Հաղթանակի օրը Եվրոպայում
| Հաղթանակի օրը Եվրոպայում | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | պետական տոն, non-working day? և Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի օր |
| Ամսաթիվ | մայիսի 8 |
| Տոնվում է | .svg){kind=small} Ֆրանսիա |
| Ի հիշատակ | Երկրորդ աշխարհամարտի ավարտը Եվրոպայում |
Հաղթանակի օրը Եվրոպայում (անգլ.՝ V-E Day, կամ Victory in Europe Day), տոն, որի ընթացքում ԽՍՀՄ-ի մաս կազմող երկրները, ԱՄՆ-ը, Մեծ Բրիտանիան և Արևմտյան Եվրոպայի երկրների մեծ մասը նշում են Գերմանիայի կապիտուլյացիայի և, համապատասխանաբար, Եվրոպայում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտի օրը։ Պաշտոնապես նշվում է 1945 թվականի մայիսի 8-ին և 9-ին։
Տոնի պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«VE Day» տերմինը ծագել է դեռ 1944 թվականի սեպտեմբերին[1]՝ սպասելով Գերմանիայի դեմ հաղթանակին։
1945 թվականի ապրիլի 30-ին Նացիստական Գերմանիայի առաջնորդ Ադոլֆ Հիտլերը ինքնասպան եղավ Բեռլինի ճակատամարտի ժամանակ։ Գերմանիայի նախագահի և գերագույն գլխավոր հրամանատարի պաշտոնում նրան փոխարինել է Կարլ Դենիցը։ Դենիցի գլխավորած վարչակազմը հայտնի է որպես Ֆլենսբուրգի կառավարություն։
1945 թվականի մայիսի 7-ին, ժամը 02:40-ին (միջին եվրոպական ժամանակ), Ռեյմսում գերմանացի գեներալ Ալֆրեդ Յոդլը ստորագրեց Գերմանիայի հանձնման ակտը։ Կապիտուլյացիայի ակտն ընդունվեց՝ դաշնակից կողմից՝ գեներալ Բեդել Սմիթը, ԽՍՀՄ-ից՝ Խորհրդային գեներալ-մայոր Սուսլոպարովը (Ստալինի ներկայացուցիչը դաշնակից հրամանատարությունում)։ Նացիստական Գերմանիայի կապիտուլյացիան ուժի մեջ է մտել մայիսի 8-ին, ժամը 23:01-ին (միջին եվրոպական ամառային ժամանակ) կամ Մոսկվայի ժամանակով մայիսի 9-ին 00:01-ին:
1945 թվականի այս օրը՝ մայիսի 8-ին, Եվրոպայի բազմաթիվ քաղաքներում անցկացվեցին լայնածավալ տոնակատարություններ։ Լոնդոնում Մեծ թվով մարդիկ էին հավաքվել Թրաֆալգարի հրապարակում և Բուքինգհեմյան պալատի մոտ, որտեղ թագավոր Գեորգ VI-ը, արքայադուստր Էլիզաբեթը և Ուինսթոն Չերչիլը դուրս եկան պատշգամբ և շնորհավորեցին մարդկանց։
ԱՄՆ-ում նախագահ Հարի Թրումանը հաղթանակը նվիրել է իր նախորդի հիշատակին, որը մահացավ Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտի հաղթանակից մեկ ամիս առաջ, որը, նրա խոսքով, նվիրված էր պատերազմում տարած հաղթանակին։ ԱՄՆ-ում դրոշները իջեցվեցին մինչև մայիսի 12-ը, երբ ավարտվեց Ռուզվելտի սուգը։
Երկու կապիտուլյացիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1945 թվականի մայիսի 7-ին Ռեյմսում ստորագրված երրորդ ռեյխի հանձնման ակտը չբավարարեց Ստալինին, և Սուսլոպարովը նկատողություն ստացավ գերագույն գլխավոր հրամանատարից[2]։ ԽՍՀՄ ղեկավարը հրամայեց, որ մարշալ Ժուկովը Բեռլինում ընդունի նացիստական զինված ուժերի ներկայացուցիչների ընդհանուր հանձնումը։ Մայիսի 8-ին ժամը 23:43-ին (Մոսկվայի ժամանակով) կապիտուլյացիան ստորագրվեց երկրորդ անգամ, հրադադարը՝ մայիսի 9-ին ժամը 0:01-ից: Այս անգամ այն ստորագրվել են Ժուկովը՝ սովետական կողմից, իսկ գերմանական կողմից գեներալ-ֆելդմարշալ Վ. Քեյթելը։ Փաստաթղթի տակ ստորագրել են նաև ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի և Ֆրանսիայի ներկայացուցիչները։
Խորհրդային Միությունում կապիտուլյացիայի մասին առաջին ակտը անվանել են «Գերմանիայի կապիտուլյացիայի մասին նախնական արձանագրություն»՝ կապիտուլյացիայի ակտ ճանաչելով մայիսի 9-ին Բեռլինի մերձակայքում գտնվող Կառլսհորստում ռազմական ինժեներական դպրոցի ճաշարանի շենքում ստորագրված փաստաթուղթը[3]։ Ըստ այդմ, Հաղթանակի օրը ԽՍՀՄ-ում սկսեցին տոնել մեկ օր անց (մայիսի 9-ին), քան հակահիտլերյան կոալիցիայի այլ երկրներում։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Harper, Douglas. «VE Day». Online Etymology Dictionary. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 12-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 12-ին.
- ↑ Германия капитулировала дважды Արխիվացված 2012-04-01 Wayback Machine // Би-би-си.
- ↑ Сталин — О победе над Германией Արխիվացված 2016-10-10 Wayback Machine // SovMusic.ru.