Դաուդ Քորմ
Դաուդ Քորմ | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1852 |
| Ծննդավայր | Ղոստա, Լիբանան, Քեսերվանի շրջան, Լեռնային Լիբանան, Լիբանան |
| Վախճանվել է | հունիսի 6, 1930 |
| Մասնագիտություն | նկարիչ |
| Թեմաներ | գեղանկարչություն |
| Ուսուցիչ | Ռոբերտո Բոմպիանի |
ստորագրություն | |
 Daoud Corm Վիքիպահեստում | |
Դաուդ Քորմ (1852, Ղոստա, Լիբանան, Քեսերվանի շրջան, Լեռնային Լիբանան, Լիբանան - հունիսի 6, 1930), լիբանանցի նկարիչ։ Գրող, արդյունաբերող և բարերար Շառլ Քորմի հայրը[1][2]։ Եղել է երիտասարդ Խալիլ Ջիբրանի, ինչպես նաև Խալիլ Սալիբիի և Հաբիբ Սրուրի ուսուցիչն ու դաստիարակը[3][4]։
thumbnail|Դաուդ Քորմի ստորագրությունը նրա 1899 թվականի նկարներից մեկից 1870 թվականին մեկնել է Հռոմ և ընդունվել Սուրբ Ղուկասի ակադեմիա, որտեղ վերապատրաստվել է իտալացի պալատական նկարիչ Ռոբերտո Բոմպիանիի մոտ։ Իտալիայում անցկացրած հինգ տարիների ընթացքում Դաուդ Կորմը ուսումնասիրել է Վերածննդի դարաշրջանի նկարիչների գործերը, որոնց ազդեցությունն ակնհայտ է եղել նրա ստեղծագործությունների ողջ ընթացքում։ Պաշտոնական ճանաչում է ձեռք բերել, երբ նրան հանձնարարել են նկարել Պիոս IX պապի դիմանկարը։ 1875 թվականին Լիբանան վերադառնալուց հետո նկարել է բազմաթիվ արաբների դիմանկարներ, այդ թվում՝ 1894 թվականին Աբբաս II Եգիպտացու դիմանկարը։ Դաուդ Քորմը եղել է կրոնական նկարիչ, և նրա նկարներից շատերը գտնվում են Լիբանանի, Սիրիայի, Եգիպտոսի և Պաղեստինի եկեղեցիներում[5]։
1912 թվականին Քորմն ընդլայնել է իր գեղարվեստական գործունեությունը և հանրային գրավչությունը, երբ բացել է Maison d'Art արվեստի պարագաների խանութը և արվեստի ստուդիան, որը գտնվել է Բեյրութի փոստային բաժանմունքի մոտակայքում։ Նրա զգալի կոմերցիոն հաջողությունը ցույց է տվել հասարակության աճող հետաքրքրությունը ոչ միայն արվեստը դիտելու, այլև արվեստի ստեղծագործության նկատմամբ։ Քորմը ցուցադրել է իր աշխատանքները արտասահմանում՝ Եգիպտոսում և Եվրոպայում, հատկապես 1889 թվականի Վերսալի ցուցահանդեսում և 1900 թվականին Փարիզի ցուցահանդեսում, որտեղ նա ստացել է Գերազանցության Պատվո մրցանակ։ Արժանացել է նաև Լիբանանի արժանիքների շքանշանի և Օսմանյան փառքի շքանշանի։ 1930 թվականին մահացել է Բեյրութում՝ 77 տարեկան հասակում[6]։
Վաղ կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դաուդը ծնվել է 1852 թվականին Լեռն Ղոստայում, Լիբանանի լեռնաշղթա։ Դպիրների և ծառայողների հարուստ ընտանիքի երեք երեխաներից մեկն էր[7]։ Նրա հայրը՝ Շամուն Հոքայեմը, որը նաև հայտնի էր Ալ-Չիդյակ պալատական տիտղոսով, հրաշամանուկ էր և պոլիգլոտ[8]։ Մայրը Ղազիր գյուղից էր[9]։ Դեռահաս Շամունը որպես գրագիր զինվորագրվել էր Էմիր Բաշիր Շիհաբ II-ի մոտ՝ որպես նրա երեխաների դաստիարակ։ Երիտասարդ իշխանները արհամարհում էին իրենց դեռահաս ուսուցչին, ով կորցնելով ինքնատիրապետումը աշակերտների մշտական անհնազանդության պատճառով՝ ապտակել էր նրանցից մեծի դեմքին։ Բաշիր էմիրին