Jump to content

Ֆրեդերիկ Սամուել Դյուզենբերգ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ֆրեդերիկ Սամուել Դյուզենբերգ
Դիմանկար
Ծնվել էդեկտեմբերի 6, 1876(1876-12-06)[1]
ԾննդավայրԼիպպե, Դետմոլդ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա
Մահացել էհուլիսի 26, 1932(1932-07-26)[1] (55 տարեկան)
ԳերեզմանՔրաուն Հիլ Սեմեթերի[2]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունդիզայներ, ավտոարշավորդ, գործարար, մեքենայի դիզայներ և շինարար
Պարգևներ և
մրցանակներ
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Fred S. Duesenberg Վիքիպահեստում

Ֆրեդերիկ Սամուել Դյուզենբերգ (դեկտեմբերի 6, 1876(1876-12-06)[1], Լիպպե, Դետմոլդ, Հյուսիսային Հռենոս-Վեստֆալիա, Գերմանիա - հուլիսի 26, 1932(1932-07-26)[1]), Գերմանիայում ծնված ամերիկացի ավտոմեքենաների և տեխնիկայի դիզայներ, արտադրող և մարզիկ, ով ճանաչված է, որպես սպորտային մեքենաների նախագծող։ Դյուզենբերգի ինժեներական փորձագիտությունն ազդել է ավտոմեքենաների զարգացմանը, հատկապես 1910 և 1920-ական թվականներին։ Նա հայտնի է դարձել ութ բալոնանոց շարժիչ ստեղծելու համար, որը առավել հայտնի է որպես «Դյուզենբերգ ուղիղ ութ» շարժիչ անվամբ, և չորսանիվանոց հիդրավլիկ արգելակ, որը այլ տեխնիկական հայտնագործությունների հետ մեկտեղ նորություն էր Ամերիկայի ավտոմեքենաների համար։ Դյուզենբերգը նաև իր նախագծերի՝ չորս անիվի հիդրավլիկ արգելակի, ավտոմատ փոխանցմամբ և հովացման համակարգի արտոնատերն էր։ Ֆրեդը և նրա կրտսեր եղբայրը ՝ Օգոստոս «Oգի» Դյուզենբերգը, կիսեցին 1913 և 1918 թվականներին ներկայացրած արտոնագրերը ՝ իրենց «քայլող ճառագայթով» քառանցքանի շարժիչի և «Դյուզենբերգ ուղիղ ութ»-ի համար (ութ բալոն շարժիչով)։

Օգոստոս Դյուզենբերգ (ձախ) և Ֆրեդ Դյուզենբերգ (աջ), 1925

1913 թվականին Դյուզենբերգ եղբայրները հիմնեցին «Դյուզենբերգ» ավտոմոբլիային ընկերությունը, որը հետագայում վաճառվեց։ Նրանք նաև 1920 թվականներին ստեղծված ավտոմոբիլային և շարժիչների ընկերության համահիմնադիրներից էին, որը Ինդիանա նահանգի Ինդիանապոլիսում 1921 թվականից մինչև 1937 թվականները սկսեց արտադրել մարդատար ավտոմեքենաներ, որոնցից էր «Դյուզենբերգ Մոդել Ա»-ն՝ եղբայրների մոդելավորած առաջին ավտոմեքենաների շարքը։ Ֆրեդ Դյուզենբերգը երկու ընկերություներում էլ աշխատում էր որպես գլխավոր ինժեներ։ 1926 թվականից մինչև իր մահը՝ 1932 թվականը, Ֆրեդը կենտրոնացած էր շքեղ ուղևորատար ավտոմեքենաների մոդելավորման վրա, որոնցից էին Դյուզենբերգի X, S և J մոդելները։ Այս մոդելների վրա աշխատելու տարիներին Ֆրեդ Դյուզենբերգը աշխատում էր որպես ճարտարագիտության փոխնախագահ, իսկ ավելի ուշ `1920-ականներին որպես ընկերության նախագահ։ Դյուզենբերգը մահացել է 1932 թվականին, ավտովթարից հետո առաջացած խնդիրների պատճառով, իսկ ընկերությունը դադարեցրել է իր գործունեությունը նրա մահից 5 տարի անց։

Բացի ուղևորատար ավտոմեքենաների նախագծումից, Ֆրեդ և Օգի Դյուզենբերգները ավելի քան մեկ տասնամյակ ներգրավված էին ավտոարշավների մեջ։ Չնայած նրան, որ Ֆրեդն 1912 թվականից հետո այլևս մրցարշավների չէր մասնակցում,  նա ևս 12 տարի անընդմեջ շարունակում էր ակտիվ մնալ որպես վազքուղու դիզայներ և թիմի սեփականատեր։ 1920 թվականի ապրիլին Թոմմի Միլթոնը «Դյուզենբերգ» ընկերության կողմից արտադրած մեքենայով Ֆլորիդայի Դեյտոնա լողափի մրցարշավի ժամանակ սահմանեց ցամաքային արագության ռեկորդ ՝ 156.046 մղոն / ժամում անցնելով մրցուղին (251.132 կմ / ժ)։ 1921 թ.-ին Ջիմի Մերֆին նույնպես Դյուզենբերգի ավտոմեքենայով անցավ մրցարաշավը ՝ դառնալով ԱՄՆ-ում առաջինը, ով շահեց հեղինակավոր Գրան-պրին Ֆրանսիայի Լե Մանս քաղաքում։ Դյուզենբերգի կողմից արտադրված ավտոմեքենաները մասնակցեցին 1912-1932 թվականների միջև Ինդիանապոլիսում կայացած 500 մղոն ավտոերթերին՝ շահելով ամենամյա մրցանակը 1924, 1925 և 1927 թվականներին, մինչ Ֆրեդ Դյուսենբերգի 1931 թվականին մրցաարշավների լքումը։

