Jump to content

Հյուսիսկորեական-հարավկորեական հարաբերություններ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հյուսիսկորեական-հարավկորեական հարաբերություններ
Հյուսիսային Կորեա և Հարավային Կորեա

Հյուսիսային Կորեա
Հարավային Կորեա
Հյուսիսային Կորեայի նախագահ Կիմ Ջոնգ Ունը (ձախից) և Հարավային Կորեայի նախագահ Մուն Ջեինը (աջից), 2018 թվականի ապրիլ:

Հյուսիսկորեական-հարավայինկորեական հարաբերությունները (կամ այլընտրանքային միջկորեական հարաբերություններ) Կորեական թերակղզու երկու պետությունների միջև դիվանագիտական հարաբերություններն են։ Նախկինում լինելով մեկ ազգ, որը բռնակցվել է Ճապոնիայի կողմից 1910 թվականին՝ երկու ժողովուրդները բաժանվել են Հյուսիսային և Հարավային Կորեաների Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտին՝ 1945 թվականի սեպտեմբերի 2-ին։ Երկու կառավարությունները ստեղծվեցին թերակղզու երկու շրջաններում 1948 թվականին՝ խորացնելով առկա բաժանումը։ Երկու պետությունները դարձել են հակառակորդներ և 1950-1953 թվականներին մասնակցել են Կորեական պատերազմին, որն ավարտվել է զինադադարի համաձայնագրով, բայց առանց հաշտության պայմանագրի։ Հյուսիսային Կորեան միակուսակցական ամբողջատիրական պետություն է[1], որը ղեկավարում է Կիմ դինաստիան։ Նախկինում Հարավային Կորեան ղեկավարվում էր ռազմական բռնապետությունների իրավահաջորդությամբ, մինչև ժողովրդավարացումը 1987 թվականին, երբ անցկացվեցին ուղղակի ընտրություններ։ Երկու ազգերն էլ հավակնում են Կորեական ամբողջ թերակղզուն և մոտակա կղզիներին։ Երկու ազգերն էլ անդամակցեցին ՄԱԿ-ին 1991 թվականին և ճանաչված են անդամ պետությունների մեծ մասի կողմից։ 1970-ականներից ի վեր երկու ժողովուրդներն էլ ոչ պաշտոնական դիվանագիտական երկխոսություններ են վարել՝ ռազմական լարվածությունը թուլացնելու համար։ 2000 թվականին նախագահ Կիմ Դե Յունգը դարձավ Հարավային Կորեայի առաջին նախագահը, ով այցելեց Հյուսիսային Կորեա, թերակղզու բաժանումից 55 տարի անց։

Նախագահ Կիմի օրոք Հարավային Կորեան ընդունեց Արևածագի քաղաքականությունը՝ հետապնդելով Հյուսիսային Կորեայի հետ ավելի խաղաղ հարաբերություններ[2]։ Այս քաղաքականության շնորհիվ ստեղծվեց Կեսոնի արդյունաբերական շրջանը։ Այս քաղաքականությունը շարունակեց հաջորդ նախագահ Ռո Մու-հյուն, ով 2007 թվականին այցելեց նաև Հյուսիսային Կորեա և հանդիպեց Հյուսիսային Կորեայի առաջնորդ Կիմ Ջոնգ Իլի հետ։ Այս հանդիպման միջոցով երկու ղեկավարներն էլ ստորագրեցին խաղաղություն հետապնդելու և միջկորեական հարաբերությունները վերականգնելու հռչակագիր։ Այնուամենայնիվ, աճող քննադատության հանդիպելով՝ հաջորդ երկու կառավարությունները չշարունակեցին Արևի քաղաքականությունը։ Լի Մյունգ-բակի և Փակ Կըն Հյեի նախագահության տարիներին Հյուսիսային և Հարավային Կորեայի հարաբերություններն ավելի թշնամական դարձան։

2018 թվականին, սկսած Հյուսիսային Կորեայի 2018 թվականի ձմեռային օլիմպիական խաղերին մասնակցությունից, հարաբերություններում մեծ դիվանագիտական առաջընթաց է գրանցվել և զգալիորեն ջերմացել են։ 2018 թվականի ապրիլին երկու երկրները ստորագրեցին Կորեական թերակղզու խաղաղության, բարգավաճման և միավորման Պանմունջոմի հռչակագիրը[3]։ 2018 թվականին հարավկորեացիների մեծամասնությունը ընդունեց նոր հարաբերությունները[4]։ Հյուսիսային և Հարավային Կորեաների միջև գագաթնաժողովները նպաստել են նաև Հյուսիսային Կորեայի և Միացյալ Նահանգների դրական հարաբերություններին։ Այնուամենայնիվ, երկու երկրների միջեւ լարվածությունը պահպանվում է։

Կորեայի բաժանում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիմ Իլ Սոնգը, ի թիվս այլ կորեացի կոմունիստների և խորհրդային ներկայացուցիչների, 1946 թվականին Փհենյանում կայացած խորհրդաժողովում նստած էր ԽՍՀՄ առաջնորդ Իոսիֆ Ստալինի և իր մեծ դիմանկարների ներքո:
Լի Սին Մանը ամերիկացի գեներալ Դուգլաս ՄաքԱրթուրի հետ միասին 1948 թվականին Կորեայի Հանրապետության (Հարավային Կորեա) կառավարության երդմնակալության արարողությանը:

Կորեական թերակղզին Ճապոնիան գրավեց 1910 թվականից։ Օգոստոսի 9-ին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի վերջին օրերին, Խորհրդային Միությունը պատերազմ հայտարարեց Ճապոնիային և առաջ շարժվեց դեպի Կորեա։ Չնայած ԽՍՀՄ-ի պատերազմ հայտարարելը Յալթայի համաժողովում դաշնակիցների կողմից համաձայնեցված էր, ԱՄՆ կառավարությունը անհանգստացավ այն բանի համար, որ Կորեան ամբողջությամբ կընկնի խորհրդային վերահսկողության տակ։ Ուստի ԱՄՆ կառավարությունը խնդրեց սովետական ուժերին դադարեցնել իրենց առաջխաղացումը 38-րդ հյուսիսային զուգահեռականը` թողնելով թերակղզու հարավը, ներառյալ մայրաքաղաք Սեուլը, գրավված ԱՄՆ-ի կողմից։ Օգոստոսի 15-ին Ճապոնիան հանձնելուց հետո սա ներառվեց ճապոնական ուժերի համար No․ 1 ընդհանուր հրամանի մեջ։ Օգոստոսի 24-ին Կարմիր բանակը մտավ Փհենյան և ստեղծեց ռազմական կառավարություն Կորեայում զուգահեռականից հյուսիս։ Ամերիկյան ուժերը սեպտեմբերի 8-ին վայրէջք կատարեցին հարավում և Կորեայում ստեղծեցին Միացյալ Նահանգների բանակի ռազմական կառավարությունը[5]։

Դաշնակիցներն ի սկզբանե նախատեսում էինստեղծել համատեղ կառավարում, որը Կորեային պետք է ուղղորդեր դեպի անկախության, բայց կորեացի ազգայնականների մեծամասնությունն անմիջապես ցանկանում էր անկախություն[6]։ Միևնույն ժամանակ, Սառը պատերազմը սկսվելուն պես, պատերազմական համագործակցությունը Խորհրդային Միության և ԱՄՆ-ի միջև վատացավ։ Երկու գրավող տերություններն էլ սկսեցին իշխանության դիրքեր բարձրանալ կորեացիներ, ովքեր համապատասխանում էին իրենց քաղաքական կողմին՝ մարգինալացնելով իրենց հակառակորդներին։ Այս նոր քաղաքական առաջնորդներից շատերը վերադարձնում էին աքսորյալներին՝ քիչ ժողովրդական աջակցությամբ[7][8]։ Հյուսիսային Կորեայում Խորհրդային Միությունը սատարում էր կորեացի կոմունիստներին։ Կիմ Իլ Սոնգը, ով 1941 թվականից ծառայում էր Խորհրդային բանակում, դարձավ գլխավոր քաղաքական գործիչը[9]։ Հասարակությունը կենտրոնացվեց և կոլեկտիվացվեց՝ հետևելով խորհրդային մոդելին[10]։ Հարավում քաղաքականությունն ավելի աղմկոտ էր, բայց խիստ հակակոմունիստ Լի Սին Մանը ամենաակնառու քաղաքական գործիչ էր[11]։