առերեսվելով՝ Շամունը քաջություն և անկեղծություն դրսևորելով արդարացրեց իր արարքը՝ ասելով, որ իր պարտականությունն է դաստիարակել և կրթել իշխաններին, որպեսզի նրանք արժանի դառնան իրենց հոր դիրքին։ Տպավորված էմիր Բաշիրը Շամունին պատասխանեց. «Աստծո կողմից, դու իսկապես խիզախ ոգով նժույգ ես», և նրան պարգևատրեց ոսկե մետաղադրամների մեծ քսակով, ինչպես նաև նշանակեց դատարանի գործավար և մշտական հրահանգիչ, որը Շամունը շարունակեց զբաղեցնել իր կյանքի հաջորդ տասնութ տարիներին։ Այդ ժամանակվանից Շամունը հայտնի դարձավ որպես «Ալ-Քորմ», որը փոխարինեց նրա Հոքայեմ ազգանվանը։ Դաուդի մայրը՝ Մարի Հանին, եղել է Էմիր Բաշիրի երկրորդ կնոջ պատվավոր սպասուհին[8]։
Վաղ կենսագիրները[10] պատմում են, որ Ղազիրի ճիզվիտական քոլեջի քահանաները հայտնաբերել են Դաուդի նկարչական հմտությունը, երբ նա ընդամենը ինը տարեկան էր։ Քորմի տաղանդը զարգացել է ճիզվիտական քոլեջում նրա աշակերտության ընթացքում[8][11][12][13], որտեղ վանականները նրան դրդել են նկարչական ուսումը շարունակել Հռոմի գեղարվեստի ակադեմիայում[14]։
Եվրոպայում (1870-1878)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
thumb|Դաուդ Քորմի էսքիզներից Հռոմի Սուրբ Ղուկասի ակադեմիայում ուսանելու ընթացքում (մոտ․ 1870-1875 թթ․) Քորմը վաճառել է մի շարք նկարներ տեղացի մարոնիների եկեղեցուն, որպեսզի վճարի դեպի Հռոմ ճանապարհորդությունների համար[15]։ 1870 թվականին, մի քանի օր ոտքով ճամփորդելուց հետո, տասնութամյա Քորմը ժամանել է Բեյրութ, որտեղ նստել է ֆրանսիական նավ, որը շարժվել է դեպի Նեապոլ[16][17][18]։ Գնացքով Նեապոլից մեկնել է Հռոմ և իր ապագա հովանավոր և մարոնիների պատրիարք Էլիաս Պետեր Հոայեկի հետ բնակվել մարոնիական ճեմարանում[16]։ Քորմը երազում էր սովորել պրոֆեսոր և Սան Լուկա ակադեմիայի տնօրեն Ռոբերտո Բոմպիանիի մոտ․ նա բազմիցս այցելել է Բոմպիանիի տուն, սակայն վերջինիս ծառաները թույլ չեն տվել նրան զրուցելու պրոֆեսորի հետ։ Շաբաթներ շարունակ անհաջող փորձերից հետո հիասթափված Քորմը վայր է գցել իր պորտֆելը և վիճաբանել պրոֆեսորի ծառաների հետ։ Բոմպիանիին տեղեկանալով իրարանցումից դուրս է գալիս՝ տեսնելով հիասթափված օտարերկրացուն, որի նկարները ցրված էին հատակին։ Պրոֆեսորը վերցնում է Դաուդի նկարներից մեկը և նկատելով երիտասարդի ներուժը՝ նրան իր խնամակալության տակ վերցնում։ Հաջորդ մի քանի տարիներին Քրոմն ուսանել է ակադեմիայում՝ այցելելով թանգարաններ ու եկեղեցիներ, կրկնօրինակելով Վերածննդի դարաշրջանի վարպետների աշխատանքները[19][20]։
1874 թվականի հուլիսի 24-ին Դաուդը նամակ է ուղարկել իր ընտանիքին՝ տեղեկացնելով նրանց, որ դեպի Հռոմ իր ուղեկից հայր Ռուկոզը խոստացել է իրեն ներկայացնել Պիոս IX պապին[21][22]։ Պապին նկարելու և դիմանկարը Լիբանանի լեռնաշղթայում գտնվող ծնողներին ուղարկելու Քորմի խնդրանքը մերժվել է։ Չնայած այս անհաջողությանը, Քորմը նույն գիշերը հիշողությամբ նկարել է Պապին։ Բոմպիանին տպավորվել է իր աշակերտի սխրանքով և դիմանկարը նվիրել է Պիոսին, ով օրհնել է նկարը[16]։ Դիմանկարն այժմ Վատիկանի գրադարանի հավաքածուի մի մասն է[21]։ Հռոմում ուսուցումից հետո Դաուդը տեղափոխվել է Բելգիա, որտեղ ծառայել է որպես Բելգիայի թագավորական ընտանիքի պաշտոնական նկարիչ՝ Լեոպոլդ II-ի օրոք[23][24]։