Վաղ կյանքը և կրթությունը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Դյուզենբերգների ընտանիքը (Ֆրեդը երկրորդ շարքի ձախ կողմում, Օգոստոսը երկրորդ շարքի աջ կողմում)

Ֆրեդերիկ Ս․ Դյուզենբերգը ծնվել է 1876 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Գերմանիայի Լիպե-Դետմոլդ նահանգի Լիպե քաղաքում։ Ֆրեդն ու իր փոքր եղբայր Օգոստոս «Օգի»Սամուել Դյուզենբերգը, ընտանիքի երեխաներից (4 տղա, 3 աղջիկ) կրտսերն էին։ Ֆրեդի հայրը մահացել է 1881 թվականին, իսկ նրա մեծ եղբայրը՝ Հենրին 1884 թվականին ներգաղթել է ԱՄՆ։ Ֆրեդի մայրը վաճառել է Գերմանիայում գտնվող իրենց ֆերման և 1885 թվականին երեխաների, այդ թվում նաև Ֆրեդի հետ, ով այդ պահին 9 տարեկան էր ներգաղթել է ԱՄՆ՝ Այովա նահանգում միանալով իր որդուն ՝ Հենրիին։ Ավագ որդին ՝ Քոնրադը, գնել է 81 հա ֆերմա ՝ Այովա նահանգի Ֆլոյդ շրջանում Ռոքֆորդ քաղաքի մերձակայքում, որտեղ ընտանիքը վերջապես բնակություն է հաստատել[3]։

Դյուզենբերգը զարգացնում էր իր մեխանիկական ունակությունները դեռ վաղ տարիքից։ Նա ութերորդ դասարանից հաճախել է հանրակրթական դպրոցներ և ավարտել է առնվազն մեկ հեռակա ուսուցման դասընթաց մեխանիկական մշակման ոլորտում։ Սակայն նա չի ստացել դասարանային լրացուցիչ դասընթաց։

Նրա ինժեներական և ավտոմոբիլային հմտությունների մեծ մասը ձեռք են բերվել ինքնուրույն աշխատանքի և ուսումնառություն արդյունքում, ներառյալ Այովայի Ռոքֆորդ քաղաքի ընտանեկան տան մոտ գտնվող ֆերմերային տեխնիկայի և հողմաղացների վրա կատարվող աշխատանքը։ Իր վաղ տարիներին Դյուզենբերգը նաև հեծանվավազքի դասերի էր մասնակցում[4][5]։ Վիճելի է այն փաստը, թե Ֆրեդ Դյուզենբերգի երկրորդ անունը Սիմոն է, թե Սամուել, այնուամենայնիվ, Սամուելը տրվել է որպես կրտսեր եղբոր ՝ Օգիի անուն[6]։

Ամուսնությունը և ընտանիքը

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրեդն ամուսնացել էր Այլ «Միք» Դենիի հետ 1913 թվականի ապրիլի 27-ին Այովա նահանգի Ռունելս քաղաքում։ Նրանց որդին ՝ Դենին սկսեց մասնակցել ավտոարշավներին այն բանից հետո, երբ Ֆրեդը 1931 թվականին հեռացավ մարզաձևից[5][7]։

Կարիերան

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մուտք ինժեներական արդյունաբերություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆրեդը արտադրեց Երկու-գլանաձև շարժիչ Մեյսոն 20 HP, Մոդել Ա-ի զբոսաշրջության ավտոմեքենա

Ֆրեդը և իր եղբայրը Օգոստ «Օգի» Դյունզենբերգը, սկսեցին արտադրել հեծանիվներ և վարել 1890-ականներին Այովայում։ Նրանք նաև սկսեցին փորձարկել բենզինով աշխատող, ներքին այրման շարժիչները։ Եղբայրները նաև նախագծել են իրենց սեփական շարժիչներից մեկը 1900 թվականին, ինչպես նաև կառուցել են մոտոցիկլետներ։ Այովա նահանգի Դես Մոինես քաղաքի ավտոտնակում աշխատելուց հետո Ֆրեդը և Օգին հեծանիվների վերանորոգման խանութ բացեցին Ռոքֆորդում, բայց բիզնեսը սնանկացավ 1903 թվականին։ Կարճ ժամանակ անց եղբայրները ստեղծեցին ևս մեկ խանութ Այովա նահանգի Գարներ քաղաքում, բայց Ֆրեդը թողեց աշխատանքը 1903 թվականին՝ Թոմաս Բ․ Ջեֆերի ընկերությունում աշխատելու համար ՝ Ռամբլերի հեծանիվների և վաղ ավտոմոբիլների արտադրությունում, որը գտնվում էր Վիսկոնսինի Քենոշա քաղաքում[3][8]։ Ֆրեդը վերադարձավ Այովա մեկ տարի անց՝ «Դես Մոինես» ավտոընկերությունում որպես ինժեներ աշխատելու համար, նախքան Չեյնի Պրուտիի հետ ավտոտնակ բացելը և աշխատելը որպես Ռամբլերի վաճառքի գործակալ[5][8]։ «Դես Մոինես»-ում իր նորոգման բիզնեսի միջոցով Ֆրեդը հանդիպեց տեղական փաստաբան Էդվարդ Մեյսոնին, ով դարձավ Ֆրեդի դիզայներական ֆինանսական օգնականը՝ երկու գլանաձև մեքենայի արտադրության համար։ «Մեյսոն շարժիչային մեքենաների» ընկերությունը, որն ստեղծվել էր 1906 թվականի ապրիլին, սկսեց մեքենաներ արտադրել չորս ամիս անց[3]։ Ֆրեդը ընկերությունում աշխատում էր, որպես ղեկավար և դիզայներ, իսկ Օգին նմուշի ձևավորող էր[7]։ ԱՄՆ սենատոր Ֆրեդ Մայթագից հետո ապագա «Մայթագ» լվացքի մեքենաների և սարքերի ընկերությունը հետաքրքրություն առաջացրեց դրա նկատմամբ։ Այն 1909 թվականին վերաբացվեց՝ որպես Մայթագ-Մեյսոն ավտոընկերություն և սկսեց մեքենաներ արտադրել Այովայի Ուոթլո քաղաքում։ Երկու մխոցանոց մոդել արտադրելուց բացի, ընկերությունը ներկայացրեց Ֆրեդի արտոնագրված չորս մղոնանոց շարժիչի դիզայնը։ Պարզ, բարձրորակ շարժիչը նաև հուսալի էր։ Դյուզենբերգը հաճախ ցուցադրում էր իր մեքենաների ուժը հանրային վայրերում։ Օրինակ նա մեքենան վարելով բարձրացավ Այովա նահանգի Կապիտոլի աստիճաններով։ Նա իր գործունեության վաղ տարիներից, որպես հեծանվորդ սովորել էր, որ մրցաարշավները մեծացնում են արտադրանքի վաճառքը, դրա պատճառով էլ Դյուզենբերգ եղբայրները սկսեցին մրցաարշավներ կազմակերպել[3][5]։

