Ֆոնտենբլո (ապարանք)

Ֆոնտենբլո ապարանք և այգի
Palace and Park of Fontainebleau*
ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգություն
Երկիր	Ֆրանսիա
Տիպ	Մշակութային
Չափանիշներ	ii, vi
Ցանկ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ֊ի ցանկ
Աշխարհամաս**	Եվրոպա
Կոորդինատներ	48°24′08″ հս․ լ. 2°42′02″ ավ. ե.
Ընդգրկման պատմություն
Ընդգրկում	1981  (5֊րդ նստաշրջան)
Համար	160
* Անվանումը պաշտոնական անգլերեն ցանկում ** Երկրամասը ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի դասակարգման
Համաշխարհային ժառանգություն

ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն , օբյեկտ № 160 ռուս.. • անգլ.. • ֆր.

Ֆոնտենբլո ապարանքը (ֆր.՝ Château de Fontainebleau) վերածննդի ժամանակաշրջանի ապարանք՝ Սեն է Մառն ֆրանսիական դեպարտամնետում, որի շուրջ հետո կազմվել է Ֆոնտենբլո քաղաքը։ Այստեղ են ապրել Ֆրանսիայի շատ առաջնորդներ սկսած Լուի VII-ից մինչև Նապոլեոն III: Ապարանքում են ծնվել չորս միապետ՝ Ֆիլիպ IV Գեղեցիկը, Ֆրանցիսկ II Վալուան, Հենրի III -ը և Լյուդովիկոս XIII -ը։

Համարվում է Ֆրանսիայի պատմության խորհրդանիշներից մեկը։ Յոթ դար շարունակ հանդիսացել է Ֆրանսիայի թագավորների կառավարական պալատը և միայն 1870 թվականի կայսրության տապալումից հետո առհավետ դադարեցրել է իրականացնել իր պատմական գործառույթն ու վերածվել է թանգարանի։

1981 թվականին Ֆոնտեբլոյի պալատը և զբոսայգին մտել են ՅՈՒՆԵՍԿՈ –ի համաշխարհային մշակութային ժառանգության ցանկի մեջ։

Պատմություն

Սկզբնական շրջանում պալատի տեղանքում թագավոր Լուի VII–ը կառուցում է որսորդական տնակ, այնուհետև վերածում այն իր քաղաքամերձ նստավայրի։

XVI դարում Ֆրանսիսկոս I թագավորն այդ նստավայրի տեղանքում կառուցում է նոր պալատ, որը երեք տարի շարունակ կառուցում են իտալացի վարպետները, այդ թվում՝ Ֆրանչեսկո Պրիմատիչչոն և Բենվենուտո Չելինին։ Ֆրանսիսկոս I անունը կրող պատկերասրահը, որն աչքի է ընկնում իր առանձնահատուկ փայտե զարդարանքներով և որմնանկարներով, միացնում է թագավորի ննջարանը Սուրբ Երրորդություն մատուռի հետ։

Ֆրանսիսկոս I –ի մահից հետո գահ է բարձրանում նրա որդին՝ Հենրի II-ը։ Վերջինս ամուսնացած էր Եկատերինա Մեդիչիի հետ, սակայն սիրահարված էր Դիանա դե Պուատյեին։ Ի նշան իր սիրո՝ Հենրին Դիանային նվիրում է Շենոնսո պալատը, իսկ Ֆոնտեբլոյում կառուցում է պարասրահ, որի պատերին տեղ-տեղ տեսնելի են Հենրիի ու նրա սիրուհու անվանագրերը։

Սրահում որմնանկարներից մեկը պատկերում է որսորդության աստվածուհի Դիանային՝ կրկին ի պատիվ Դիանա դե Պուատյեի։ Դիանայի պատկերը ներկա է անգամ պալատի բակում, որտեղ ցայտում է Դիանայի անունը կրող շատրվանը։

Հենրի II-ի ու նրա որդու՝ Հենրի III –ի մահվանից հետո, որը Վալուաների դինաստիայից վերջինն էր, պալատը գրեթե տասը տարի լքված վիճակում է մնում։

Միայն 1589 թվականին գահ բարձրացած Հենրի IV-ը՝ Բուրբոնների արքայատոհմի ժառանգորդը, վերադարձնում է թագավորական արքունիքը Ֆոնտեբլո և իրականացնում պալատի ամբողջական ռեստավրացիա։ Հենց այդ ժամանակ է ֆրանսիացի նկարիչ Մարտեն Ֆրեմինը նկարազարդում Սուրբ Երրորդություն մատուռը, որն իր այդ պահպանվել է մինչև օրս։