ԱՄՆ կառավարությունը հարցը տեղափոխեց ՄԱԿ, ինչը հանգեցրեց 1947 թվականին Կորեայում ՄԱԿ-ի ժամանակավոր հանձնաժողովի (UNTCOK) ստեղծմանը։ Խորհրդային Միությունը դեմ էր այս քայլին և հրաժարվեց թույլ տալ UNTCOK-ին գործել Հյուսիսում։ UNTCOK–ը կազմակերպեց ընդհանուր ընտրություններ Հարավում, որոնք անցկացվեցին 1948 թվականի մայիսի 10-ին[12]։ Կորեայի Հանրապետությունը ստեղծվեց Լի Սին Մանի նախագահությամբ, իսկ օգոստոսի 15-ին պաշտոնապես փոխարինեց ԱՄՆ ռազմական օկուպացիան։ Հյուսիսային Կորեայում Կորեայի Ժողովրդադեմոկրատական Հանրապետությունը (ԿԺԴՀ) հռչակվեց սեպտեմբերի 9-ին, վարչապետի պաշտոնում էր Կիմ Իլ Սոնգը։ Խորհրդային օկուպացիոն ուժերը Հյուսիսը լքեցին 1948 թվականի դեկտեմբերի 10-ին։ Հաջորդ տարի ԱՄՆ-ի ուժերը հեռացան Հարավից, չնայած ԱՄՆ Կորեայի ռազմական խորհրդատվական խումբը մնաց մարզելու Կորեայի Հանրապետության բանակը[13]։

Երկու հակառակ կառավարություններն էլ իրենց համարում էին, որ իրենք ամբողջ Կորեայի կառավարությունն են, և երկուսն էլ բաժանումը համարում էին ժամանակավոր[14][15]։ ԿԺԴՀ-ն հռչակեց Սեուլը որպես իր պաշտոնական մայրաքաղաք, որը պահպանվեց մինչև 1972 թվականը[16]։

Կորեական պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատվիրակները Պանմունջոմում ստորագրում են Կորեական զինադադարի պայմանագիրը:

1950 թվականի հունիսի 25-ին Հյուսիսային Կորեան ներխուժեց Հարավ և արագորեն գրավեց երկրի մեծ մասը։ 1950 թվականի սեպտեմբերին Միավորված ազգերի կազմակերպության ուժերը, Միացյալ Նահանգների գլխավորությամբ, միջամտեցին պաշտպանելու Հարավը և անցան Հյուսիսային Կորեա։ Չինաստանի հետ սահմանին մոտենալուն պես չինական ուժերը միջամտեցին Հյուսիսային Կորեայի անունից՝ կրկին փոխելով պատերազմի հավասարակշռությունը։ Մարտերն ավարտվեցին 1953 թվականի հուլիսի 27-ին զինադադարով, որը մոտավորապես վերականգնեց Հյուսիսային և Հարավային Կորեաների միջև նախնական սահմանները[17]։ Լի Սին Մանը հրաժարվեց ստորագրել զինադադարը, բայց դժկամորեն համաձայնվեց պահպանել այն[18]։ Զինադադարը պաշտոնապես հրադադար է նախաձեռնել, բայց չի հանգեցրել հաշտության պայմանագրի։ Այն ստեղծեց Կորեայի ապառազմականացված գոտին (ԱՌԳ)՝ երկու կողմերի միջև բուֆերային գոտի, որը հատում էր 38-րդ զուգահեռը, բայց չէր հետևում դրան։ Հյուսիսային Կորեան հայտարարել է, որ այլևս չի պահպանելու զինադադարը առնվազն վեց անգամ՝ 1994, 1996, 2003, 2006, 2009 և 2013 թվականներին[19][20]։

Պատերազմի արդյունքում մեծ թվով մարդիկ տեղահանվեցին, և շատ ընտանիքներ բաժանվեցին ըստ վերականգնված սահմանի։ 2007 թվականին գնահատվում էր, որ շուրջ 750,000 մարդ մնացել էր ընտանիքի անմիջական անդամներից անջատված, և ընտանիքի հանդիպումները երկար ժամանակ հանդիսանում էին Հարավի համար դիվանագիտական գերակայություն[21]։

Սառը պատերազմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հյուսիսային և Հարավային Կորեայի միջև մրցակցությունը առանցքային դարձավ երկու կողմերի որոշումներ կայացնելու համար։ Օրինակ Փհենյանի մետրոպոլիտենի կառուցումը խթանեց Սեուլում նոույնպես մետրոպոլիտենի կառուցմանը[22]։ 1980-ականներին Հարավային Կորեայի կառավարությունը ԱՌԳ-ում իր Դայսեոնգ-դոնգ գյուղում կառուցեց 98 մ բարձրությամբ դրոշակաձող։ Ի պատասխան՝ Հյուսիսային Կորեան իր մոտակա Կիժոնգ-դոնգ գյուղում կառուցեց 160 մ բարձրության դրոշակաձող[23]։

Լարվածությունը թեժացավ 1960-ականների վերջին ցածր մակարդակի զինված բախումների արդյունքում, որը հայտնի էին Կորեական ԱՌԳ-ի հակամարտություն անվանումով։ Այս ընթացքում Հյուսիսային և Հարավային Կորեաները մի շարք պատասխան հարվածներ հասցրեցին միմյանց, ինչը ներառում էր Հարավի և Հյուսիսի առաջնորդների դեմ մահափորձեր[24][25]։ 1968 թվականի հունվարի 21-ին հյուսիսկորեացի կոմանդոսը հարձակվեց Հարավային Կորեայի Կապույտ տան վրա։ 1969 թվականի դեկտեմբերի 11-ին առևանգեցին հարավկորեական ինքնաթիռը։

1972 թվականին ԱՄՆ նախագահ Նիքսոնի Չինաստան կատարած այցի նախապատրաստական աշխատանքների ընթացքում Հարավային Կորեայի նախագահ Փակ Չոն Հին սկսեց գաղտնի կապ հաստատել Հյուսիսի Կիմ Իլ Սոնգի հետ[26]։ 1971 թվականի օգոստոսին տեղի ունեցան Կարմիր խաչի առաջին բանակցությունները Հյուսիսային և Հարավային Կորեաների միջև[27]։ Մասնակիցներից շատերն իսկապես հետախուզական կամ կուսակցության պաշտոնյաներ էին[28]։ 1972 թվականի մայիսին Հարավային Կորեայի Ազգային հետախուզական վարչության (ԱՀՎ) տնօրեն Լի Հու Ռակը Փհենյանում գաղտնի հանդիպեց Կիմ Իլ Սոնգի հետ։ Կիմը ներողություն է խնդրել Կապույտ տան վրա հարձակման համար՝ հերքելով, որ այն իր թույլտվությամբ է եղել[29]։ Փոխարենը Հյուսիսային Կորեայի փոխվարչապետ Պակ Սոնգ Չոլը գաղտնի այց կատարեց Սեուլ[30]։ 1972 թվականի հուլիսի 4-ին հրապարակվեց Հյուսիս և Հարավի համատեղ հայտարարությունը։ Հայտարարության մեջ նշվում է վերամիավորման երեք սկզբունքները. առաջինը՝ վերամիավորումը պետք է լուծվի ինքնուրույն՝ առանց արտաքին տերությունների միջամտելու կամ ապավինելու, երկրորդ`վերամիավորումը պետք է իրականացվի խաղաղ ճանապարհով` առանց միմյանց դեմ զինված ուժերի օգտագործման, և վերջապես, վերամիավորումը գերազանցում է գաղափարախոսությունների և ինստիտուտների տարբերությունները՝ Կորեայի՝ որպես մեկ էթնիկական խմբի միավորմանը նպաստելու համար[31]։ Այն նաև հաստատեց առաջին «թեժ գիծը» երկու կողմերի միջև[32]։

