«Ջրաբերդ (ամրոց)»–ի խմբագրումների տարբերություն
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
| Տող 45. | Տող 45. | ||
|Վիքիպահեստ = |
|Վիքիպահեստ = |
||
}} |
}} |
||
'''Ջրաբերդի ամրոց''' (հայտնի է նաև, որպես '''Ջերմուկ''' կամ '''Չարաբերդ'''), [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան հայկական]] [[Ամրոց|պաշտպանական ամրություն]] [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Արցախի Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան|Մարտակերտի շրջանի]] [[Ջրաբերդ (Մարտակերտի շրջան)|համանուն գյուղում]]՝ [[Թարթառ|Թառթառ գետի]] |
'''Ջրաբերդի ամրոց''' (հայտնի է նաև, որպես '''Ջերմուկ''' կամ '''Չարաբերդ'''), [[Միջնադարյան Հայաստան|միջնադարյան հայկական]] [[Ամրոց|պաշտպանական ամրություն]] [[Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն (Արցախ)|Արցախի Հանրապետության]] [[Մարտակերտի շրջան|Մարտակերտի շրջանի]] [[Ջրաբերդ (Մարտակերտի շրջան)|համանուն գյուղում]]՝ [[Թարթառ|Թառթառ գետի]] ափին<ref name="Шнирельман">[http://www.vehi.net/istoriya/armenia/albanskymif.html Արցախի Հանրապետության պատմամշակութային շինություններ, «Արցախ», 2003.]:</ref>։ |
||
Ջրաբերդի միջնադարյան նկարագիրը մեզ հայտնի է [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խամսայի մելիքություններ|«Խամսայի մելիքություններ»]] [[Րաֆֆու ստեղծագործությունների ցանկ|ստեղծագործությունից]]․ |
Ջրաբերդի միջնադարյան նկարագիրը մեզ հայտնի է [[Րաֆֆի|Րաֆֆու]] [[Խամսայի մելիքություններ|«Խամսայի մելիքություններ»]] [[Րաֆֆու ստեղծագործությունների ցանկ|ստեղծագործությունից]]<ref>{{Cite web|url=http://grapaharan.org/index.php/%D4%BD%D5%A1%D5%B4%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%84%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8|title=Խամսայի Մելիքությունները — Գրապահարան|website=grapaharan.org|language=hy|accessdate=2017-06-30}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://hpj.asj-oa.am/5943/1/2014-1(183).pdf|title=Արցախի Հանրապետության պատմություն․ Խամսայի մելիքություններ|last=|first=|date=|website=|publisher=|accessdate=}}</ref>․ |
||
{{Քաղվածք|Ջրաբերդի մելիքի ամրոցը գտնվում էր [[Թարթառ|Թարթառ գետի]] ափի մոտ<nowiki/>[[Երիցմանկանց վանք|, Երիցմանկանց վանքի]] հանդեպ։ Այդ բերդի անունով ամբողջ գավառը կոչվում է [[Ջրաբերդ (գավառ)|Ջրաբերդ,]] որովհետև բերդը կանգնած է համարյա թե ջրի մեջ, մի ահագին սեպաձև ժայռի գագաթի վրա, որի ստորոտը քերելով, անցնում են կատաղի [[Թարթառ|Թարթառը]] և [[Թարղրան|Թըրղին]]|[[Րաֆֆի]]}} |
{{Քաղվածք|Ջրաբերդի մելիքի ամրոցը գտնվում էր [[Թարթառ|Թարթառ գետի]] ափի մոտ<nowiki/>[[Երիցմանկանց վանք|, Երիցմանկանց վանքի]] հանդեպ։ Այդ բերդի անունով ամբողջ գավառը կոչվում է [[Ջրաբերդ (գավառ)|Ջրաբերդ,]] որովհետև բերդը կանգնած է համարյա թե ջրի մեջ, մի ահագին սեպաձև ժայռի գագաթի վրա, որի ստորոտը քերելով, անցնում են կատաղի [[Թարթառ|Թարթառը]] և [[Թարղրան|Թըրղին]]|[[Րաֆֆի]]}} |
||
== Պատմություն == |
== Պատմություն == |
||
Ջրաբերդը [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] հյուսիս-արևմուտքում գտնվող հնագույն ամրոցներից |