Մեյսոնի ավտոմեքենան սանդուղքներով վեր բարձրանալու ժամանակ, Այովայի Կապիտոլ

«Մեյթագ - Մեյսոն»-ը նոր էր ավտոարտադրման բիզնեսում, և ընկերությունը աստիճանաբար անկում ապրեց։ Ֆրեդը հեռացավ ընկերությունից 1910 թվականին `կենտրոնանալու համար մրցավազքի և շարժիչի ձևավորման վրա` «Դես Մոինես»- ի իր խանութում:«Մեյթագ - Մեյսոն» գործընկերությունը լուծարվեց 1912 թվականին և ավտոմեքենաների արտադրությունն ավարտվեց հաջորդ տարի[5][7]։ Մոտավորապես 1910 թվականին Ֆրեդ և Օգի Դյուզենբերգները սկսեցին աշխատել իրենց «քայլող ճառագայթով» չորս գլանանոց տեսք ունեցող ավտոմոբիլային և մրցարշավային շարժիչի վրա, որը հետագայում փոխարինվեց Դյուզենբերգի «ուղիղ ութ» շարժիչով։ Եղբայրները կիսում էին արտոնագրերը երկու շարժիչների համար, որոնք լրացվեցին 1913 թվականին և նորացվեցին 1918 թվականին[9]։ 1913 թվականին Դյուզենբերգը տեղափոխվեց Մինեսոտա նահանգի Սենթ Փոլ քաղաք, որտեղ նրանք շարունակեցին զարգացնել մրցարշավային մեքենաները, ավտոմոբիլային և ծովային շարժիչների արտադրությունը։ Երկու եղբայրները պայմանագիր կնքեցին Իլինոյս նահանգի Չիկագոյի կոմոդոր Ջեյմս Ա. Փուի հետ ՝ մրցավազքի շարժիչ արտադրելու համար։ Եղբայրները օգտագործեցին պայմանագրով ստացված հասույթը՝ հետագայում իրենց մրցարշավային բիզնեսը զարգացնելու համար։ 1913 թվականի հունիսին եղբայրները նաև հիմնեցին Դյուժենբերգի ավտոընկերությունը[5][7][10]։

Վաղ ավտոարշավներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դյուզենբերգ եղբայրների հեծանիվների և մոտոցիկլետների վարման նախկին փորձը հանգեցրեց նրանց մասնակցությանը ավտոարշավներին։ Ֆրեդը հաղթեց իր առաջին մրցավազքը Մեյսոն Սիթիի Այովա նահանգի տոնավաճառում։ 1907 թվականին նա իր փորձարարական մեքենայով բախվեց ցանկապատին՝ կոտրեց ուսն ու մինչև 1912 թվականը այլևս չմասնակցեց մրցարշավների, չնայած նա ակտիվ էր մնում ևս տասներկու տարի, որպես սպորտային մեքենաների դիզայներ և թիմի սեփականատեր[5][11]։

Ինչպես քսաներորդ դարի սկզբի այլ ավտոմոբիլային շինարարներ, այնպես էլ Դյուզենբերգներն օգտագործեցին «Ինդիանապոլիսի ավտոմոբիլային ճանապարհ»-ը՝ իրենց մեքենաները փորձարկելու և մրցելու համար։ Ֆրեդ Դյուզենբերգի մեքենաները 1912 թվականից մինչև նրա մահը՝ 1932 թվականը մասնակցեցին Ինդիանապոլիսի 500 մղոնանոց մրցումներին։ «Ինդիանապոլիս 500»-ում Դյուզենբերգն առաջին անգամ հայտնվեց 1912 թվականին, երբ նրանց «Մեյսոն ավտմոբիլային» ընկերությունի սեփականություն հանդիսացող մեքենան նախագծվում էր մրցավազքի համար, բայց այն ունեցավ մեխանիկական խնդիրներ և չմասնակցեց մրցավազքին[5][12][13]։

1913-1916 թվականների ընթացքում Դյուզենբերգի մրցավազքի թիմը բարելավեց իր վարկանիշը ամենամյա «Ինդիանապոլիս 500»-ում։ Թիմը զբաղեցրեց իններորդ հորիզոնականը 1913 թվականի մրցավազքում ։ 1914 թվականին Էդդի Ռինբեկերը ՝ Առաջին աշխարհամարտի ավիացիայի ապագա ծառայող, Դյուզենբերգի սպորտային ավտոմեքենաները վարելով զբաղեցրեց տասներորդ հորիզոնականը և ստացավ 1400 ԱՄՆ դոլարի չափով մրցանակային գումար[13][14][15]։ Թիմն այդ տարի ուներ նաև տասներկուերորդ տեղ զբաղեցրած մարզիկ։ 1916 թվականից մինչև հիմա թիմը լավագույն արդյունքն ունեցավ, երբ նորեկ վարորդ Վիլբուր Դ'Ալենը գրավեց երկրորդ հորիզոնականը[16]։ Առաջին աշխարամարտի բռնկումից հետո բոլոր ջանքերն ու ռեսուրսները կենտրոնացան պատերազմին դիմակայության վրա, իսկ «Ինդիանապոլիս ավտոմոբիլային ճանապարհ»-ը փակվեց երկու տարի ժամկետով[17]։

