Կովկասյան լեզուներ

Կովկասյան լեզուներ

Չշփոթել Կովկասի լեզուներ հոդվածի հետ։

Կովկասյան լեզուներ (հնացած տերմին՝ իբերա-կովկասյան լեզուներ), Կովկասի լեզուների պայմանական անվանումը։ Կովկասի սահմաններից դուրս գտնվող ոչ մի լեզվաընտանիքի մեջ չի մտնում (հնդեվրոպական, ալթայական կամ սեմական)։

Կովկասի բազմաթիվ լեզուները, չհաշված այնտեղ տարածված հնդեվրոպական և թուրքական լեզուները, կազմում են կովկասյան լեզվախումբը, որը բաժանվում է չորս ճյուղի։

Պետք է տարբերել կովկասյան լեզուներ և Կովկասի լեզուներ տերմինները, որոնց մեջ կա մեծ տարբերություն, քանի որ առաջինը վերաբերում է կովկասյան լեզվախմբին պատկանող լեզուներին, իսկ երկրորդը Կովկասի տարածքում ապրող ազգերի կամ ազգությունների կողմից օգտագործվող լեզուներն են։

Քարթվելական ճյուղ

• վրացերեն (Վրաստանում)
• զաներենը (մեգրելերեն և ճաներեն կամ լազերեն բարբառներով)
• սվաներեն

Աբխազ-ադիգեական ճյուղ

• աբխազերեն (Աբխազիայում)
• ուբիխերեն (Թուրքիայում)
• ստորին ադիգեերենը կամ կյախերենը
• կաբարդա-չերքեզերեն (Կաբարդայում)

Բացբի-Կիստինյան ճյուղ

• բացբիերեն
• ծովաթուշերեն
• չեչեներեն
• ինգուշերեն
• կիստիներենը

Դաղստանյան կամ Լեռնային Իբերո-Կովկասյան ճյուղ

Ճյուղն իր հերթին բաժանվում է երեք ենթաճյուղի.

• ավար-անդիդոյական
  • ավարերեն
  • անդիերեն
  • բոտլիխերեն (գոդոբերյան բարբառով հանդերձ)
  • կարատիներեն
  • բագուլալ կամ կվանդինի
  • տինդի
  • ճամալալ կամ ճամալին
  • ախվախերեն
  • խվարչին
  • դիդոյերեն կամ ցեզերեն
  • կապուչին (բիժիտին, խունձի կամ գունզեբի և գունուխի բարբառներով)
  • արչի
• դարգվա-լակյան
  • լակերեն
  • դարգիներեն (ակուշինյան, ուրախինյան, ցուդախարյան, խայդակյան, կամ կայտադյան և կուբաչին բարբառներով)
• լեզգիական
  • լեզգիերեն
  • ագուլերեն
  • ռուուլերեն
  • ծախուր
  • թաբասարաներեն
  • բուդուխերեն
  • կրիզերեն (դեք, խապուտլին և այլ բարբառներով)
  • խինալուղերեն (Ադրբեջանում)
  • ուտիերեն (Ադրբեջանում և Վրաստանում)

Տես նաև

• Կովկասի լեզուներ

Գրականություն

• Էդուարդ Աղայան. Լեզվաբանության ներածություն. Երևան. էջ 578.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կովկասյան լեզուներ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 305)։