Jump to content

Կառլ IV (Ֆրանսիայի թագավոր)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Կառլ IV
ֆր.՝ Charles IV de France
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 18, 1294[1]
ԾննդավայրCreil
Մահացել էփետրվարի 1, 1328[2] (33 տարեկան)
Մահվան վայրՎենսեն
ԳերեզմանՍեն Դենի աբբայություն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա
Կրոնքրիստոնեություն
Մասնագիտությունմիապետ
ԱմուսինBlanche of Burgundy?, Marie of Luxembourg? և Jeanne d'Évreux?[3]
Ծնողներհայր՝ Ֆիլիպ IV Գեղեցիկ[3], մայր՝ Ժաննա I Նավառացի[3]
Զբաղեցրած պաշտոններking of France? և sovereign of Navarre?
ԵրեխաներMarie of France? և Blanche of France, Duchess of Orléans?
 Charles IV of France Վիքիպահեստում

Կառլ IV (մայիսի 18, 1294[1], Creil - փետրվարի 1, 1328[2], Վենսեն), մականունը Ֆրանսիայում Ազնիվ (le Bel) և Նավառայում Ճաղատ (el Calvo), եղել է Կապետինգների հարստության տասնհինգերորդ և վերջին Ֆրանսիայի թագավորը, ինչպես նաև Նավառայի թագավորը (որպես Կառլ I) 1322 թվականից մինչև իր մահը։

Կառլը Ֆիլիպ IV Գեղեցիկի երրորդ որդին էր, և իր հոր նման հիշվում էր որպես «ազնիվ» կամ «գեղեցիկ»[4][5]։

1323 թվականին Կառլը ներքաշվեց գյուղացիական ապստամբությանը Ֆլանդիայում և 1324 թվականին անհաջող թեկնածություն ներկայացրեց Սրբազան Հռոմի կայսրի ընտրություններում։ Որպես Գույանի դուքս, Անգլիայի թագավոր Էդուարդ II-ը եղել է Կառլի վասալը, սակայն չուզենալով էր վճարում տուրք այլ թագավորի։ Տարաձայնությունների արդյունքում Կառլը նվաճեց Գույանի դքսությունը Սան-Սարդոսի պատերազմ (1324) կոչվող հակամարտության արդյուքում։ Հաշտության պայմանագրով Էդուարդը համաձայնվեց հավատարմության երդում տալ Կառլին և վճարել ռազմատուգանք։ Փոխարենը Գույանի մի մասը վերադարձվեց Էդուարդին։

Էրբ Կառլը մահացավ առանց տղամարդ ժառանգորդի, Կապետինգների հիմնական գիծը կտրվեց։ Նավառայում նրան փոխարինեց նրա զարմուհի Իոհաննա II-ը, իսկ Ֆրանսիայում հայրական կողմից առաջին զարմիկ Ֆիլիպ VI-ը։ Այնուամենայնիվ Կառլի մահից հետո սկսվեց ժառանգության համար պայքար Վալուաների և Կառլի քույր Իզաբելլայի միջև, ինչը դարձավ Հարյուրամյա պատերազմի հիմնական պատճառներից մեկը։

Կյանք և ամուսնություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իր մայր Իոհաննա I-ից ծննդյան իրավունքով Կառլը ստացավ Նավառայի թագավորի տիտղոսը, որպես Կառլ I: 1314 թվականից որպես գահի հիմնական ժառանգորդ նա ստացավ Լա Մարշի կոմսի տիտղոսը և թագադրվեց որպես Ֆրանսիայի թագավոր 1322 թվականին Ռեյմսի տաճարում։ Ի տարբերություն Ֆիլիպ IV Գեղեցիկի և Ֆիլիպ V, Կառլը ուներ պահպանողական հեղինակություն[6], գործում էր ընդհանուր շահից ելնելով, գերադասելով սեփական շահից[7], այդ պատճառով հաճախ տրվում էր մանիպուլացիաների և վնասում ինքն իրեն[7]։

Կառլ IV-ի և Մարիա Լյուքսեմբուրգցու ամուսնությունը Ժան Ֆուքեի կողմից:

Կառլի առաջին կինն էր Բլանկա Բուրգունդացին, ով Բուգունդիայի կոմս Օտտո IV- դուստրն էր։ Նրանք ամուսնացան 1308 թվականին, սակայն Բլանկան ներքաշվեց Նելյան աշտարակի պատմություններում 1314 թվականին և բանտարկվեց[8]։ Երբ Կառլը բազմեց գահին, նա հրաժարվեց ազատել Բլանկային և նրանց ամուսնությունը չեղարկվեց, իսկ Բլանկան ուղարկվեց կանանց մենաստան[8]։ Նրա երկրորդ կինը Մարիա Լյուքսեմբուրգցին էր, ով Սրբազան Հռոմի կայսր Հենրիխ VII-ի դուստրն էր, ով մահացավ երեխայի վաղ ծննդի պատճառով[9]։

Կառլը նորից ամուսնացավ 1325 թվականին Ժաննա դ'Էվրեյի հետ, ով Կառլի առաջին զարմուհին էր, և նրանց ամուսնությունը օրհնել էր Հռոմի պապ Հովհաննես XXII-ը։ Ժաննան թագադրվեց որպես թագուհի 1326 թվականին[10]։

Իր կառավարման առաջին կեսին Կառլը շատ էր վստահում իր հորեղբայր Կառլ Վալուային և նրա խորհդով էր շարժվում հիմնական ռազմական խնդիրները լուծելիս[4]։ Կառլ Վալուան չափազանց ազդեցիկ մարդ էր, ով եղել էր Լյուդովիկոս X-ի գլխավոր խորհրդականը[11] և ռեգենտի գլխավոր հավակնորդն էր 1316 թվականին[12]։ Կառլ Վալուան վստահ էր, որ Կառլ IV-ը կմահանա առանց տղա ժառանգորդի և նրա տղա ժառանգորդները լավ հնարավորություն կունենան տիրանալու Ֆրանսիայի գահին[4]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 Find A Grave — 1996.
  2. 2,0 2,1 2,2 Diccionario biográfico español (իսպ.)Real Academia de la Historia, 2011.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Kindred Britain
  4. 4,0 4,1 4,2 Kibler, p.201.
  5. «Charles IV (of France)». Encarta. Microsoft Corporation. 2008.
  6. Sumption, p.101.
  7. 7,0 7,1 Sumption, p.97.
  8. 8,0 8,1 Echols and Williams, p.87.
  9. Echols and Williams, p.328.
  10. Lord, p.47.
  11. Kibler, p.210.
  12. Wagner, p.250.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կառլ IV (Ֆրանսիայի թագավոր)» հոդվածին։