Առաջին աշխարհամարտի ժամանակաշրջանի շարժիչի դիզայներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1917 թվականին Մինեսոտայի Սեն Պոլ նահանգի Դյուզենբերգ ընկերությունը և Իլինոյս նահանգի Չիկագոյի «Loew-Victor» արտադրական ընկերությունը միավորվեցին «Դյուզենբերգ» շարժիչային ընկերությանը։ Ֆրեդ Դյուզենբերգը աշխատում էր, որպես ընկերության գլխավոր ինժեներ, իսկ եղբայրը՝ Օգին, որպես ինժեների օգնական։ «Loew-Victor» ընկերությունը նաև պայմանագիր էր կնքել, որ Առաջին աշխարհամարտի տարիներին ամերիկյան, բրիտանական, իտալական և ռուսական կառավարությունների ռազմական օգտագործման համար Դյուզենբերգները արտադրեն ավտոմոբիլային և ինքնաթիռային շարժիչներ։ Դյուզենբերգ եղբայրները 1917 թվականին տեղափոխվեցին Նյու Յորքի Նյու Ջերսի նահանգի Էլիզաբեթ քաղաքը, այնտեղ գտնվող նոր արտադրամասի արտադրական աշխատանքերը կառավարելու համար, որը կառուցվել է հատկապես ավիացիոն և ծովային շարժիչներ[5][18][19]։ Դյուզենբերգ եղբայրների փորձը «Ettore Bugatti»-ի ինքնաթիռային շարժիչների հետ աշխատելու արդյունքում հանգեցրել է իրենց սեփական ինժեներական գաղափարների մեջ փոփոխությունների ։ «Bugatti»-ի շարժիչը սկսեց ծառայել, որպես կատալիզատոր՝ Դյուզենբերգի «ուղիղ ութ» շարժիչի դիզայնի բարելավման համար[5][20]։

Դյուզենբերգ եղբայրները պատերազմի ավարտին լքեցին Նյու Ջերսի նահանգի Էլիզաբեթ քաղաքը և կենտրոնացան նույն նահանգի Նյուարկ քաղաքում վարձակալած տարածքում մրցարշավային մեքենաներ ստեղծելու համար[18]։

1919 թվականին, այն բանից հետո, երբ Դյուզենբերգի ավտոընկերությունը վաճառվեց Ջոն Ուիլիսին, Դյուզենբերգ եղբայրներն ավարտեցին իրենց աշխատանքները ընկերության Մինեսոտայի և Ջերսիի գործարաններում, այնուհետև կենտրոնացան իրենց մրցարշավների բիզնեսի վրա։ 1920 թվականին Դյուզենբերգ եղբայրները տեղափոխվեցին Ինդիանա նահանգի Ինդիանապոլիս քաղաք, որտեղ նոր ձևավորված «Դյուզենբերգ» ավտոմոբիլային և շարժիչային ընկերությունը նախատեսում էր արտադրել մարդատար ավտոմեքենաներ[5][21]։

1920 թվականի շքեղ մեքենաների դիզայներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
17-ը Նոյեմբերի 1921

Շարունակելով զարգացնել մրցավազքի շարժիչները, Դյուզենբերգի եղբայրները և նրանց ֆինանսական հենակները՝ Նյուտոն Է. Վան Զանդտը և Լյութեր Մ. Ռենքինը, 1920 թվականի մարտին հիմնեցին «Դյուզենբերգ» ավտոմոբիլային և շարժիչային ընկերությունը՝ Ինդիանապոլիսում։ Ֆրեդը գլխավոր ինժեներն էր, իսկ ավելի ուշ՝ 1920-ականներին՝ ընկերության նախագահ։ նրա եղբայրը՝ Օգին, ինժեների օգնական էր։ 1921 թվականի մայիսից սկսած՝ Դյուզենբերգ ընկերությունը արտադրում էր ուղևորատար ավտոմեքենաներ՝ առաջատար մրցարշավային առանձնահատկություններով, Ինդիանապոլսի իր նոր գործարանում՝ Վաշինգտոնի և Հարդինգ փողոցների անկյունում։ Հաստատությունը մոտ էր նաև Indianapolis Motor Speedway- ին, որն օգտագործվում էր որպես փորձարկման ուղի[18][22][23]։

Դյուզենբերգի ավտոմոբիլային ընկերության համար 1 գործարանը,Ինդիանա նահանգի Ինդիանապոլիս քաղաքի 1501 արևմտյան Վաշինգտոն փողոց

Դյուզենբերգի ընտանիքի ազգանունը կրող առաջին մարդատար ավտոմեքենան ներկայացվել է Նյու Յորքում 1920 թվականի վերջին։ Նոր մեքենայում ներկայացված էին «ներբեռնված ութ մխոցանոց շարժիչը և չորս անիվի հիդրավլիկ արգելակները»[18], որը առաջինն էր ամերիկյան մեքենաների համար։ Դյուզենբերգի Ա մոդելը ՝ ընկերության առաջին զանգվածային արտադրված մեքենան, արտադրվել է 1921-ից մինչև 1927 թվականների միջև[5]։ Ա մոդելը չէր վաճառվում իր բարձր գնի և անսովոր արտաքինի պատճառով (միայն շասսիի համար 8,500 ԱՄՆ դոլար)։ Արդյունքում ընկերությունը ֆինանսական խնդիրներ ունեցավ[5]։

