Զոլտան Կոդայ

Զոլտան Կոդայ; հունգ.՝ Kodály Zoltán
Ծնվել է	դեկտեմբերի 16, 1882[…]
Ծննդավայր	Կեչկեմետ, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել է	մարտի 6, 1967[…] (84 տարեկան)
Մահվան վայր	Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն
Գերեզման	Ֆարկաշրետի գերեզմանոց
Քաղաքացիություն	Հունգարիա
Մայրենի լեզու	հունգարերեն
Կրթություն	Ֆերենց Լիստի երաժշտական ակադեմիա (1904) և Բուդապեշտի համալսարան
Երկեր	Հարի Յանոշ, The Transylvanian Spinning-room?, Dances of Galánta?, Psalmus Hungaricus? և Sonata for Solo Cello?
Մասնագիտություն	դասական կոմպոզիտոր, դպրոցի դասատու և երաժշտական ազգագրագետ
Աշխատավայր	Ֆերենց Լիստի երաժշտական ակադեմիա և Նյուգաթ
Ամուսին	Emma Kodály? և Sarolta Péczely?
Զբաղեցրած պաշտոններ	Հունգարիայի Ազգային ժողովի անդամ և president of the Hungarian Academy of Sciences?
Կուսակցություն	անկախ քաղաքական գործիչ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Կոշութի մրցանակ Կորվին թագ «Հունգարիայի ժառանգություն» մրցանակ Հունգարիայի վաստակավոր նկարիչ Կոշութի մրցանակ Կոշութի մրցանակ և Honorary Member of the International Society for Contemporary Music?
Անդամություն	ԳԴՀ Արվեստների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա և Բավարիայի գեղարվեստի ակադեմիա
	Ստորագրություն;
	Zoltán Kodály Վիքիպահեստում

Զոլտան Կոդայ (հունգ.՝ Zoltán Kodály, դեկտեմբերի 16, 1882(1882-12-16)^[1]^[2]^[3]^[…], Կեչկեմետ, Ավստրո-Հունգարիա^[4] - մարտի 6, 1967(1967-03-06)^[1]^[2]^[3]^[…], Բուդապեշտ, Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետություն^[4]), հունգարացի մեծանուն կոմպոզիտոր, էթնոերաժշտագետ, լեզվաբան, փիլիսոփա և մանկավարժ։

Կենսագրություն

Ծնվել է ավստրո-հունգարական Կեչկեմետ քաղաքում։ Փոքրիկ Կոդայը վաղ հասակից սկսում է ջութակ նվագել։ Նրա հայրը՝ Ֆրիգյես Կոդայը ինքնուս ջութակահար էր և իրական մասնագիտությամբ կայարանապետ էր։ Նա տարբեր հունգարական քաղաքներում էր աշխատում։ Կոդալին տարրական դպրոց է հաճախում Գալանտա կաղաքում, այնուհետև տեղափոխվում է Տրնավա (այժմ Սլովակիա), որտեղ էլ հաճախում արքեպիսկոպոսական դպրոց։

1900-1904 թվականներին նա սովորում է Բուդապեշտի Ֆրանց Լիստի անվան երաժշտական ակադեմիայում։ Այստեղ նա աշակերտում է Հանս Կոսսլերին (կոմպոզիցիա)։ Այնուհետև նա սովորում է Բուդապեշտի համալսարանի արվեստի ֆակուլտետում։ 1905 թվականին նա ստանում է իր հունգարերեն և գերմաներեն լեզուների դիպլմները։ Կոդայը սկսում է հետաքրքրվել հունգարական երաժշտությամբ և նրա արմատներով։ 1906 թվականից նա արդեն դառնում է արվեստների դոկտոր։ Նա ծանոթանում է բազմաթիվ էթնոգրաֆիստների հետ, այդ թվում նա կոմպոզիտոր Բելա Բարտոկի հետ, որի հետ միասին նա սկսում է ֆոլկլորային երաժշտության խորը հետազոտումները։

Կոդայը շատ շրջագայում է և ծանոթանում է այլ երկրների կոմպոզիտորների արվեստի հետ։ Իր Փարիզում եղած ժամանակ նա հայտնաբերում է իմպրեսսիոնիստ կոմպոիզիտորներին։ Նա հիմնականում տարվում է Կլոդ Դեբյուսիի արվեստով։ 1907 թվականից նա դասավանդում է Ֆրանց Լիստի ակադեմիայում։ Շատ ազդված լինելով Առաջին Համաշխարհային Պատերազմից նա միանում է հեղափոխական մի խմբի։

1919 թվականից ստանձնում է Ֆրանց Լիստի ակադեմիայի փոխտնօրենի պաշտոնը։ Հունգարա-ռումինական բախումների պատճառով նա հեռացվում է իր պաշտոնից և միայն 1921 թվականին է որ նա կարողանում է նորից դասավանդել ակադեմիայում։

1926 թվականին նա գրում է որ առաջին օպերան՝ "Հարի Ժանոս"։ Նա միանում է «Universal-Edition» ընկերությանը։ 1932 թվականին նա ստեղծագործում է իր հայտնի սյուիտը նվագախմբո համար՝ "Պսալմոս Հունգարոկուս"։ Այնուհետև նա ստեղծագործում է իր "Դե Տեումը" ՝ նվագախմբի սոլիստենրի և երգչախմբի համար։ 1938 թվականին նա Բարտոկի հետ մեկտեղ ընդդիմանում է ռասիզմին և դուրս է գալիս «Universal-Edition» ընկերությունից, քանի որ այս վերջինս հարում էր նացիզմին։ Պատերազմի պատճառով 1940 թվականին Բարտոկը լքում է Հունգարիան։ Կոդայը երկու տարվա հանգիստ է վերցնում, որպեսզի կարողանա վերսկսել իր ազգային երաժշտության հրատարուկությունը։ 1945-49 թվականներին նա ստանձնում է Հունգարական Գիտությունների Ակադեմիայի տնօրենի պաշտոնը։

1951 թվականին նա հրատարում է իր չորս հատորանի "Հունգարական Ազգային Երաժշտության" առաջին հատորը։ Նա շրջանարության մեջ է մտնում նոր ուսումնական մեթոդ, որի հիման վրա էլ նա ստեղծագործում է մոտ հազար վոկալ և երգչախմբային ստեղծագործություններ։ Նա հրատարակում է բազմաթիվ հոդվածներ տարբեր թեմաներով։ Կոդայը տարբեր ակադեմիաների պատվավոր անդամ է եղել։ Աշխատել է Բուդապեշտում ինչպես նաև Օքսֆորդում։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Kuiper K. Encyclopædia Britannica
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118564145 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
↑ Magyarországi felsőoktatási intézmények (1580-1918)
↑ https://finlandabroad.fi/documents/384951/405231/veljeskansan_keskuudessa_-_suomen_unkarin-edustustotoiminnan_historiikki.pdf — P. 52.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զոլտան Կոդայ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 505)։

[_abee64da8b89c724-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_be1131c082b46ebb-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.

[_e483b48a7e594cc0-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Kuiper K. Encyclopædia Britannica

[_b6f5f5696888260b-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118564145 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.

[_3f4256464f012e04-5] Magyarországi felsőoktatási intézmények (1580-1918)

[_fb531a20f107002e-6] ttps://finlandabroad.fi/documents/384951/405231/veljeskansan_keskuudessa_-_suomen_unkarin-edustustotoiminnan_historiikki.pdf — P. 52.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]