Երբ ֆրանսիական գահն անցնում է Լյուդովիկոս XIV –ին, Ֆրանսիայի ֆինանսների նախարար Նիկոլա Ֆուկեն, օգտագործելով թագավորության ֆինանսական միջոցները, Վո դե Վիկոնտում կառուցում է հրաշագեղ մի պալատ։ Շուտով Ֆուկեն ձերբակալվում է։ Լյուդովիկոս XIV –ը բարկացել էր այն հանգամանքից, որ նոր պալատն ավելի գեղեցիկ էր, քան թագավորական Ֆոնտեբլո նստավայրը, ինչից հետո նա ուղարկում է Ֆուկեի պալատի ճարտարապետներին կառուցելու Վերսալ պալատական համալիրը։ Մի քանի տարի անց Լյուդովիկոս XIV –ն արքունիքով տեղափոխվում է Վերսալ, որից հետո Ֆոնտեբլոն երկար ժամանակ մոռացվում է։

Հաջորդող թագավորներ Լյուդովիկոս XV -ը և Լյուդովիկոս XVI –ը Ֆոնտեբլո էին ժամանում միայն աշնանը։

Ֆոնտեբլոն նոր շունչ է ստանում միայն ֆրանսիական հեղափոխությունից հետո, երբ Նապոլեոն Բոնապարտը սկսում է օգտագործել Ֆոնտեբլոն որպես իր պաշտոնական քաղաքամերձ նստավայր։ Նապոլեոնական շրջանի սրահներից են Գահասրահը, որը սկզբնական շրջանում ծառայել է որպես Նապոլեոնի ննջարան, ինչպես նաև հանրահայտ Կարմիր սրահը, որտեղ փոքրիկ կլոր սեղանի վրա Նապոլեոնը 1814 թվականին ստորագրում է գահից հրաժարվելու ասին փաստաթուղթը։

Պահպանվել է նաև հանրահայտ աստիճանը, որի վրա կանգնած փաստաթղթի ստորագրումից մի քանի օր անց կայսրը հրաժեշտ է տալիս իր գվարդիային։ Բակը, դեպի ուր դուրս է գալիս աստիճանը, հետագայում անվանվել է «Հրաժեշտի բակ» (ֆր. La cour des adieux):

Ֆոնտեբլո պալատը շրջապատված է երկու պարտեզով՝ Անգլիական և Դիանայի, որտեղ էլ գտնվում է որսորդության աստվածուհի Դիանայի շատրվանը՝ կոչված հիշեցնելու՝ Դիանա դե Պուատյեին։

Վերածննդի ոճով կառուցված այս պալատի շրջակայքում 25000 հեկտար տարածությամբ ձգվում են անտառներ, այդ իսկ պատճառով էլ Ֆոնտեբլոն Ֆիլիպ Օգոստոս և Լյուդովիկոս IX թագավորների սիրելի որսատեղին էր համարվում։

Ֆոնտեբլոյի շրջակայքում է գտնվում նաև «Մեծ ջրանցքով» զբոսայգին, XVIII դարի անգլիական այգիներ, վերսալյան սրահների ծաղկաթմբեր։

Գրականություն

• Carlier, Yves (2010). Histoire du château de Fontainebleau. Paris: Editions Jean-Paul Gisserot. ISBN 978-2-75580-022-7.
• Dan, Pierre (1642). Le Trésor des merveilles de la Maison Royale de Fontainebleau. Paris: S. Cramoisy. ; copy Արխիվացված 2014-12-03 archive.today at INHA.
• Morel, Pierre (1967). Aspects de la France - Fontainebleau. Artaud.
• Salmon, Xavier (2011). Fontainebleau- Vrai demeure des rois, maison des siècles. Versailles: Artlys. ISBN 978-2-85495-442-5.
• Séguin, Philippe (1990). Louis Napoléon Le Grand. Paris: Bernard Grasset. ISBN 2-246-42951-X.
• Allain, Yves-Marie (2006). L'art des jardins en Europe. Paris: Citadelles & Mazenod. ISBN 2-85088-087-6.

Արտաքին հղումներ

• Château de Fontainebleau official website Արխիվացված 2014-05-27 Wayback Machine (անգլերեն)
• The Palace of Fontainebleau - The official website of France (անգլերեն)
• World Heritage profile (անգլերեն)
• Fontainebleau Castle (անգլերեն)
• Documentary film about the Palace of Fontainebleau: Fontainebleau: A Rendezvous at the Castle Արխիվացված 2014-04-15 Wayback Machine (անգլերեն)
• Discover the Palace of Fontainebleau on Eurochannel

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆոնտենբլո (ապարանք)» հոդվածին։