Բեյրութում (1878-1930)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1839-1876 թվականներին օսմանցիները մի շարք բարեփոխումներ իրականացրեցին (Թանզիմաթ), որոնք փոփոխություններ բերեցին Բեյրութի քաղաքական և վարչական կյանքում․ օտարերկրյա վաճառականների ներկրման ցածր մաքսատուրքերի հետ մեկտեղ[Նշում 1], 1850 թվականին հիմնվեց Օսմանյան կայսերական բանկը, կառուցվեց նոր նավահանգստ, ինչպես նաև Բեյրութ-Դամասկոս ճանապարհը և 1860 թվականի Լիբանանի հակամարտությունից հետո բնակչության աճի պատճառով Բեյրութը դարձավ Լևանտի անմրցակից նավահանգստային քաղաքը։ Բեյրութի առևտրական ընտանիքների աճող համայնքին միացան նաև Հալեպից, Դամասկոսից, Տրիպոլիից, Ակրից, Սիդոնից և լեռան Լիբանանից գաղթած մի շարք ընտանիքներ[6][25]։ Քորմը նույնպես 1878 թվականին հաստատվեց Բեյրութում[6][26]։ Բեյրութի ազնվականությանը մոտ լինելու համար Քորմը աշխատանքի անցավ Ֆելիքս Բոնֆիլսի արվեստանոցում, լուսանկարելու իրեն, երբ վերջին շտկումներ է կատարում Պիոս IX պապի դիմանկարի վրա և այդ լուսանկարն օգտագործեց որպես իր այցեքարտը[27]։
Քորմի առաջին արիստոկրատ բեյրութցի հաճախորդների թվում էին Սուրսոկները՝ հարուստ հունական ուղղափառ վաճառական ընտանիք, որը ցուցադրեց իր մշակութային կապիտալը՝ ներդրումներ կատարելով արվեստի հովանավորչության մեջ։ 1882 թվականին Քորմը պատվեր ստացավ նկարելու Խալիլ բեյ Սուրսոկի դիմանկարները, 1892 թվականին՝ Մահջեթ Սուրսոկին, Մուսա Սուրսոկին և նրա կնոջը՝ Անաստասիա Դաղերին 1897 թվականին։ Նրա մյուս հաճախորդները ոչ պակաս նշանավոր էին․ նրանց թվում էին Սիրիայի գիտական ասոցիացիայի նախագահն ու Օսմանյան ներկայացուցիչների պալատի պատգամավոր Հուսեյն Բեյհումը, արձակագիր և լրագրող Ջիրջի Զեյդանը, առավել հայտնի է ալ-Հիլալ ամսագրի ստեղծմամբ, պոլիմաթ, բարերար, Լիբանանի ազգային գրադարանի հիմնադիր և Ազգային թանգարանի համադրող վիկոնտ Ֆիլիպ դը Տարացին (1917), ալ-Նահդա գրական շարժման առաջատար դեմք Բուտրուս ալ-Բուսթանիին[28] և բանասեր և լրագրող Իբրահիմ ալ-Յազիջը[29]։
Քորմը կարողացավ օգուտ քաղել Բեյրութում արվեստի նկատմամբ աճող հետաքրքրությունից և նպաստեց արվեստի տարածմանը` 1912 թվականին Բեյրութի կենտրոնում բացելով արվեստի պարագաների խանութ։ Նրա խանութը, որը կոչվում էր Maison d'Art (Արվեստի տուն), առևտրային հաջողություն ունեցավ և հետագայում ներառեց մութ սենյակ՝ առաջին ձեռքի տեսախցիկների նկարները մշակելու համար։ Ինքը՝ Քորմը, հետաքրքրված էր նոր ներդրված տեխնոլոգիայով և լուսանկարում էր իր ընտանիքին[30]։
