Համբարձում Տերտերյան

	Համբարձում Տերտերյան
Դրոշ	ՀՀ Խորհրդարանի 2-րդ գումարման պատգամավոր
1919 հունիսի 4 - 1920 դեկտեմբերի 2
Դրոշ	Հայաստանի Հանրապետության ֆինանսների նախարար
1920 նոյեմբերի 24 - 1920 դեկտեմբերի 2
Դրոշ	Հայաստանի Հանրապետության հանրային խնամատարության և վերաշինության նախարարի պաշտոնակատար
1920 նոյեմբերի 24 - 1920 դեկտեմբերի 2
Կուսակցություն՝	Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութիւն
Մասնագիտություն՝	իրավաբան
Ծննդյան օր	1884
Ծննդավայր	Նոր Նախիջևան, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն
Վախճանի օր	1955
Քաղաքացիություն	Հայաստան
Hambardzum Terteryan

Համբարձում Մանվելի Տերտերյան (1884, Նոր Նախիջևան, Եկատերինոսլավի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - 1955), հայ իրավաբան, քաղաքական գործիչ, Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանի 2-րդ գումարման պատգամավոր^[1], Հայաստանի առաջին հանրապետության ֆինանսների նախարար (1920 նոյեմբերի 24 - դեկտեմբերի 2), Հայաստանի առաջին հանրապետության հանրային խնամատարության և վերաշինության նախարարի պաշտոնակատար (1920 նոյեմբերի 24-դեկտեմբերի 2)^[2]։ Եղել է Նոր Նախիջևանի Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Նոր Նախիջևանի Կենտրոնական կոմիտեի նախագահ^[2]։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1884 թվականին Նոր Նախիջևանի շրջանի Թոփտի գյուղում։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի ծխական դպրոցում, ապա շարունակել է Նոր Նախիջևանի թեմական դպրոցում։ Ավարտել է Վլադիկազկազի գիմնազիան, այնուհետև՝ Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի Իրավագիտական ֆակուլտետը։ Այնուհետև Նոր Նախիջևանում զբաղվել է իրավաբանությամբ։ Եղել է Նոր Նախիջևանի Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության Նոր Նախիջևանի Կենտրոնական կոմիտեի նախագահը։ 1911-1914 թթ. եղել է Նոր Նախիջևանի շրջանի Թոփտի գյուղի ծխական դպրոցի հոգաբարձու։ 1914-1917 թթ. եղել է Նոր Նախիջևանի Թեմական դպրոցի հոգաբարձու, ինչպես նաև նույն քաղաքի համայնական խորհրդի անդամ և փոխնախագահ։ 1918-1919 թթ. եղել է Նոր Նախիջևանում ստեղծված Կովկասյան ֆրոնտի Պաշտպանության կոմիտեի փոխնախագահ, ապա՝ նախագահ։

Աշխատանքային գործունեություն

1919 թվականի հունիսից` Հայաստանի առաջին հանրապետության Խորհրդարանի պատգամավոր։ 1920 թվականի ամռանը Լևոն Շանթի գլխավորած ՀՀ պատվիրակության կազմում մասնակցել է Մոսկվայում և Երևանում տեղի ունեցած հայ-ռուսական բանակցություններին։ 1920 թվականի նոյեմբերի 24-ից դեկտեմբերի 2-ը Սիմոն Վրացյանի գլխավորած ՀՀ կառավարության կազմում եղել է Հայաստանի առաջին հանրապետության ֆինանսների նախարար, հանրային խնամատարության և վերաշինության նախարարի պաշտոնակատարը^[2]։ 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ից մինչև 1921 թվականի փետրվարի 18-ը, համաձայն 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ին կնքված Երևանի համաձայնագրի, Խորհրդային Հայաստանի կառավարության կազմում զբաղեցրել է Ֆինանսների նախարարի պաշտոնը։ 1921 թվականի փետրվարի 18-ի ապստամբությունից հետո մինչև ապստամբության վախճանը՝ ապրիլի 2-ը Հայրենիքի Փրկության կոմիտեի կառավարության կազմում եղել է ֆինանսների և հանրային խնամատարության նախարար։ Ապստամբության պարտությունից հետո ապստամբության մյուս մասնակիցների հետ անցել է Զանգեզուր։ 1921 թվականի ամռանն անցել է Իրան։ Հետագա գործունեության և մահվան տեղի և թվականի մասին տվյալներ չկան։ Հավանաբար զբաղվել է իրավաբանությամբ։

