Զիգմունդ Են
| Զիգմունդ Են գերմ.՝ Sigmund Jähn | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | փետրվարի 13, 1937[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Morgenröthe-Rautenkranz, Սաքսոնիա, Գերմանական ռայխ[4] |
| Մահացել է | սեպտեմբերի 21, 2019[5][6][7] (82 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Շտրաուսբերգ, Բրանդենբուրգ, Գերմանիա |
| Քաղաքացիություն |  Արևելյան Գերմանիա և  Գերմանիա |
| Կրթություն | Franz Mehring Military Academy?, Otto Lilienthal Military Academy?, Յու. Ա. Գագարինի անվան ռազմաօդային ակադեմիա և Central Institute for Earth Physics? |
| Գիտական աստիճան | diploma? և դոկտորի աստիճան (1983) |
| Մասնագիտություն | տիեզերագնաց, կործանիչ օդաչու, տպագրիչ, Q1455884?, օդաչու և airman |
| Աշխատավայր | Kasernierte Volkspolizei?, National People's Army?, German Aerospace Center? և Եվրոպական տիեզերական գործակալություն |
| Կուսակցություն | Գերմանական սոցիալիստական միասնական կուսակցություն |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
| Անդամություն | Leibniz Society of Sciences? |
Ստորագրություն | |
 Sigmund Jähn Վիքիպահեստում | |
Զիգմունդ Վեռներ Պաուլ Են (գերմ.՝ Sigmund Werner Paul Jähn[8][9],, փետրվարի 13, 1937[1][2][3][…], Morgenröthe-Rautenkranz, Սաքսոնիա, Գերմանական ռայխ[4] - սեպտեմբերի 21, 2019[5][6][7], Շտրաուսբերգ, Բրանդենբուրգ, Գերմանիա), ԳԴՀ-ի առաջին և միակ տիեզերագնաց օդաչուն, տիեզերքում առաջին գերմանացին, ԳԴՀ-ի հերոս, Խորհրդային Միության հերոս, թոշակի անցած ավիացիայի գեներալ-մայոր, աթեիստ[10]։ «SEPG»-ի անդամ։ Նրա անունով կոչվել են փողոցներ, դպրոցներ[11]։ Զիգմունդ Ենի անունով է կոչվում Զիգմունդեն աստերոիդը (17737)։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զիգմունդ Ենը ծնվել է Մորգենրեթ-Ռաուտենկրանց գյուղում՝ սղոցարանի բանվորի և տնային դերձակուհու ընտանիքում։ 1943-1951 թվականներին սովորել է տեղի դպրոցում, 8-րդ դասարանից հետո ստացել է տպագրիչի մասնագիտություն Կլինգենթալի «Ֆալկենշտեյնի տպարան» ժողովրդական ձեռնարկությունում։
1955 թվականին միացել է ԳԴՀ ազգային ժողովրդական բանակին, որտեղ նրան գրանցել են որպես կուրսանտ հակաօդային պաշտպանության բարձրագույն սպայական դպրոցում։ 1958 թվականին Ֆրանց Մերինգի անվան ուսումնարանն ավարտելուց հետո ծառայել է ռազմաօդային ուժերի զորամասերում։
1966-1970 թվականներին սովորել է Յուրի Գագարինի անվան ռազմաօդային ակադեմիայում։ 1976 թվականի դեկտեմբերին եռաստիճան ընտրության արդյունքում ԳԴՀ ռազմաօդային ուժերի փոխգնդապետ Զիգմունդ Ենը ընտրվել է «Ինտերկոսմոս» ծրագրով տիեզերական թռիչքի նախապատրաստման համար։
1978 թվականի օգոստոսի 26-ին, որպես խորհրդային «Սոյուզ-31» տիեզերանավի տիեզերագնաց-հետազոտող, Վալերի Բիկովսկու հետ այցով արշավ է իրականացրել դեպի «Սալյուտ-6» ուղեծրային կայան։ Վայրէջքը տեղի է ունեցել «Սոյուզ-29» տիեզերանավի վրա։ Թռիչքը տևել է 7 օր 20 ժամ 49 րոպե 4 վայրկյան։ 1978 թվականին Ենին շնորհվել է գնդապետի, իսկ 1986 թվականին՝ ԳԴՀ ռազմաօդային ուժերի գեներալ-մայորի կոչում։ 1983 թվականին Ենը ստացել է գիտությունների դոկտորի աստիճան Երկրի ֆիզիկայի կենտրոնական ինստիտուտում (Պոտսդամ)՝ «Երկրի հեռահար զոնդավորում» մասնագիտությամբ։ 1990 թվականին՝ Գերմանիայի վերամիավորումից քիչ առաջ, հեռացվել Է ԳԴՀ ազգային ժողովրդական բանակի շարքերից։
Գերմանիայի միավորումից հետո 1990-1993 թվականներին աշխատել է որպես գերմանական DLR տիեզերական գործակալության և Եվրոպական տիեզերական գործակալության ներկայացուցիչ Մոսկվայում։ Հետագայում՝ «ESA»-ի ներկայացուցիչ Ռուսաստանի տիեզերագնացների վերապատրաստման կենտրոնում։
Զիգմունդ Ենը մահացել է 2019 թվականի սեպտեմբերի 21-ին[12]։ Ամուսնացած էր։
- Վիճակագրություն[13]
