Մասնակից:Sargsyan Meri/Ավազարկղ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կաղապար:Infobox medical condition (new) Առաջնային ալդոստերոնիզմ, հայտնի նաև առաջնային հիպերալդոստերոնիզմ կամ Կոննի համախտանիշ։ Բնութագրվում է մակերիկամների կողմից ալդոստերոն հորմոնի գերարտադրությամբ և դրա արդյունքում ռենինի ցածր մակարդակով[1]։ Այս խանգարումն առաջանում է հիպերպլազիայի կամ ուռուցքի հետևանքով։ Շատերը տառապում են հոգնածությունից, կալիումի անբավարարությունից և արյան բարձր ճնշումից, որն իր հերթին կարող է տեսողության վատացման, խառնաշփոթության կամ գլխացավերի պատճառ դառնալ[1][2]։ Ախտանիշները ներառում են նաև՝ մկանացավեր, թուլություն, մկանային սպազմեր, գոտկատեղում և երիկամների շրջանում ցավ, դող, թմրածություն և ավելացած միզարձակում[1]։ Բարդություններն են՝ սիրտ-անոթային հիվանդությունները, ինչպիսիք են՝ ինսուլտը, սրտամկանի ինֆարկտը, երիկամային անբավարարությունը և սրտի ռիթմի խանգարումները [3][4]։

Առաջնային հիպերալդոստերոնիզմի պատճառները բազմաթիվ են: Մոտ 33% դեպքերում համախտանիշը մակերիկամների ալդոստերոն արտադրող ադենոմայի արդյունք է, իսկ 66% դեպքերում` երկու մակերիկամների մեծացման հետևանք[1]: Այլ հազվադեպ հանդիպող պատճառներ են մակերիկամների քաղցկեղը և ընտանեկան հիպերալդոստերոնիզմ կոչվող ժառանգական խանգարումը[5]: Ոմանք խորհուրդ են տալիս կատարել սկրինինգ այս հիվանդության կապակցությամբ այն մարդկանց ովքեր բարձր ռիսկի խմբում են և ունեն արյան բարձր ճնշում, մինչդեռ մյուսները խորհուրդ են տալիս սկրինինգում ընդգրկել բոլոր բարձր ճնշումով մարդկանց[3]: Սկրինինգը սովորաբար կատարվում է արյան մեջ ալդոստերոն/ռենին հարաբերությունը չափելով, հետագա թեստերով հաստատում են դրական արդյունքը[1]: Թեև արյան ցածր կալիումը առաջնային հիպերալդոստերոնիզմի դասական նկարագրություն է, սակայն այն առկա է հիվանդների միայն մոտ քառորդի շրջանում[1]: Խնդրի հիմքում ընկած պատճառը պարզելու համար կատարվում են վիզուալիզացնող բժշկական հետազոտություններ[1]:

Որոշ դեպքում բուժումն ադենոմայի հեռացումն է վիրահատական եղանակով[1]: Կարելի է հեռացնել նաև մեկ մակերիկամը, երբ միայն մեկն է մեծացած[4]: Այն դեպքերում, երբ երկու մակերիկամներն էլ մեծացած են բուժումը սովորաբար դեղորայքային է` ալդոստերոնի անտագոնիստներով, ինչպիսիք են Սպիրոնոլակտոնը կամ Էպլերենոնը[1]: Այլ դեղերն արյան բարձր ճնշման համար, ինչպես նաև աղ սահմանափակող սննդակարգը ևս կարող են անհրաժեշտ լինել[1][4]: Ընտանեկան հիպերալդոստերոնիզմով որոշ մարդկանց կարելի է բուժել ստերոիդ Դեքսամետազոնով[1]:

Առաջնային ալդոստերոնիզմն առկա է արյան բարձր ճնշումով մարդկանց մոտ 10%-ի շրջանում[1]: Այն կանանց շրջանում ավելի հաճախ է հանդիպում` քան տղամարդկանց[6]: Հաճախ մեկնարկը լինում է 30-50 տարեկանում[6]:Համախտանիշի անվանումը տրված է ի պատիվ Ջերոմ Վ. Կոննի (1907–1994)` ամերիկացի ներազատաբանի ով 1955-ին առաջինը նկարագրեց ադենոմաներն որպես այս վիճակի պատճառ[7][8]:

Նշաններ և ախտանիշներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարդիկ հաճախ ախտանիշներ քիչ են ունենում կամ դրանք ընդհանրապես բացակայում են[1]: Երբեմն նրանք կարող են ունենալ մկանային թուլություն, սպազմեր, ծակծկոցի զգացում կամ ավելացած միզարձակում[1]:

Արյան բարձր ճնշում, մկանային սպազմեր ( հիպոկալցիեմիայի արդյունքում նեյրոնների երկրորդային բարձր դրդունակության շնորհիվ), մկանային թուլություն (հիպոկալիեմիայի հետևանքով կմախքային մկանների երկրորդային ցածր դրդունակության շնորհիվ ) և գլխացավեր ( հիպոկալիեմիայի կամ արյան բարձր ճնշման պատճառով) կարող են դիտվել:

Երկրորդային հիպերալդոստերոնիզմը հաճախ կապված է սրտի նվազած արտամղման հետ, և ասոցացվում է ռենինի բարձր մակարդակի հետ:

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կեղևի ադենոմայով մակերիկամի երկու կտրվածք` վերցված Կոննի համախտանիշով անձից

Վիճակը պայմանավորված է`[9]

  • Երկկողմանի իդիոպաթիկ (մանրհանգուցավոր) մակերիկամային հիպերպլազիայով` 66% դեպքերումBilateral idiopathic (micronodular) adrenal hyperplasia: 66% of cases[1]
  • Մակերիկամների ադենոմա (Կոննի համախտանիշ)` 33% դեպքերում[1]
  • Առաջնային (միակողմանի) մակերիկամային հիպերպլազիա` 2% դեպքերում
  • Ալդոստերոն արտադրող ադրենոկորտիկալ քաղցկեղ` <1% դեպքերում
  • Ընտանեկան հիպերալդոստերոնիզմ (ԸՀ)
    • Գլյուկոկորտիկոիդով բուժվող ալդոստերոնիզմ (ԸՀ տիպ I)` <1% դեպքերում
    • ԸՀ տիպ II (ԱԱԱ or ԻՀ)` <2% դեպքերում
  • Էկտոպիկ ալդոստերոն արտադրող ադենոմա կամ քաղցկեղ` < 0.1% դեպքերում

Գենետիկա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մակերիկամների ալդոստերոն արտադրող ադենոմայով մարդկանց 40%-ը ունեն ֆունկցիայի ուժեղացումով սոմատիկ մուտացիաներ (gain-of-function mutations) մեկ գենում (KCNJ5)[10]: Այս գենի մուտացիան առկա է վաղ առաջնային ալդոստերոնիզմի և երկկողմանի մակերիկամային հիպերպլազիայի ժառանգական դեպքերում, թեպետ և հազվադեպ[11]: Այս մուտացիաները հակված են հանդիպել երիտասարդ կանանց շրջանում, ովքեր ունեն մակերիկամների ադենոմա կորտիզոլ արտադրող խրձային գոտում: Առանց այս մուտացիայի ադենոմաները հակված են հանդիպել ռեզիստենտ հիպերտենզիայով տարեց տղամարդկանց շրջանում:

Ալդոստերոն արտադրող ադենոմաներում այլ հաճախ մուտացվող գեներ են ATP1A1[12][13] ATP2B3,[12] CACNA1D,[13] և CTNNB1.[14]

Պաթոֆիզիոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ալդոստերոնն ունի ազդեցություն օրգանիզմի բոլոր բջիջների կամ դրանց մեծ մասի վրա, սակայն կլինիկորեն առավել կարևոր ազդեցություն դիտվում է երիկամների` դիստալ ոլորուն և հավաքող խողովակների բջիջների վրա: Թիրախ բջիջներում ալդոստերոնը բարձրացնում է բազոլատերալ թաղանթի նատրիում-կալիում ԱԵՖ-ազայի և ապիկալ էպիթելային նատրիումական անցուղիների (ENaC), ինչպես նաև կալիումական անցուղիների (ROMK) ակտիվությունը: Այս ազդեցությունների արդյունքում մեծանում է նատրիումի ռեաբսորբցիան և կալիումի արտազատումը: Քանի որ նատրիումի ռեաբսորբցիան գերազանցում է կալիումի արտազատմանը` լուսանցքը դառնում է ավելի էլեկտրաբացասական, ինչի արդյունքում քլորիդը հետևում է նատրիումին: Օսմոսի համաձայն ջուրը ևս հետևում է նատրումին և քլորիդին: Կոննի համախտանիշի ժամանակ այս ամենի արդյունքում մեծանում է արտաբջջային նատրիումի և հեղուկի քանակը և նվազում` կալիումինը: Ալդոստերոնը, ազդելով նաև էպիթելային բջիջների (intercalated cells) վրա, խթանում է ապիկալ պրոտոնային ԱՏՊ-ազան, բերելով պրոտոնի արտազատմանը, ինչը դարձնում է մեզը ավելի թթվային, իսկ արտաբջջային հեղուկը` ավելի հիմնային:

Ամփոփելով` հիպերալդոստերոնիզմն առաջացնում է հիպերնատրիեմիա, հիպոկալիեմիա և մետաբոլիկ ալկալոզ:

Finer notes on aldosterone include the fact that it stimulates sodium-potassium ATPase in muscle cells, increasing intracellular potassium and also increases sodium reabsorption all along the intestine and nephron, possibly due to widespread stimulation of sodium-potassium ATPase. Finally, epithelial cells of sweat gland ducts and distal colon surface respond exactly the same as the principal cells of the nephron. These responses are important in climate adaptation and as a cause of constipation with elevated aldosterone.

The sodium retention leads to plasma volume expansion and elevated blood pressure. The increased blood pressure will lead to increased glomerular filtration rate and cause a decrease in renin release from the granular cells of the juxtaglomerular apparatus in the kidney decreasing sodium reabsorption and returning sodium renal excretion to near normal levels allowing sodium to 'escape' the effect of mineralocorticoids (also known as Aldosterone escape mechanism in primary hyperaldosteronism also contributed to by increased ANP level). If there is a primary hyperaldosteronism, the decreased renin (and subsequent decreased angiotensin II) will not lead to a decrease in aldosterone levels (a very helpful clinical tool in diagnosis of primary hyperaldosteronism).

Diagnosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Screening may be considered in people with high blood pressure presenting with low blood potassium, high blood pressure that is difficult to treat, other family members with the same condition, or a mass on the adrenal gland.[1]

Measuring aldosterone alone is not considered adequate to diagnose primary hyperaldosteronism. Rather, both renin and aldosterone are measured, and a resultant aldosterone-to-renin ratio is used for case detection.[15][16] A high aldosterone-to-renin ratio suggests the presence of primary hyperaldosteronism. The diagnosis is made by performing a saline suppression test, ambulatory salt loading test, or fludrocortisone suppression test.[17]

If primary hyperaldosteronism is confirmed biochemically, CT scanning or other cross-sectional imaging can confirm the presence of an adrenal abnormality, possibly an adrenal cortical adenoma (aldosteronoma), adrenal carcinoma, bilateral adrenal hyperplasia, or other less common changes. Imaging findings may ultimately lead to other necessary diagnostic studies, such as adrenal venous sampling, to clarify the cause. It is not uncommon for adults to have bilateral sources of aldosterone hypersecretion in the presence of a nonfunctioning adrenal cortical adenoma, making adrenal venous sampling mandatory in cases where surgery is being considered.[17]

The diagnosis is best accomplished by an appropriately-trained subspecialist, though primary care providers are critical in recognizing clinical features of primary aldosteronism and obtaining the first blood tests for case detection.