Հյուսիսային Կորեան դադարեցրել է բանակցությունները 1973 թվականին՝ Հարավային Կորեայի ԱՀՎ-ի կողմից Հարավային Կորեայի ընդդիմության առաջնորդ Կիմ Դե Յունգի առևանգումից հետո[26][33]։ Բանակցությունները վերսկսվեցին և 1973-1975 թվականներին Հյուսիս-Հարավ համակարգող խորհրդի շրջանակում Պանմունջոմում 10 հանդիպումներ են եղել[34]։

1970-ականների վերջին ԱՄՆ նախագահ Ջիմի Քարթերը հույս ուներ Կորեայում հասնել խաղաղության։ Այնուամենայնիվ, նրա ծրագրերը դուրս եկան գծերից, քանի որ առաջարկվում էր զորքերը դուրս բերել[35]։

1983 թվականին ԱՄՆ-ի և Հարավային Կորեայի հետ եռակողմ բանակցությունների Հյուսիսային Կորեայի առաջարկը համընկավ Հարավային Կորեայի նախագահի դեմ Ռանգունի մահափորձի հետ[36]։ Այս հակասական վարքը երբեք չի բացատրվել[37]։

1984 թվականի սեպտեմբերին Հյուսիսային Կորեայի Կարմիր խաչը սաստիկ ջրհեղեղներից հետո շտապ պարագաներ ուղարկեց Հարավ[26]։ Բանակցությունները վերսկսվեցին, որի արդյունքում տեղի ունեցան առանձնացված ընտանիքների առաջին հանդիպումը 1985 թվականին, Ինչպես նաև մի շարք մշակութային փոխանակումներ։ Բարի կամքը ցրվեց 1986 թվականին ԱՄՆ-Հարավային Կորեայի «Team Spirit» զորավարժությունների ժամանակ[38]։

Կորեայի միավորման դրոշ

Երբ 1988-ի ամառային օլիմպիական խաղերն հյուրընկալելու համար ընտրվեց Սեուլը, Հյուսիսային Կորեան փորձեց կազմակերպել բոյկոտ իր կոմունիստ դաշնակիցների կողմից կամ խաղերի համատեղ հյուրընկալում[39]։ Դա ձախողվեց, և 1987 թվականին Korean Air 858 ավիաթռիչքի ռմբակոծումը դիտարկվեց որպես Հյուսիսային Կորեայի վրեժ[40]։ Միևնույն ժամանակ, Սառը պատերազմի համաշխարհային «հալման» ֆոնին, Հարավային Կորեայի նորընտիր նախագահ Ռո Թա Վուն կազմակերպել է դիվանագիտական նախաձեռնություն, որը հայտնի է որպես «Նորդպոլիտիկ»։ Սա առաջարկում էր «կորեական համայնքի» միջանկյալ զարգացում, որը նման էր համադաշնության մասին Հյուսիսային Կորեայի առաջարկին[41]։ 1990 թվականի սեպտեմբերի 4- ից 7-ը Սեուլում անցկացվում էին բարձր մակարդակի բանակցություններ, միևնույն ժամանակ, Հյուսիսը բողոքում էր Խորհրդային Միության Հարավի հետ հարաբերությունների կարգավորման համար։ Այս բանակցությունները 1991 թվականին հանգեցրեցին հաշտեցման, չհարձակվելու, փոխանակումների և համագործակցության մասին համաձայնագրին և Կորեական թերակղզու ապամիջուկայնացման համատեղ հռչակագրին[42][43]։ Դա համընկավ ինչպես Հյուսիսային, այնպես էլ Հարավային Կորեայի Միավորված ազգերի կազմակերպության անդամ դառնալու հետ[44]։ Միևնույն ժամանակ, 1991 թվականի մարտի 25-ին Կորեայի միացյալ թիմը առաջին անգամ օգտագործեց Կորեայի միավորման դրոշը Ճապոնիայում կայացած Սեղանի թենիսի համաշխարհային մրցույթում, իսկ 1991 թվականի մայիսի 6-ին միավորված թիմը մասնակցեց Պորտուգալիայի Համաշխարհային պատանեկան ֆուտբոլի առաջնությանը։

Սակայն հարաբերություններում սահմանափակումներ կային։ 1989 թվականին Հարավային Կորեայի ուսանողական ակտիվիստ Լիմ Սու Կյունգը, ով մասնակցել էր Փհենյանում կայացած Համաշխարհային երիտասարդական փառատոնին, վերադարձից հետո բանտարկվեց[44]։

Արև և ստվեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սառը պատերազմի ավարտը տնտեսական ճգնաժամ բերեց Հյուսիսային Կորեային և հանգեցրեց սպասումների, որ վերամիավորումը մոտ է[45][46]։ Հյուսիսկորեացիները գնալով փախնում էին դեպի Հարավ։ Ըստ պաշտոնական վիճակագրության, 1995 թվականին Հարավային Կորեայում բնակվում էր 561 փախստական, իսկ 2007 թվականին՝ ավելի քան 10,000[47]։

1991 թվականի դեկտեմբերին երկու պետություններն էլ կնքեցին «Հաշտեցման, չհարձակման, փոխանակման և համագործակցության մասին» համաձայնագիրը` խոստանալով ո՝չ ագրեսիային և մշակութային ու տնտեսական փոխանակումներ։ Նրանք նաև պայմանավորվեցին խոշոր ռազմական շարժումների մասին նախապես ծանուցելու, ռազմական թեժ գիծ ստեղծելու և զինադադարը «խաղաղ ռեժիմով» փոխարինելու ուղղությամբ[48]։

1994 թվականին Հյուսիսային Կորեայի միջուկային ծրագրի հետ կապված անհանգստությունը հանգեցրեց ԱՄՆ և Հյուսիսային Կորեայի միջև համաձայնեցված շրջանակի[49]։

1998 թվականին Հարավային Կորեայի նախագահ Կիմ Դե Յունգը հայտարարեց Հյուսիսային Կորեայի նկատմամբ Արևի քաղաքականության մասին։ Չնայած 1999-ին տեղի ունեցած ռազմածովային բախմանը՝ դա հանգեցրեց 2000 թվականի հունիսին Կիմ Դե Յունգի և Կիմ Ջոնգ Իլի միջև առաջին միջկորեական գագաթնաժողովին[50]։ Արդյունքում Կիմ Դե Յունգը արժանացավ Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի[51]։ Օգոստոսին գագաթնաժողովին հաջորդեց ընտանեկան հանդիպումը։ Սեպտեմբերին Հյուսիսային և Հարավային Կորեայի հավաքականները միասին քայլերթ կատարեցին Սիդնեյի Օլիմպիական խաղերին[52]։ Առևտուրն աճեց այնքանով, որ Հարավային Կորեան դարձավ Հյուսիսային Կորեայի խոշորագույն առևտրային գործընկերը[53]։ 1998 թվականից սկսած Մաունթ Կումգանգ զբոսաշրջային շրջանը մշակվեց որպես համատեղ ձեռնարկություն Հյուսիսային Կորեայի կառավարության և Հյունդայի միջև[54]։ 2003 թվականինն ստեղծվեց Կեսոնի արդյունաբերական շրջանը, որը թույլ է տալիս հարավկորեական բիզնեսին ներդրումներ կատարել Հյուսիսում[55]։ 2000-ականների սկզբին Հարավային Կորեան դադարեցրեց իր գործակալների ներթափանցումը Հյուսիս[56]։

