Լեհաստանի բնակչություն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Լեհաստանի ժողովրդագրական զարգացումը նրա ժամանակակից սահմաններում կարելի է բաժանել 2 մասի՝ կոմունիստական և հետկոմունիստական։ Հետկոմունիստական զարգացումը նույնպես բաժանվում է երկու մասի՝ Եվրոմիություն մտնելուց առաջ և հետո (արտադրական և հետարտադրական)։ Այդ ժամանակ պետության ժողովրդագրական ցուցանիշները նկատելիորեն իջել են՝ բնակչության առավել աշխատունակ մասի զանգվածային արտագաղթի հետևանքով[1]։ Որպես հետևանք, 224 երկրների շարքում Լեհաստանն զբաղեցնում է 212-րդ տեղը ծնելիության ցուցանիշով, 2013 թվականի տվյալներով՝ պտղաբերության գործակիցը կազմում է մոտ 1,32 երեխա մեկ կնոջ հաշվին[1]։ Ընդհանուր առմամբ Լեհաստանի ժողովրդագրական անցումն ավարտվել է և գտնվում է ինտենսիվ ծերացման շրջանում։ 2014 թվականի տվյալներով՝ նկատվում է բնակչության ոչ մեծ՝ -0,06%-անոց ամենամյա արտագաղթ[2]։ Բացի բնական անկումից, երկրի ժողովրդագրական զարգացման մեջ մեծ մասամբ բացասական դեր է կատարում նաև արտագաղթը, քանի որ երկրի միգրացիոն սալդոն ավանդաբար բացասական է կամ մոտ է զրոյի[3]։

Խորհրդային շրջան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Խորհրդային շրջանում ԼԱՀ երկրի բնակչությունը բավականին արագ աճել է՝ աբորտների ցածր թվի, ինչպես նաև լեհ գյուղացիների մոտ ծնելիության բարձր ցուցանիշների պահպանման շնորհիվ, որը շահեկանորեն զուգորդվում էր Գերմանիայից խլած կամ էթնիկ գերմանացիների կողմից լքված նոր տարածքներ բնակեցնելու անհրաժեշտության հետ։ 1961-1991 թվականների ընթացքում երկրի բնակչությունն աճել է 27%-ով և հասել 38 միլիոնի։

Հետխորհրդային Լեհաստանում Ընտանիքի պետական ինստիտուտի աջակցության նվազումը հանգեցրել է երկրում ժողովրդագրական իրավիճակի վատթարացմանը, չնայած այդ վատթարացումն այնքան էլ կտրուկ չէր, որքան ՌԴ-ում կամ Ուկրաինայում. Լեհաստանում ծնելիությունը ավելի սահուն էր նվազում, իսկ մահացությունն այնքան արագ չէր աճում, որքան արևելյասլավոնական պետություններում։ Ավելին, մինչև 2001 թվականը ներառյալ երկրում շարունակվում էր պահպանվել բնակչության աստիճանաբար նվազող բնական աճը։

Լեհաստանի բնակչության դինամիկան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1931 թվականի Լեհաստանի էթնիկ քարտեզը

Բնակչության քանակը և դինամիկան[4]։

Ամսաթիվ Բնակչություն Ընդհանուր աճ Այդ թվում
Բնական Միգրացիա
31 XII 2010 38 529 866 32 708 34 822 -2 114
31 XII 2011 38 538 447 8 581 12 915 -4 334
31 XII 2012 38 533 299 -5 148 1 469 -6 617
31 XII 2013 38 495 659 -37 640 -17 736 -19 904
31 XII 2014 38 478 602 -17 057 -1 307 -15 750
31 XII 2015 38 437 239 -41 363 -25 613 -15 750
31 XII 2016 38 432 992 -4 247 -5 752 1 505
31 XII 2017 38 433 558 566 -870 1 436
31 XII 2018 38 411 148 -22 410 -26 022 3 612

Ազգային կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ժամանակակից Լեհաստանն աշխարհի ամենաբազմազգ պետություններից մեկն է։ 2002 թվականի մարդահամարի տվյալներով՝ էթնիկ լեհերը կազմում են բնակչության 96,74 %։ 97,8 %-ը հայտնել են, որ տանը խոսում են լեհերեն։ Իրենց այլ ազգերի ներկայացուցիչ է համարել բնակչության 1,23 %, դրանցից ամենախոշորներն են՝ սիլեզիացի գերմանացիները (0,4 %), բելառուսները (0,1 %), ուկրաինացիները (0,1 %), գնչուները։