Ոճ և ազդեցություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Որպես նկարիչ Հռոմում ձևավորման տարիներին Քորմն իր ժամանակի մեծ մասն անցկացրել է քաղաքի թանգարաններում՝ պատճենելով Վերածննդի դարաշրջանի վարպետների ստեղծագործությունների դեմքի արտահայտություններն ու ձեռքի շարժումները։ Մարդու անատոմիայի և Վերածննդի վարպետների շեշտադրումն ակնհայտ է Քորմի դիմանկարում[31]։ Քորմն առարկաներին նկարել է երեք քառորդ տեսարանով մեղմ լույսի ներքո՝ մուգ ֆոնի վրա։ Նա առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձրել իր կերպարների սոցիալական և մասնագիտական մանրամասներին[27]։ Բացի դիմանկարներից, Քորմը նկարել է մի քանի բնապատկերներ և ժանրային տեսարաններ՝ այս տեսակի նկարների սահմանափակ շուկայի պատճառով. ի տարբերություն նրա դիմանկարների, Քորմի ժանրային տեսարանները նկարագրվում են որպես թատերական և չափազանց բեմադրված, ինչպես ակնհայտ է նրա երեխայի հետ բեդվին կնոջ 1900 թվականի նկարում[32]։
Նկարիչներ Մուստաֆա Ֆարրուխի (1901-1957), Օմար Օնսիի (1901-1969), Սեզար Գեմայելի (1898-1958), Սալիբա Դուայհիի (ծն. 1915) և Ռաշիդ Վահբիի (ծն. 1917) հետ միասին Քորմը համարվում է ժամանակակից լիբանանյան արվեստի շարժման առաջամարտիկ։ Արվեստագետների այս խումբը հակադարձել է կրոնական ստեղծագործությունների վրա պարտադրված շեշտադրմանը և փոխարենը հաստատել է ինքնատիպություն և արտահայտվելու ազատություն, որը նախկինում չի եղել Լիբանանում[33]։
Կրոնական նկարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քորմի առաջին հաճախորդը եղել է մարոնիական եկեղեցին, հատկապես այն ժամանակվա մարոնի պատրիարք Էլիաս Պետեր Հոայեկի հովանավորությամբ, որը նրա երբեմնի ուղեկիցն էր Իտալիայում[16]։ Նկարել է բազմաթիվ կրոնական գործեր, որոնք հանդիպում են ոչ միայն իր Լիբանանում, այլև Սիրիայում, Եգիպտոսում և Պաղեստինում։ Ըստ Լահուդի, Քորմն ազատել է լիբանանյան կրոնական արվեստը ավանդական, տեղական նեոգոթական ոճից և դասական գեղանկարչության ներմուծմամբ Բեյրութում սկսել է ակադեմիական արվեստի շարժում[34]։
Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Հիսուսի սուրբ սիրտը (1880) -
Հիսուսի սուրբ սիրտը, դետալներ (1880) -
Բիքֆայայի Մադոննան (մոտ. 1890s) -
Հաղթանակի Տիրամայր (1887) -
Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ (1923) -
Սգավոր Կույս (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Պետրոս առաքյալ (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Սուրբ Մարոն (1863) -
Սուրբ Էդնա (1884) -
Պատրիարք Բուլոս Մասադ (1884) -
Քահանա Յուհաննա Էլ Հեյգ (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Էմիր Բաշիր Շիհաբ II (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Լիբանանցի ազնվականի դիմանկարը (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Նատյուրմորտ։ Ձմերուկ (մոտ. 19-րդ դարի վերջ - 20-րդ դարի սկիզբ) -
Սեխեր (1899) -
Աքրաֆիե (1881)
Մատենագիտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Abillama, Nour and Tomb, Marie (2012). Art from Lebanon. Beirut, Lebanon: Wonderful Editions. 9789953024202. .
