Յոստ Գիպերտ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Յոստ Գիպերտ
գերմ.՝ Jost Gippert
Ծնվել էմարտի 12, 1956(1956-03-12)[1] (68 տարեկան)
Հատինգեն, Ռայնլանդ Պֆալց, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն
Քաղաքացիություն Գերմանիա
Մասնագիտությունլեզվաբան և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Ֆրանկֆուրտի Գյոթեի անվան համալսարան[2], University of Bamberg?[3], Բեռլինի ազատ համալսարան[4], Զալցբուրգի համալսարան[5], Վիեննայի համալսարան[6] և Բեռլինի ազատ համալսարան[7]
Գործունեության ոլորտԿովկասի լեզուներ
Պաշտոն(ներ)պրոֆեսոր
ԱնդամակցությունՎրաստանի Գիտությունների ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՄարբուրգի համալսարան
Գիտական աստիճանբանասիրական գիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինգերմաներեն[8]
Կայքtitus.uni-frankfurt.de/personal/gippertj.htm
 Jost Gippert Վիքիպահեստում

Յոստ Գիպերտ (գերմ.՝ Jost Gippert, մարտի 12, 1956(1956-03-12)[1], Հատինգեն, Ռայնլանդ Պֆալց, Գերմանիայի Ֆեդերատիվ Հանրապետություն), գերմանացի լեզվաբան և կովկասագետ, համեմատական լեզվաբանության պրոֆեսոր Ֆրանկֆուրտի՝ Յոհան Վոլֆգանգ Գյոթեի անվ. համալսարանի Էմպիրիկ լեզվաբանության ինստիտուտում, ինչպես նաև մի շարք մենագրությունների ու հոդվածների հեղինակ[9]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1972 թվականին ավարտել է Էսսեն-Ալթենէսսենի Լայբնից գիմնազիան։ 1972-1977 թթ. ուսանել է համեմատական լեզվաբանություն, հնդկագիտություն, ճապոնագիտություն և սինոլոգիա (չինագիտություն) Մարբուրգի համալսարանում և Բեռլինի ազատ համալսարանում (Freie Universität)[10]։ Ուսումն ավարտելուց հետո ստացել է դոկտորի աստիճան հնդեվրոպական լեզուներում դերբայական կառույցների շարահյուսության մասին իր աշխատությամբ։ 1977-1990 թթ. զբաղեցրել է տարբեր գիտական և դասախոսական պաշտոններ Բեռլինում, Վիենայում և Զալցբուրգում։ 1991 թվականին ձեռք է բերել դոցենտի աստիճան (Habilitation)՝ որպես գիտահետազոտական ընթերակա Բամբերգի համալսարանի արևելագիտական համակարգչային լեզվաբանության բաժնում։ Աշխատության թեման հայերենում և վրացերենում իրանական փոխառություններն էին։ Յ. Գիպերտը 1994 թվականից սկսած դասավանդում է համեմատական լեզվաբանություն Ֆրանկֆուրտի Գյոթեի անվան համալսարանում։ 1996 թվականից նա նաև Գելաթիի գիտությունների ակադեմիայի դրսեկ անդամ է, իսկ 2007 թվականից անդամակցում է նաև Բեռլին-Բրանդենբուրգյան գիտությունների ակադեմիայի «Լեզու» կենտրոնին։

1997 թվականին արժանացել է Թբիլիսիի Սուլխան Սաբա-Օրբելիանիի համալսարանի պատվավոր պրոֆեսորի, իսկ 2009 թվականին Իվանե Ջավախիշվիլիի համալսարանի (Վրաստան), ինչպես նաև 2013 թվականին Բաթումիում Շոթա-Ռուսթավելիի համալսարանի (Վրաստան) պատվավոր դոկտորի կոչումներին։

1994 թվականին Ֆրանկֆուրտի համալսարանում պրոֆեսորի կոչում ստանալուց հետո Յոստ Գիպերտի հետազոտական հետաքրքրություններն ընդգրկում են հնդեվրոպական լեզուների ու նրանց պատմության, ինչպես և լեզվի ընդհանուր տիպաբանության կողքին, նաև Կովկասի լեզուները, որոնք վերջին ժամանակներում նրա ղեկավարության ներքո տարվող մի շարք միջազգային համագործակցական նախագծերի ուսումնասիրության առարկան են։

Որպես համակարգչային լեզվաբան՝ նա 1987 թվականից ցայսօր տնօրինում է իր իսկ հիմնադրած TITUS-նախագիծը, որի նպատակն է հնագույն գրային ավանդություն ունեցող հնդեվրոպական և նրանց հարևան լեզուներով տեքստերի հավաքագրումը էլեկտրոնային տեսքով։ Նրա հետազոտական հետաքրքրությունների շրջանակին են պատկանում պատմահամեմատական լեզվաբանությունը, լեզվի տիպաբանությունը, էլեկտրոնային կորպուսները, լեզուների բազմամեդիալ վավերագրումը, ձեռագրերի էլեկտրոնային վերլուծությունը։