Ջրաբերդը [[Պատմական Հայաստան|պատմական Հայաստանի]] հյուսիս-արևմուտքում գտնվող հնագույն ամրոցներից է<ref name="Раффи">[http://armenianhouse.org/raffi/novels-ru/khamsa/meliks1_14.html Րաֆֆի, Հակոբ Մելիք-Հակոբյան, Խամսայի մելիքություններ, Երևան, Նաիրի, 1991.]</ref>։ Հայտնի է, որ ամրոցը կառուցվել է [[Արշակունիների թագավորություն|Արշակունյաց արքայատոհմի]] կառավարման ժամանակահատվածում։ Ջրաբերդի ամրոցի մասին առաջին հիշատակումները եղել են վաղմիջնադարյան հայ պատմիչ [[Մովսես Կաղանկատվացի|Մովսես Կաղանկատվացու]] աշխատությունում<ref name="Каланкатуаци">[http://www.vehi.net/istoriya/armenia/kagantv/aluank2.html Մովսես Կալանկատվեցի, «][[Պատմություն Աղվանից աշխարհի|Աղուանից աշխարհի պատմութիւն»]]Երևան, Հայաստան, 1984, էջ 87</ref>։ Մովսես Կաղանկատվացու աշխատության մեջ հարուստ տեղեկություններ կան Հայաստանի, հատկապես «արևելից կողմանց»՝ <nowiki/>[[Արցախ նահանգ|Արցախի]] և <nowiki/>[[Ուտիք|Ուտիքի]] վաղ միջնադարյան պատմության մասին։ |
||
Շուտով ամրոցը կառավարվել է Վախթանգյանների տոհմի մելիքների կողմից։ Նրանցից նշանավորներն էին [[Գանձասար|Գանձասարի]] կաթողիկոս [[Եսայի Հասան-Ջալալյան|Եսայի Հասան-Ջալալյանը]], Մալիկ Իսրայելյանը, Մելիք-Իսրայելյանը, Մելիք-Ալավերդյանն ու Աթաբեկյանը։ |
Շուտով ամրոցը կառավարվել է Վախթանգյանների տոհմի մելիքների կողմից։ Նրանցից նշանավորներն էին [[Գանձասար|Գանձասարի]] կաթողիկոս [[Եսայի Հասան-Ջալալյան|Եսայի Հասան-Ջալալյանը]], Մալիկ Իսրայելյանը, Մելիք-Իսրայելյանը, Մելիք-Ալավերդյանն ու Աթաբեկյանը։ |
||
06:58, 30 Հունիսի 2017-ի տարբերակ
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Ջրաբերդ (այլ կիրառումներ)
 | |
|---|---|
 Նկարագրություն | |
| Տեսակ | ամրոց |
| Տեղագրություն |  ԼՂՀ, Մարտակերտի շրջան |
| Վարչական միավոր | Մարտակերտի շրջան |
| Երկիր | ԼՂՀ |
| Կառուցված | անհայտ |
 | |
 | |
Ջրաբերդի ամրոց (հայտնի է նաև, որպես Ջերմուկ կամ Չարաբերդ), միջնադարյան հայկական պաշտպանական ամրություն Արցախի Հանրապետության Մարտակերտի շրջանի համանուն գյուղում՝ Թառթառ գետի ափին[1]։
Ջրաբերդի միջնադարյան նկարագիրը մեզ հայտնի է Րաֆֆու «Խամսայի մելիքություններ» ստեղծագործությունից[2][3]․
|
Ջրաբերդի մելիքի ամրոցը գտնվում էր Թարթառ գետի ափի մոտ, Երիցմանկանց վանքի հանդեպ։ Այդ բերդի անունով ամբողջ գավառը կոչվում է Ջրաբերդ, որովհետև բերդը կանգնած է համարյա թե ջրի մեջ, մի ահագին սեպաձև ժայռի գագաթի վրա, որի ստորոտը քերելով, անցնում են կատաղի Թարթառը և Թըրղին - Րաֆֆի
|
|
Պատմություն
Ջրաբերդը պատմական Հայաստանի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող հնագույն ամրոցներից է[4]։ Հայտնի է, որ ամրոցը կառուցվել է Արշակունյաց արքայատոհմի կառավարման ժամանակահատվածում։ Ջրաբերդի ամրոցի մասին առաջին հիշատակումները եղել են վաղմիջնադարյան հայ պատմիչ Մովսես Կաղանկատվացու աշխատությունում[5]։ Մովսես Կաղանկատվացու աշխատության մեջ հարուստ տեղեկություններ կան Հայաստանի, հատկապես «արևելից կողմանց»՝ Արցախի և Ուտիքի վաղ միջնադարյան պատմության մասին։
Շուտով ամրոցը կառավարվել է Վախթանգյանների տոհմի մելիքների կողմից։ Նրանցից նշանավորներն էին Գանձասարի կաթողիկոս Եսայի Հասան-Ջալալյանը, Մալիկ Իսրայելյանը, Մելիք-Իսրայելյանը, Մելիք-Ալավերդյանն ու Աթաբեկյանը։
Ներկայումս մեզ են հասել միայն ամրոցի ավերակները։ Պահպանվել են ամրոցի դարպասները։ Ջրաբերդից ոչ այնքան հեռու գտնվում է 16-17-րդ դարերում կառուցված Երից Մանկանց հայ առաքելական վանքը և խաչքար։ Պահպանված արձանագրությունների համաձայն, եկեղեցին կառուցել են Աղվանից կաթողիկոս Սիմեոնը և իր եղբայր Իգնատիոս վարդապետը՝ 1664 թվականին նվիրատվությունների օժանդակությամբ։
Տես նաև
Ծանոթագրություններ
- ↑ Արցախի Հանրապետության պատմամշակութային շինություններ, «Արցախ», 2003.:
- ↑ «Խամսայի Մելիքությունները — Գրապահարան». grapaharan.org. Վերցված է 2017-06-30-ին.
- ↑ «Արցախի Հանրապետության պատմություն․ Խամսայի մելիքություններ» (PDF).
- ↑ Րաֆֆի, Հակոբ Մելիք-Հակոբյան, Խամսայի մելիքություններ, Երևան, Նաիրի, 1991.
- ↑ Մովսես Կալանկատվեցի, «Աղուանից աշխարհի պատմութիւն»Երևան, Հայաստան, 1984, էջ 87