ԱՄՆ նախագահ Ջորջ Բուշը, սակայն, չաջակցեց Արևի քաղաքականությանը և 2002 թվականին Հյուսիսային Կորեան որակեց որպես «Չարի առանցքի» անդամ[57][58]։

Հյուսիսային Կորեայի միջուկային հրթիռներ ստեղծելու հնարավորության հետ կապված շարունակական մտահոգությունները 2003 թվականին հանգեցրին վեցակողմ բանակցություններին, որոնք ընդգրկում էին Հյուսիսային Կորեան, Հարավային Կորեան, ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Չինաստանը և Ճապոնիան[59]։ 2006 թվականին, այնուամենայնիվ, Հյուսիսային Կորեան վերսկսեց հրթիռների փորձարկումը և հոկտեմբերի 9-ին անցկացրեց իր առաջին միջուկային փորձարկումը[60]։

2000 թվականի հունիսի 15-ի համատեղ հռչակագրում, որը երկու ղեկավարները ստորագրեցին Հարավ-Հյուսիս առաջին գագաթնաժողովի ժամանակ, ասվում էր, որ երկրորդ գագաթնաժողովը կանցկացնեն համապատասխան ժամանակ։ Ի սկզբանե նախատեսվում էր, որ երկրորդ գագաթնաժողովը տեղի կունենա Հարավային Կորեայում, բայց դա տեղի չունեցավ։ Հարավային Կորեայի նախագահ Ռո Մու Հյուն 2007 թվականի հոկտեմբերի 2-ին շրջեց Կորեայի ապառազմականացված գոտով և ուղևորվեց Փհենյան` Կիմ Ջոնգ Իլի հետ բանակցելու։ Երկու կողմերը վերահաստատեցին հունիսի 15-ի համատեղ հռչակագրի ոգին և քննարկումներ անցկացրին Հարավ-Հյուսիս հարաբերությունների առաջխաղացման, Կորեական թերակղզում խաղաղության հաստատման, ժողովրդի ընդհանուր բարգավաճման և Կորեայի միավորմանն առնչվող տարբեր հարցերի շուրջ։ 2007 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Հարավային Կորեայի նախագահ Ռո Մու Հյուն և Հյուսիսային Կորեայի առաջնորդ Կիմ Ջոնգ Իլը ստորագրեցին խաղաղության հռչակագիր։ Փաստաթուղթը կոչ էր անում միջազգային բանակցություններ սկսել՝ փոխարինելու Կորեական պատերազմը ավարտած զինադադարը կայուն խաղաղ պայմանագրով։

Այս ժամանակահատվածում քաղաքական զարգացումներն արտացոլվեցին արվեստում։ 1999-ին « Շիրին» և 2000-ին « Համատեղ անվտանգության տարածք» ֆիլմերը համակրելիորեն ներկայացնում էին Հյուսիսային Կորեայի բնակիչները[61][62]։

Արևի քաղաքականության ավարտ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լի Մյունգ Բակի կառավարություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կորեական ԱՌԳ-ն 2012 թվականին հյուսիսային կողմից

Արևի քաղաքականությունից պաշտոնապես հրաժարվեց Հարավային Կորեայի նոր նախագահ Լի Մյունգ Բակը 2010 թվականին։

Մարտի 26 - ին 2010 թ., Իսկ 1500 տոննա ROKS <i id="mwAWA">Cheonan</i> հետ անձնակազմի 104, sank դուրս Baengnyeong կղզին է Դեղին ծովում ։ Սեուլն ասաց, որ կոշտուկի մոտ պայթյուն է, և հետաքննում է արդյոք տորպեդոյի հարձակումը պատճառը։ 104 նավաստիներից 46-ը զոհվել են, 58-ին հաջողվել է փրկել։ Հարավային Կորեայի նախագահ Լի Մյունգ-բակը հրավիրել է անվտանգության ոլորտի պատասխանատուների արտակարգ խորհրդակցություն և հրամայել զինվորականներին կենտրոնանալ նավաստիներին փրկելու վրա[63]։ 2010 թ. Մայիսի 20-ին միջազգային հետազոտողների մի խումբ հրապարակեց արդյունքներ, որոնք պնդում էին, որ խորտակումը տեղի է ունեցել հյուսիսկորեական տորպեդոյի պատճառով. Հյուսիսային Կորեան մերժեց գտածոները։ Հարավային Կորեան համաձայնեց հետազոտական խմբի արդյունքների հետ, և Նախագահ Լի Մյունգ-բակը հայտարարեց, որ Սեուլը կկտրի Հյուսիսային Կորեայի հետ բոլոր առևտուրը ՝ որպես միջոցառումների մաս, որոնք հիմնականում ուղղված են Հյուսիսային Կորեային դիվանագիտական և ֆինանսական հարված հասցնելուն։  Հյուսիսային Կորեան հերքեց բոլոր նման մեղադրանքները և պատասխանեց ՝ խզելով կապերը երկրների միջև և հայտարարեց, որ չեղյալ է հայտարարում նախորդ ոչ ագրեսիվ համաձայնագիրը։

2010 թվականի նոյեմբերի 23-ին Հյուսիսային Կորեայի հրետանին կրակ արձակեց Հարավային Կորեայի Դեղին ծովի Յոնպյոնգ կղզու ուղղությամբ։ Զոհվել են երկու հարավկորեացի ծովային հետևակայիններ եւ երկու խաղաղ բնակիչներ, տասնյակից ավելին վիրավորվել են, այդ թվում երեք քաղաքացիական անձինք։ Ենթադրվում էր, որ սպանվել են շուրջ 10 հյուսիսկորեացիներ; սակայն Հյուսիսային Կորեայի կառավարությունը հերքում է դա։ Քաղաքը տարհանվել է, և Հարավային Կորեան նախազգուշացրել է գործողությունների խիստ պատասխան մասին. նախագահ Լի Մյունգ Բակը կարգադրել է ոչնչացնել մոտակա Հյուսիսային Կորեայի հրթիռային կայանը, եթե հետագա սադրանք լինի[64]։ KՀյուսիսային Կորեայի պաշտոնական լրատվական գործակալությունը հայտարարել է, որ Հյուսիսային Կորեան կրակ է արձակել միայն այն բանից հետո, երբ Հարավը «անխոհեմաբար կրակ է բացել մեր ծովային տարածքի վրա»։

2011 թվականին պարզվեց, որ Հյուսիսային Կորեան 1999 թվականին առևանգել է Հարավային Կորեայի չորս բարձրաստիճան ռազմական սպաների։