- Kaufman, Asher (2014). Reviving Phoenicia: The search for identity in Lebanon. London: I.B.Tauris. էջ 288. ISBN 9781780767796.
- Lahoud, Edouard (1974). Contemporary art in Lebanon. Beirut: Librairie Orientale. էջեր 1–9. ISBN 9782721469007.
- Malouf, Bishara (1944). «The birth of painting in Lebanon». The Eastern Times (1).
- Mohasseb, Nadine (1998). Daoud Corm, 1852–1930. Beirut: Dar al-Mu'allef.
- Öztürk, Pelin Kihtir (2006 թ․ սեպտեմբեր). Urban transformation of Ottoman port cities in the nineteenth century: change from Ottoman Beirut to French mandatory Beirut (PDF) (M.Sc. thesis). Middle East technical university. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- Rogers, Sarah (2010). «Daoud Corm, cosmopolitan nationalism, and the origins of Lebanese modern art». The Arab Studies Journal. 18 (1): 46–77. JSTOR 27934078.
- Salameh, Franck (2010). Language, Memory, and Identity in the Middle East: The Case for Lebanon. Lexington Books. ISBN 9780739137406.
- Salameh, Franck (2015). Charles Corm: An intellectual biography of a twentieth-century Lebanese "Young Phoenician". The Levant and Near East: A multidisciplinary book series. Plymouth: Lexington Books. ISBN 9780739184011.
- Samaha, Nour (2007 թ․ հունիսի 4), «Aristocrats and landscapes: Georges Daoud Corm's lives in art come back to life», The Daily Star, Beirut(չաշխատող հղում)
- Sheehi, Stephen (2006). «Modernism, anxiety and the ideology of Arab vision». Discourse. 28 (1): 72–97. JSTOR 41389741.
- Sheehi, Stephen (2016). The Arab Imago: A social history of portrait photography, 1860-1910. Princeton University Press. ISBN 9780691151328.
- Tomb, Marie (2013). Daoud Corm 1852-1930. Beirut: Éditions de la Revue phénicienne.
Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Low import duties applied for foreign merchants was a result of the Treaty of Balta Liman.
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Mohasseb 1998
- ↑ Samaha 2007
- ↑ Rogers 2010, p.54
- ↑ Sheehi 2006, p.78
- ↑ Daoud Corm, The Concise Grove Dictionary of Art
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Rogers, Sarah. «Daoud Corm». Mathaf encyclopedia of modern art and the Arab world. Mathaf: Arab Museum of Modern Art. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
- ↑ Salameh 2015, p.76
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Salameh 2015, p.77
- ↑ Salameh 2010, p. 129.
- ↑ Malouf 1944, p.3
- ↑ Kaufman 2015, p.88
- ↑ Rogers 2010, p.49
- ↑ Sheehi 2006, p. 77
- ↑ Salameh 2015, p.79
- ↑ Rogers 2010, p.51
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Rogers 2010, p.52
- ↑ Kaufman 2014, p.88
- ↑ Lahoud 1974, p.8
- ↑ Rogers 2010, pp. 52, 56
- ↑ Salameh 2015, p.80
- ↑ 21,0 21,1 Rogers 2010, p.74
- ↑ Mohasseb 1998, pp. 56–57
- ↑ Civantos 2015, p.304
- ↑ Sheehi 2006, pp. 77–78
- ↑ Öztürk 2006, pp. 56–72
- ↑ Rogers 2010, pp. 65–66
- ↑ 27,0 27,1 Rogers 2010, p.53
- ↑ Rogers 2010, p.67
- ↑ Sheehi 2016, pp. 38–39
- ↑ Rogers 2010, p.69
- ↑ Rogers 2010, pp. 56–57
- ↑ Rogers 2010, pp. 67–68, 77
- ↑ Zuhur, S. (ed.), Colors of Enchantment: Theater, Dance, Music, and the Visual Arts of the Middle East, American University of Cairo Press, 2001, p. 369
- ↑ Lahoud 1974, pp.1–2
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դաուդ Քորմ» հոդվածին։ |
|
