ, քանի որ մահը մեղմ է և գթասրտորեն կանխատեսված, այլ ոչ թե տխուր: Ի տարբերություն մահվան ավելի դրամատիկ պատկերների, Լոնդոնի պատկերումը բացահայտում է մահը որպես խաղաղ փախուստ իրականությունից և ցավերից:
Գլխավոր հերոսների մահվան նկարագրությունը կապված է եղել ես-ի հայտնաբերման հետ: Մասնավորապես, երբ ինքնաբացահայտումը «նշանակալի հոգեկան հայտնագործություն չէ»,քանի որ այն հանգեցնում է «պարզ ֆիզիկական հայտնագործության, որ ես-ը միայն մարմին է»[14]:
Անհատականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անհատականությունը մեկ այլ ընդհանուր թեմա է, որը Լոնդոնը պատկերում է: Տղամարդը հույսը դնում է միայն իր վրա `Յուքոնով անցնելու համար: Նա չի հավատում, որ ինքն օգնության կարիք ունի: Այս թեման ևս կարող է կապված լինել տղամարդու դատաստանի և տղամարդու մեծամտության վերը նշված թեմաների հետ [15]:
1902֊ի տարբերակը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավելի վաղ հրատարակված տարբերակը առաջին անգամ տպագրվել է «Երիտասարդների ուղեկից» թերթում, 1902 թվականի մայիսի 29-ին [16]: Չնայած այն տարբերվում է որոշ մանրամասներով, ընդհանուր կառուցվածքն ու պատմվածքը նման են միմյանց. առաջնային տարբերությունները հետևյալներն են. առաջին տարբերակում այնքան էլ ցուրտ չէ, շուն չկա, կրակը չի մարվում, և տղամարդը (անունով Թոմ Վինսենտ) ցրտահարության որոշակի վնաս է կրում, բայց գոյատեւում է .տխուր, բայց ավելի իմաստուն:
Ֆիլմեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Խարույկը (1927–1928) Կլոդ Օտանտ-Լարայի կարճամետրաժ ֆիլմն է[17][18]։
- Խարույկը (1969) նկարահանվել է Դեյվիդ Քոբհեմի կողմից, տղամարդը `Յան Հոգը, իսկ պատմողը` Օրսոն Ուելսը [19]։
- Խարույկը (2003) ֆրանսիական տարբերակ է, որում խաղում է Օլիվիե Պագեսը [20]։
- Խարույկը (2011) ամերիկյան տարբերակ ՝ փոփոխված պատմությամբ [21]։
- Խարույկը (2016) անիմացիոն կարճամետրաժ կինոնկար, որի ռեժիսորն է Ֆքս Գոբին [22]։
- Ցուրտ (2015) իսպանական կարճամետրաժ ֆիլմ, որը նկարահանվել է այս պատմության հիման վրա [23]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- "Լուցկիներով աղջիկը," կարճ պատմվածք է հիպոթերմիայից մահացող երեխայի մասին գրված 1845 թվականին Հանս Քրիստիան Անդերսենի կողմից։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 London, Jack (29 May 1902). To Build a Fire (PDF).
- ↑ Haddon, David (January 2012). [search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=aph&AN=71250855&site=ehost-live&scope=site «Never Absolute Zero»]. Touchstone: A Journal of Mere Christianity. vol. 25 (no. 1): 22.
{{cite journal}}:|issue=has extra text (օգնություն);|volume=has extra text (օգնություն); Check|url=value (օգնություն) - ↑ Fleissner, Jennifer (January 2013). «"To Build a Fire": An Environmentalist Interpretation». America In Class. Վերցված է 5 April 2018-ին.
- ↑ London, Jack (August 1908). «To Build a Fire». The Century Magazine. Vol. 76. էջեր 525–534. Վերցված է April 16, 2019-ին – via London.Sonoma.edu. Full text of the famous second version, published for an adult audience.
- ↑ Jeanne Campbell Reesman (Winter 1997). «"Never Travel Alone": Naturalism, Jack London, and the White Silence». American Literary Realism, 1870–1910. Vol. 29, no. 2. University of Illinois Press. էջեր 33–49. JSTOR 27746687.
- ↑ Bowen, James K. (1971). «Jack London's "To Build a Fire": Epistemology and the White Wilderness». Western American Literature. 5 (4): 287–289. ISSN 0043-3462. JSTOR 43017420.
- ↑ Bowen, James K. (1971). «Jack London's "To Build a Fire": Epistemology and the White Wilderness». Western American Literature. 5 (4): 287–289. ISSN 0043-3462. JSTOR 43017420.
- ↑ 8,0 8,1 London, Jack (29 May 1902). To Build a Fire.
- ↑ «To Build a Fire Theme of Perseverance». www.shmoop.com. Վերցված է 2019-11-13-ին.
- ↑ Welsh, James (2004). «Masterplots II: Short Story Series». Revised Edition. 1: 1–3.
- ↑ «To Build a Fire Themes». www.shmoop.com. Վերցված է 2019-11-13-ին.
- ↑ Bowen, James (1971). «'To Build a Fire': Epistemology and the White Wilderness». Western American Literature. 5 (4): 287–289. doi:10.1353/wal.1971.0004.
- ↑ Flinck, Amanda (19 September 2018). «THE WATCHING DOG The Animal Gaze in Jack London's "To Build a Fire"» (PDF).
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ May, Charles (Winter 1978). «'To Build a Fire': Physical Fiction and Metaphysical Critics». Studies in Short Fiction. 15 (1): 23. Վերցված է 24 November 2020-ին.
- ↑ «James Madison University – Log in». commons.lib.jmu.edu. Berkeley Electronic Press. Վերցված է 2018-04-10-ին.
- ↑ London, Jack (May 29, 1902). «To Build a Fire». Youth's Companion. Vol. 76. Վերցված է April 16, 2019-ին – via London.Sonoma.edu. Full text of the first, more juvenile version.
- ↑ «Construire un feu». UNIFRANCE (ֆրանսերեն). Վերցված է 2019-04-17-ին.
- ↑ «Construire un feu (1930)». Internet Movie Database.
- ↑ «To Build a Fire (1969)». Yahoo! Movies. Արխիվացված է օրիգինալից 2006-05-16-ին.
- ↑ «To Build a Fire (2003)». Internet Movie Database.
- ↑ «Build a Fire (2011)». Internet Movie Database.
- ↑ Samuel François-Steininger. «To Build a Fire». Indiegogo. Վերցված է 2019-04-17-ին.
- ↑ «COLD on Vimeo».