| # | Մեկնարկային տիեզերանավ | Մեկնարկ, UTC | Արշավախումբ | Վայրէջքի տիեզերանավ | Վայրէջք, UTC | Արշավ | Ելք բաց տիեզերք | Ժամանակը բաց տիեզերքում |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | «Սոյուզ-31» | 26.08.1978, 14:51 | Սալյուտ-6 | Սոյուզ-29 | 03.09.1978, 11:40 | 07 օր 20 ժամ 49 րոպե | 0 | 0 |
| 0 | 0 | |||||||
Մշակույթում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
2003 թվականի գերմանական «Գուդ բայ, Լենին» ֆիլմում նրա դերը խաղացել է շվեյցարացի դերասան Շտեֆան Վալցը։ Ֆիլմի սյուժեի համաձայն՝ Գերմանիայի միավորումից հետո Զիգմունդը տաքսու վարորդ է եղել, գլխավոր հերոսը նրան ներգրավել է նկարահանումների մեջ՝ որպես Էրիխ Հոնեկերից հետո «SEPG» կենտրոնական կոմիտեի հաջորդ գլխավոր քարտուղար։
Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ԳԴՀ հերոս՝ 1978
- Կառլ Մարքսի շքանշան՝ 1978
- Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետության վաստակավոր ռազմական օդաչու
- Գերմանիայի Դեմոկրատական հանրապետության տիեզերագնաց օդաչու
- Խորհրդային Միության հերոս՝ 1978
- Լենինի շքանշան՝ 1978
- «Տիեզերական հետազոտության մեջ ունեցած վաստակի համար» մեդալ (2011 թվականի ապրիլի 12, Ռուսաստան)՝ մարդատար տիեզերագնացության ոլորտում միջազգային համագործակցության զարգացման գործում ունեցած մեծ ավանդի համար[14]
- Յոզեֆ Հաազի անվան մրցանակ (1998)[15]։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 Йен Зигмунд // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 2,0 2,1 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/1432341/Sigmund-Jahn
- ↑ 3,0 3,1 filmportal.de — 2005.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #118556533 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Raumfahrt: Erster deutscher Raumfahrer Sigmund Jähn ist tot (գերմ.) — ZDF.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Munzinger Personen (գերմ.)
- ↑ «Умер первый немецкий космонавт Зигмунд Йен». ТАСС. 2019 թ․ սեպտեմբերի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 22-ին.
- ↑ «Weltraumpionier Sigmund Jähn verstorben» (գերմաներեն). DLR Portal. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
- ↑ Hoch hinaus mit Bodenhaftung. Արխիվացված 2021-01-08 Wayback Machine In: taz. 23. September 2019, abgerufen am 31. Dezember 2020.
- ↑ «Архивированная копия». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունվարի 8-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ «Умер первый немецкий космонавт Зигмунд Йен». ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 13-ին.
- ↑ «Statistics - Jähn Sigmund Werner Paul» (անգլերեն). spacefacts.de. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հոկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 7-ին.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12 апреля 2011 года № 437 «О награждении медалью „За заслуги в освоении космоса“ иностранных граждан» Արխիվացված 2012-02-10 Wayback Machine.
- ↑ Лауреаты премии им. д-ра Фридриха Йозефа Хааза
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զիգմունդ Են «Երկրի հերոսներ» կայքում- Biographie bei der Deutschen Raumfahrtausstellung Արխիվացված 2012-11-27 Wayback Machine.
- Kosmonautenzentrum «Sigmund Jähn» Chemnitz.
- «Helden-Kosmonaut der DDR wird 70»Արխիվացված 2008-02-29 Wayback Machine, Bayerischer Rundfunk, 13. Februar 2007.
- Зигмунд Йен: всё было строго секретно // Перевод интервью с Зигмудом Йеном, опубликованное в журнале Шпигель (№ 15-2011, Alles war tief geheim).(Ստուգված է 12 Ապրիլի 2011).
- Տեսանյութ
- «Зигмунду Йену исполнилось 70», ZDFmediathek, 13. Februar 2007, 2:53 Min.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զիգմունդ Են» հոդվածին։ |
| ||||||||||||||||