Փակ Կըն Հյեի կառավարություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2012 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Հյուսիսային Կորեան գործարկեց Kwangmyŏngsŏng-3 Unit 2 գիտական և տեխնոլոգիական արբանյակը, և այն հասավ ուղեծիր[65][66][67]։ Ի պատասխան՝ ԱՄՆ-ն իր ռազմանավերը վերաբաշխեց տարածաշրջանում։ 2013 թվականի հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին տեղի ունեցավ Հյուսիսային Կորեայի և Հարավային Կորեայի, Միացյալ Նահանգների և Ճապոնիայի միջև լարվածության սրում, որը սկսվեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի 2087 բանաձևի պատճառով, որը դատապարտեց Հյուսիսային Կորեայի Kwangmyŏngsŏng-3 Unit 2-ի գործարկումը։ Ճգնաժամը նշանավորվեց Կիմ Ջոնգ Ունի օրոք Հյուսիսային Կորեայի նոր վարչակազմի կողմից հռետորաբանության ծայրահեղ սրմամբ և գործողություններով, որոնք ենթադրում էին Հարավային Կորեայի, Ճապոնիայի և Միացյալ Նահանգների դեմ անմիջական միջուկային հարձակումներ։

2014 թվականի մարտի 24-ին վթարի ենթարկված Հյուսիսային Կորեայի անօդաչու թռչող սարք է հայտնաբերվել Պաջուի մոտ։ Վիդեո տեսախցիկները պարունակում էին Կապույտ տան և ԱՊԳ-ի մոտ գտնվող ռազմական կառույցների լուսանկարներ։ Մարտի 31-ին Հյուսիսային սահմանային գծի ջրերը մոտ հրետարանային փոխհրաձգություն սկսվեց և մի հյուսիսկորեական ԱԹՍ գտնվեց Բենգնյեոնգդոյի մոտ[68][69]։ Սեպտեմբերի 15-ին ձկնորսներից մեկի կողմից Բենգնյեոնգդոյի մոտակայքում գտնվող ջրերում հայտնաբերվեց հյուսիսկորեական կասկածելի անօդաչուի բեկորներ, հաղորդվում էր, որ անօդաչու սարքը նման է Հյուսիսային Կորեայի անօդաչու թռչող սարքերից մեկին, որը կործանվել էր 2014 թվականի մարտին[70]։

Ըստ BBC-ի համաշխարհային ծառայության 2014 թվականի հարցման՝ Հարավային Կորեայի բնակիչների 3%-ը դրական է դիտել Հյուսիսային Կորեայի ազդեցությունը, 91%-ը արտահայտել է բացասական տեսակետ, ինչը Հարավային Կորեան, Ճապոնիայից հետո, դարձնելով աշխարհում Հյուսիսային Կորեայի առավել բացասական զգացողություններ ունեցող երկիրը։ Այնուամենայնիվ, 2014 թվականին կառավարության կողմից ֆինանսավորվող հետազոտության արդյունքում պարզվեց, որ Հարավային Կորեայի 13%-ը Հյուսիսային Կորեային ընդունում էր թշնամական, իսկ Հարավային Կորեայի 58%-ը կարծում էր, որ Հյուսիսային Կորեան երկիր է, որի հետ նրանք պետք է համագործակցեն։

2015 թվականի հունվարի 1-ին Կիմ Ջոնգ Ունը իր ամանորյա ուղերձում հայտարարեց, որ պատրաստ է վերսկսել բարձր մակարդակի բանակցությունները Հարավի հետ[71]։

2015 թվականի օգոստոսի առաջին շաբաթվա ընթացքում ական է ընկել ԱՌԳ-ի մոտ՝ վիրավորելով հարավկորեացի երկու զինվորների։ Հարավային Կորեայի կառավարությունը Հյուսիսին մեղադրեց ականը տեղադրելու մեջ, ինչը Հյուսիսը հերքեց։ Դրանից հետո Հարավային Կորեան վերսկսեց քարոզչական հեռարձակումները դեպի Հյուսիս։

2015 թվականի օգոստոսի 20-ին Հյուսիսային Կորեան արկ արձակեց Յոնչեոն քաղաքի վրա։ Ի պատասխան Հարավային Կորեան սկսեց մի քանի հրետանային կրակ արձակել։ Հարավում զոհեր չեն եղել, սակայն տեղի որոշ բնակիչներ տարհանվել են[72]։ Հրետակոծության պատճառով երկու երկրներն ընդունեցին նախապատերազմական կարգավիճակներ և Պանմունջեոմի բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից 2015 թվականի օգոստոսի 22-ին լարվածությունը թոթափելու համար անցկացված զրույց, և բանակցությունները տեղափոխվեցին հաջորդ օր։ Չնայած բանակցությունները շարունակվում էին, Հյուսիսային Կորեան տեղակայեց իրենց սուզանավերի ավելի քան 70 տոկոսը, ինչը 2015 թվականի օգոստոսի 23-ին ևս մեկ անգամ ավելացրեց լարվածությունը։ Բանակցությունները շարունակվեցին հաջորդ օրը և, վերջապես, ավարտվեցին օգոստոսի 25-ին, երբ երկու կողմերն էլ համաձայնության եկան, և ռազմական լարվածությունը թուլացավ։

Չնայած 2016 թվականի սեպտեմբերի 9-ին Հյուսիսային Կորեայի և Հյուսիսային Կորեայի միջև խաղաղ բանակցություններին Հյուսիսի հրթիռի փորձարկման վերաբերյալ, Հյուսիսային Կորեան շարունակեց առաջընթաց գրանցել իր հրթիռային փորձարկումների արդյունքում։ Հյուսիսային Կորեան իր հիմնադրման օրվանից իր 68-րդ միջուկային փորձարկումն անցկացրեց պետության 68-րդ տարեդարձի շրջանակներում։ Ի պատասխան՝ Հարավային Կորեան բացահայտեց, որ ինքը ծրագրում է սպանել Կիմ Ջոնգ Ունին։

Ըստ 2017 թվականի Կորեայի ազգային միավորման ինստիտուտի՝ Հարավային Կորեայի քաղաքացիների 58%-ը պատասխանել է, որ միավորումը անհրաժեշտ է։ 2017 թվականի հարցման մասնակիցների շրջանում 14%-ը նշել է, որ «իսկապես միավորման կարիք ունենք», իսկ 44%-ը`«մենք մի տեսակ միավորման կարիքն ունենք»։ Ինչ վերաբերում է «Արդյո՞ք մեզ հարկավոր է միավորում, նույնիսկ եթե ԿՀ-ն ու ԿԺԴՀ-ն կարողանան խաղաղ գոյակցել» հարցմանը 46% -ը համաձայն էր, իսկ 32%-ը ՝ ոչ[73]։

Հարաբերությունների ջերմացումը 2018 թվականին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կիմ Ջոնգ Ունի հանդիպումը Հարավային Կորեայի բանագնացների հետ Կորեայի աշխատավորական կուսակցության գլխավոր շենքում, 2018 թվականի մարտի 6

2017 թվականի մայիսին Մուն Ջեինը ընտրվեց Հարավային Կորեայի նախագահ՝ խոստանալով վերադառնալ Արևի քաղաքականությանը[74]։ 2018 թվականի իր ամանորյա ուղերձում Հյուսիսային Կորեայի առաջնորդ Կիմ Ջոնգ Ունը առաջարկել է պատվիրակություն ուղարկել Հարավային Կորեայում կայանալիք ձմեռային օլիմպիական խաղերին։ Գրեթե երկու տարի անց Սեուլ-Փհենյան թեժ գիծը վերաբացվեց։ Ձմեռային օլիմպիական խաղերում Հյուսիսային և Հարավային Կորեաները միասին մասնակցեցին բացման արարողությանը և հանդես եկան կանանց հոկեյի միավորված հավաքականով։ Բացի մարզիկներից Հյուսիսային Կորեան ուղարկեց աննախադեպ բարձր մակարդակի պատվիրակություն՝ Կիմ Յո Ջոնգի՝ Կիմ Ջոնգ Ունի քրոջ և նախագահ Կիմ Յոն Նամի գլխավորությամբ։ Պատվիրակությունը Նախագահ Մունին փոխանցեց Հյուսիսային Կորեա այցելելու հրավերը։