Classification[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Some people only use Conn's syndrome for when it occurs due to an adrenal adenoma (a type of benign tumor).[18] In practice, however, the terms are often used interchangeably, regardless of the underlying physiology.[1]

Differential diagnosis[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Primary hyperaldosteronism can be mimicked by Liddle syndrome, and by ingestion of licorice and other foods containing glycyrrhizin. In one case report, hypertension and quadriparesis resulted from intoxication with a non-alcoholic pastis (an anise-flavored aperitif containing glycyrrhizinic acid).[19]

Treatment[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

The treatment for hyperaldosteronism depends on the underlying cause. In people with a single benign tumor (adenoma), surgical removal (adrenalectomy) may be curative. This is usually performed laparoscopically, through several very small incisions. For people with hyperplasia of both glands, successful treatment is often achieved with spironolactone or eplerenone, drugs that block the effect of aldosterone. With its antiandrogen effect, spironolactone drug therapy may have a range of effects in males, including sometimes gynecomastia. These symptoms usually do not occur with eplerenone drug therapy.[20]

In the absence of treatment, individuals with hyperaldosteronism often have poorly controlled high blood pressure, which may be associated with increased rates of stroke, heart disease, and kidney failure. With appropriate treatment, the prognosis is excellent.[21]

Eponym[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Conn's syndrome is named after Jerome W. Conn (1907–1994), the American endocrinologist who first described the condition at the University of Michigan in 1955.[7]