Թվանշային հումանիտար գիտություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

TITUS, ARMAZI և LOEWE[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոստ Գիպերտը TITUS-նախագծի (Հնդեվրոպական Լեզուներով Տեքստերի և Լեզվական Նյութերի Թեզաուրուս, գերմաներեն՝ Thesaurus Indogermanischer Text- und Sprachmaterialien), հիմնադիրն ու ղեկավարն է (1987 թվականից)[11]։ Նախագծի նպատակն է հին գրային ավանդությամբ հնդեվրոպական և վերջիններիս հարևանող լեզուներով տեքստերի ամբողջական թվանշային հավաքագրումը։ 1999 թվականին Յոստ Գիպերտը նախաձեռնում է նաև Արմազի (ARMAZI) նախագիծը (Կովկասական լեզուներ և մշակույթներ. Էլեկտրոնային վավերագրում, գերմաներեն՝ Kaukasische Sprachen und Kulturen: Elektronische Dokumentation)[12]։ Այս նախագիծն ի սկզբանե նպատակ ուներ ստեղծել կովկասյան լեզուներով տեքստերի հնարավորինս ընդգրկուն թվանշային բազա։ Հետագայում նախագիծը ծնունդ է տվել վրացերենի համազգային կորպուսին։ Յոստ Գիպերտը 2010 թվականից ղեկավարում է նաև LOEWE (Գիտական-տնտեսական առաջընթացի խթանման համահեսենյան համագործակցություն, գերմաներեն՝ Landes-Offensive zur Entwicklung Wissenschaftlich-ökonomischer Exzellenz, Ֆրանկֆուրտի և Դարմշտատի համալսարանների, ինչպես նաև Գերմանական բաց թեմի և Գյոթեի անվան թանգարանի համատեղ նախաձեռնությունը) նախագծի շրջանակներում գործող «Թվանշային հումանիտար գիտությունները Հեսենում. Տեքստային կորպուսների համատեղ պարտաստում և վերլուծություն» (գերմաներեն՝ Digital Humanities Hessen: Integrierte Aufbereitung und Auswertung textbasierter Corpora) ծրագիրը։

Ձեռագրերի էլեկտրոնային վերլուծություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Յոստ Գիպերտը դեռևս իննսունականների կեսերից զբաղվում է արևելյան ձեռագրերի ուսումնասիրությամբ այնպիսի նախագծերի շրջանակներում, որոնք վերաբերում են ձեռագրերի թվայնացմանը (ինչպես, օրինակ, Բեռլինի թուրֆանյան հավաքածուի թոխարական ձեռագրերի) կամ կրկնագրերի (պալիմփսեստ) խմբագրմանը (ինչպես, օրինակ, Սինայի թերակղզուց գտնված կովկասյան ալբաներեն կրկնագրերի)։ Որպես այս գործունեության մի մաս՝ Յոստ Գիպերտը 2009 թվականին հետազոտական այցով անդամակցել է Համբուրգի համալսարանի «Ձեռագրային մշակույթներ» հետազոտական խմբին։ 2013 թվականի առաջին կեսին նա կրկին գիտական այց է կատարում Համբուրգ (որպես այսօր արդեն կայացած այլընտրանքային հետազոտական 950րդ՝ «Ձեռագրային մշակույթները Ասիայում, Աֆրիկայում և Եվրոպայում» բաժնի անդամ), «Ասիայի և Աֆրիկայի ձեռագրային մշակույթների հանրագիտարանի» (“Encyclopedia of Manuscript Cultures of Asia and Africa”), ինչպես նաև «Արևելյան ձեռագրերի համեմատական ուսումնասիրություններ» (“Comparative Oriental Manuscript Studies”) աշխատության խմբագրմանը մասնակցելու համար։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջազգային նախագծեր (ընտրանի)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 2012: "Georgian National Corpus", Volkswagen Foundation, EUR 390, 400
  • 2011: "Khinalug Documentation Project", Volkswagen Foundation, EUR 299, 600
  • 2010: LOEWE Research Unit "Digital Humanities", State of Hesse, EUR 3, 792, 000
  • 2010: "Corpus Caucasicum" Project (Google Inc., US $ 49, 600
  • 2009: "Aché Documentation Project" (Volkswagen Foundation, ca. EUR 400, 000)
  • 2009: "RELISH" Project (DFG, ca. EUR 96, 000)
  • 2008: "Old German Reference Corpus" Project (DFG, ca. EUR 240, 000)
  • 2006: "The Sociolinguistic Situation of Present-Day Georgia" Project (Volkswagen Foundation, EUR 189, 000)
  • 2003: "Endangered Caucasian Languages in Georgia" Project (Volkswagen Foundation, EUR 167, 800)
  • 1999: "Caucasian Languages and Cultures: Electronic Documentation" Project (Volkswagen Foundation, EUR 117, 900)