Երկեր

Ինչ պիտի գիտնայ երիտասարդ Դաշնակցականը, Թեհրան, 1955, 136 էջ։
Համբարձում Տէրտէրեանի յուշերը 1920 դեկտ. 2-ից մինչեւ 1921 ապրիլ 2 կատարուած դէպքերի մասին, տես Սիմոն Վրացեան, Կեանքի ուղիներով, Զ. հատ., Պէյրութ, 2007, էջ 272-301։

Գրականություն

Սիմոն Վրացեան, «Հայաստանի հանրապետութիւն», Փարիզ, 1928, 548 էջ, 2-րդ հրտ., Պէյրութ, 1958, 684 էջ, 3-րդ հրտ., Թեհրան, 1982, 684 էջ, 4-րդ հրտ., Երևան, 1993, 704 էջ։
Շահան, «Երեւանի համաձայնագիրը», Պոսթըն, 1941, 112 էջ։
Սիմոն Վրացեան, «Հայաստանը բոլշեւիկեան մուրճի եւ թրքական սալի միջեւ», Պէյրութ, 1953, 205 էջ։
Սիմոն Վրացեան, «Կեանքի ուղիներով», Զ. հատ., Պէյրութ, 1967, 348 էջ, 2-րդ հրտ., Պէյրութ, 2007, 344 էջ։
Ռուբինա Փիրումեան «Հայաստանը Հ. Յ. Դ.–բոլշեւիկ յարաբերութիւնների ոլորտում (1917–1921 թթ.)», Երևան, 1997, 421 էջ։
Հայաստանի Հանրապետությունը 1918–1920 թթ. (քաղաքական պատմություն), (փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու), խմբ. Գ. Գալոյան, Վլ. Ղազախեցյան, Երևան, 2000, 456 էջ։
Հայոց պատմություն, հատ. IV, Նորագույն ժամանակաշրջան (1918 թվականից մինչև մեր օրերը), գիրք I (1918–1945 թթ.), Երևան, 2010, 800 էջ։
Գեղամ Պետրոսյան, «Հայաստանի հանրապետության հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ (1918–1920 թթ.)», Երևան, 2011, 416 էջ։
Ռիչարդ Հովհաննիսյան «Հայաստանի հանրապետություն», հատ. 4. (Սալի և մանգաղի միջև։ Մասնատում և խորհրդայնացում 1920–1921 թթ.), Երևան, 2016, 548 էջ։

Տես նաև

Հայաստանի Հանրապետության Խորհրդարանի (1918-1920) 2-րդ գումարման պատգամավորների ցանկ

Ծանոթագրություններ

↑ Հայաստանի Հանրապետության նիստերի արձանագրություններ։ 191-1920թթ. (խմբ. Գլխավոր խմբագիր և կազմող՝ Ա. Վիրաբյան), Երևան, «Հայաստանի ազգային արխիվ», 2009 — 593-597, էջեր 593-597 — 616 էջ. — 1000 հատ, ISBN 978-99941-878-3-6։
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Համբարձում Տերտերյանի կենսագրությունը ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության պաշտոնական կայքում

Արտաքին հղումներ

Համբարձում Տերտերյանի կենսագրությունը

[ՀՀՆԱ593_597-1] Հայաստանի Հանրապետության նիստերի արձանագրություններ։ 191-1920թթ. (խմբ. Գլխավոր խմբագիր և կազմող՝ Ա. Վիրաբյան), Երևան, «Հայաստանի ազգային արխիվ», 2009 — 593-597, էջեր 593-597 — 616 էջ. — 1000 հատ, ISBN 978-99941-878-3-6։

[ՀՀԱՍՀՆ-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Համբարձում Տերտերյանի կենսագրությունը ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության պաշտոնական կայքում

[1]

[2]