Լեհաստանի բացառիկ բարձր մոնոէթնիկությունը 20-րդ դարի կեսերին տեղի ունեցած պատմական իրադարձությունների հետևանք է, որոնք արմատապես փոխել են երկրի ազգային կառուցվածքը, այն է՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը (մասնավորապես՝ Հոլոքոստը), եվրոպական սահմանների հետպատերազմյան փոփոխությունները և դրա հետ կապված գերմանական, լեհական և ուկրաինական բնակչության զանգվածային տեղաշարժերը։

Վիճակագրություն[5][6][7][խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչություն Ծնելիություն Մահացություն Բնական աճ Ծնելություն (հազար) Մահածություն (հազար) Բնական աճ (հազար)
1921 27 150 000 890 000 568 000 322 000 32.8 20.9 11.9
1922 27 860 000 983 000 555 000 428 000 35.3 19.9 15.4
1923 28 210 000 1 015 000 494 000 521 000 36.0 17.5 18.5
1924 28 550 000 1 000 000 519 000 481 000 35.0 18.2 16.8
1925 29 290 000 1 037 000 492 000 545 000 35.4 16.8 18.6
1926 29 900 000 989 000 533 000 456 000 33.1 17.8 15.3
1927 30 330 000 958 000 525 000 433 000 31.6 17.3 14.3
1928 30 760 000 984 000 505 000 479 000 32.0 16.4 15.6
1929 31 090 000 988 000 520 000 468 000 31.8 16.7 15.1
1930 31 440 000 1 016 000 490 000 526 000 32.3 15.6 16.7
1931 31 970 000 966 000 495 000 471 000 30.2 15.5 14.7
1932 32 383 000 932 000 487 000 445 000 28.9 15.0 13.9
1933 32 810 000 869 000 466 000 403 000 26.5 14.2 12.3
1934 33 201 000 881 615 479 684 401 931 26.6 14.4 12.1
1935 33 601 000 876 667 470 998 405 669 26.1 14.0 12.1
1936 34 002 000 892 320 482 633 409 687 26.2 14.2 12.0
1937 34 359 000 856 064 481 594 374 470 24.9 14.0 10.9
1938 34 923 000 849 873 479 602 370 271 24.3 13.7 10.6

