Դորիա Շաֆիկ

Դորիա Շաֆիկ;
Ծնվել է	դեկտեմբերի 14, 1908
Ծննդավայր	Տանտա, Եգիպտոս
Մահացել է	սեպտեմբերի 20, 1975 (66 տարեկան)
Մահվան վայր	Կահիրե, Եգիպտոս
Քաղաքացիություն	Եգիպտոս
Կրոն	իսլամ
Կրթություն	Փարիզի համալսարան
Մասնագիտություն	թարգմանչուհի, խմբագիր, լրագրող, կանանց իրավունքների պաշտպան, փիլիսոփա և գրող
Երեխաներ	Jehane Ragai?
	Doria Shafik Վիքիպահեստում

Դորիա Շաֆիկ (արաբ․՝ درية شفيق‎‎; դեկտեմբերի 14, 1908(1908-12-14)^[1]^[2], Տանտա, Եգիպտոս^[1] - սեպտեմբերի 20, 1975(1975-09-20)^[3]^[1]^[2], Կահիրե, Եգիպտոս), եգիպտացի ակտիվիստուհի, բանաստեղծուհի, կանանց իրավունքների համար պայքարող, «Նեղոսի դուստր» հասարակական շարժման հիմնադիր^[4]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շաֆիկը ծնվել է Տանտա քաղաքում, ինժեների ընտանիքում և սովորել ֆրանսիական միսիոներական դպրոցում։ Շաֆիկը եղել է ամենաերիտասարդ եգիպտուհին, ով ավարտել է ֆրանսիական բակալավրիատը (համապատասխանում է լրիվ միջնակարգ կրթությանը)։ 1928 թվականին նա հանդիպել է Խուդա Շաարավիին, ով Շաֆիկին ծանոթացրել է ֆեմինիստական գաղափարներին և օժանդակել նրա կրթություն ստանալու ձգտումներին^[5]։ Նույն թվականին Շաֆիկը Եգիպտոսի կրթության նախարարությունից Սորբոնում սովորելու կրթաթոշակ է ստացել և մեկնել է Փարիզ^[6]։

1935 թվականին Շաֆիկը մասնակցել է «Միսս Եգիպտոս» մրցույթին, որը ցնցել է հանրությանը, քանի որ մինչ այդ ոչ մի մուսուլման կին չէր մասնակցել մրցույթի^[7]։ Շաֆիկը գրել է, որ մասնակցության պատճառը եղել է ոչ միայն ինտելեկտուալ, այլև «կանացի» ոլորտում իրեն դրսևորելու ցանկությունը^[5]։ Այնուհետև Շաֆիկը ուսումը շարունակել է Փարիզում, իսկ 1940 թվականին ստացել է փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան^[7]։

Ուսումն ավարտելուց հետո Շաֆիկը վերադարձել է Եգիպտոս։ Նրան մերժել են Կահիրեի համալսարանում դասավանդել՝ համարելով «չափազանց ժամանակակից»^[6]։

1945 թվականին Շաֆիկը դարձել է ֆրանսիական La Femme Nouvelle ամսագրի գլխավոր խմբագիր։ Նույն թվականին հիմնել է «Բինթ էն-Նիլ» («Նեղոսի դուստր») ամսագիրն արաբերեն լեզվով։ Ամսագրի հիմնական նպատակն է եղել լուսաբանել կանանց խնդիրները^[8]։ 1948 թվականին Շաֆիկը կազմակերպել է համանուն կազմակերպությունը, որը զբաղվել է սոցիալական խնդիրներով, կանանց շրջանում անգրագիտության ու գործազրկության վերացման հարցերով, պայքարել է կանանց ընտրական իրավունքի համար։

1951 թվականի փետրվարի 18-ին Շաֆիկը և մոտ մեկուկես հազար այլ կանայք բողոքի ցույց են անցկացրել Եգիպտոսի խորհրդարանի առջև՝ պահանջներ ներկայացնելով կանանց սոցիալ-տնտեսական իրավունքների վերաբերյալ։ Սենատի ղեկավարը ցուցարարներին խոստանում է մասնակի բավարարել նրանց պահանջները, սակայն մշակված փոփոխություններն այդպես էլ չեն ընդունվել^[6]։

1952 թվականի հեղափոխությունից հետո «Նեղոսի դուստր»-ը դարձել է քաղաքական կուսակցություն։ 1954 թվականի մարտի 12-ին Շաֆիկը հացադուլ է հայտարարել ի նշան բողոքի՝ առանց կանանց մասնակցության սահմանադրական հանձնաժողով ստեղծելու։ Հացադուլը տևել է 8 օր։ Արդյունքում գործող նախագահ Մուհամմեդ Նագիբը խոստացել է կանանց հնարավորություն տալ լիարժեք մասնակցելու երկրի քաղաքական կյանքին^[7]։

Դրանից հետո Շաֆիկը մեկնել է միջազգային շրջագայության՝ դասախոսություններ կարդալով Եգիպտոսում կանանց շարժման մասին, այցելել է Իտալիա, Ֆրանսիա, Մեծ Բրիտանիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա, Հոնկոնգ, Պակիստան, Հնդկաստան և Ցեյլոն։