Օլիմպիական խաղերից հետո երկու երկրների իշխանությունները բարձրացրեցին հավանականությունը, որ նրանք կարող են միասին անցկացնել 2021 թվականի ասիական ձմեռային խաղերին[75]։ Ապրիլի 1-ին Հարավային Կորեայի քեյ փոփ աստղերը Փհենյանում հանդես եկան «Գարուն է գալիս » խորագրով համերգով, որին մասնակցում էին Կիմ Ջոնգ Ունը և նրա կինը։ Քեյ փոփ աստղերը 160 հոգանոց հարավկորեական արվեստի խմբի մաս էին, որը ելույթ էր ունենում Հյուսիսային Կորեայում 2018 թվականի ապրիլի սկզբին[76][77]։ 2005 թվականից ի վեր առաջին անգամ հայտարարվեց, որ ցանկացած հարավկորեացի արտիստ կարող է ելույթ ունենալ Հյուսիսային Կորեայում ։ Այդ ընթացքում քարոզչական հեռարձակումները դադարեցին երկու կողմից[23]։

Կիմն ու Մունը սահմանազատման գծում ողջունում են միմյանց:

Ապրիլի 27-ին Միավորված անվտանգության գոտու հարավկորեական հատվածում տեղի ունեցավ գագաթնաժողով Մունի և Քիմի միջև։ Կորեական պատերազմից հետո առաջին անգամն էր, որ Հյուսիսային Կորեայի առաջնորդը մտավ Հարավային Կորեայի տարածք։ Հյուսիսային Կորեայի առաջնորդ Կիմ Ջոնգ Ունը և Հարավային Կորեայի նախագահ Մուն Ջեինը հանդիպել են Կորեան բաժանող գծում[78]։ Գագաթնաժողովն ավարտվեց նրանով, որ երկու երկրները խոստացան աշխատել Կորեական թերակղզու ամբողջական ապամիջուկայնացման ուղղությամբ։ Նրանք նաև խոստացել են մեկ տարվա ընթացքում հայտարարել Կորեական պատերազմի պաշտոնական ավարտը[79]։ Երկու երկրների ղեկավարների կողմից ստորագրված Պանմունջոմի հռչակագրի շրջանակներում երկուստեք կողմերը նաև կոչ արեցին դադարեցնել երկարամյա ռազմական գործողությունները Կորեայի սահմանին և վերամիավորել Կորեան[3]։ Նաև ղեկավարները պայմանավորվեցին համատեղ աշխատել իրենց երկաթուղիները միացնելու և արդիականացնելու ուղղությամբ[80]։

Մայիսի 5-ին Հյուսիսային Կորեան փոխեց իր ժամային գոտին Հարավայինի հետ համապատասխանեցնելու համար[81]։ Մայիսին Հարավային Կորեան սկսեց հեռացնել քարոզչական հեռարձակումները սահմանային տարածքից՝ համաձայն Պանմունջոմի հռչակագրի[82]։

Մունն ու Կիմը երկրորդ անգամ հանդիպեցին մայիսի 26-ին՝ Թրամփի հետ քննարկելու Կիմի առաջիկա գագաթնաժողովը[83]։ Գագաթնաժողովը հունիսին հանգեցրեց Հյուսիսային և Հարավային Կորեայի պաշտոնյաների հետագա հանդիպումների[84]։ Հունիսի 1-ին երկու երկրների պաշտոնյաները պայմանավորվեցին առաջ շարժվել ռազմական և Կարմիր խաչի բանակցություններում[85]։ Նրանք նաև պայմանավորվել են վերաբացել Միջկորեական կապի գրասենյակ Կեսոնում, ինչը Հարավը փակել 2016 թվականի փետրվարին Հյուսիսային Կորեայի միջուկային փորձակումներից հետո ։ Երկրորդ հանդիպումը, որին մասնակցում էին Կարմիր խաչը և զինվորականները, տեղի ունեցավ Հյուսիսային Կորեայի Մաունթ Կումգանգ հանգստավայրում հունիսի 22-ին, որտեղ պայմանավորվեցին, որ ընտանեկան հանդիպումները կվերսկսվեն[86]։ Ապրիլյան գագաթնաժողովից հետո 2018 թվականի հունիսի 12-ին Սինգապուրում տեղի ունեցավ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի և Կիմ Ջոնգ Ունի գագաթնաժողովը։ Հարավային Կորեան դա ողջունեց որպես հաջողություն։ 

2018 թվականի հունիսի 23-ին Հարավային Կորեան հայտարարեց, որ սեպտեմբերին ԱՄՆ-ի հետ ամենամյա զորավարժություններ չի անցկացնի և կկանգնեցնի իր սեփական զորավարժությունները Դեղին ծովում՝ Հյուսիսային Կորեային չհրահրելու և խաղաղ երկխոսությունը շարունակելու համար[87]։ 2018 թվականի հուլիսի 1-ին Հարավային և Հյուսիսային Կորեաները վերսկսել են նավից նավ ռադիոկապը, ինչը կարող է կանխել Հարավային և Հյուսիսային Կորեաների ռազմական նավերի պատահական բախումները Արևմտյան (Դեղին) ծովում Հյուսիսային սահմանային գծի (ՀՍԳ) շրջակայքում[88]։ 2018 թվականի հուլիսի 17-ին Հարավային և Հյուսիսային Կորեաները ամբողջությամբ վերականգնել են իրենց ռազմական հաղորդակցության գիծը թերակղզու արևմտյան մասում[89]։

2018 թվականի Ասիական խաղերում Հարավային Կորեան և Հյուսիսային Կորեան որոշ մրցումներում մասնակցում էին որպես Կորեա։ Համագործակցությունը տարածվեց կինոարդյունաբերության մեջ. Հարավային Կորեան հաստատեց, որ Հյուսիսային Կորեայի կինոնկարները ցուցադրվելու են երկրի տեղական փառատոնում՝ միաժամանակ հրավիրելով վերջիններից մի քանի կինոգործիչների։ 2018 թվականի օգոստոսին Հյուսիսային Կորեայի Կումգանգ լեռան վրա տեղի ունեցավ Կորեական պատերազմից հետո բաժանված ընտանիքների վերամիավորումները։ Սեպտեմբերին Փհենյանում Մունի հետ կայացած գագաթնաժողովում Կիմը համաձայնվեց ապամոնտաժել Հյուսիսային Կորեայի միջուկային զենքի օբյեկտները, եթե ԱՄՆ-ը փոխադարձ գործողություն ձեռնարկի։ Փհենյանում Կորեայի երկու առաջնորդների կողմից ստորագրվեց «2018 թվականի սեպտեմբերի Փհենյանի համատեղ հռչակագիր» վերնագրով համաձայնագիրը[90]։ Համաձայնագիրը պահանջում է ականազերծել ականները, պահակակետերը, զենքերը և անձնակազմը Համատեղ անվտանգության գոտո երկու կողմերից էլ[91]։ Նրանք նաև պայմանավորվեցին, որ բախումներ կանխելու համար իրենց սահմաններին բուֆերային գոտիներ կստեղծեն։ Մունը դարձավ Հարավային Կորեայի առաջին առաջնորդը, ով ելույթ ունեցավ Հյուսիսային Կորեայի հասարակության առջև, երբ նա սեպտեմբերի 19-ին դիմեց 150,000 հանդիսականների «Արիրանգ» փառատոնում։

2018 թվականի հոկտեմբերի 23-ին Մունը վավերացրեց Հիմնական համաձայնագիրը և Փհենյանի հռչակագիրը` իր կառավարության կողմից հաստատվելուց մի քանի ժամ անց[92]։