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բնակչություն Ծնելիություն Մահացություն Բնական աճ Ծնելություն (հազար) Մահացություն (հազար) Բնական աճ (հազար) Ծնելիության ընդհանուր գործակիցը
1946 23 777 000 570 000 335 000 235 000 24.0 14.1 9.9
1947 23 970 000 630 000 271 000 359 000 26.3 11.3 15.0
1948 23 980 000 704 772 268 000 436 772 29.4 11.2 18.2
1949 24 410 000 725 061 284 000 441 061 29.7 11.6 18.1
1950 24 824 000 763 108 288 685 474 423 30.7 11.6 19.1
1951 25 271 000 783 597 312 314 471 283 31.0 12.4 18.6
1952 25 753 000 778 962 286 730 492 232 30.2 11.1 19.1
1953 26 255 000 779 000 266 527 512 473 29.7 10.2 19.5
1954 26 761 000 778 054 276 406 501 648 29.1 10.3 18.7
1955 27 281 000 793 847 261 576 532 271 29.1 9.6 19.5
1956 27 815 000 779 835 249 606 530 229 28.0 9.0 19.1
1957 28 310 000 782 319 269 137 513 182 27.6 9.5 18.1
1958 28 770 000 752 600 241 435 511 165 26.2 8.4 17.8
1959 29 240 000 722 928 252 430 470 498 24.7 8.6 16.1
1960 29 561 000 669 485 224 167 445 318 22.6 7.6 15.1 2,98
1961 29 965 000 627 624 227 759 399 865 20.9 7.6 13.3 2,83
1962 30 324 000 599 505 239 199 360 306 19.8 7.9 11.9 2,72
1963 30 691 000 588 235 230 072 358 163 19.2 7.5 11.7 2,70
1964 31 161 000 562 855 235 919 326 936 18.1 7.6 10.5 2,57
1965 31 496 000 546 362 232 421 313 941 17.3 7.4 10.0 2,52
1966 31 698 000 530 307 232 945 297 362 16.7 7.3 9.4 2,33
1967 31 944 000 520 383 247 705 272 678 16.3 7.8 8.5 2,30
1968 32 426 000 524 174 244 115 280 059 16.2 7.5 8.6 2,24
1969 32 555 000 531 135 262 823 268 312 16.3 8.1 8.2 2,20
1970 32 526 000 545 973 266 799 279 174 16.8 8.2 8.6 2,22
1971 32 805 000 562 341 283 702 278 639 17.1 8.6 8.5 2,25
1972 33 068 000 575 725 265 250 310 475 17.4 8.0 9.4 2,24
1973 33 363 000 598 559 277 188 321 371 17.9 8.3 9.6 2,24
1974 33 691 000 621 080 277 085 343 995 18.4 8.2 10.2 2,26
1975 34 022 000 643 772 296 896 346 876 18.9 8.7 10.2 2,27
1976 34 362 000 670 140 304 057 366 083 19.5 8.8 10.7 2,31
1977 34 698 000 662 582 312 956 349 626 19.1 9.0 10.1 2,33
1978 35 010 000 666 336 325 104 341 232 19.0 9.3 9.7 2,30
1979 35 257 000 688 293 323 048 365 245 19.5 9.2 10.4 2,39
1980 35 578 000 692 798 350 203 342 595 19.5 9.8 9.6 2,42
1981 35 902 000 678 696 328 923 349 773 18.9 9.2 9.7 2,34
1982 36 227 000 702 351 334 869 367 482 19.4 9.2 10.1 2,38
1983 36 571 000 720 756 349 388 371 368 19.7 9.6 10.2 2,41
1984 36 914 000 699 041 364 883 334 158 18.9 9.9 9.1 2,36
1985 37 203 000 677 576 381 458 296 118 18.2 10.3 8.0 2,33
1986 37 456 000 634 748 376 316 258 432 16.9 10.0 6.9 2,21
1987 37 664 000 605 492 378 365 227 127 16.1 10.0 6.0 2,15
1988 37 862 000 587 741 370 821 216 920 15.5 9.8 5.7 2,12
1989 37 963 000 562 530 381 173 181 357 14.8 10.0 4.8 2,08
1990 38 119 000 545 817 390 343 155 474 14.3 10.2 4.1 2,04
1991 38 245 000 547 719 405 716 142 003 14.3 10.6 3.7 2,05
1992 38 365 000 515 214 394 729 120 485 13.4 10.3 3.1 1,91
1993 38 459 000 494 310 392 259 102 051 12.9 10.2 2.7 1,86
1994 38 544 000 481 285 386 398 94 887 12.5 10.0 2.5 1,78
1995 38 588 000 443 109 386 084 57 025 11.5 10.0 1.5 1,65
1996 38 618 000 428 203 385 496 42 707 11.1 10.0 1.1 1,58
1997 38 650 000 412 635 380 201 32 434 10.7 9.8 0.8 1,52
1998 38 666 000 395 619 375 354 20 265 10.2 9.7 0.5 1,44
1999 38 654 000 382 002 381 415 587 9.9 9.9 0.0 1,37
2000 38 649 000 378 348 368 028 10 320 9.8 9.5 0.3 1,35
2001 38 248 000 368 205 363 220 4 985 9.6 9.5 0.1 1,32
2002 38 231 000 353 765 359 486 −5 721 9.3 9.4 −0.1 1,25
2003 38 205 000 351 072 365 230 −14 158 9.2 9.6 −0.4 1,22
2004 38 183 000 356 131 363 522 −7 391 9.3 9.5 −0.2 1,23
2005 38 166 000 364 383 368 285 −3 902 9.5 9.6 −0.1 1,24
2006 38 141 000 374 244 369 686 4 558 9.8 9.7 0.1 1,27
2007 38 121 000 387 873 377 226 10 647 10.2 9.9 0.3 1,31
2008 38 126 000 414 499 379 399 35 100 10.9 10.0 0.9 1,39
2009 38 152 000 417 589 384 940 32 649 10.9 10.1 0.9 1,40
2010* 38 529,866 413 300 378 478 34 822 10,73 9,82 0,90 1,38
2011* 38 538,447 388 416 375 501 12 915 10,08 9,74 0,34 1,30
2012* 38 533,299 386 257 384 788 1 469 10,02 9,99 0,04 1,30
2013* 38 495,659 369 576 387 312 −17 736 9,60 10,06 −0,46 1,26
2014* 38 478,602 375 160 376 467 −1 307 9,75 9,78 −0,03 1,29
2015* 38 437,239 369 308 394 921 −25 613 9,61 10,27 −0,67 1,27
2016* 38 432 992 382 257 388 009 -5 752 9,9 10,1 -0,2 1,39
2017* 38 433 558 401 982 402 852 -870 10,5 10,5 -0,0 1,45
2018* 38 411 148 388 178 414 200 -26 022 10,1 10,8 -0,7 1,43

* դեկտեմբերի 31-ի տվյալներով

Բնակչության խտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Լեհաստանի բնակչության խտությունը 2017 թվականի տվյալներով
    Լեհաստանի բնակչության խտությունը 2017 թվականի տվյալներով

Բելառուսներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բելառուսները, որոնց թիվը, ըստ պաշտոնական տվյալների, կազմում է մոտ 50 000 մարդ (իսկ ոչ պաշտոնական տվյալներով մինչև 230 հազար), կոմպակտ բնակվում են Պոդլյան վոյեվոդությունում, իսկ 12 գմիններում բելառուսերենն օգտագործվում է պաշտոնական մակարդակով։

Հրեաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը Լեհաստանում ապրել է մոտ 3,5 միլիոն հրեա (Եվրոպայի խոշորագույն համայնքը)։  Սակայն հրեական համայնքը գրեթե ամբողջությամբ ոչնչացվել է նացիստական Հոլոքոստի և հետպատերազմյան արտագաղթի արդյունքում։ Ըստ 2002 թվականի մարդահամարի՝ Լեհաստանում բնակվում է մոտ 1000 հրեա, որոնք հիմնականում ապրում են խոշոր քաղաքներում, ինչպիսիք են՝ Վարշավա, Վրոցլավ և Կրակով։

Ըստ իսրայելական ԶԼՄ-ների՝ պաշտոնապես Լեհաստանի տարբեր հրեական համայնքներում գրանցել կամ «Ջոյնթից» օգնություն է ստանում մոտ 7-8 հազար մարդ, որոնցից մոտավորապես 10-15 հազարը հրեական ծագում ունեն և հետաքրքրություն են հայտնել վերադառնալ իրենց արմատներին, իսկ ընդհանուր առմամբ նրանք, որոնք ծագումով հրեաներ են, մոտավոր հաշվարկներով հասնում են 30-ից մինչև 50 հազար։

Հրեական կրթության ծրագրին աջակցող հիմնական կազմակերպությունը Ռոնալդ Լաուդերի հիմնադրամն է։

Ուկրաինացիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուկրաինացիները Լեհաստանում պատմականորեն ապրել են նրա ներկայիս արևելյան տարածքներում (Պոդկարպատսկի և Լյուբլինի վոյեվոդություններում)։ Մինչ այժմ պահպանվել են բազմաթիվ տեղանուններ՝ բնակավայրերի անուններ, որտեղ նախկինում ապրել են ուկրաինացիները, ինչպիսիք են Պշեմիսլը, Զամոշցը, Բյալա Պոդլյասկան, Հելմը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին և դրա ավարտից հետո տեղի ուկրաինական բնակչությունը ակտիվորեն աջակցել է ՈՒԱԲ-ի գործողություններին։ Տարածաշրջանում միջէթնիկական հարաբերությունների սրման պատճառով (լեհ բնակչության ցեղասպանությունն այն շրջաններում, որտեղ ակտիվորեն գործում էր ՈՒՊԲ-ն) լեհական կառավարության կողմից իրականացվել է էթնիկ ուկրաինացիների հարկադիր վերաբնակեցում («Վիսլա» գործողություն) ՈՒԽՍՀ և Լեհաստանի հյուսիս-արևմուտք (նախկին գերմանական Պոմերանիայի, Ստորին Սիլեզիայի հողերը, որոնք անցել են Լեհաստանին պատերազմից հետո)։

Ներկայումս ուկրաինացիների ամենամեծ թիվը (նրանց ընդհանուր թվի 39%-ը) բնակվում է Վարմինսկա-Մազուրի վոյեվոդությունում։

Ուկրաիներեն լույս է տեսնում «Մեր խոսքը» թերթը։

Թաթարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պոդլայի վոյեվոդությունում պահպանվել են մզկիթով և մուսուլմանների գերեզմանատներով թաթարական երկու գյուղեր՝ Կրուշենյանին ու Բոխոնիկին։ Դրանցից բացի թաթարները բնակվում են նաև Վարշավայում, Գդանսկում և Բելոստոկում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 Мировые новости
  2. ↑ «The World Factbook — Central Intelligence Agency». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 27-ին. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 9-ին.
  3. ↑ Прирост населения ЕС более чем на три четверти обеспечивается благодаря миграции
  4. ↑ «Population by sex, feminization rate, population density». Population by sex, feminization rate, population density.
  5. ↑ B.R. Mitchell. European historical statistics, 1750—1975.
  6. ↑ http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybsets/1948%20DYB.pdf United nations. Demographic Yearbook 1948
  7. ↑ Central Statistical Office of Poland Արխիվացված 2008-09-17 Wayback Machine

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լեհաստանի բնակչություն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լեհաստանի_բնակչություն&oldid=9420092» էջից