Նրա ջանքերի շնորհիվ կանայք ձայնի իրավունք են ստացել 1956 թվականին ընդունված սահմանադրությամբ։ Սակայն կանանց ընտրություններին մասնակցության սահմանափակումներ են դրվել, որը տղամարդկանց համար չկար։ 1957 թվականին Շաֆիկը հացադուլ է հայտարարել Գամալ Աբդել Նասերի ավտորիտար կառավարության դեմ։ Սակայն այս անգամ նա հասարակական աջակցություն չի ստացել։ Շաֆիկին հեռացրել են «Բինտ էն-Նիլ»-ից՝ ենթարկելով տնային կալանքի և արգելելով նրա անունը հիշատակել մամուլում։

Դրանով ավարտվել է Շաֆիկի հասարակական գործունեությունը։ Շաֆիկը կալանքի տակ ապրել է 18 տարի։ Այդ ժամանակ նա սկսել է բանաստեղծություններ գրել^[9]։ 1975 թվականին Շաֆիկը ինքնասպանություն է գործել^[6]։

Հարգանքի տուրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2016 թվականի դեկտեմբերի 14-ին Google-ը թողարկել է յուրահատուկ բացիկներ Շաֆիկի ծննդյան 108-ամյակի կապակցությամբ^[10]։ 2018 թվականին Նյու Յորք Թայմսը ուշացած հրապարակել է Շաֆիկի մահախոսականը^[7]։

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1937 թվականին Շաֆիկն ամուսնացել է Նուր ադ-Դին Ռագայի հետ, ով նույնպես սովորում էր Փարիզում։ Նրանք ունեցել են երկու դուստր՝ Ազիզան և Ջեհանը։ 1968 թվականին Դորիան և Նուր ադ-Դինը ամուսնալուծվել են^[6]։

Լրացուցիչ գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Asunción Oliva Portoles, Recuperación de una voz olvidada, Madrid: Huerga y Fierro editores, 2010. 9788483748237
Cynthia Nelson, Doria Shafik, Egyptian Feminist: A woman Apart, Gainesville: University Press of Florida (EE.UU.), 1996. 9780813014555

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-538207-5
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Bonnie G. Smith The Oxford Encyclopedia of Women in World History. — Oxford University Press, 2008. — 2710 с. — ISBN 978-0-19-514890-9
↑ ^5,0 ^5,1 Cynthia Nelson Doria Shafik Egyptian Feminist : A Woman apart. — American Univ in Cairo Press, 1996. — 360 с. — ISBN 978-977-424-413-1
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 «Doria Shafik Feminist Activist Egypt, Womens Rights». doria-shafik.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 2-ին.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 «Overlooked No More: Doria Shafik, Who Led Egypt's Women's Liberation Movement (Published 2018)». The New York Times. 2018 թ․ օգոստոսի 22. 0362-4331. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 2-ին.
↑ «Bint al-Nil Journal». digitalcollections.aucegypt.edu. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 3-ին.
↑ Nathalie Handal The Poetry of Arab Women: A Contemporary Anthology. — Interlink Books, 2001. — 380 с. — ISBN 978-1-56656-374-1
↑ «108 лет со дня рождения Дории Шафик». www.google.com (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Doria Shafik official memorial website
"Doria Shafik (1908-1975", sister-hood magazine, —9 August 2016
Selections from the Bint al-Nil journal

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դորիա Շաֆիկ» հոդվածին։

[_28c56aadc8fb54be-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 ^1,7 ^1,8 Dictionary of African Biography / E. K. Akyeampong, Henry Louis Gates, Jr. — NYC: OUP, 2012. — ISBN 978-0-19-538207-5

[_ed1c2affb9f9a33a-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)

[_c21169e48c82370a-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[4] Bonnie G. Smith The Oxford Encyclopedia of Women in World History. — Oxford University Press, 2008. — 2710 с. — ISBN 978-0-19-514890-9

[:0-5] 5,0 ^5,1 Cynthia Nelson Doria Shafik Egyptian Feminist : A Woman apart. — American Univ in Cairo Press, 1996. — 360 с. — ISBN 978-977-424-413-1

[:1-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 ^6,4 «Doria Shafik Feminist Activist Egypt, Womens Rights». doria-shafik.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 2-ին.

[:2-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 «Overlooked No More: Doria Shafik, Who Led Egypt's Women's Liberation Movement (Published 2018)». The New York Times. 2018 թ․ օգոստոսի 22. 0362-4331. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 2-ին.

[8] «Bint al-Nil Journal». digitalcollections.aucegypt.edu. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 3-ին.

[9] Nathalie Handal The Poetry of Arab Women: A Contemporary Anthology. — Interlink Books, 2001. — 380 с. — ISBN 978-1-56656-374-1

[10] «108 лет со дня рождения Дории Шафик». www.google.com (ռուսերեն). Վերցված է 2021 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]