2018 թվականի նոյեմբերի 30-ին հարավկորեական գնացքը հատեց Հյուսիսային Կորեայի հետ ԱՌԳ սահմանը և կանգ առավ Պանմուն կայարանում։ 2008 թվականից ի վեր սա առաջին դեպքն էր, երբ հարավկորեական գնացքը մտավ Հյուսիսային Կորեայի տարածք։

Դիվանագիտությունը 2019–20 թվականներին

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թրամփը, Կիմը և Մունը ապառազմականացված գոտում

2019 թվական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունիսի 30-ին Կիմն ու Մունը կրկին հանդիպեցին ԱՌԳ- ում, որոնց միացավ ԱՄՆ նախագահ Թրամփը, ով նախաձեռնել էր հանդիպումը[93]։ Հանդիպումը անցկացրեցին Ազատության միջկորեական տանը։ Միևնույն ժամանակ, Հյուսիսային Կորեան անցկացրեց կարճ հեռահարության հրթիռների մի շարք փորձարկումներ, իսկ ԱՄՆ-ը և Հարավային Կորեան օգոստոսին մասնակցեցին համատեղ զորավարժություններին։ 2019 թվականի օգոստոսի 16-ին Հյուսիսային Կորեայի իշխող կուսակցությունը հանդես եկավ հայտարարությամբ, որով քննադատեց Հարավին զորավարժություններին մասնակցելու և ԱՄՆ ռազմական տեխնիկա գնելու համար՝ այն անվանելով «լուրջ սադրանք» և ասաց, որ այլևս բանակցություններ չեն լինի։

Հոկտեմբերի 15-ին Հյուսիսային և Հարավային Կորեաները Փհենյանում անցկացրեցին Ֆուտբոլի աշխարհի առաջնության ընտրական մրցաշար, ինչը վերջին 30 տարվա ընթացքում Հյուսիսում իրենց առաջին ֆուտբոլային հանդիպումն էր։ Խաղն անցկացվում էր փակ դռների հետեւում, որին մասնակցում էին միայն Հյուսիսային Կորեայի կառավարության 100 աշխատակիցներ։ Ոչ մի երկրպագուի կամ հարավկորեական լրատվամիջոցի թույլ չեն տվել մարզադաշտ մտնել, և խաղը չի հեռարձակվել ուղիղ հեռարձակմամբ։ Գոլեր չգրանցվեցին։ Մինչ այդ, Կիմն ու Մունը շարունակում էին սերտ, հարգալից հարաբերություններ ունենալ։

