Jump to content

Իմպրեսիոնիզմը երաժշտության մեջ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Իմպրեսիոնիզմը երաժշտության մեջ, շարժում արևմտաեվրոպական դասական երաժշտության տարբեր կոմպոզիտորների շրջանում (հիմնականում 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին), որոնց երաժշտությունը կենտրոնանում է տրամադրության և մթնոլորտի վրա՝ «փոխանցելով թեմայի առաջացրած տրամադրություններն ու հույզերը, այլ ոչ թե մանրամասն ծրագրային պատկերը»[1]։ «Իմպրեսիոնիզմը» փիլիսոփայական և գեղագիտական ​​տերմին է, որը փոխառված է 19-րդ դարի վերջի ֆրանսիական գեղանկարչությունից՝ Կլոդ Մոնեի «Տպավորություն. Ծագող արև» նկարից: Կոմպոզիտորներին իմպրեսիոնիստ էին անվանում իմպրեսիոնիստ նկարիչների նմանությամբ, ովքեր օգտագործում են խիստ կոնտրաստային գույներ, լույսի էֆեկտ առարկայի վրա, լղոզված առաջնային և հետին պլան, հարթեցնող հեռանկար և ալն, որպեսզի դիտորդն իր ուշադրությունը կենտրոնացնի ընդհանուր տպավորության վրա[2]։

Երաժշտական ​​իմպրեսիոնիզմի ամենաակնառու հատկանիշը «գույնի» օգտագործումն է, կամ երաժշտական առումով տեմբրը, որին կարելի է հասնել գործիքավորմամբ, տեքստուրայի, հարմոնիայի օգտագործմամբ և այլ միջոցներով[3]: Երաժշտական ​​իմպրեսիոնիզմի այլ տարրեր ներառում են նաև նոր ակորդային համադրություններ, տոնայնական նոր մեկնաբանումներ, ընդլայնված ակորդներ, լադերի և էկզոտիկ գամմաների օգտագործում, զուգահեռ շարժում, ծրագրային երաժշտություն և գրավիչ վերնագրեր ինչպիսիք են՝ “Reflets dans l'eau” («Մտորումներ ջրի վրա»), “Brouillards” («Մառախուղներ») և այլն[2]։

Կլոդ Դեբյուսին և Մորիս Ռավելը իմպրեսիոնիզմի երկու առաջատար դեմքերն են, չնայած Դեբյուսին մերժեց այս պիտակը (1908 թվականի մի նամակում նա գրել է, որ «անհեթեթները [այն, ինչ ես փորձում եմ գրել Պատկերներում] անվանում են «իմպրեսիոնիզմ», տերմին, որն օգտագործվում է առավելագույն անճշտությամբ, հատկապես արվեստաբանների կողմից, որոնք օգտագործում են այն որպես պիտակ կպցնելով Թըրներին՝ առեղծվածի լավագույն ստեղծողն ամբողջ արվեստի մեջ») և Ռավելը իմպրեսիոնիզմի հետ կապված անհանգստություն հայտնեց՝ մի պահ պնդելով, որ այն ընդհանրապես չի կարող պատշաճ կերպով կիրառվել երաժշտության մեջ[4][5]: Դեբյուսիի իմպրեսիոնիստական ​​ստեղծագործությունները սովորաբար «առաջացնում են տրամադրություն, զգացում, մթնոլորտ կամ տեսարան»՝ ստեղծելով երաժշտական ​​պատկերներ բնորոշ մոտիվների, հարմոնիայի, էկզոտիկ գամմաների (օրինակ՝ ամբողջատոն լադ և պենտատոնիկա), գործիքային տեմբրի, մեծ չլուծված ակորդների (օրինակ՝ նոնակորդ, ունդեցիմակորդ, տերցդեցիմակորդ), զուգահեռ շարժման, տոնայնական նոր մեկնաբանման, ծայրահեղ քրոմատիկության, դաշնամուրի պեդալների (ոտնակների) առատ օգտագործման և այլ տարրերի միջոցով[6]: «Դեբյուսիի կոմպոզիտորական լեզվի ընկալումը որպես հստակ հետռոմանտիկ/իմպրեսիոնիստական՝ նուրբ, զուսպ և նրբերանգ, ամուր արմատացած է այսօրվա երաժիշտների և լավ տեղեկացված հանդիսատեսի շրջանում»[7]: Որոշ իմպրեսիոնիստ կոմպոզիտորներ, մասնավորապես Դեբյուսին և Ռավելը, նույնպես պիտակավորված են որպես սիմվոլիստ կոմպոզիտորներ: Երկու գեղագիտական ​​միտումների համար ընդհանուր հատկանիշը «հուզականության անջատումն է. ոչ թե խորը հույզեր արտահայտելը կամ պատմություն պատմելը»՝ ինչպես սիմվոլիստական ​​պոեզիայում, սովորական շարահյուսությունը սովորաբար խաթարվում է, և առաջ են քաշվում առանձին պատկերներ, որոնք կրում են ստեղծագործության իմաստը[6]:

1912 թվականին ֆրանսիացի կոմպոզիտոր Էռնեստ Ֆանելին (1860–1917) մեծ ուշադրություն և լուսաբանում ստացավ փարիզյան մամուլում 1886 թվականին նրա գրած սիմֆոնիկ պոեմի կատարումից հետո, որը վերնագրված էր "Thèbes"[8], իմպրեսիոնիզմի հետ կապված տարրերի ներառումով, ինչպիսիք են ընդլայնված ակորդները և ամբողջատոն լադերը[9]: Ռավելը տպավորված չէր Ֆանելիի նորույթներով՝ պնդելով, որ դրանք արդեն օգտագործվել են նախկին կոմպոզիտորների կողմից, ինչպիսին Ֆերենց Լիստն է[10]:36: Նա նաև կարծում էր, որ Ֆանելիի իմպրեսիոնիզմը ծագել է Հեկտոր Բեռլիոզից և ոչ թե Լիստից կամ ռուս կոմպոզիտորներից[11]:

Իմպրեսիոնիզմի հետ կապված այլ կոմպոզիտորներից են Լիլի Բուլանժեն[12][13], Իսաակ Ալբենիսը[14], Ֆրեդերիկ Դելիուսը[15], Պոլ Դուկասը[14], Ալեքսանդր Սկրյաբինը[16], Մանուել դե Ֆայան[14] , Ջոն Օլդեն Քարփենթեր[14], Օտտորինո Ռեսպիգի, Ալբերտ Ռուսելը, Կարոլ Շիմանովսկին, Չարլզ Թոմլինսոն Գրիֆսը, և Ֆեդերիկո Մոմպուն[14]: Ֆինն կոմպոզիտոր Յան Սիբելիուսը նույնպես կապված է իմպրեսիոնիզմի հետ[15] և նրա «Տուոնելայի կարապը» (1893) սիմֆոնիկ պոեմը մեկ տարով նախորդում է Դեբյուսիի «Ֆավնի հետկեսօրյա հանգիստը» սիմֆոնիկ պրելյուդին (համարվում է երաժշտական ​​իմպրեսիոնիզմի հիմնական ստեղծագործությունը)[15]:

Ամերիկացի կոմպոզիտոր Հովարդ Հանսոնը նույնպես փոխառել է և՛ Սիբելիուսից, և՛ ընդհանուր առմամբ իմպրեսիոնիզմից այնպիսի ստեղծագործություններում, ինչպիսին է իր Երկրորդ սիմֆոնիան[15]:

Երաժշտական ​​իմպրեսիոնիզմի ամենակարևոր գործիքներից մեկը լարվածությունից զուրկ հարմոնիան է։ Ակորդների դիսոնանսը չի լուծվել, այլ օգտագործվել է որպես տեմբր։ Այս ակորդները հաճախ շարժվում էին զուգահեռ: Մեղեդիական դաշտում օգտագործվել են ամբողջատոն լադերը, պենտատոնիկան և եկեղեցական լադեր։ Մեղեդին բնութագրվում էր շրջանաձև մեղեդիական շարժումներով։ Թեմբրը դարձավ իմպրեսիոնիզմի ոճական սարքը՝ լակոնիկ թեմաների կամ ավանդական այլ ձևերի փոխարեն[17]:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Michael Kennedy, "Impressionism", The Oxford Dictionary of Music, second edition, revised, Joyce Bourne, associate editor (Oxford and New York: Oxford University Press, 2006). 978-0-19-861459-3.
  2. 2,0 2,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. [Հղում աղբյուրներին]
  3. Nolan Gasser, "Impressionism". Classical Archives. Accessed 9 November 2011.
  4. Maurice Ravel, A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews, compiled and edited by Arbie Orenstein (New York: Columbia University Press, 1990): p. 421. 978-0-231-04962-7. Unaltered paperback reprint (Mineola, New York: Dover Publications, 2003), 978-0-486-43078-2.
  5. François Lesure and Roger Nichols, Debussy Letters (Harvard University Press, 1987): p. 188. 978-0-674-19429-8
  6. 6,0 6,1 J. Peter Burkholder, Donald Jay Grout and Claude V. Palisca, A History of Western Music, eighth edition (New York: W. W. Norton & Company, 2010). 978-0-393-93280-5. [Հղում աղբյուրներին]
  7. de Médicis, François; Huebner, Steven, eds. (2018-12-31). Debussy's Resonance. doi:10.1017/9781787442528. ISBN 978-1-78744-252-8. S2CID 239438810.
  8. Calvocoressi, M. D. (1912). «An Unknown Composer of To-Day: M. Ernest Fanelli». The Musical Times. 53 (830): 225–226. doi:10.2307/905497. JSTOR 905497.
  9. Adriano (2002). Anderson, Keith (ed.). «Fanelli: Symphonic Pictures – Bourgault-Duboudray: Rhapsodie cambodgienne | About this recording» (CD booklet). London: Marco Polo – via naxos.com.
  10. Orledge, Robert (2000). «Evocations of exoticism». In Mawer, Deborah (ed.). The Cambridge Companion to Ravel. Cambridge Companions to Music. Cambridge, UK: Cambridge University Press. էջեր 27–46. ISBN 978-0-521-64856-1.
  11. Ravel, Maurice (2003). Orenstein, Arbie (ed.). A Ravel Reader: Correspondence, Articles, Interviews. Mineola, New York: Dover Publications. էջեր 349–350. ISBN 978-0-486-43078-2.
  12. [1] By Sylvia Typaldos, Nocturne for violin (or flute) & piano
  13. [2] By Sylvia Typaldos, Pie Jesu for mezzo-soprano, string quartet, harp & organ
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 ",Ivar Henning Mankell and Blair FairchildImpressionism, in Music", The Columbia Encyclopedia, sixth edition (New York: Columbia University Press, 2007) (Archive copy from 3 April 2009, accessed 25 December 2012).
  15. 15,0 15,1 15,2 15,3 Richard Trombley, "Impressionism in Music", Encyclopedia of Music in the 20th Century, edited by Lol Henderson and Lee Stacey (London and Chicago: Fitzroy Dearborn, 1999). 978-1-57958-079-7; 978-1-135-92946-6.
  16. Christopher Palmer, Impressionism in Music (London: Hutchinson; New York: Charles Scribner's Sons, 1973): 208.
  17. «Musikalischer Impressionismus in Musik | Schülerlexikon | Lernhelfer». www.lernhelfer.de (գերմաներեն). Վերցված է 2020-06-12-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]