Դյուզենբերգ մոդել Ա տուրիստական մեքենա

Բաժնետերերից մեկը 1923 թվականին ընկերրությանը ներքին կառավարման մեջ դրեց, որը հարուցվեց 1924 թվականին, սակայն բացահայտվեց 1925 թվականին։ Մեկ տարի անց ընկերության ղեկավարությունը քննարկում էր միաձուլումը Du Pont Motors ի հետ ` ևս մեկ անգամ նշելով հնարավոր ֆինանսական մտահոգությունները։ Auburn ավտոմոբիլային ընկերության նախագահ Է. Լ. Քորդը հիացել էր Դյուզենբերգ Ա․ մոդելով և «Դյուզենբերգ» ընկերությանը առաջարկեց ֆինանսական օգնություն։ Քորդը ցանկանում էր արտադրել ավելի արագ և հեղինակավոր «սուպերմեքենաներ» ՝ իր մյուս ավտոմոբիլային ապրանքանիշերի ՝ Auburn- ի և Cord- ի հետ միասին։ Է. Լ. Քորդը 1926 թվականին «Դյուզենբերգ» ընկերության համար ձեռք բերեց նաև Ֆրեդին, որին հանձնարարվեց նախագծել ավելի արագ և ավելի հզոր շքեղ մեքենաներ, քան Դյուզենբերգի մրցակիցները[5][24]։ 1926 թվականից մինչև իր մահը `1932 թվականը, Ֆրեդը կենտրոնացավ ուղևորատար ավտոմեքենաների նախագծերի վրա, որոնք ներառում էին X, S և J մոդելներ, և աշխատում էր Cord Corporation- ի դուստր ձեռնարկությունում՝ Դյուզենբերգ-ում որպես ինժեներական փոխնախագահ։ Մինչ Ֆրեդը կենտրոնացած էր ուղևորատար մեքենայի ձևավորման վրա՝ Է. Լ. Քորդի համար, իր եղբայրը՝ Օուգին վարում էր «Դյուզենբերգ եղբայրներ» մրցարշավային բիզնեսը[5][23]։ 1926 թվականի հոկտեմբերին Է. Լ. Քորդը «Ինդիանապոլիս Սթար»-ին ասաց. «Դյուզենբերգի գործարանի գնումը իմ ծրագրերի գագաթնակետն է, որպեսզի կարողանամ աշխարհին առաջարկել անվիճելի կոչման ավտոմեքենա։ Իրականում այն ամենալավ բանն է չորս անիվների վրա։ Դյուզենբերգի մեքենաները կկառուցվեն խստորեն պատվերով, սեփականատերերը իրենք կընտրեն ոճերը, ստեղծողներին և գույները։ Գինը, հավանաբար, կլինի 18,000 ԱՄՆ դոլար, անկախ նրանից, թե ինչ մոդելից է՝ մրցարշավի ավտոմեքենաներից մինչև լիմուզին։Ցանկության դեպքում գնորդին կտանք 120 մղոն մեկ ժամ արագությամբ ավտոմեքենա։ Բնականաբար, այս տիպի ավտոմեքենայի արտադրությունը, որը տասնհինգ տարի ժամկետով երաշխիք է ունենում, սահմանափակ կլինի, և մենք հիմա պատվերներ ենք վերցնում .... »[փա՞ստ]: 1927 թվականի Սկզբին Ամերիկյան ավտոմոբիլային ասոցիացիայի խորհուրդը բրոնզե մրցանակ տրամադրեց Ֆրեդ Դյուզենբերգին ի նշան իր առաջատար դերի՝ ավտոմոբիլաշինության ոլորտում մի քանի հիմնարար բարելավումների զարգացման գործում[փա՞ստ]:

Դյուզենբերգ Մոդել Ջ Դերհամի տուրիստական մեքենա

1928 թվականի վերջին հայտարարված Դյուզենբերգ Ջ մոդելը նոր շքեղ մեքենա էր, որը ցանկանում էր արտադրել Է․ Լ․ Քորդը։ Արտադրությունը սկսվեց 1929 թվականի գարնանը։ Քորդը պնդում էր, որ Model J- ն ավելի մեծ (և ավելի ծանր) պետք է լինի, քան Ֆրեդն էր ցանկանում, բայց Դյուզենբերգը նախագծեց մեքենայի դիզայնը։ Պատրաստի մեքենայի գները սկսեցին 13.500 ԱՄՆ դոլարից, իսկ ավելի ուշ աճեցին մինչև 18,000 ԱՄՆ դոլար և ավելի, գնորդները ստացան 32 երկակի շարժիչով շքեղ մեքենաներ, որոնք ունակ էին 265 ձիաուժ արտադրել և հասնել առավելագույն արագության՝ 115-ի մղոնի մեկ ժամում (185 կմ / ժ)[24]։

1931 թվականի հունիսին Արևմտյան Վիրջինիա քաղաքում ավտոմոբիլային ինժեներների հանդիպման ժամանակ Դյուզենբերգը «կանխատեսեց, որ մայրուղիներում ժամը 100 մղոն արագությունը (160 կմ / ժ) շուտով սովորական կլինի»[13]։

2019 թվականի մայիսի դրությամբ ԱՄՆ միջպետական մայրուղիներում մարդատար ավտոմեքենաների համար արագության սահմանաչափերը մնում են 100 մղոն / ժամից ցածր (160 կմ / ժ)՝ սկսած 55 մղոն / ժամից (89 կմ / ժ) մինչև 85 մղոն /ժամ (137 կմ / ժ) ՝ կախված անհատական վիճակից և ճանապարհի հատվածից[25]։

Ավտոարշավները հետագայում

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1992 Ինդիանապոլիս 500 և 1921 ֆրանսիական Գրադն Պրի հաղթող մեքենա