2020 թվական

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2020 թվականի հունիսի 9-ին Հյուսիսային Կորեան սկսեց կտրել Հարավային Կորեայի հետ իր բոլոր հաղորդակցման գծերը։ Դա տեղի է ունեցել այն բանից հետո, երբ Փհենյանը բազմիցս նախազգուշացրել էր Սեուլին այնպիսի հարցերի վերաբերյալ, ինչպիսիք են՝ Հյուսիսային Կորեայից արտագաղթած հակապետական քարոզչություն անող ակտիվիստերին սահմանի վրա կանգնացնել և թույ չտալ Հարավ մտնել։ Կորեայի Կենտրոնական լրատվական գործակալությունը դա նկարագրեց որպես «Հարավային Կորեայի հետ շփման բոլոր միջոցներն ամբողջությամբ դադարեցնելու և ավելորդ բաներից ազատվելու վճռականության առաջին քայլ»։ Կիմ Ջոնգ Ունի քույրը՝ Կիմ Յո Ջոնգը, ինչպես նաև իշխող Կորեայի Աշխատավորական կուսակցության կենտրոնական կոմիտեի փոխնախագահ Կիմ Յոնգ Չոլը հայտարարել են, որ Հյուսիսային Կորեան սկսել է Հարավային Կորեային վերաբերվել որպես իր թշնամի։ Այս գործողություններից մեկ շաբաթ առաջ Կիմ Յ Ջոնգը հյուսիսկորեացի փախստականներին անվանել էր «մարդկային տականք»։ Հաղորդակցման գծերի խզումը էապես նվազեցրեց 2018 թվականին ձեռք բերված պայմանավորվածությունները։ Հունիսի 13-ին Կիմ Յո Ջոնգը նախազգուշացրեց, որ «շուտով կտեսնվի Հյուսիս-Հարավ անօգուտ համատեղ կապի գրասենյակի ողբերգական տեսարանը»։ Հունիսի 16-ին Հյուսիսը սպառնաց սահմանից դուրս բերված զորքերը վերադարձնել այն կետեր, որտեղ նրանք նախկինում տեղակայված էին։ Այդ օրը ավելի ուշ Հյուսիսային Կորեայի կառավարությունը պայթեցրեց Կեսոնի համատեղ կապի գրասենյակը։ COVID-19 համաճարակի պատճառով հարավկորեական պատվիրակությունը շենքից մեկնել էր հունվարին[94]։ 2020 թվականի հունիսի 5-ին Հյուսիսային Կորեայի արտաքին գործերի նախարար Ռի Սոն Գվոնը ասաց, որ Հյուսիսային ու Հարավային Կորեաների և ԱՄՆ-ի միջև խաղաղության հեռանկարները «մարել են մութ մղձավանջի մեջ»[95]։ 2020 թվականի հունիսի 21-ին Հարավային Կորեան հորդորեց Հյուսիսային Կորեային չուղարկել քարոզչական թերթիկներ սահմանից այն կողմ։ Հայցին հաջորդեց Հյուսիսի հայտարարությանը, որ պատրաստ է ուղարկել 12 միլիոն թռուցիկ, ինչը կարող է դառնալ ամենամեծ հոգեբանական արշավը Հարավային Կորեայի դեմ[96]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ «North Korea: Systematic Repression». Human Rights Watch. 2019. Վերցված է 2022 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  2. ↑ Moon, Jong-In; Steinberg, David I. (1999). Kim Dae-jung government and sunshine policy: promises and challenges. Seoul: Yonsei University Press. ISBN 8971414936.
  3. ↑ 3,0 3,1 Taylor, Adam (2018 թ․ ապրիլի 27). «The full text of North and South Korea's agreement, annotated». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 4-ին.
  4. ↑ «Majority of South Koreans favor North Korea 'friendship' | DW | 19.02.2018» (անգլերեն). Deutsche Welle. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  5. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 50. ISBN 0-415-23749-1.
  6. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 59. ISBN 0-415-23749-1.
  7. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջեր 50–51, 59. ISBN 0-415-23749-1.
  8. ↑ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. էջեր 194–95. ISBN 0-393-32702-7.
  9. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 56. ISBN 0-415-23749-1.
  10. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 68. ISBN 0-415-23749-1.
  11. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջեր 66, 69. ISBN 0-415-23749-1.
  12. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 13. ISBN 978-07456-3357-2.
  13. ↑ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. էջեր 255–56. ISBN 0-393-32702-7.
  14. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 72. ISBN 0-415-23749-1.
  15. ↑ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. էջեր 505–06. ISBN 0-393-32702-7.
  16. ↑ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 158.
  17. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 71. ISBN 0-415-23749-1.
  18. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 20. ISBN 978-07456-3357-2.
  19. ↑ «Chronology of major North Korean statements on the Korean War armistice». 2009 թ․ մայիսի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 10-ին.
  20. ↑ «North Korea ends peace pacts with South». BBC News. 2013 թ․ մարտի 8. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 10-ին.
  21. ↑ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 10.
  22. ↑ Hunter, Helen-Louise (1999). Kim Il-song's North Korea. Westport, Connecticut: Praeger. էջ 189. ISBN 0-275-96296-2.
  23. ↑ 23,0 23,1 Tan, Yvette (2018 թ․ ապրիլի 25). «North and South Korea: The petty side of diplomacy». BBC. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 2-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 21-ին.
  24. ↑ https://www.nytimes.com/2004/02/15/world/south-korean-movie-unlocks-door-on-a-once-secret-past.html
  25. ↑ «Minutes of Washington Special Actions Group Meeting, Washington, August 25, 1976, 10:30 a.m.». Office of the Historian, U.S. Department of State. 1976 թ․ օգոստոսի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 12-ին. «Clements: I like it. It doesn't have an overt character. I have been told that there have been 200 other such operations and that none of these have surfaced. Kissinger: It is different for us with the War Powers Act. I don't remember any such operations.»
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 48. ISBN 978-07456-3357-2.
  27. ↑ 김영호 (2011). 사실로 본 한국 근현대사 (2nd ed.). Seoul: 황금알.
  28. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջ 12. ISBN 9780465031238.
  29. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 18–19. ISBN 9780465031238.
  30. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջ 19. ISBN 9780465031238.
  31. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 19–20. ISBN 9780465031238.
  32. ↑ Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. էջ 179. ISBN 978-0-8248-3174-5.
  33. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջ 35. ISBN 9780465031238.
  34. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջ 36. ISBN 9780465031238.
  35. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 83–86. ISBN 9780465031238.
  36. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 59. ISBN 978-07456-3357-2.
  37. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջ 113. ISBN 9780465031238.
  38. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 118–19. ISBN 9780465031238.
  39. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 142–43. ISBN 9780465031238.
  40. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 165. ISBN 0-415-23749-1.
  41. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 48–49. ISBN 978-07456-3357-2.
  42. ↑ Oberdorfer, Don; Carlin, Robert (2014). The Two Koreas: A Contemporary History. Basic Books. էջեր 165–69, 173–75. ISBN 9780465031238.
  43. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 49, 66–67. ISBN 978-07456-3357-2.
  44. ↑ 44,0 44,1 Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 160.
  45. ↑ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. էջ 509. ISBN 0-393-32702-7.
  46. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջեր 173–76. ISBN 0-415-23749-1.
  47. ↑ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 164.
  48. ↑ «Agreement on Reconciliation, Nonagression and Exchanges And Cooperation Between the South and the North». U.S. Department of State. 1991 թ․ դեկտեմբերի 13. Վերցված է 2018 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
  49. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 68, 76. ISBN 978-07456-3357-2.
  50. ↑ Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. էջեր 165, 180. ISBN 978-0-8248-3174-5.
  51. ↑ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 161.
  52. ↑ Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. London: Routledge. էջ 179. ISBN 0-415-23749-1.
  53. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 107. ISBN 978-07456-3357-2.
  54. ↑ Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. էջեր 179–80. ISBN 978-0-8248-3174-5.
  55. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 107–08. ISBN 978-07456-3357-2.
  56. ↑ https://news.joins.com/article/12709883
  57. ↑ Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History. New York: W. W. Norton & Company. էջ 504. ISBN 0-393-32702-7.
  58. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջ 112. ISBN 978-07456-3357-2.
  59. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 124–25. ISBN 978-07456-3357-2.
  60. ↑ Bluth, Christoph (2008). Korea. Cambridge: Polity Press. էջեր 132–33. ISBN 978-07456-3357-2.
  61. ↑ Robinson, Michael E (2007). Korea's Twentieth-Century Odyssey. Honolulu: University of Hawaii Press. էջեր 184–85. ISBN 978-0-8248-3174-5.
  62. ↑ Hyung Gu Lynn (2007). Bipolar Orders: The Two Koreas since 1989. Zed Books. էջ 163.
  63. ↑ «Geopolitical Weekly». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 10-ին.
  64. ↑ «(LEAD) S. Korea vows 'stern retaliation' against N. Korea's attacks» (կորեերեն). English.yonhapnews.co.kr. 2010 թ․ նոյեմբերի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 17-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 5-ին.
  65. ↑ «KCST Spokesman on Launching Time of Satellite». Kcna.co.jp. 2012 թ․ դեկտեմբերի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 5-ին.
  66. ↑ «DPRK Succeeds in Satellite Launch». Kcna.co.jp. 2012 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 5-ին.
  67. ↑ «KCNA Releases Report on Satellite Launch». Kcna.co.jp. 2012 թ․ դեկտեմբերի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 5-ին.
  68. ↑ «Mystery drones found in Baengnyeong, Paju». JoongAng Daily. 2014 թ․ ապրիլի 2. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  69. ↑ «South Korea: Drones 'confirmed as North Korean'». BBC News. 2014 թ․ մայիսի 8. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  70. ↑ «South Korea finds wreckage in sea of suspected North Korean drone». 2014 թ․ սեպտեմբերի 15. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2014 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  71. ↑ «Yahoo! News». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին.
  72. ↑ «South Korea evacuation after shelling on western border». BBC. 2015 թ․ օգոստոսի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին.
  73. ↑ 통일연구원 (կորեերեն). Kinu.or.kr. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  74. ↑ «South Korea's likely next president warns the U.S. not to meddle in its democracy». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մայիսի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 2-ին.
  75. ↑ «North Korea could co-host 2021 Asian Games with South, official says». The Guardian. 2018 թ․ փետրվարի 20. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 6-ին.
  76. ↑ https://www.nknews.org/2018/03/seoul-to-send-160-member-art-troupe-including-k-pop-singers-to-pyongyang/
  77. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=XSpQUPDXGco
  78. ↑ «North Korea-South Korea summit: Live updates». CNN. 2018 թ․ հունիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  79. ↑ «North and South Korea Set Bold Goals: A Final Peace and No Nuclear Arms». The New York Times. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 12-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  80. ↑ «North Korea and South Korea make pledge to connect border railways - Global Rail News». 2018 թ․ ապրիլի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 21-ին.
  81. ↑ «PressTV-North Korea unifies time zone with South». Presstv.com. 2018 թ․ մայիսի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  82. ↑ South Korea begins dismantling propaganda speakers - CNN Video, Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 16-ին, Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 16-ին
  83. ↑ «North and South Korean leaders meet to discuss Kim-Trump summit». Channel NewsAsia. 2018 թ․ մայիսի 26. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 12-ին.
  84. ↑ https://www.straitstimes.com/asia/east-asia/full-address-by-south-korean-president-moon-jae-in-on-may-26-inter-korea-summit
  85. ↑ https://www.cnbc.com/2018/06/01/rival-koreas-agree-to-military-red-cross-talks-for-peace.html
  86. ↑ https://www.scmp.com/news/asia/diplomacy/article/2152091/north-and-south-korea-confirm-family-reunions-will-resume-august
  87. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 28-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  88. ↑ [1]
  89. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 17-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  90. ↑ «North and South Korea just signed a major agreement. It may be bad news for Trump». vox.com.
  91. ↑ «Koreas agreed to disarm border village». Philippine Daily Inquirer.
  92. ↑ «Archived copy». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ նոյեմբերի 16-ին. Վերցված է 2018 թ․ հոկտեմբերի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  93. ↑ https://www.washingtonpost.com/politics/2019/06/30/trumps-press-secretary-bruised-after-jostling-with-north-korea-security-over-media-report-says/
  94. ↑ North Korea Blows Up Liaison Office Shared With South Korea, The New York Times, Choe Sang-hun, 16 June 2020. Retrieved 16 June 2020.
  95. ↑ Two Years After Trump-Kim Meeting, Little to Show for Personal Diplomacy, The New York Times, David E. Sanger and Choe Sang-hun, 12 June 2020. Retrieved 16 June 2020.
  96. ↑ «S Korea urges North not to send leaflets amid high tensions». Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 21-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հյուսիսկորեական-հարավկորեական_հարաբերություններ&oldid=9787399» էջից