Jump to content

Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը և դիրիժոր Զուբին Մեթան, նվագախմբի 70-րդ ամյակի տոնակատարություն
Heichal HaTarbut (Չարլզ Բրոնֆմանի դահլիճ), Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի տունը
Զուբին Մեթան ղեկավարում է
Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը
Մումբայի Ջամշեդ Բհաբհա թատրոնում
Բրոնիսլավ Հուբերմանը, լեհ-հրեա ջութակահար, որը հիմնադրել է Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը

Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ (եբրայերեն՝ התזמורת הפילהרמונית הישראלית‎, ha-Tizmoret ha-Filharmonit ha-Yisre'elit), Իսրայելի սիմֆոնիկ նվագախումբ՝ հիմնված Թել Ավիվում։ Հիմնական համերգասրահը Թել Ավիվի Չարլզ Բրոնֆմանի դահլիճն է։

Պաղեստինյան նվագախմբից մինչև Իսրայել Ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ (1936-1948)

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Իսրայելական ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը հիմնադրվել է 1936 թվականին Պաղեստինի նվագախմբի ջութակահար Բրոնիսլավ Հուբերմանի կողմից, եվրոպական նվագախմբերից բազմաթիվ հրեա երաժիշտների հեռացման ժամանակ։ Նվագախմբի առաջին համերգը տեղի է ունեցել Թել Ավիվում, 1936 թվականի դեկտեմբերի 26-ին, Արտուրո Տոսկանինիի կողմից։ Նվագախմբի առաջին գլխավոր դիրիժորն է եղել Ուիլյամ Սթայնբերգը։

1938-1945 թվականներին նվագախմբի գլխավոր ղեկավար է եղել Լեո Քեստենբերգը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում նվագախումբը 140 անգամ հանդես է եկել դաշնակից զինվորների, այդ թվում` 1942 թվականին Էլ Ալամեյնի հրեական բրիգադի զինվորների համար։ Պատերազմի վերջում նվագախումբը հանդես է եկել ազատագրված Բելգիայում։ 1948 թվականին Իսրայելի Պետության ստեղծումից հետո նվագախումբը վերանվանվել է Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ։

1948 թվականից ի վեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1958 թվականին նվագախումբն արժանացել է Իսրայելի մրցանակին[1]։

Նվագախմբի պատմության մեջ առանձնահատուկ դիրիժորներ են եղել Լեոնարդ Բերնսթայնը և Զուբին Մեթան։ Բերնսթայնը սերտ կապեր է պահպանել նվագախմբի հետ 1947 թվականից, 1988 թվականին նվագախումբը նրան շնորհել է պատվավոր դիրիժորի կոչում։ Մեթան նվագախմբի երաժշտական խորհրդատու դարձավ 1968 թվականին։ Նվագախումբը պաշտոնապես երաժշտական ռեժիսոր չուներ, այլ՝ «երաժշտական խորհրդատուներ» մինչև 1977 թվականը, երբ Մեթան նշանակվեց նվագախմբի առաջին երաժշտական տնօրեն[2]։ 2016 թվականի դեկտեմբերին Իսրայելի ֆիլհարմոնիկը հայտարարել է, որ Մեթան պետք է պաշտոնավարի մինչև 2019 թվականի հոկտեմբեր[3]։ Նվագախմբի գլխավոր հյուր-դիրիժորներն են եղել Յոել Լևին և Ջանանդրեա Նոսեդան։

Մեթայի հետ նվագախումբը Decca Records-ի համար մի շարք ձայնագրություններ է կատարել։ Բերնսթայնի հետ նվագախումը ձայնագրել է իր ստեղծագործությունները և Իգոր Ստրավինսկու ստեղծագործությունները։ Նվագախումբը նաև համագործակցել է ճապոնացի կոմպոզիտոր Յոկո Կանոյի հետ Մակրոս Պյուս անիմեի սաունդթրեքի համար։