Չնայած Դյուզենբերգի թիմը 1919 թվականին« Ինդիանապոլիսի 500 մղոն» մրցավազքում ուներ մեխանիկական և վառելիքի խնդիրներ, և մրցումները այդ տարի չէին ավարտվում, այնուամենայնիվ, թիմը շարունակեց հասնել ավելի լավ հաջողությունների 1920-ականներին[17]։

Դյուզենբերգի պատրաստած մի քանի մարզիկներ սահմանեցին արագության ռեկորդներներ, նախքան Ֆրեդը Ինդիանապոլիս 500 մղոն մրցավազքից հետո 1931 թվականին պաշտոնապես հեռացավ ավտոարշավից։ 1920 թվականի ապրիլին Թոմմի Միլթոնի կողմից ղեկավարված Դյուզենբերգի ավտոմեքենան սահմանեց ցամաքային արագության ռեկորդ՝ Ֆլորիդայի Դեյթոնա լողափում չափված մրցուղին անցնելով 156.046 մղոն/ ժամում (251.132 րոպե) / ժ)։ 1920-ի օգոստոսին Ֆրեդը և Օուգի Դյուզենբերգը ստեղծեցին «Դյուզենբերգ եղբայրներ» առանձին ընկերություն իրենց ավտոարշավային բիզնեսի համար։ 1921 թվականին Ջիմի Մերֆին վարեց Դյուզենբերգի նախագծաց ավտոմեքենան՝ դառնալով ամերիկյան առաջին մեքենան, որը շահեց հեղինակավոր Գրան-պրի մրցանակը Ֆրանսիայի Լե Ման քաղաքում[5][26][27]։

Ֆրեդ Դյուզենբերգը նախագծել է նաև Դյուզենբերգի շարժիչները `մրցաարշավների մեքենաների համար, որոնք շահել են «Ինդիանապոլիսի 500 մղոն » մրցավազքերը՝ 1924 թվականի մրցավազքը վարորդ Լորա Լ․ Կորումի և օգնական վարորդ Ջո Բոյերի հետ, 1925 թվականի մրցավազքը վարորդ Փիթ Դե Պաոլոյի և օգնական վարորդ Նորման Բատտենի հետ և 1927 թվականի մրցավազքը Ջորջ Սանդերսի հետ՝ Դյուզենբերգի կառուցած մեքենայով, որը պատկանում էր Բիլ Ուայթին[28][29][30]։ 1925 թվականին Դյուզենբերգի նախագծած ավտոմեքենան Փիթ Դե Պաոլոյի հետ որպես վարորդ դարձավ «Ինդիանապոլիսի 500 մղոնի» առաջին հաղթողը, որը միջին հաշվով ժամում գերազանցում էր ավելի քան 100 մղոն (160 կմ / ժ)[26]։ 1926 թվականին Դե Պաուլոն ավարտեց հինգերորդ տեղ մրցավազքում, իսկ մյուս Դյուզենբերգի թիմային մեքենան, որը վարում էր նորեկ վարորդ Բեն Ջոնսը, մեխանիկական խնդիրներ է ունեցել և վթարի է ենթարկվել մինչև մրցավազքի ավարտը։ Դյուզենբերգի թիմը շարունակում էր տեղավորվել առաջին տասնյակում ՝ 1928 և 1929 թվականների «Ինդիանապոլիս 500 մղոն» մրցավազքում։ 1928 թվականի մրցաարշավում Ֆրեդ Ֆրեյմը Դյուզենբերգի մեքենային դուրս բերեց մինչև ութերորդ հորիզոնական, իսկ Ջիմի Գլեյսոնը Դյուզենբերգի թիմային մեքենան դուրս բերեց տասնհինգերորդ հորիզոնական։ 1929 թվականի մրցավազքում թիմի արդյունքները բարելավվեցին ՝ Գլիսոնը գրավեց երրորդ, իսկ Ֆրեդի Ուինայը՝ հինգերորդ[29]։

1930 թվականին Ֆրեդ Դյուզենբերգը մրցում էր մրցարշավային ավտոմոբիլ Դե Պաոլոյի հետ, որը Դե Պաոլոյին պատկանող երկու մեքենաներից մեկն էր։ Դե Պաոլոյի վարած «Դյուզենբերգի» մեքենան ենթարկվեց դժբախտ պատահարի՝ ավարտելով ընդամենը քսան շրջան՝ 38 վարորդների մեջ գրավեց 33-րդ հորիզոնականը։ Մյուս ավտոմեքենան, որը վարում էր Բիլ Քումինգսը, ավարտվեց հինգերորդը[23][31]։ 1931 թվականինին, երբ Ֆրեդ Դյուզենբերգը նահանջեց ավտոարշավից, «Ինդիանապոլիսում 500 մղոն » վազքի տասներեք մեքենա հիմնված էր «Դյուզենբերգ մոդել Ա»-ի վրա[32]։

Մահ ու ժառանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1932 թվականին հուլիսի 2-ին, Նյու Յորքից Ինդիանապոլիս վերադառնալիս, Ֆրեդը վարում էր Դյուզենբերգի մարդատար ավտոմեքենան, սակայն կորցնում է կառավարումը Լիգոնիեր լեռան վրա գտնվող Լինքոլնի խոնավ մայրուղու վրա ՝ Ջեներսթաունից մոտ երկու մղոն արևմուտք, Փենսիլվանիայում։ Դյուզենբերգի ավտոմեքենան շրջվել է՝ նրան նետելով մեքենայից։ Ակնկալվում էր, որ նա լիովին կապաքինվի իր վնասվածքներից (ողնաշարի վնասվածք և ուսի դիլոկացիա)։ Մինչ նրա կինը և որդին ուղևորվում էին Փենսիլվանիա՝ նրա կողքին լինելու համար, Դյուզենբերգի մոտ բարդանում է թոքաբորբը։ Դյուզենբերգը թեև թթվածնի կիրառումից հետո մի փոքր կազդուրվում էր, այնուամենայնիվ, նա մահացավ 1932 թվականի հուլիսի 26-ին՝ հիսունհինգ տարեկան հասակում[5][13][24][33]։ Դյուզենբերգը թաղված է Ինդիանապոլիս նահանգի Քորն Հիլ գերեզմանատանը[34]։

