Վիլհելմ Թոմսեն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիլհելմ Թոմսեն
դան․՝ Vilhelm Ludwig Peter Thomsen
Ծնվել էհունվարի 25, 1842(1842-01-25)[1][2][3][…]
Կոպենհագեն, Դանիա
Մահացել էմայիսի 12, 1927(1927-05-12)[3][4][5] (85 տարեկան)
Կոպենհագեն, Դանիա
Քաղաքացիություն Դանիա
Մասնագիտությունլեզվաբան, համալսարանի դասախոս, գրող և թուրքագետ
Հաստատություն(ներ)Կոպենհագենի համալսարան
Գործունեության ոլորտլեզվաբանություն[6], պատմություն և թյուրքագիտություն[6]
Պաշտոն(ներ)ռեկտոր
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ գիտությունների ակադեմիա, Սանկտ Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիա, Շվեդիայի թագավորական գիտությունների ակադեմիա, Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիա, Թագավորական Դանիական գիտությունների ակադեմիա, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիա, Պրուսիայի գիտությունների ակադեմիա, Բավարիական գիտությունների ակադեմիա, Նիդերլանդական արվեստների և գիտությունների թագավորական ակադեմիա և Արձանագրությունների և բելետրիստիկայի ակադեմիա[7]
Ալմա մատերԿոպենհագենի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինդանիերեն[1][6]
Պարգևներ
Արժանիքների շքանշան Decoration of the Cross of Honour of the Dannebrog Դանեբրոգի շքանշանի Մեծ խաչի ասպետ Medal of Merit in Gold Արվեստի և գիտության ոլորտում ունեցած վաստակի շքանշան և Երկաթե թագի շքանշան
 Vilhelm Thomsen Վիքիպահեստում

Վիլհելմ Թոմսեն (հունվարի 25, 1842(1842-01-25)[1][2][3][…], Կոպենհագեն, Դանիա - մայիսի 12, 1927(1927-05-12)[3][4][5], Կոպենհագեն, Դանիա)՝ դանիացի լեզվաբան և թուրքագետ։ Նա հաջողությամբ վերծանել է 1889 թվականին Նիկոլայ Յադրինցևի արշավախմբի ժամանակ հայտնաբերված օրհոնական գրությունները[8]։

Վաղ կյանք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիլհելմ Թոմսենը ծնվել է Կոպենհագենում։ Նա Լյուդվիգ Ֆրեդերիկ Թոմսենի որդին էր և նկարիչ,նկարազարդող Կարլ Թոմսենի ավագ եղբայրը (1847-1912 թվականներ)[9]։

1859 թվականին սովորել է Կոպենհագենի համալսարանում, ավարտել է 1867 թվականին,և 1869 թվականին ստացել փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան, ինչպես նաև ատենախոսության գերմանական փոխառություններ Ֆինլանդերենով։

Կարիերա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախքան Կոպենհագենի համալսարանում պրոֆեսոր դառնալը՝ Կոպենհագենի Բորգերդիդի դպրոցում դասավանդել է հունարեն։ 1875 թվականի Կոպենհագենի համալսարանում եղել է համեմատական լեզվաբանության պրոֆեսոր[10]։

1876 թվականին նրան հրավիրել են Օքսֆորդի համալսարանում դասախոսություններ կարդալու, որոնք հետագայում տպագրվել են «Հին Ռուսաստանի և Սկանդինավիայի միջև հարաբերությունները» և «Ռուսական պետության ծագումը» գրքերի տեսքով[11]։

Թոմսենը մի շարք կարևոր ներդրումներ է կատարել լեզվաբանության մեջ, ներառյալ գերմանական, բալթյան և հնդիրանական ազդեցությունների մասին Ֆինլանդիայի լեզվով[12]։ 1893 թվականին նա վերծանել է թյուրքական օրհոնական գրությունները՝ առաջ անցնելով ռուս լեզվաբան Վիլհելմ Ռադլովից (1837-1918 թվականներ)։ Վիլհելմ Թոմսենն առաջին անգամ իր ֆրանսերեն թարգմանությունը հրատարակել է 1899 թվականին։ Այնուհետև 1922 թվականին հրատարակել է ևս մեկ՝ դանիերեն ամբողջական թարգմանությամբ[13]։

Ըստ Բո Վիկմանի «Ուրալի լեզվաբանության պատմությունը» գրքի՝

Դանիացի գիտնական Վիլհելմ Թոմսենը (1842-1927) բոլոր ժամանակների մեծագույն լեզվաբաններից մեկն էր։ Նա ակտիվորեն զբաղվում է զարմանալի մեծ թվով լեզվական առարկաների ուսումնասիրությամբ ևհավասարապես հմուտ է բոլոր նրանց.

Անձնական կյանք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թոմսենի կիսանդրին՝ Քայ Նիլսեն, 1923 թվական

Թոմսենն ամուսնացել է Կարեն Շարլոտ Ալենի (1852 թվականի օգոստոսի 22 - 1934 թվականի օգոստոսի 15)՝ պատմաբան Ս.Ֆ. Ալենի (1811–71) և Իդե Մարի Դորֆի (1812–1910) դստեր հետ, 1876 թվականի մայիսի 5-ին, Ֆրեդերիկսբերգ քաղաքում։

Մահացել է 1927 թվականին, Կոպենհագենում։ Թաղված է Սոլբջերգի պարկում։

Պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1912 թվականին արժանացել է փղի մրցանակին։
  • Թոմսենը 1909 թվականից մինչև իր մահը Դանիայի ակադեմիայի նախագահն էր և Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի թագավորության Ասիական ընկերության պատվավոր անդամը[12]։
  • Վելհելմ Թոմսենի անունով Անկարայում կա փողոց, որտեղ էլ գտնվում է Թուրքայի ազգային թանգարանը։

Ընտրված հրապարակումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • The relations between ancient Russia and Scandinavia and the origin of the Russian state. Three lectures delivered at the Taylor Institution, Oxford, in May, 1876, in accordance with the terms of Lord Ilchester's bequest to the University
  • 1896: Inscriptions De L'Orkhon Déchiffrées
  • On the influence of the Germanic languages on the Finnish-Lappish

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 ՎԱԳԹԱ նախկին անդամներ
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p. — ISBN 978-953-6036-31-8
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Annuaire prosopographique : la France savante
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ https://aibl.fr/academiciens-depuis-1663/
  8. ↑ Konow, Sten. 1927. Vilhelm Thomson. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, No. 4 (October 1927): 929–934.
  9. ↑ «Carl Thomsen - maler». Dansk Biografisk Leksikon. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  10. ↑ «Thomsen, Vilhelm Ludvig Peter f. 1842». Dansk biografisk Lexikon. Վերցված է 2020 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  11. ↑ Vilhelm Thomsen, The Relations Between Ancient Russia and Scandinavia, and the Origin of the Russian State (B. Franklin, 1877)
  12. ↑ 12,0 12,1 Konow 1927
  13. ↑ Ross, E. Denison (1930). "The Orkhon Inscriptions: Being a Translation of Professor Vilhelm Thomsen's Final Danish Rendering". Bulletin of the School of Oriental Studies, University of London. 5 (4): 861–76.

Աղբյուր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Brøndal, Viggo. 1927. "L'œuvre de Vilhelm Thomsen." Acta philologica scandinavica 2:289–318. København.
  • Wickman, Bo. 1988. "The history of Uralic linguistics." In The Uralic Languages: Description, History and Foreign Influences, edited by Denis Sinor. Leiden: Brill.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վիլհելմ Թոմսեն» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 197)։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վիլհելմ_Թոմսեն&oldid=9298331» էջից