1936 թվականի դեկտեմբերին Պաղեստինի նվագախմբի համերգները ղեկավարել է Արտուրո Տոսկանինին՝ կատարելով Ռիչարդ Վագների երաժշտությունը[4]։ Սակայն 1938 թվականի նոյեմբերին Բյուրեղապակյա գիշերվա ջարդերից հետո նվագախումբը դե ֆակտո արգելք է դրել Վագների աշխատանքի վրա կոմպոզիտորի հակասեմականության և Նացիստական Գերմանիայի հետ նրա երաժշտության կապի համար[5]։

2007 թվականին Լահավ Շանին առաջին անգամ նվագախմբի կազմում հանդես է եկել որպես հյուր-մենակատար։ 2013 թվականի հոկտեմբերից նա նվագախմբի հետ հանդես է եկել որպես հյուր-դիրիժոր։ 2018 թվականի հունվարին նվագախումբը հայտարարել է, որ Շանին նշանակվել է հաջորդ երաժշտական տնօրեն 2020-2021 թվականների շրջանի համար։ 2019-2020 թվականներին նա կստանա Երաժշտական տնօրենի կոչում[6][7]։

Երաժշտական խորհրդատուներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նվագախմբի ղեկավարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Զուբին Մեթա (1977-2019)
  • Լահավ Շանի (2020-)

Բոյկոտի հակասություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի սեպտեմբերի 1-ին Լոնդոնում The Proms փառատոնի ընթացքում պաղեստինցի ցուցարարներն ընդհատել են նվագախմբի ելույթը։ Ռադիոհեռարձակումն ընդհատվել է, սակայն համերգը մի քանի օր անց կրկին հեռարձակվել է[8]։ Նվագախմբի գլխավոր քարտուղար Ավի Շոշանին Լոնդոնի «Թայմս» թերթին տված հարցազրույցի ժամանակ հայտնել է, որ նվագախումբը այլևս հանդես չի գա Մեծ Բրիտանիայում[9]։ Տեղի ունեցածի համար ոչ ոք չդատապարտվեց, մասամբ այն պատճառով, որ Ալբերտ թագավորական սրահի ղեկավարությունը, որտեղ տեղի էր ունեցել համերգը, հրաժարվել էր համագործակցել Իսրայելին աջակցող իրավաբանների խմբի հետ[10]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. «Israel Prize recipients in 1958 (in Hebrew)». Israel Prize Official Site. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ հունվարի 17-ին.
  2. Davidson, Justin (2007 թ․ հունվարի 28). «His Life's Work: Zubin Mehta and the Israel Philharmonic». Newsday. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  3. «Zubin Mehta announces retirement from Israel Philharmonic». Jerusalem Post. 2016 թ․ դեկտեմբերի 26. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  4. Hilferty, Robert (2007 թ․ հունվարի 29). «Facing the Wagner Question». New York Sun. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ ապրիլի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  5. Walsh, Michael (1992 թ․ հունվարի 13). «The Case of Wagner - Again». Time. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 21-ին. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 30-ին.
  6. «Lahav Shani Named Music Director of the IPO» (Press release). Israel Philharmonic Orchestra. 2018 թ․ հունվարի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 29-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 17-ին.
  7. Michael Cooper (2018 թ․ հունվարի 17). «After 50 Years, Israel Philharmonic Names a New Conductor». New York Times. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 17-ին.
  8. Marcus Dysch (2011 թ․ սեպտեմբերի 2). «Anti-Israel protesters disrupt BBC Proms». The Jewish Chronicle. United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 1-ին.
  9. Neil Fisher (2012 թ․ հունվարի 3). «We represent the country the minute we go on stage». The Times. United Kingdom.
  10. Simon Rocker (2012 թ․ փետրվարի 23). «No prosecution in Israel Proms disruption». The Jewish Chronicle. United Kingdom. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2012 թ․ մարտի 3-ին.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իսրայելի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ» հոդվածին։