Դյուզենբերգ մոդել Ջ Մյորֆի փոխարկելի կուպեն ԳԵրմանիայի Կիրհայդե քաղաքում՝ Ֆրեդի տան դիմաց

«Մեծ ճգնաժամի»-ի ժամանակ «Դյուզենբերգ» ավտոմեքենաների վաճառքը նվազել էր ՝ շքեղ ավտոմեքենաների գնորդների պակասի պատճառով։ Վերջին «Մոդել Ջ»-ն արտադրվել է 1937 թվականին՝ Ֆրեդ Դյուզենբերգի մահից հինգ տարի անց։ Մեքենաներից միայն 481-ն են ստեղծվել այն ժամանակ, երբ Դյուզենբերգ ընկերությունը դադարեցրել էր արտադրությունը։ Ֆրեդի եղբայր և բիզնես-գործընկեր՝ Օուգի Դյուզենբերգը շարունակում էր ավտոմոբիլային բիզնեսը ՝ որպես «Օուբուրն» ավտոմոբիլային ընկերության խորհրդատու և Աբ Ջենկինսի հետ զարգացնում էր սպորտային մեքենաների արտադրությունը։ Օգի Դյուզենբերգը մահացավ 1955 թվականի հունվարի 18-ին՝ յոթանասունվեց տարեկան հասակում[35]։

Չնայած Ֆրեդ Դյուզենբերգը ինքնուրույն մարդ էր, որը չուներ պաշտոնական տեխնիկական պատրաստվածություն, նրա ինժեներական փորձը ազդեց ավտոմոբիլային մշակույթի զարգացմանը։ Նա Միացյալ Նահանգներ ներմուծեց ութ մխոց ավտոմեքենան և չորս անիվի արգելակներ[13][24], ի հավելում այլ մեխանիկական նորամուծությունների[փա՞ստ]։ Նա նաև իր նախագծերի արտոնագրողն էր ՝ ի թիվս չորս անիվի հիդրավլիկ արգելակի, վաղ ավտոմատ փոխանցման և հովացման համակարգի[24]։

«Auburn Cord Duesenberg» ավտոմոբիլային թանգարանը, որը բացվել է 1974 թվականին Ինդիանայի Օուբուրն քաղաքում գտնվող «Auburn» ավտոմոբիլային ընկերության նախկին գլխավոր գրասենյակում, ներառում է Դյուզենբերգի նախագծած մեքենաներից օրինակներ[24]։

Բացի դիզայներական ավտոմեքենաներից, Դյուզենբերգը միջազգային ճանաչում ստացավ, որպես սպորտային ավտոմեքենաների շարժիչների դիզայներ։ Դրանցից շատերը հետագայում ներառվեցին զանգվածային արտադրության մարդատար ավտոմեքենաների մեջ։ Չնայած նրա նորամուծությունները տեղադրվել են Ինդիանապոլիսի արտադրած մեքենաներում, ներառյալ« Stutz»- ի և« Duesenberg»- ի մոդելները, նրանք Դետրոյթում պատրաստված ավտոմեքենաների վրա չեն հայտնվել գրեթե յոթանասուն տարի[փա՞ստ]։

Անդամակցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Ազգային ավտոմոբիլային առևտրի պալատ»-ի անդամ[13]
  • «Ավտոմոբիլային ինժեներների միության» անդամ[13]։ Աշխատել է միության բազմաթիվ հանձնաժողովներում։
  • «Ինդիանապոլիսի աթլետիկ ակումբ»[5]
  • «Ինդիանապոլիսի լավատեսների ակումբ»[5]

Մրցանակներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • 1927 թվականին Ամերիկյան ավտոմոբիլային ասոցիացիայի բրոնզե սալիկի դափնեկիր՝ ավտոմոբիլաշինության ոլորտում իր ներդրման համար[13]։
  • Ներգրավվել է ավտովազքի փառքի սրահի (հետագայում վերանվանվելով Indianapolis Motor Speedway of Fame Museum) - 1962 թվականին[36]։
  • 1990 թվականին ընդգրկվել է «Սպրինտ» ազգային փառքի սրահում[37]։
  • 1997 թվականին ընդգրկվել է Ամերիկայի ավտոսպորտի փառքի սրահում[26]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 The Biographical Dictionary of Iowa — University of Iowa Press, 2008. — ISBN 978-1-58729-685-7
  2. ↑ Find A Grave — 1996.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Gugin, Linda C., and James E. St. Clair, eds. (2015). Indiana's 200: The People Who Shaped the Hoosier State. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. էջ 105. ISBN 978-0-87195-387-2. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  4. ↑ Ema, Randy (Summer 1992). «Duesenberg: The Man Behind the Machine: Friedrich S. Duesenberg». Automobile Quarterly. 30 (4): 6–7.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 5,13 5,14 5,15 5,16 5,17 5,18 Marsh, Elisabeth, "Frederick S. Duesenberg" in Giles R. Hoyt, ed. (2014 թ․ սեպտեմբերի 10). Immigrant Entrepreneurship: German-American Business Biographies, 1720 to the Present. Vol. 3. German Historical Institute. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 3-ին. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն)
  6. ↑ Marsh, Elisabeth, "Frederick S. Duesenberg" in Giles R. Hoyt, ed. (2014 թ․ սեպտեմբերի 10). Immigrant Entrepreneurship: German-American Business Biographies, 1720 to the Present. Vol. 3. German Historical Institute. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 3-ին. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն) Gugin, Linda C., and James E. St. Clair, eds. (2015). Indiana's 200: The People Who Shaped the Hoosier State. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. էջ 105. ISBN 978-0-87195-387-2. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) Moore, George (Summer 1992). «Duesenberg: They Always Called Him Augie: August S. Duesenberg». Automobile Quarterly. 30 (4): 16.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Ema, p. 8.
  8. ↑ 8,0 8,1 Ema, pp. 7–8.
  9. ↑ Moore, George (Summer 1992). «Duesenberg: They Always Called Him Augie: August S. Duesenberg». Automobile Quarterly. 30 (4): 16.
  10. ↑ Gugin and St. Clair, eds., pp. 105–6.
  11. ↑ Ema, pp. 7–9.
  12. ↑ «Indianapolis 500: May 30, 1912». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 «F. S. Duesenberg Dies Of Auto Injury». New York Times. 1932 թ․ հուլիսի 27. էջ 17.
  14. ↑ «Indianapolis 500: May 30, 1914». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  15. ↑ Joseph S. Freeman and James G. O'Keefe (Summer 1992). «Duesenberg: Out of the Crucible: A Racing History». Automobile Quarterly. 30 (4): 82–83.
  16. ↑ Freeman and O'Keefe, pp. 83–85.
  17. ↑ 17,0 17,1 Freeman and O'Keefe, pp. 86–88.
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 18,3 Gugin and St. Clair, eds., p. 106.
  19. ↑ Ema, p. 9.
  20. ↑ Roe, Fred (Summer 1992). «Duesenberg: It All Began with "A": The First Passenger Cars». Automobile Quarterly. 30 (4): 31.
  21. ↑ Roe, pp. 26–28.
  22. ↑ Roe, p. 28.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Ema, p. 12.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 24,3 24,4 24,5 Gugin and St. Clair, eds., p. 107.
  25. ↑ «State Speed Limit Chart». National Motorists Association. 2019 թ․ մայիս. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 «Inductee List: Fred Duesenberg, Historic, Class of 1997». Motorsports Hall of Fame of America. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  27. ↑ Ema, p. 11.
  28. ↑ «Inductee List: Augie Duesenberg, Historic, Class of 2019». Motorsports Hall of Fame of America. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  29. ↑ 29,0 29,1 Freeman and O’Keefe, p. 97.
  30. ↑ «Indianapolis 500». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  31. ↑ «Indianapolis 500: May 30, 1930». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  32. ↑ Roe, p. 37.
  33. ↑ Ema, p. 13.
  34. ↑ «Indianapolis Auto greats» (PDF). Celebrating Automotive Heritage at Crown Hill Cemetery. Crown Hill Cemetery. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  35. ↑ Gugin and St. Clair, eds., pp. 105 and 107.
  36. ↑ «Hall of Fame Inductees: Fred Duesenberg». Indianapolis Motor Speedway Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  37. ↑ «Hall of Fame Inductees». National Sprint Car Hall of Fame and Museum. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «9 Named to Auto Racing Hall Of Fame». New York Times. 1963 թ․ մայիսի 22. էջ 69.
  • Ema, Randy (Summer 1992). «Duesenberg: The Man Behind the Machine: Friedrich S. Duesenberg». Automobile Quarterly. 30 (4): 4–13.
  • «F. S. Duesenber DiesS Of Auto Injury». New York Times. 1932 թ․ հուլիսի 27. էջ 17.
  • Freeman, Joseph S., and James G. O'Keefe (Summer 1992). «Duesenberg: Out of the Crucible: A Racing History». Automobile Quarterly. 30 (4): 80–99.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  • Gugin, Linda C., and James E. St. Clair, eds. (2015). Indiana's 200: The People Who Shaped the Hoosier State. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. էջեր 105–07. ISBN 978-0-87195-387-2. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  • «Hall of Fame Inductees». National Sprint Car Hall of Fame and Museum. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Hall of Fame Inductees: Fred Duesenberg». Indianapolis Motor Speedway Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Indianapolis Auto greats» (PDF). Celebrating Automotive Heritage at Crown Hill Cemetery. Crown Hill Cemetery. 2011. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ սեպտեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  • «Indianapolis 500: May 30, 1912». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Indianapolis 500: May 30, 1914». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Indianapolis 500: May 30, 1930». UltimateRacingHistory.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Inductee List: Augie Duesenberg, Historic, Class of 2019». Motorsports Hall of Fame of America. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • «Inductee List: Fred Duesenberg, Historic, Class of 1997». Motorsports Hall of Fame of America. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • Marsh, Elisabeth, "Frederick S. Duesenberg" in Giles R. Hoyt, ed. (2014 թ․ սեպտեմբերի 10). Immigrant Entrepreneurship: German-American Business Biographies, 1720 to the Present. Vol. 3. German Historical Institute. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 3-ին. {{cite book}}: |author= has generic name (օգնություն)
  • Moore, George (Summer 1992). «Duesenberg: They Always Called Him Augie: August S. Duesenberg». Automobile Quarterly. 30 (4): 14–23.
  • Roe, Fred (Summer 1992). «Duesenberg: It All Began with "A": The First Passenger Cars». Automobile Quarterly. 30 (4): 24–37.
  • «State Speed Limit Chart». National Motorists Association. 2019 թ․ մայիս. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 27-ին.
  • Wissing, Douglas A.; Marianne Tobias; Rebecca W. Dolan; Anne Ryder (2013). Crown Hill: History, Spirit, and Sanctuary. Indianapolis: Indiana Historical Society Press. էջ 155. ISBN 9780871953018.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆրեդերիկ Սամուել Դյուզենբերգ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ֆրեդերիկ_Սամուել_Դյուզենբերգ&oldid=9970430» էջից