Արտաքին միջոցներով հովանավորվող նախագծեր (1995 թվ.-ից, ընտրանի)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Avesta und Rigveda: Elektronische Auswertung (DFG, 1995–1998)
  • The Georgian Verbal System (INTAS, 1995–1999)
  • Kaukasische Sprachen und Kulturen: elektronische Dokumentation (Volkswagen-Stiftung; 1999–2002)
  • Graduiertenkolleg "Satzarten: Variation und Interpretation" (DFG, 2000 թվականից)
  • Endangered Caucasian Languages in Georgia (Volkswagen-Stiftung; 2002–2006)
  • Palimpsesthandschriften kaukasischer Provenienz (Volkswagen-Stiftung, 2003–2007)
  • Georgian Gospels (INTAS, 2005–2009)
  • Die sprachliche Situation im gegenwärtigen Georgien (Volkswagen-Stiftung, 2005–2009)[13]
  • Deutsche Sprachressourcen-Infrastruktur (BMBF, 2008 թվականից)
  • Referenzkorpus Altdeutsch (DFG, 2009 թվականից)
  • Georgische Palimpsesthandschriften (Volkswagen-Stiftung, 2009 թվականից)
  • Rendering Endangered Lexicons Interoperable Through Standards Harmonization (DFG/NEH, 2009 թվականից)
  • LOEWE-Schwerpunkt "Digital Humanities – Integrierte Aufbereitung und Auswertung textbasierter Corpora" (HMWK, 2011 թվականից)
  • Relativsätze in typologischer Perspektive (DFG, 2011 թվականից)
  • Khinalug Documentation Project (Volkswagen-Stiftung, 2011 թվականից)
  • Georgian National Corpus (Volkswagen-Stiftung, 2012 թվականից)

Հրապարակումներ (ընտրանի)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • 1977: Zur Syntax der infinitivischen Bildungen in den indogermanischen Sprachen. (Europäische Hochschulschriften, 21/3), 360 Seiten; Frankfurt a/M, Bern, Las Vegas: Lang 1978. Doktor-Dissertation
  • 1990: Iranica Armeno-Iberica. Studien zu den iranischen Lehnwörtern im Armenischen und Georgischen. (Mayrhofer, Manfred [Hrsg.]), XXIII, 451 + 389 Seiten; Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1993. Habilitationsschrift
  • 2007: Gippert, Jost / Sarjveladze, Zurab / Kajaia, Lamara: The Old Georgian Palimpsest Codex Vindobonensis georgicus 2. Herausgegeben von Jost Gippert in Zusammenarbeit mit Zurab Sarjveladze and Lamara Kajaia. (Monumenta Palaeographica Medii Aevi, Series Ibero-Caucasica, 1), 368 Seiten; Turnhout: Brepols 2007.
  • 2008: Gippert, Jost / Schulze, Wolfgang / Aleksidze, Zaza / Mahé, Jean-Pierre: The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai (Monumenta Palaeographica Medii Aevi / Series Ibero-Caucasica, 2), 2 Bände, XXIV+530 Seiten; Turnhout: Brepols 2009.
  • 2010: Gippert, Jost / Schulze, Wolfgang / Aleksidze, Zaza / Mahé, Jean-Pierre: The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Vol. III: The Armenian Layer, edited by Jost Gippert. (Monumenta Palaeographica Medii Aevi / Series Ibero-Caucasica, 2-3), 220 Seiten; Turnhout: Brepols 2010.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 AlKindi (Դոմինիկյան Արևելագիտության ինստիտուտի առցանց կատալոգ)
  2. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  3. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  4. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  5. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  6. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  7. ↑ Montenegro A. ORCID Public Data File 2023 — 2023. — doi:10.23640/07243.24204912.V1
  8. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  9. ↑ "Lectures held by Gippert at the University of Frankfurt" Retrieved 2 March 2016
  10. ↑ "Jost Gippert's curriculum vitae" Retrieved 2 March 2016
  11. ↑ "The TITUS Project" Retrieved 2 March 2016
  12. ↑ "The ARMAZI Project" Արխիվացված 2016-07-08 Wayback Machine Retrieved 2 March 2016
  13. ↑ "Die Sprachliche Situation im gegenwärtigen Georgien (German)" Արխիվացված 2016-03-25 Wayback Machine Retrieved 2 March 2016

Առցանց կայքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոստ Գիպերտ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Թեմատիկ կայքեր
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յոստ_Գիպերտ&oldid=9453847» էջից