References[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 Schirpenbach C, Reincke M (March 2007). «Primary aldosteronism: current knowledge and controversies in Conn's syndrome». Nature Clinical Practice Endocrinology & Metabolism. 3 (3): 220–7. doi:10.1038/ncpendmet0430. PMID 17315030.
  2. ↑ «Primary hyperaldosteronism (Conn's syndrome or aldosterone-producing adrenal tumor)». Արխիվացված օրիգինալից 19 April 2015-ին. Վերցված է 8 April 2015-ին.
  3. ↑ 3,0 3,1 Stowasser M, Taylor PJ, Pimenta E, Ahmed AH, Gordon RD (May 2010). «Laboratory investigation of primary aldosteronism». The Clinical Biochemist. Reviews. 31 (2): 39–56. PMC 2874431. PMID 20498828.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Primary hyperaldosteronism (Conn's syndrome or aldosterone-producing adrenal tumor)». Արխիվացված օրիգինալից 28 March 2015-ին. Վերցված է 8 April 2015-ին.
  5. ↑ «Primary hyperaldosteronism (Conn's syndrome or aldosterone-producing adrenal tumor)». Արխիվացված օրիգինալից 9 April 2015-ին. Վերցված է 8 April 2015-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 Hubbard, Johnathan G.H.; Inabnet, William B.; Heerden, Chung-Yau Lo (2009). Endocrine surgery principles and practice. London: Springer. էջ 367. ISBN 9781846288814. Արխիվացված օրիգինալից 2016-06-30-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (օգնություն)
  7. ↑ 7,0 7,1 Conn JW, Louis LH (1955). «Primary aldosteronism: a new clinical entity». Transactions of the Association of American Physicians. 68: 215–31, discussion, 231–3. PMID 13299331.
  8. ↑ Williams, Gordon H. (2009). Textbook of nephro-endocrinology. Amsterdam: Academic. էջ 372. ISBN 9780080920467. Արխիվացված օրիգինալից 2016-06-30-ին. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (օգնություն)
  9. ↑ Kronenberg, Henry M. (2008). Williams textbook of endocrinology (11th ed.). Philadelphia: Saunders/Elsevier. ISBN 978-1-4160-2911-3. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (օգնություն)
  10. ↑ Brown MJ (September 2012). «Platt versus Pickering: what molecular insight to primary hyperaldosteronism tells us about hypertension». JRSM Cardiovascular Disease. 1 (6): 1–8. doi:10.1258/cvd.2012.012020. PMC 3738367. PMID 24175075.
  11. ↑ Choi M, Scholl UI, Yue P, Björklund P, Zhao B, Nelson-Williams C, Ji W, Cho Y, Patel A, Men CJ, Lolis E, Wisgerhof MV, Geller DS, Mane S, Hellman P, Westin G, Åkerström G, Wang W, Carling T, Lifton RP (February 2011). «K+ channel mutations in adrenal aldosterone-producing adenomas and hereditary hypertension». Science. 331 (6018): 768–72. doi:10.1126/science.1198785. PMC 3371087. PMID 21311022.
  12. ↑ 12,0 12,1 Beuschlein F, Boulkroun S, Osswald A, Wieland T, Nielsen HN, Lichtenauer UD, և այլք: (April 2013). «Somatic mutations in ATP1A1 and ATP2B3 lead to aldosterone-producing adenomas and secondary hypertension». Nature Genetics. 45 (4): 440–4, 444e1–2. doi:10.1038/ng.2550. PMID 23416519.
  13. ↑ 13,0 13,1 Azizan EA, Poulsen H, Tuluc P, Zhou J, Clausen MV, Lieb A, և այլք: (September 2013). «Somatic mutations in ATP1A1 and CACNA1D underlie a common subtype of adrenal hypertension». Nature Genetics. 45 (9): 1055–60. doi:10.1038/ng.2716. PMID 23913004.
  14. ↑ Åkerström T, Maharjan R, Sven Willenberg H, Cupisti K, Ip J, Moser A, Stålberg P, Robinson B, Alexander Iwen K, Dralle H, Walz MK, Lehnert H, Sidhu S, Gomez-Sanchez C, Hellman P, Björklund P (January 2016). «Activating mutations in CTNNB1 in aldosterone producing adenomas». Scientific Reports. 6: 19546. doi:10.1038/srep19546. PMC 4728393. PMID 26815163.
  15. ↑ Tiu SC, Choi CH, Shek CC, Ng YW, Chan FK, Ng CM, Kong AP (January 2005). «The use of aldosterone-renin ratio as a diagnostic test for primary hyperaldosteronism and its test characteristics under different conditions of blood sampling». The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 90 (1): 72–8. doi:10.1210/jc.2004-1149. PMID 15483077.
  16. ↑ United Bristol Healthcare NHS Trust, the major teaching trust in South West England Արխիվացված 2007-08-13 archive.today
  17. ↑ 17,0 17,1 Funder, John W.; Carey, Robert M.; Fardella, Carlos; Gomez-Sanchez, Celso E.; Mantero, Franco; Stowasser, Michael; Young, William F.; Montori, Victor M. (2008). «Case Detection, Diagnosis, and Treatment of Patients with Primary Aldosteronism». The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 93 (9): 3266–3281. doi:10.1210/jc.2008-0104. PMID 18552288.
  18. ↑ Cotran, Ramzi S.; Kumar, Vinay; Fausto, Nelson; Nelso, Fausto; Robbins, Stanley L.; Abbas, Abul K. (2005). Robbins and Cotran pathologic basis of disease. St. Louis, Mo: Elsevier Saunders. էջ 1210. ISBN 978-0-7216-0187-8. {{cite book}}: Unknown parameter |name-list-format= ignored (|name-list-style= suggested) (օգնություն)
  19. ↑ Trono D, Cereda JM, Favre L (August 1983). «[Pseudo-Conn's syndrome due to intoxication with nonalcoholic pastis]». Schweizerische Medizinische Wochenschrift (French). 113 (31–32): 1092–5. PMID 6623028.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  20. ↑ «Inspra (eplerenone) [prescribing information]». Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-08-ին. Վերցված է 2011-07-17-ին.
  21. ↑ Columbia Adrenal Center, Hyperaldosteronism (Conn's Syndrome) Արխիվացված 2011-05-26 Wayback Machine

External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դասակարգում
Արտաքին աղբյուրներ
  • Funder JW, Carey RM, Mantero F, Murad MH, Reincke M, Shibata H, Stowasser M, Young WF (May 2016). «The Management of Primary Aldosteronism: Case Detection, Diagnosis, and Treatment: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline». The Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism. 101 (5): 1889–916. doi:10.1210/jc.2015-4061. PMID 26934393.

Կաղապար:Endocrine pathology

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Sargsyan_Meri/Ավազարկղ&oldid=7409038» էջից